Афганистан.Чтобы помнили...

ӘФГАНСТАН 1979 – 1989

Истә тотыйк …

1978-1979 елларда Ә фганстан Демократик Республикасы җитәкчеләре

Бабрак Кармаль  

Нур Мухаммед Тараки  

Хафизулла Амин  

I раунд. Кемгә кирәк иде бу сугыш?

1. Әфганстанга совет гаскәрләрен кертү турында карарга кем кул куйган? Гаскәрләрне кертү датасын әйтегез.

справка

2. СССР һәм Әфганстан арасындагы килешүгә кайчан кул куела?

3. ХХ гасырның 70 нче еллар ахырында Әфганстанда иҗтимагый үсеш дәрәҗәсе нинди була ?

• 129 үсә башлаган илләр арасында Әфганстан 108 нче урында тора

4. Бу чорда Әфганстанда нинди ике зур иҗтимагый – сәяси агымнар була?

• Мәскәү белән хезмәттәшлек итүче Әфганстан халык -демократик партиясе ;
• АКШ яклаган ислам фундаменталистик агым .

5.70 нче елларда АКШның Әфганстанга карата нинди мәнфәгать ләре булган ?

• АКШ демонстратив рәвештә Фарсы култыгында үзенең хәрби куәтен үстерә ;
• Себердәге нефть , газ һәм күмер чыгару үзәкләренә якынаю өчен Әфганстанда ракеталарын урнаштырырга омтылу .

6. Сугыш барган нинди торак пунктларны әйтә аласыз ?

• Джелалабад, Газни, Гардез Герат, Баграм, Шиндант, Кабул, Кандагар, Кундуз, Лашкаргах, Саланг, Файзабад, ...

II раунд. Әфган сугышы саннарда.

Любая война – это катастрофа для человечества, потому что она пренебрегает наибольшей ценностью на земле - человеческой жизнью.

1. 1979 нчы елда Әфганстанга кайсы армия кертелә?

1980 январенда Әфганстан территориясенә 100 мең кешелек гаскәр кертелә

справка

Әфганстанда совет гаскәрләре көчле оппозиц ион группировкаларга каршы 400 эре хәрби опера ц ияләр һәм дошманның коралланган аерым отрядларын юк иткән 220 шәхси опера ц ияләр үткәрәләр. 1980 елның мартыннан алып 1985 елның апрелена кадәр совет гаскәрләре киңмасштаблы хәрби хәрәкәтләр алып баралар .

БТР 80

БРДМ2

II

I

БМП 3

БМД 4

III

IV

2. Әфганстан сугышында ничә хәрби хезмәткәр катнашкан ?

3. Татарстаннан Әфганстанда ничә сугышчы катнашты?

4.Әфганстан сугышында Сарман районыннан ничә кеше катнашты?

5. Иске Кәшер авыл советына караган авыллардан ничә кеше катнашты ?

Афган сугышында катнашкан авылдашларыбыз

• 1. Давлетбаев Аухат Ахатович
• 2. Ярмиев Ильгиз Муллаянович
• 3.Харисов Айдар Кутдусович
• 4. Абдуллин Ильдус Марсович
• 5. Ахмадиев Фирдавис Искандарович

Әфганстан сугышы 9 ел дәвам итте. Гомуми югалтулар:

1979 ел — 86 кеше 1980 ел— 1484 кеше 1981 ел — 1298 кеше 1982 ел — 1948 кеше 1983 ел — 1446 кеше 1984 ел — 2346 кеше 1985 ел — 1868 кеше 1986 ел — 1333 кеше 1987 ел — 1215 кеше 1988 ел — 759 кеше 1989 ел — 53 кеше

Справка:

• «1979-1989 елларда Совет Армиясенең гомуми югалтулары:
• 40 нчы армиядән 14 453 кеше үлгән,хәбәрсез югалган,әсирлеккә төшкән. 49985 кеше тән җәрәхәтләре алган, 6759 инвалид калган, 330 розыскка бирелгән,алар арасыннан 312 хәбәрсез югалган. Аннан кала, 180 хәрби җитәкче, 584 тәрҗемәче һәм башка спец иалистлар ».

• Әфган халкы арасында югалтулар 1 млн .тирәсе

справка

6. Сарман районыннан Әфган сугышында ничә кеше һәлак булды?

Әфган сугышында һәлак булганнар исемлеге

Исем, фамилиясе

Туган җире

• 1.Миңлекәев Рифкат ь Миңлезарип улы
• 2. Әбдел ь минов Рамил Равил улы
• 3.Садыйков Илшат Әбүгәр улы
• 4.Гәрәев Әсгат ь Әшрәп улы
• 5.Хисамов Мансур Марсел ь улы
• 6.Притула Сергей Антон улы
• 7.Ягудин Азат Мизкат ь улы

• Җәлил пос ёлогы
• Нөркәй авылы
• Үрнәк авылы
• Шыгай авылы
• Көлмәт авылы
• Җәлил пос ё логы
• Яңа Минзәләбаш авылы

Под Баграмом колонну сегодня встречают снаряды. Пулеметы стучат, и с камней метко бьют снайпера, И уходят они, старшине оставляя награды, Положив их на письма, что не дописали вчера.

III раунд Дәүләт бүләкләре

Сугыш барышында 200 мең кеше орден һәм медаль ләр белән бүләкләнәләр . 86 «әфганчыга» (таджик,рус,ингуш,татар,украин,үзбәк,казах,калмык,белорус, молдаван )Советлар Союзы Герое исеме бирелгән. Шуларнын 25 нэ улгэннэн сон бирелде

1. Интернациональ бурычын намус белән үтәгән батыр солдатларны совет дәүләте ничек бүләкләгән?

I

II

Орден Красной Звезды

Орден Славы

I , II , III степени

III

IV

Участник афганской войны

1979 - 1989.

Орден

Красного Знамени

IV раунд

Кайту…

1.Совет гаскәрләре Әфганстан республикасыннан кайчан чыгарылды? Чыгару турындагы карарга кем кул куйган? ?

• 1 нче этап- 15 май 1988 ел .
• 2 нче этап- 15 февраль 1989 ел .

Документ-справка

М.С. Горбачёв

2.Кайсы илләр арасында төзелгән килешү совет гаскәрләрен Әфганстан территориясеннән чыгару мөмкинлеген бирде?

• 1988 нче елның 14 нче апрелендә Пакистан белән Әфганстан арасында төзелгән Женева килешүе

3. Ж енева килешүендәге шартлар ничек үтәлде?

Справка:

Килешү төзелгәннән соң, Иран һәм Пакистаннан Әфганстанга 21,7 мең солдат кертелде.

Совет гаскәрләре чыгарылгач та сугыш хәрәкәтләре тукталмады

4. Әфганстан республикасының соңгы президенты кем? Бу республика кайчан яшәүдән туктады?

Мухаммед Наджибулла

5.Афган сугышында катнашучыларнын батырлыгы безнен районда ничек мэнгелэштерелде?

Батырларга мемориаль комплекс

Пусть никогда

Не станет обелиском

Для всех живущих

Добрый шар Земной.

1979 нчы елда совет гаскәрләрен Әфганстанга кертү кирәк идеме соң?