Саба?ты? д?рыс ?йымдастырылуы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ «ӨРЛЕУ» БІЛІКТІЛІКТІ АРТТЫРУ ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҒЫ АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ ФИЛИАЛЫ «АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ПЕДАГОГ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ» ИНСТИТУТЫ

«Ерінбей еңбек еткен, талмай ғылым іздеген, жалықпай техника меңгерген адам озады»

«ҚАЗАҚСТАН ЖАҢА ЖАҺАНДЫҚ НАҚТЫ АХУАЛДА:

ӨСІМ, РЕФОРМАЛАР, ДАМУ»

ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауынан

(2015 жыл 30 қараша)

«Педагогтың кәсіби өсуі –

сапалы білім кепілі»

Алматы, 2015

УДК 587

ББК 74.268.2

Жинақ «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы Алматы облысы бойынша педагог қызметкерлердің білітілігін арттыру институты Ғылыми кеңесінің шешімі бойынша баспаға ұсынылды (Хаттама №1, 25.12.2015 жыл)

Рецензент:

п.ғ.к., профессор Ж.Т.Қайыңбаев «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы ҚР Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми педагогикалық қызметкерлерінің біліктілігін арттыру институтының деңгейлі бағдарламалар орталығының тренері

Құрастырушылар:А.З.Абдримова, «Ана мектеп» қорының Еңбекшіқазақ аудандық төрайымы, жоғары біліктілік санатындағы тарих және ұйғыр тілі пәндерінің мұғалімі; А.А.Кошакаева, О.Жандосов атындағы орта мектептің жоғары біліктілік санатындағы бастауыш сынып мұғалімі

Жинақта педагогтың кәсіби өсуі, отандық білім берудің жаңа сапасын қамтамасыз ету шарттары, үздіксіз білім беру үдерісіндегі тұлғаға бағдарланған оқыту, тәжірибеге бағдарланған оқытудың жоғары білікті маман даярлау сапасына ықпалы қарастырылады. Ұсынылып отырған жинақты мұғалімдер көмекші құрал ретінде пайдалана алады.

ISBN 325-245-485-587-0

А.З.Абдримова, А.А.Кошакаева, 2015 ж

Сабақ сапасы - ұстаз білігінде

Білім беру деңгейі экономикалық және ғылыми-техникалық прогрестің ең негізгі көр­сеткіші екені белгілі. Ол – мемлекет пен қоғамның табысты дамуының кепілі. Білім берудегі артта қалушылық мемлекеттің бәсекелестік қабілеті мен ұлттың болашағына ықпалын тигізеді. Сондықтан білім берудің дамуы – үлкен ұлттық мәні бар міндет.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев елімізге “қазіргі заманғы экономикалық және қоғамдық модернизацияның сұраныстарына сай келетін білім беру жүйесі қажет” екенін атап көрсеткен болатын.

Педагогикалық мағынада – білім беру өзін-өзі оқытуға, өзін-өзі тәрбиелеуге, өзін-өзі дамытуға, адамгершілік, рухани азаматтық талғам жасауға және осы талғам үшін жауапкершілікке, қазіргі әлем ұлттық ұқсастығын және жаһандық проблемаларын мойындауға, өз кәсібін және өзінің тиісті қызметін өзі анықтауға үйрету. Өйткені, мұның бәрі өзгермелі өмірде өзінің орнын табуға және елдің өркендеуі мақсатында болатыны сөзсіз.

Қазіргі заман талабына сай білім беру – бұл қоғам мүшелерінің адамгершілік, интеллектуалдық, мәдени дамуының жоғары деңгейлік және кәсіби біліктілігін қамтамасыз етуге бағытталған тәрбие беру мен оқытудың үздіксіз үрдісі екендігі белгілі. Осы орайда оқушылардың танымдық қабілетін дамыту, білім сапасын арттырумен қатар ақыл - ой шығармашылық белсенділіктерін жетілдіру үшін жеке пәндерді оқытудың тиімді әдістері мен тәсілдерін іздестіру қазіргі білім беру саласының алдындағы өзекті мәселелердің бірі болып отыр.

Жас ұрпаққа жан - жақты білім беру әрбір ұстаздың басты міндеті. Қай әдісті пайдалансақ та алға қойған мақсат біреу. Ол оқу бағдарламасының материалдық мазмұнын оқушы бойына сіңіру.

А.З.Абдримова, «Ана мектеп» қорының Еңбекшіқазақ аудандық төрайымы, жоғары біліктілік санатындағы тарих және ұйғыр тілі пәндерінің мұғалімі; А.А.Кошакаева, О.Жандосов атындағы орта мектептің жоғары біліктілік санатындағы бастауыш сынып мұғалімі

О.Жандосов атындағы орта мектептің

бастауыш сынып мұғалімі

КОШАКАЕВА АЙГУЛЬ АЛЬМИШОВНА

Сабақтың тақырыбы: «Қалдықпен бөлу және оны тексеру».

Мақсаты:

1.Оқушыларға қалдықпен бөлу ережелері мен оның шығару жолдарына түсініктеме беру.

2. Ойлауын, есте сақтауын, ұғымталдығын дамыту.

3. Балаларды еңбексүйгіштікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа тақырыпты меңгерту.

Сабақтың әдісі: жұптық, ұжымдық, өзіндік жұмыс,СТО технологиясының стратегиялары

Сабақтың көрнекілігі: карточкалар, слайдтар.

Сабақтың барысы.

