"Габдулла Тукайны? тормыш юлы ??м и?аты" презентация

“ Телсез идек - Тукай безне телле итте, Җырсыз идек –Тукай безне җырлы итте!”

Тукай иҗаты буйлап

Т өзеде: Арча районы Сеҗе урта мәктәбенең китапханәчесе

Закирова Солтания Расим кызы

Кырлайда Тукай музее

Т апкырлар иле

Тапкырлар-зирәкләр

Җырлар

мәйданчыгы

Китап киштәсе

Әлли-бәлли

итәр бу

Шигъри тәлгәшләр

Тылсымлы әкиятләр

Шигъри лабиринт

Тукай – халык баласы, аны халык үстергән

(Тукайның балачагы)

Кушлавыч.

Шәрифә карчык

Кушлавыч.

Шәрифә карчык

Өчиле.

Зиннәтулла бабай

Казан.

М өхәммәтвәли һәм Газизә гаиләсе

Кырлай.

Сәг ъ ди абзый, Зөхрә апа

Җаек.

Галиәсгар (җизнәсе)

• Габдулла Тукай
• 1886 - 1913

Эчт әлек

• Тукай эзләре буйлап
• Тормыш юлы
• Иҗаты
• Балалар әдәбиятындагы эшчәнлеге
• Тукай нәселенең дәвамчысы
• Тукайның шигыр ь ләре, әкиятләре, хикәяләре
• Кушымта: Тукай әсәрләренә укучылар иҗаты
• Тукай музееннан күренешләр
• Кулланылган әдәбият

Тормыш юлы

• Габдулла Тукай 1886 елның 26 нче апрелендә элеккеге Казан губернасының Мәңгәр волесте ( Хәзерге Татарстан Республикасының Арча районы ) Кушлавыч авылында мулла гаиләсендә туа. Аның тормыш юлы бәяләп, С.Хәким үз вакытында: “ Тукай биографиясе – дөн ь я әдәбияты тарихында иң драматик биографияләрнең берсе”. Болай караганда шагыйр ь узган юл озын түгел. Аның төп урыннары Кушлавыч – Кырлай - Өчиле- Казан- Урал ь ск.
• 5 айлык вакытында әтисе, ә 4 яше тулып килгәндә әнисе дә үлеп ятим калган бала кулдан-кулга йөреп, байтак авырлыкларны башыннан кичерә. 1895 елда, 9 яш ь лек малайны җизнәсе белән апасы Газизә Җаек шәһәренә алдыра. Габдулла бу йортка сыймый, “Мотыйгыя” мәдрәсәсенә күчә, үз көнен үзе күрә башлый.
• 1907 елда Тукай Казанга килә. 1910 нче елда шагыйрьне туберкулезның беренче билгеләре борчый башлый. 1912 елда инде аның чирек үпкәсе генә кала . Ләкин Тукай эштән туктамый. Шагыйр ь 1913 елның 2 нче апрелендә, кичке 8 тулып 15 минутта Казанның Клячкин шифаханәсендә вафат була.

содержание

Иҗаты

• Г.Тукай иҗаты – татар халкының йөз аклыгы ул. Мондый шагыйре булган милләт – зур, талантлы, үткәне һәм киләчәге булган милләт.

• Тукайның Г.Тукай яңа гасыр башында – 1900 нче еллардан ук каләм тибрәтә башлый. 1905 нче елда аныә матбугатта беренче әсәре булып “ Гыйлемнең бакчасында күңел ачып йөрик...” дигән юл белән башланган исемсез шигыре санала. 1905 нче елның 11 декаберендә беренче тапкыр “Фикер” гәзитендә “Габдулла Тукайев” имзасы белән “Хөрият хакында” шигыре басыла.
• Татар милләтенең фикерен үткенәйтү, шул нигездә аны берләштерү Тукайның төп гамнәреннән берсе булып әверелә. Газета битләрендә ул бу фикерен ачыктан- ачык белдерә. Байтак шигыр ь ләрен ул Төрек теленә якын итеп яза, чөнки аның остазы Мотыйгулла хәзрәт Мисырда укып кайткан кеше була.

содержание

ИҖАТЫ

• 1907 елда Казанга килгәч Тукай С. Рәмиев әсәрләрен күпләп укый һәм татар сүзләренең шигыр ь дә матур яңгырашына соклана. Димәк Казанга кайту Г.Тукай өчен халкыбызның теленә кайту була.
• Г.Тукайның күп шигыр ь ләре үзеннзн – үзе җырлап тора. Бүгенге көндә аның “Туган тел” җыры милләтнең гимны булып зверелде.
• И туган тел, и матур тел, әткәм әнкәмнең теле!
• Дөн ь яда күп нәрсә булдем син туган тел аркылы.

содержание

ИҖАТЫ

• Шул рәвешчә аның җырлар дәфтәре барлыккы килгән. Бу дәфтәр 1946 нчы елда табыла һәм бастырып та чыгарыла. Дәфтәрдә барлыгы 30 якын җыр язылган.
• Казанда төпләнеп калгач, 1911 елның ахырына кадәр туган якларыннан башка чит якларга йөрмәсәдә крест ь янның йөрәк тибешен тоеп яши. Аның 1910 елда чыгарылган “Халык моңнары” дигән аерым җыентыгы моны раслый.
• Тукайның дуслары бик күп була.
• 1911 нче елны Тукай күтәренке күңел белән каршыламый. Аның үпкә авыруы көчәя. Бол ь ницада ятканда да тормыштан аерылмаска тырыша, газета – ж урналларны укып бара. Яраткан шигыр ь ләрдән “400 сәхифәлек” җыентык чыгарырга карар бирә. Тукай иҗатының чәчәк аткан чагында вафат була.

