Просмотр содержимого документа
«?абит М?сірепов ?мірі мен шы?армашылы?ы »
Қазақ әдебиеті
9-сынып
ОҚО Мақтарал ауданы №18
Б. Майлин атындағы ЖОМ КММ
Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі:
Сапарбаева Жулдыз Илесбаевна
Сабақтың тақырыбы:
Ғабит Мүсірепов – сөз зергері (өмірі мен шығармашылығы)
Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов
Ғабит Мүсірепов әрқашанда өз халқымен бірге қуанып, бірге толғанды. Әр оқиғаның мән-мазмұнын шеберлік құдіретімен оқушының көкейіне ұялатуға тырысты.Ғ. Мүсіреповтің кейіпкерлері ұлттық ерекшеліктерімен көрініп, іс-әрекетімен, мінез-құлқымен, өмірлік тағдырымен адамзаттық озық идеал дәрежесіне дейін көтеріледі.
І. Омаров
Қазақ әдебиетінің көрнекті қайраткері Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов 1902 жылы қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл ауданында дүниеге келген.
Оқиғаның болған мерзімі
Оқиғалар
1902 жылы
Дүиеге келді.
1916 жылы
Орыс мектебіне оқуға түсті.
1923-1926 жылдары
Орынбордағы жұмысшы факультетіне түседі
1929 жылы
“Қос шалқар” , “Көк үйдегі көршілер”әңгімелерін жазды.
1930 жылы
“Күсен” әңгімесін жазды.
1932 жылы
“Бір адым кейін, екі адым ілгері” атты әңгімесін жазды.
1934 жылы
1942 жылы
М.Горькийден “Адамның анасы”, “Өлімді жеңген ана” әңгімелерін аударды. “Ашынған ана” , “Ананың арашасы” , “Талпақ танау”әңгімелерін жазды.
1944 жылы
“Ер ана” әңгімесін жазды.
“Ақлима” әңгімесін жазды.
1945 жылы
“Қазақ солдаты” романын жазды.
1953 жылы
“Оянған өлке” романын жазды.
1974 жылы
“Ұлпан” романын жазды.
Ғ.Мүсіреповтің алғашқы адымдары
“Қос шалқар”“Көк үйдегі көршілер”“Күсен”“Бір адым кейін, екі адым ілгері”“Талпақ танау”“Кең құлаш”
“Ұлпан”– тарихи ел шежіресінің мазмұнына құрылған роман. Романда қазақ аулының жүз жылдық тұрмысы, әдет-ғұрпы, барымта, қалың мал беріп қыз айттыру, бай мен кедей арасындағы, ел арасындағы жер дауы, жесір дауы кең көлемде сөз болады.
Романдағы
бас кейіпкер-
Есеней
Есеней туралы не білеміз?
.
Есеней – қалың Керей-Уақтың билігін қолына мықтап ұстаған аузы дуалы би, атақты бай.
Өткір сөзді, алып денелі Есеней жасында жауынгер, найзагер батыр да болған.
Екі баласы бір түнде шешектен өлген, бүгінде елуден асып, ел ағасы болған еңсегей бойлы Есеней бір балаға зар болып жүріп, өзінен қырық жас кіші Ұлпанға ғашықболады.
Романда аты Есенеймен қатар айтылатын бас кейіпкер-Ұлпан
Бір уез елді
билеп билік айтушы,дүйім елдіңүлкен-кішісіне басшыақылгөй болу – Ұлпансияқты дана әйелдергеғана тән қасиет
Айналасы он-он бес жылда Ұлпан дүйім елді билейтін ақылды ана болады. Бүкіл Торғай уезіне Есенейдің аты Ұлпанның атымен қатар жайылады.
Мұрагер кім, қай баласына қайенші тигені дұрыс, оны Сыбан өзі шеше алса керек. Сыбанға ең ауыр тиетін сөздеріңіз – Ұлпан бәйбішені Сыбан емес, бір күні төркініне көшіп кетеді дегендеріңіз... Бұл елде екі адам Сыбан болса, Ұлпан – сол екеудің бірі, біреу болса, сол біреудің өзі – Ұлпан! Үлпан тек Сыбан ғана емес, он бес жылдан бері осы елдің Есенейі! Есенейдің өзі атап кеткен Есенейі!
Үлкендері: “Сыбанның ырысы – Ұлпан бәйбіше аман болсын... Ұлпан – әулие адам! - дейді екен.
Жастар жағы Ұлпанның атын атамай,“Үлкен апа”деп кетіпті.
- Айналайын, Сыбанның еліөзіңді шаң жұқтырмай қадірлейді екен. Ел анасы, әулие жан деп құрметтейді екен. Мен де сол тілектің ішіндемін. Құдайдың құлағына шалынар құлшылығым қалса, мұнажат дұғамнан қалдырмаспын. Қош бол, жарқыным! – деп, Құрмысы би орнынан тұра берді.
Ұлпан - аналық мейірімі қанбаған, аналық мейірімі сарқылмаған адам.