№	Жұмыс кезеңдері	Жұмыс мазмұны
1	Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың мақсаты: Жұмыс жасауға дайындалу Мұғалімнің мақсаты: Оқушыларға жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасау: Міндеттері: -қызығушіліқты ояту; -ойды жинақтау; -сабаққа зейінді аудару; Әдісі: әңгіме.	Слайд №2. -Көңіл күйлеріңіз бейнеленген бұлттардың қай түсіне сәйкес? -Жақсы көңіл-күйдің белгісі - күлімдеу. Ендеше барлығымыз бір-бірімізге күлімдеп қарап, сабақты жақсы көңіл-күймен бастайық. Слайд №3
2	Тірек білім, білік, дағдыларын белсендіру. Оқушылардың мақсаты: -кестелік және кестеден тыс көбйту және бөлуді қайталау; -қалдықсыз бөлуді қайталау; -есептеу дағдыларын жаттықтыру; -көркем жазуға дағдылану; Мұғалімнің мақсаты: -ауызша есептеу қабілеттерін тереңдету; - жаңа тақырыпқа дайындау; - көркем жазуға баулу; Әдістері: - өзіндік жұмыс, сұрақ-жауап, БҮҮ кестесі;	Ауызша есептеу. -Кәзір мен сендерге «Қарлы кесек» әдісі бойынша ауызша математикалық диктант. Мысалы: 1. 30*2 5. 12*2 9. 36:6 2. 30:2 6. 45:9 10. 72:9 3. 70*2 7. 14*3 11. 81:9 4. 70:2 8. 28:7 12. 100:5 Рефлексия. БҮҮ кестесін толтыру Білетінім Үйрендім Үйренгім келеді Көркем жазу. 683 саны. Слайд №5 Үй тапсырмасын тексеру. (73 бет №7) 14,14,14,90,19,190 Бөлу мен көбейтудің компоненттерін қайталау. Бөлу мен көбейтудің өзара кері амалдарын қайталау.
3	Жаңа тақырыпты түсіндіру. Оқушылардың мақсаты: -бөлудің жаңа тәсілімен танысу; меңгеру; Мұғалімнің мақсаты: -жаңа тақырыпты игеруге қолайлы жағдай туғызу; -көбейту мен бөлу амалдарының өзара байланысын ашу; Әдісі: түсіндіру:	-Балалар, кейбір жағдайларда бөлінгішті тең бөлуге болмайды, сол жағдайларда біз қалдықпен бөлеміз. Ондай бөлуді «Қалдықпен бөлу» дейді. 2.Слайдтар бойынша жұмыс. (ауызша) Слайд№6 13:4=3 (қ 1) 3*4+1=13 Слайд№7 11:3=3 (қ 2) 3*3+2 =11 Слайд№8 бөлудің компоненттерін атау. Слайд№9 бөлуді тексеру алгоритмі Слайд№10 балалардың өздеріне 2 мысалды орындату Слайд №11 берілген өрнектердің қатесін табу. 3.Оқулықпен жұмыс. Слайд№12 (ережемен таныстыру) а)12:2=6 ә)12:3=4 б) 12:5=2(қ2) 2*5+2=12 Есеп шығару. Слайд № 13 Кондитер цехында 18 тәтті нан қорапқа 4 наннан салынды. Қанша қорап қажет болды? Есептің шартын құрып шығарыңдар. 1 қорап-4 нан 18 нан Қорап саны -? Ш: 18:4=4 (қ. 2) Ж. 4 қорап (қалдық 2) Сергіту сәті. Есептедік, шаршадық, Орнымыздан тұрайық. Отырайық, тұрайық, Соқтығысып қалмайық. Қимылдатып аяқты, Сәл дем алып алған соң Шапалақты ұрайық. Жазуды қайда бастайық. Рефлексия. БҮҮ кестесін толтыру Білетінім Үйрендім Үйренгім келеді 4.Геометриялық материалмен жұмыс. Ұжымдық жұмыс. Электронды оқулықпен жұмыс. А-8 см V-? см куб В- 3 см Ш: 8*3*7=168 см куб. С-7см Ж: V-168 см куб.
4	Бекіту. Оқушылардың мақсаты: -алгоритм бойынша өз бетінше қалдықпен бөлуді үйрену; Мұғалімнің мақсаты: -өз беттерінше жұмыс жасауға қолайлы жағдай туғызу; -көбейту мен бөлу амалдарының өзара байланысын ашу; Әдісі: өзіндік жұмыс, жұптық жұмыс;	5.Жұптық жұмыс.(кестені толтыру) 1нұсқа Ойыншық саны 13 15 19 Қорап саны 2 7 3 Қалдық 1 2 нұсқа Ойыншық саны 13 15 19 Қорап саны 2 2 6 Қалдық 1 3 нұсқа Ойыншық саны 13 16 37 Қорап саны 2 3 6 Қалдық 1 -Қызыл түсті карточка алған балалар, жасыл түсті және көк түсті карточка алған балалар жұптасып орындайды. (үлгерімі төмен оқушы мен үлгерімі жоғары оқушы) Жұмысты қорытындылау. Оқушыларды ішінара бағалау. 6.Деңгейлік тапсырмалар. 1.Қалдықпен бөлуді орында: 9 : 4= 50 : 9 = 2. Тек қалдықпен бөлінетін өрнектерді теріп жаз 56 : 9 = 45 : 8 = 29 :6 = 3. Теңдік дұрыс болатындай етіп, тиісті санды қой. 2:3 = 7(қалд.2) 4 : 7 = (қалд.5)
5	Қорытындылау Оқушылардың мақсаты: -орындаған жұмыстың нәтижесін бағалау; Мұғалімнің мақсаты: -сабақтың мақсатына қол жеткізу; Әдісі: сұрақ-жауап	Балалар, сабағымыз өз мәресіне жетті, ендеше қорытынды жасап көрейік. -Балалар , қалай ойлайсыңдар, сабақтың мақсатына жеттік пе? Дәлелдеңдер. Үйге тапсырма. 74 б №4, 75 б №5.
7	Рефлексия Оқушылардың мақсаты өзіндік орындаған жұмысына шынайы баға беру. Мұғалімнің мақсаты -оқушылардың сабақтан алған әсерлерін анықтау.	Рефлексия. БҮҮ кестесін толтыру Білетінім Үйрендім Үйренгім келеді

-

И.Таиров атындағы орта мектептің

ұйғыр тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

ХУДАЙБӘРДИЕВА ДИЛӘРӘМ БАСИТҚИЗИ

Ұйғыр тілі мен әдебиет сабақтарында инновациялық технологияларды қолданудың тиімді жолдары

   Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: « Білім беру жүйесінің басты міндеті- ұлттық және жалпы азаматтық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шындауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау;... оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді. Бұл міндеттерді шешу үшін, мектеп ұжымдарының, әр мұғалімнің күнделікті ізденісі арқылы, барлық жаңалықтар мен қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практикаға, жаңа қарым- қатынасқа өту қажеттілігі туындайды.