содержание

Балалар әдәбиятындагы эшчәнлеге

• Г.Тукайның татар балалар әдәбияты өлкәсендәге эшчәнлеге дә гаҗәеп дәрәҗәдә күпкырлы, әһәмиятле. Ул- талантлы балалар язучысы, тәрҗемәче, мөгаллим һ.б. 1906- 1909 нчы елларда Г.Тукай балалар өчен иҗат итә. Аның шигыр ь ләре бүгенге көндә дә балаларны тәрбияләүдә беренче урында тора. Ул шигыр ь ләрендә табигат ьк ә мәхәббәт тәрбияли. Яш ь үзенчәлекләрен исәпкә алып иҗат итә.

содержание

Балалар әдәбиятында эшчәнлеге

• Ә кечкенә хикәятләре – Тукайның иҗади эшчәнлегенең тагын бер юнәлеше. «Аю мәҗлесе», «Мактанчык куян», «Чүлмәк илә казан». « Ике күгәрчен», һ.б. хикәятләрен укып балалар тәрбия һәм тәҗрибә алалар. Тукай балалар өчен әдәбиятны беренчеләрдән булып өйрәнүче һәм тәнкыйть итүче, җыючы да. Балалар өчен дәреслек - хрестоматия авторы да. Тукайның балалар өчен булган әсәрләре бүгенге яшәешебездә дә киң кулланылышта.

содержание

Тукай нәселенең дәвамчысы

• Татарстан Республикасы Биектау муни ципаль районының Мүлмә авылында Тукай нәселен дәвам итүче шәхес бар.
• Тукайның туганнан туган апасы Гөлчәһрә Арча районы Сикертән авылына Габдулхак абзыйга тормышка чыгып бер ул үстерә. Аңа Мөхәммәт дип исем кушалар. Гөлчәһрә апа кыска гомерле була. Габдулхак абзый икенче тапкыр өйләнеп кечкенә Мөхәммәткә иптәшкә Гандәлиб исемле кыз алып кайталар.
• Бу балаларның әти- әниләре авырып үлеп китәләр., тормыш авырлыгы 17 яш ь лек Мөхәммәт җилкәсенә төшә. Кечкенәдән сәләтле балалар икесе дә укытучы һөнәрен сайлыйлар.

содержание

Тукай нәселенең дәвамчысы

• Гандәлиб апа Биектау районы Тимерче авылына килеп мәктәптә укытучы булып эшли башлый. Ул 9 бала тәрбияләп үстерә. Бүгенге көндә аның 7 баласы исән . 8 нче бала булып туган Зарипова Әлфия Шариповна бүгенге көндә Мүлмә мәктәбендә рус теле һәм әдәбияты укыта.
• Шунысы кызыклы , Габдулхак абыйның бертуган абыйсы Сөнгат ь , Арча районы Гөберчәк авылында яшәгән. Ике бертуган икесе дә улларына бер исем кушалар. Берсе Мәһдиев Мөхәммәт Габдулхак улы – Тукай нәселен йөртүче, икенчесе Мәһдиев Мөхәммәт Сөнгат ь улы – халык язучысы.

содержание

Г.Тукайның шигыр ь ләре, әкиятләре, хикәяләре

• Шигыр ь ләре: ХИКӘЯЛӘРЕ :
• Гали белән кәҗә. Аю мәҗелесе

Бала белән күбәләк Мактанчык куян

• Кызыклы шәкерт Чүлмәк илә казан һ.б.
• Туган тел һ.б
• Әкиятләре:
• Шүрәле
• Су анасы
• Кәҗә белән сарык һ.б

содержание

Укучылар иҗаты

Кызыклы шәкерт

содержание

• Бала белән күбәләк

содержание

• Гали белән Кәҗә

содержание

• К әҗә белән сарык әкияте

содержание

• Шүрәле

содержание

• Су анасы

содержание

Тукай музееннан күренешләр

• Кырлайга юл

содержание

• Габдулланың бала вакытында яшәгән Сәг ъ ди абзый йорты

содержание

• Сәг ъ ди абзый өенең эчке күренеше

содержание

• Музей бакчасында буа

содержание

• Кырлай урманында

содержание

Кулланылган әдәбия т

• Минһаҗева, Л.И. Мияссарова, И.Х. Татар балалар әдәбияты [ Текст ] = Детская татарская литература / Мингазова, Л.И. Мияссарова, И.Х .- Казан : Татарстан республикасы “Хәтер” нәшрияты (ТаРИХ) , 2003. 350, [1] б.
• Габдулла,Т. Сайланма әсәрләр [ Текст ] / Тукай Габдулла ; төз . Ф.Галимуллин.- Казан : ТаРИХ , 2002. – 510 [ 1] б. – ( Мәктәп китапханәсе ; VII т.) .
• Марданова, Г. Татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукайның тормыш эзеннән [ Ал ьбом ] / Г.Марданова // Ал ьбом. – 2004. – Б. 56

содержание