Сондықтан да қазіргі қоғамымызда әр мұғалім өз іс- әрекетінде қажетті өзгерістерді әр түрлі тәжірибелер жөніндегі мағлұматтарды жаңа әдіс-тәсілдерді  дер кезінде қабылдап дұрыс пайдалана білуі керек. Сонымен қатар мектептегі оқу- тәрбие жүйесі, мұғалім- оқушы арасындағы қарым-қатынас жалпы оқытуды ұйымдастыру талапқа сай елеулі өзгерістерді қажет етіп отыр.

Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс- әрекетінің ғылыми- педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі.

Инновация – педагогикалық процеске оқыту мен тәрбиенің жаңа тұжырымдамаларын, оқу жоспарларын және бағдарламарын, түрлерін, әдістерін, құралдарын енгізіп,мақсатқа жету.Инновациялық үрдіссіз мектептің дамуы мүмкін емес. Инновациялық мектептердің мақсаты – жеке тұлғаны жан-жақты дамыту.

Инновациялық үрдісті зерттеу барысында жүйенің бір жағдайдан екінші бір жағдайға көшуі және жаңалықты енгізу үрдісіне басшылық жасау мәселелерін зерттеу маңыздылығы Н.В.Горбунова, М.В.Кларин, А.В.Лоренсов,М.М.Поташник,Л.И.Романова, В.И.Загвязинский,А.Я.Найн, Т.И.Шамова, О.Г.Хомерики т.б. зерттеулерінде қарастырылған.

Оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында жаңа білім парадигмасына сүйене отырып , біз оқыту технологияларының тиімді жақтарын таңдап алуымыз қажет және оқу-тәрбие үрдісінде озық технологияларды белсенділікпен енгізуіміз керек.

Еліміздің болашағы көркейіп өркениетті елдің қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Қазіргі білім беру саласындағы мәселе- әлеуметтік – педагогикалық және ұйымдастыру тұрғысынан білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді жаңа әдістерін іздестіру, оны өмірге пайдалану.

Мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны өндіруді міндеттейді.

Жаңа технологияның мақсаты- оқытуды ізгілендіру, яғни оқу құралдары оқушылардың өздігінен танымдық  іс- әрекетін жүргізе алатындай болуы керек. Жаңа педагогиялық технологиялар оқушының шығармашылық қабілеттерін арттыруға өз үлесін қосады.

Мен ұйғыр тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі болып қызмет істеп келген уақыт ішінде шәкірттерімнің білімнің биік шындарын бағындыруына үлес қосып келемін. Еліміздің ертеңі жастардың қолында. Ал жастарға берілген білім мен тәрбиенің негізі тіл арқылы келеді. Тәуелсіздіктің ең үлкен жетістіктерінің бірі ана тілімізде білім алуы десек болады.

Ұйғыртілі сабақтарында инновациялық технологияларды кеңінен пайдаланамыз. Олардың қатарына интерактивті тақта, интернет ресурстарымен жұмыс, мультимедиялық кітапхана, қашықтан жүргізілетін сабақтар, диспуттар мен тренингтер. Жаңа технологиялар білім беру мен тәрбие жүйесін бірдей қамтуымен ерекшеленеді. Жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану- педагогикалық іс- әрекеттердің мазмұны мен формасын толықтыру негізінде оқыту үрдісін жетілдірудің бірден – бір жолы.

Ақпараттық технологияларды пайдаланып оқыту мынандай нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:

-         оқу материалын терең түсіну;

-         оқу мотивациясының артуы;

-         алған білімнің неғұрлым ұзақ уақыт есте саталуы;

-         білім беруге жұмсалатын шығынның азаюы;

Заман талабына сай күнделікті сабақ барысында  бейне және аудио- құрылғыларды, теледидарды, компьютерді, электронды оқулықты, интерактивті тақтаны қолдану оқушылардың тілді үйренуге деген белсенділігін арттырып, ең бастысы олардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне жағдай жасайды.

Білімдегі олқылық пен алақұлалықты жоюдың тәсілі- дифференциялап оқыту әдісі болып табылады. Дифференциялап оқытуда кітаппен, тақтамен, тірек-көмек құралдарымен, сызба, кестемен, жұмыстың ауызша, жазбаша түрлері алма кезек жүріп тұруы қажет.  Ұйғыр тілін жаңа технологияларды қолдана отырып оқушы қызығушылығын арттыруға және ұйғыртілін жылдам әрі тиімді үйреніп алуға болады. Қазіргі таңда инновациялық технологиялардың көптеген түрлері бар. Атап айтсақ, модульдік технология, сын тұрғысынан ойлау, тірек-сызба технологиясы, дамыта оқыту, проблемалық оқыту, деңгейлеп-саралап  оқыту технологиясы және ойын технологиясы , ақпараттық технология.

   Осы технологияларды  пайдаланудың тиімді тұстары:

-оқушының пәнге деген жеке қызығушылығын оятады;

- танымдық қабілеттілігін қалыптастырады;

- оқушыны шығармашылық жұмысқа баулиды;

-мұғалімнің уақытын үнемдейді;

- қосымша мәліметтерді береді.

Жаңа технологияларды сабақта қолданудың тиімділігін қашан да жолға қоярымыз анық. Мен өз сабақтарымда мынадай талаптар қоямын. Жаңа технологияны қолдана отырып, сапалы және терең білім беру оқушының ойлау қабілетін, есте сақтау қабілетін арттыру.

Өзім сабақта бірнеше технологияның элеметтерін қолданып жүрмін. Соның бірі - В.Ф.Шаталовтың технологиясы, яғни сабақта тірек- сызбаларды қолдану. Тірек –сызбалары арқылы оқушылар сөз тіркесін, сөйлемдер, әңгіме құрады. Бұл технология түрі оқушылар сабақты қаншалықты меңгергенін байқауға болады, сондай-ақ оқушының танымдық қасиетін арттырады,  сөз қорын байытады.

Жобалық жұмыс технологиясының түрінде бар ауыртпалық - жауапкершілік оқушыға түседі. Бұл сабақта оқушыға алдына ала өз бетінше дайындалуға тақырыптар беріледі. Сабақ барысында оқушы сол тақырып төңірегінде ізденіп тақырыпты кеңінен ашады.

Қазіргі кездегі жаңа технологияның бірі визуалді компонеттер қолдану түрі.Бұл технологияның ерекшелігі оқушыны сурет бойынша сөйлету. Бұл технология оқушылардың есте сақтау қабілетін арттырады. Келесі қолданып жүрген әдісім ол деңгейлік тапсырма. Мысалы: « Күз» тақырыбы бойынша мынандай деңгейлік тапсырма қолдандым.

III –деңгей Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді жазыңдар.

Күз  айлири - ...,...,... . Күздә ... яғиду. Балилар ... бариду. Күздә  күн ...болиду.

II- деңгей төмендегі сөздерден сөйлем құрастырыңдар.

Болиду соғ күздә. Иссиқ кийиду кийимләрни пәслидә күз адәмләр. Яғиду қар күздә, ямғур яғиду күздә көп.

I-Деңгей «Күз» тақырыбына әңгіме жазыңдар. Осындай тапсырмалар арқылы әр өткен тақырыпты пысықтауға болады.

«Ауылда» тақырыбын өткенде мынандай тірек сызбаны пайдаландым.

Ұйғыртілін оқытуда түрлі әдістемелер қолдануға болады. Қай әдістемені  қолданса да қарапайым тілмен, оқушыға түсінікті болу керек.

Қорыта айтқанда,  ұйғыр тілін меңгеру  өте маңызды. Ол оқушылардың ой-өрістерін кеңейтеді, халықаралық достыққа, мәдениетке тәрбиелейді. Оқушының жеке тұлға ретінде дамуына жағдай жасауға бағыт алып отырған бүгінгі білім беру жүйесінде әлемдік стандарттар талабының негізгі компонеттерінің бірі деп танылған көптілдік оқытуға көңіл бөлу бүгінгі заман тапсырысы болып табылады. Ұйғыр тілінің мұғалімі  оқытудың  жаңа  технологиясын жан-жақты меңгеріп, соңғы жарық көрген ғылыми- әдістемелік әдебиеттердегі тәжірибелі ұстаздардың оқыту әдістерін оқып- үйреніп, оларды өз жұмысында орынды қолдана білуі керек.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев айтқандай, « Еліміздің ертеңі – бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры- ұстаздардың қолында».

Сондықтан біз, ұстаздар, XXI ғасырдың біздің алдымызға  қойып отырған барлық талаптарына сай болып, білімімізді үздіксіз көтеріп отыруымыз қажет. Әлемдік бәсекелестікте табысқа жету үшін күшті рух пен білім қажет деп білер болсақ, еліміздің келешегі талантты, дарынды, өзіне сенетін жастардың қолында екендігін мен өзімнің шәкірттеріме үнемі айтып отырамын. Біздің мақсатымыз- заман талабына сай білімді де білікті маман тәрбиелеу.

Малыбай орта мектебінің

дене шынықтыру пәнінің мұғалімі

ОСПАНКУЛОВ ЕРЛАН БИРЛИКБАЕВИЧ

Сабақтың өтетін орны: Спортзал

Сабақтың тақырыбы: Баскетбол. Допты торға тастау әдістері.

Сабақтың мақсаты:

1. Допты торға тастау әдістерін үйрету.

2. Икемділікті, жылдамдықты дамыту.

3. Топтық, қоғамдық және жолдастық сезімдерге тәрбиелеу.

Құрал жабдықтар: Баскетбол добы, ысқырық және сағат.

№		Сабақтың мазмұны.		Уақыты Мөлшері		Ескертулер.
І		Кіріспе бөлімі. Оқушыларды сапқа тұрғызу. Кезекшіден мәлімет қабылдау. Сәлемдесу. Оқушыларды түгендеу. Сабақтың мақса-тымен таныстыру. Сапта тұрып сап эле-менттерін қайталау (Оң-ға, Сол-ға, Ай-нал).		5 мин		Арнайы спорт киімдеріне, оның тазалығына және денсаулығына на- зар аудару керек.
ІІ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. а)		Дайындық бөлімі. Залдың шетімен әр түрлі жылдамдықтар-мен жүгірту: Спорттық жүріспен. (Қолды кеуде тұсына ұстап, табанды өкшеден аяқтың ұшына дейін тигізіп жылдам жүру). Жеңіл жүгіру. (Аяқтың ұшымен жеңіл және бір қалыпты жүгіру). Оң жақпен сол жақпен секіреміз. (Тіркелмелі адыммен биік секіру, қолды белге қойып немесе айналдыру). Артпен жүгіру. (Аяқтың ұшымен және сол жақпен қарап жүгіру). Тізені жоғары көтеріп жүгіру. (Қолды алға созып, тізені алақанға тигізіп жүгіру). Өкшені артқа тигізіп жүгіру. (Қолды артқа қойып, өкшені алақанға тигізіп жүгіру). Аяқты алға сермеп (қайшылап) жүгіру. (Қолды желкеге қойып, аяқтың ұшымен және тізені бүкпей, алға сермеп жүгіру). Спорттық жүріспен. Жай жүріспен. Қолды белге қойып, басты: оңға, солға, алға, артқа қозғалтамыз.		10 мин 30сек 30сек 30сек 15сек 20сек 20сек 30сек 20сек 15сек 30сек		Оқушылардың зал-да дұрыс жүгіруін, шуламауын және қатты жүгірмеуін қадағалау. Аяқтың ұшымен жеңіл жүгіруін. Денені түзу ұстап биік секіруін қада-ғалау. Бір - бірін қағып кетпеуін қадағалау. Тізені, өкшені ала-қанға тигізіп, жыл-дам және тез іс-теуін қадағалау. Аяқтың ұшымен, тізені бүкпей іс-теуін қадағалау. Сапты бұзбай жүруін қадағалау.
б) в) г) д) е) ж) з) и) к) л) м)	Қолды иыққа қойып, алға 4 рет, артқа 4 рет айналдырамыз. Оң қолды жоғары ұстап 1-2 дегенде артқа сермеп, 3-4 дегенде қолды ауыстырып артқа сермейміз. Адымды кеңірек ашып, әр адым сайын денені оңға, солға бұрып жүреміз және қолды кеуде тұсына ұстаймыз. Әр адым сайын, қолдың ұшын, аяқтың ұшына жеткіземіз. Қолды белге қойып, аяқтың ұшымен, өкше-мен, сыртымен, ішімен жүреміз. Қолды белге қойып, жартылай отырып жүреміз. Қолды тізеге қойып, толық отырып жүреміз. Қолды жанға созып, шынтақты айналдыра-мыз. Қолды бірге ұстап, кисті оңға, солға айнал-дырамыз. Қолды керегеге тіреп, бүгіп, жазу. 10*2рет Қолды алға созып, отырып тұру. 15*2рет.		30сек 30сек 30сек 30сек 40сек 20сек 20сек 20сек 20сек 1мин 1мин		Жаттығуларды дұ-рыс істеуін қад/у. Қолды түзу ұстау-ын қадағалау. Денені дұрыс бұруын қадағалау. Тізені бүкпеуін қадағалау. Дұрыс жүруін қадағалау. Денені түзу ұстау-ын қадағалау. Жаттығуларды дұрыс орындауын қадағалау. Сапты бұзбауын қадағалау. Денені түзу ұстау-ын қадағалау.
ІІІ	Негізгі бөлім. Оқушыларды екіге бөліп, допты торға лақтыру техникаларын және шабуылда ойнау әдістерін үйрету. Допты алып жүре келе, екі адым аттап торға лақтыру. Бір орында тұрып, допты екі қолмен торға лақтыру. (алыстан). Кальцоның жанында тұрып, допты қал-қанға ұрып торға түсіру. (подкольцом). Шабуылда ойнау әдістерін үйрету. Екі жақты ойын.		20мин 3мин 2мин 2мин 3мин 10мин		Оқушылар допты дұрыс лақтыруын, жаттығуларды дұрыс істеуін және шуламауын қадаға-лау керек.
ІV	Қорытынды бөлім. Оқушыларды сапқа тұрғызып. Организмді бастапқы қалыпқа келтіруге арналған, жаттығулар жасату. Сабақты қорытындылау және бағалау. Үйге тапсырма. Денені көтеру, жүгіру, секіру және дене жаттығулары.		5мин		Сапта дұрыс тұруын, тәртіп сақтауын қадаға-лау.

О.Жандосов атындағы орта мектептің

бастауыш сынып мұғалімі

НҰРМҰХАН МӨЛДІР УӘЛИҚЫЗЫ

Сыныбы: 1 сынып

Тақырыбы: «Әліппемен аштық білім есігін, Тербетеміз Тәуелсіз ел бесігін»

Мақсаты:

1. Білімділік:Әліппе оқулығынан алған білімдерін жетілдіріп, тереңдету. Ата-аналарға балалардың 4 айда қандай білім игергенін іс жүзінде көрсету. Жаңа оқулықпен таныстыру.

2. Дамытушылық: Балалардың шығармашылығын, ақыл – ойын, жаңа оқулыққа деген қызығушылықтарын дамыту.

3. Тәрбиелілік: Оқушылардың ата-ана, Отан, ел, болашақ алдындағы борышын сезінуге, елін, Отанын сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Шарлар, плакат, «Әліппе» , «Ана тілі» «Математика» кітап мұқабалары. Нақыл сөздер

Сабақтың барысын:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

Кіріспе бөлім

Көрініс: «Мектепке қалай бардым»

Кейіпкерлері: тауық ( 2 ата-ана), балапандар: Мирас, Сания, Зейне, Диана, К. Дарын, М. Дарын, Әмір,

Қыркүйек те келіп жетті. Барша балапандар мектепке барып білім алмақшы. Жаңа мектеп табалдырығын аттағалы отырған кішкене балапандарды ертіп ата-аналары мектепке қарай беттеп келеді. Кенет бір балапан жұмыртқаны жарып шығады да анасынан:

- Анашым, бауырларымды қайда алып бара жатырсыз?

Анасы: - Мектепке балапаным

Балапан: - Мен ше? Мен бармаймын ба мектепке?

Анасы: - Жасың толысымен сен де барасың. Бір жыл шыда балапаным!

Балапан: Мен де барамын мектепке! Менің де оқығым келеді! (деп жер тепкілеп жылайды)

Анасы:

- Жылағанды қояғой,

Орныңнан қане тұрағой.

Келесі жылы барарсың

Жасың толған кезіңде.

Балапан жылауын қайта бастайды.

- Барамын мен мектепке,

Оқимын мен «әліппе»

Жасым жетпей тұрса да,

Озып шығамын алдыға.

Анасы:

- Көзіңді қане сүртеғой,

Ер соңымнан, жүреғой.

Барғың келсе мектепке,

Апарайын мектепке.

- деп мектепке қарай беттейді.

1)Ата-ана

Балаларым – шөжелерім,

7 ге келді жастарың

Міндеттерің ендігі,

Білім алу сапалы.

Көп жақсыны білсеңдер,

Жарық болмақ келешек.

Жамандықтан жиреніп,

Жақсылықты үйренсең,

Болашақта халқыңның

Арқа сүйер ұл-қызы

Боларсыңдар ел сенер.

2) Ата-ана

Тапсырайық сендерді,

Аманат қылып ұстазға.

Аманатқа қиянат,

Жасамаған жандарға.

Білім алып ұстаздан

Қанаттарың талмастан,

Ұшарсыңдар алысқа.

Мұғалім:

Қош келдіңдер балапандар,

Алтын ұя мектепке.

Жақсы оқып сабақты,

Үйренеміз әріптер мен сандарды,

Қалам алып қолымызға,

Жазу жазып, өрнектерді есептеп,

Сурет салып, ән шырқатып,

Би билейміз дөңгелеп.

Би: «Чип, чип шөжелерім»

1-жүргізуші: Айша

Армысыздар, мұғалімдер әз жандар,

Білім іздеп, инемен құдық қазғандар.

Құшақ жая қарсы аламыз сіздерді,

Би биленіп, әнде бүгін шырқалмақ.

2- жүргізушы: Талант

Көз салып қараңызшы бойымызға,

Ортақ болып бүгінгі өскен ойымызға.

Хош келіпсіз, ұстаздар, ата-аналар,

Әліппемен қоштасу тойымызға.

1-Жүргізуш: Айша

Міне , дәл осылай мектеп табалдырығын аттағанымызға зымырап 4 айдың жүзі өте шығыпты.

2-жүргізуші: Талант

Иә, дұрыс айтасың Айша! Біздің тұңғыш рет қолымызға ұстап, бетін ашқан оқулығымыз «Әліппе» оқулығы еді.

1-жүргізуші: Айша

Олай болса Талант ұстаздарымызға, ата-аналарымызға, қуанышымызға ортақтасуға келген қонақтарымызға барлық ғаламның атасы, болашағымыздың негізі – әліппені бітіру тойымызға қош келдіңіздер дей отырып «Әліппемен аштық білім есігін, Тербетеміз Тәуелсіз ел бесігін» атты ертеңгілігімізді бастаға рұқсат етулерін сұрайық!

2-Жүргізуші: Талант

Сөзіңнің жаны бар, Айша. Ендеше ертеңгілігімізді бастауға рұқсат етіңіздер!

ІІ. Негізгі бөлім:

Мұғалім:

Өтті талай сан сабақ,

Бүгін үлкен салтанат

Әріптерді танысаң

Әліппеміз қоштаспақ

Ой білімі жаңғырып,

Әліппеден мәңгілік.

Әріптерді таныған ,

Өңкей білгіш балдырған.

Өсті білім, бойларың,

Құтты болсын тойларың.

Балалар ендеше келген қонақтарымызға, ұстаздарымызға және ата-аналарымызға осы уақытқа дейінгі алған балімдерімізді көрсетейік. Балалар көрсетеміз бе алған білімдерімізді?!

Балалар хормен: Иә

Олай болса балалар, мен сендерге жұмбақ жасырайын, сендер жұмбақтың жауаптарын дұрыс тапсаңдар бір сөз шығады.

Жұмбақтар

Әжеде бар,

Анада жоқ.

Әтеште бар,

Көжекте жоқ. (Ә әрпі)

Біреуі «белде»

Біреуі «көлде» (Л әрпі)

Ірімшекті жедің ғой,

Тәтті екен дедің ғой.

Ірімшікті біз жеген,

Басталады қай әріптен? ( І әрпі)

Ата-анаңмен барып сен,

Пілді көрдің парктен.

Осы атауларға зер салшы,

Басталған қай әріптен ( П әрпі)

Пілде бар, шілде жоқ

Допта бар, шарда жоқ. (П әрпі)

Ешкіде бар,

Қойда жоқ.

Кеседе бар,

Қасықта жоқ. (Е әрпі)

Мұғалім: Балалар қандай сөз шықты?

Балалар: Ә Л І П П Е.

Мұғалім: Жарайсыңдар балалар. Ендеше бүгінгі кешімізге «Әліппе» қонаққа келіпті. Әліппені қалай қарсы аламыз?

Үлкенге де сіз,

Кішіге де сіз.

Қарсы аламыз баршаны,

Қошеметпен біз!

Әліппе:

Армысыздар жас достар!

Армысыздар, ата-ана!

1-оқушы: Ернұр

Әліппем менің Әліппем,

Сені қолға алып мен.

Есігін аштым мектептің,

Ертеңгі сәуле жарықпен.

2-оқушы: Меруерт

Келгенде алғаш мектепке,

Білмеуші едік әріп те.

Оқимыз қазір ертекте,

Үйреткен оны әліппе.

2-жүрізуші:

Хор: «Әліппе»

3-оқушы: Бақтияр

Әліппе деген алтын жол

Апарар сені алысқа

Жеңіл емес ауыр жол

Тырысып бақ намысқа.

1-жүргізуші:

Қане бері қарайық,

Зейін қойып тыңдайық.

Әріптермен танысу

Тақпақтардан бастайық.

А-Тұнық

Астана- Астанам,

Астана-бас қалам.

Ардақтап атыңды,

Аузымнан тастаман.

Т – Алтынбек

Торғай, торғай торғайсың

Таяу келіп қонғайсың.

Жем шашайын тойып ал,

Сонда аязға тоңбайсың.

Н-Бексұлтан

Ас біткеннің атасы

Қасиетті «нан» осы.

Қайсы әріптен басталып,

Аяқталғанын қарашы.

О-Меруерт

Оспан да өлең жаттады,

Олжас та өлің жаттады.

Мына менен басталған,

Екеуінің атауы.

Дыбыстар екі үйге бөлініп кіреді.

Әліппе: Қызыл үйдің қасына барып:

-Мына үйдің тұрғындары кімдер екен?

- Біз дауыстылар

Көк үйдің қасына барып:

-Мына үйдің тұрғындары кімдер екен?

-Біз дауыссыздар

Қызыл ұйдің тұрғындарына барып:

-Сендер неге көңілсізсіңдер?

-Өйткені біз созылып, әндетіп айтыламыз.

Көк үйдің қасына барып:

-Сендер неге көңілсізсіңдер?

Өйткені біз тез айтыламыз. Әндете алмаймыз. Сондықтан көңілсізбіз

Әліппе: Енді қайттым? (ойланады)

Таптым, таптым! Осы екі үйдің тұрғындарын достастырайын. Қане, дыбыстар ортаға шығайық! Бір- бірімізбен дос болайық! Дыбыстар ортаға шығады (буындар шеруін құрайды). Дауыссыз дыбыстар дауысты дыбыстарды биге шақырады. Буын құрайды.

Әліппе: Жарайсыңдар балалар.

1-Жүргізуші Айша

Ернұр-Тұнық

Алтынбек-Зейне

Талант-Айым

Дарын-Жансаяның орындауында «Вальс» биі.

Ән: «Ақбота»

Орындайтын: Қыздар тобы

2-жүргізуші: Талант

«Әліппе» даңғыл жол ашты

Жаңадан пәндер жалғасты.

Әліппе сырын ұқтырған

Рахмет ұстаз алғашқы.

Ән: «Қоңырау»

Орындайтын: Жігіттер тобы

Әліппе: Ал достар, бүгін сендер енді менің жолымды әрі қарай жалғастыратын «Ана тілі» оқулығымен танысасыңдар. Ана тілін ортаға шақырайық

Ана тілі:

Сәлеметсіңдер ме балалар?

Туған елдің тілімін,

Ақылыммен танылам.

Түсіндірер бәріне,

Ана тілі мен болам.

Балалар мен сендердің келешекте сауатты азамат болатындарыңа сенемін.

2-жүргізуші: Талант

Хор: Ана тілі

1-жүргізуші: Айша

Байтеке Жанияның орындауында «Үнді биі»

Көрініс: «Жыл басы»

Әліппе: Ал, енді мен сендермен қоштасамын.

Өнер – білім көп тоқып,

Өсе берсін санаңыз.

Оқуда зейінді болыңдар,

Еңбекке бейімді болыңдар.

Кір шалмасын қабақтарыңды,

Ақ жол болсын қарақтарым.

Оқығандарың есте болсын,

Күнделіктерің беске толсын. Әумин! Қош болыңдар балалар!

Хормен:

Әліппемен қош айтысып қаламыз,

Енді қолға ана тілін аламын

Ата-ана қуанышқа ортақ бол,

Сауатты боп шықты міне балаңыз.

ІІІ. Қортынды бөлім:

Мұғалім: Тақтамен жұмыс

Мұғалім: Балалар, әліппе сендерге тек әріпті үйретіп қана қойған жоқ. Сендер дің сауаттарыіды ашып оқуға, жазуға, әріпті, тәртіпті, достықты үйретті. Ендеше білім баспалдағына өрлеген сапарларын сәтті болсын!

О.Жандосов атындағы орта мектептің

ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

ДАНАБАЕВА ГУЛЬБАҒИЛА МӘЛІКҚЫЗЫ

The 6^th form

The theme of the lesson: «Hunting eagles»

The aims:

І. Knowledge: To teach pupils to speak about Hunting eagles develop speaking abilities and writing skills.

II. Developing: To develop speaking habits, enlarge their vocabulary and express their feelings.

III. Up bringing: To teach pupils to respect their country and to be patriot of the country.

Types of the lesson: discussion

Methods of teaching: reading, answering questions, speaking.

Visual aids: New methodological schemes, wallpapers, pictures, the interactive board.

The Procedure of the lesson

I. Organization moment

- Stand up, please. Good morning children!

- Good morning our teacher

- Sit down, please. Who is on duty today? What day/date is it today? What is the weather like today? Who is absent?

II. Telling about «Hunting eagles» of the lesson.

1. Answer the questions.

• Do you like hunting?

• Have you ever seen any eagle?

• Have you read any stories about eagles?

2. Read.

Hunting with birds is a very old sport. In some countries the golden eagle is used for hunting wild animals. They are used for hunting foxes and wolves.

Training an eagle to hunt takes a long time. Hunters catch young eagles in nets made of hair. After the training, the eagle is taken to a field. A blindfold over the bird's eyes keeps it quiet until the hunter is ready.

The eagle sits on the arm of the hunter. The hunter's arm is covered with a long special glove to protect it from the sharp claws of the bird.

In the field, as soon as the hunter sees a fox or a wolf, he removes the blindfold. The eagle quickly flies into the air and begins to look for the wild animal.

The eagle sees the animal and catches it with claws like steel. Its beak and claws are strong enough to hold the animal. Usually, the bird carries the animal back to the hunter. Sometimes fast animals with good eyes can get away.

3. Complete the following semantic map about eagles.

eagles	eagles used for	are eagles have	eagles carry	eagles	…………..
are wild animals …………. ………….	hunting foxes, wolves ………….. ………......	sharp claws and a beak …………. ………….	the animal back to the hunter ………….. …………..	sare the fastest bird ………….. …………..	…………. …………. ………….. ………….. …………... …………...

4. complete this KWL chart

K (I know)	W (Want to know)	L (Learned)
It s an animal	What does it eat?	I have learned that eagles have a good vision

5. Make a list of wild and domestic animals or talk to your partner

Wild animals A wolf A fox ……………… ………………

Domestic animals a dog …………….. …………….

Sea animals a whale ………………. ……………….

6. Find some information about eagles in Kazakhstan.

7. Conclusions and marks.

8. Home task.

Write Eagles in Kazakhstan.

Thank you for your attention!

О.Жандосов атындағы орта мектептің

қазақ тілі және әдебиеті пәндерінің мұғалімі

КӨДЕКОВ ЖАМБЫЛ БАЙЖҮНІСҰЛЫ

Пәні:Қазақ әдебиеті

Сабақтың тақырыбы: Экономика негіздері туралы не білеміз?

Сабақтың мақсаты: Экономика туралы түсіндіру.Экономика сөзінің мән-мағынасын ашу.

Өз алдына мақсат қоя білуге тәрбиелеу.

Әдіс тәсілдері: Әңгімелеу,баяндау,сұрақ – жауап.

Сабақ барысы: І.Ұйымдастыру.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау.

ІІІ.Жаңа сабақ.

1.Экономика дегеніміз не?

2.Экономика сөзі қайдан шыққан?

3.Экономиканың негізгі мәселесі қандай?

1.Экономика дегеніміз не?

Адамдардың өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін ресурстарды қалай бөлетінін зерттейтін ғылым.

2. Экономика шаруашылық әрекет адамдар өмірінің ерекше саласы.

3. Экономика- шаруашылық жүргізу туралы ғылым.

4. Экономика- шаруашылық жүргізу процесінде пайда болатын адамдар арасындағы қарым-қатынас.

А)Зерттеу аясы-шаруашылық әрекет жүзеге асатын орта.

Ә)Зерттеу объектісі: экономикалық құбылыстар.

Б)Зерттеу пәні-адам,топ,экономикалық өмір сүру.

В) Экономикалық ортамен байланыс іс-әрекеттері.

2. Экономика сөзі қайдан шыққан?

Экономика грек тілінде «онкос» шаруашылық және «номос»-заң сөздерінен шыққан.Аристотель байлық ұғымын қарастыра келіп оны заттай және ақшалай байлық деп екіге бөлген.

Негізінде «экономика» сөзі екі мағынаға ие.

1.Шаруашылық

2.Әлеумет және қоғам

А) Экономикалық ресурстар-өзен,көл,жер,күннің шуағы.

Ә)Еңбек ету немесе ресурстар-пайдалы қазба.

Б)Капитал-фабрика,машина теміржол,өндіріс құралдары.

В)Кәсіпкерлік-тауар шығару,қызмет көрсету.

Экономикалық терминдер

Ақша-тауарлар мен қызмет көрсетулер үшін ақы ретінде қабылданатындардың бәрі

Баспа-бас-бір тауарды бір тауарға айырбастау

Қаржы-тауарды өндіру кезінде жұмсалатындардың бәрі

Пайда-бұл өндірістен түскен табыс пен өндіріс шығындары арасындағы айырмашылық.

Бизнес-бұл өндірістің жеке жобасы.

Рынок дегеніміз не?Өндірушілер ,сатушылар мен тұтынушылар арасындағы экономикалық қатынастар.

Кәсіпкер-коммерциялық фирманы ұйымдастырып,пайда алу үмітімен оның жұмысын басқаратын адам.

Қоғамдық тілектерді кім ұсынады? (мемлекет)

Қазақстан –нарықтық экономикалық-яғни жекеменшік кәсіпорны мен ұйымдары көп мемлекет.

Ұлттық валюта елдің айналымдағы ақша бірлігі.Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы-теңге.

Қазақстан Республикасының экономикасы .

1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі жарияланды.Осы кезеңнен бастап Қазақстан әлеуметтік –экономикалық саясатты дербес талдап жасап жүзеге асырып,әкімшіл-әміршіл жүйеден нарықтық экономикаға өтуді бастады.

Реформаның бірінші кезеңі 1992-1993 жыл аралығын қамтиды. Ақша бюджет кредит саясаты жүйесіздеу жүргізілді.

Реформаның екінші кезеңі 1993 жылы қарашада ұлттық валюта –теңге енгізілді.

Қазақстан-әлемдік экономикалық ынтымақтастыққа қатысушы.

Қазақстан Республикасы -әлемдік экономикалық ынтымақтастығы тең құқықты егеменді мемлекет.

☻Қалай ойлайсың,төмендегі көрсетілгендердің қайсысы Қазақстанның басымдылығы:

1.Кең байтақ ауылшаруашылық жайылымдары

2.Пайдалы қазбалардың молдығы мен оның көптүрлілігі

3.Сауатты жұмысшылардың көп болуы.

4.Қазақстанның ұлттық валютасы қалай аталады?

Қазақстан

юань

Германия

иена

Ресей

теңге

Жапония

доллар

рубль

марка

Қытай

АҚШ

☻Жоғарыда аталған елдердің қайсысының Қазақстан Республикамен шекарасы ортақ? (Үндістан,Түркменстан, Өзбекстан, Қытай, Германия, Түркия, Монғолия)

☻Балалар сұрақтарға жауап беру арқылы сканворд шешейік.

1.Қағаз ақшаны, банкнотты қалай атауға болады?

в

а

л

ю

т

а

2.Өз қажеттеліктерін қанағаттандыру үшін адамдар ресурстарды қалай бөлетінін зерттейтін ғылым қалай аталады?

э

к

о

н

о

м

и

к

а

3.Азаматтар мен кәсіпорындар жалақы немесе пайдадан мемлекетке төлейтін төлемдер қалай аталады?

с

а

л

ы

қ

4.Ақша салымдарын қабылдап,қарыз беретін қаржы мекемесі қалай аталады?

б

а

н

к

Қорытындылау

И.Таиров атындағы орта мектептің

Алғашқы әскери дайындық пәнінің мұғалімі

Аблапов Таиржан Акварович

Алғашқы әскери дайындық сабағында оқушыны патриоттық отансүйгіштік рухында тәрбиелеу

          Қазіргі уақыта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда.Бұл процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді.Білім берудегі ескі мазмұнның орнынажаңасы келуде,Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын  емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы дамытуын қойып отры.Қазіргі таңда педагогика ғылымының бір ерекшелігі баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруда.

      Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында оқыту формасын, әдістерін, технологияларын таңдауда көп нұсқалық қағидасы бектілген, бұл білім  мекемелерінің мұғалімдеріне, педагогтарына өзіне оңтайлы нұсқаны қолдануға, педагогикалық процесті кез келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік бар.

      Мен өз сбағымда оқытудың жаңа технологиялық әдістерінің ішінде педагогика ғылымдарының  кандидаты Марал Мәденқызы Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясын пайдаланамын, 5-6 жылдан бері «Алғашқы әскери дайындық сабағында баланың патриоттық,отансүйгіштік рухында тәрбиелеу» тақырыбында шығармашылық жұмыспен айналысып келемін.

     Сабақ өту кезінде жаңа технологиямен шығармашылық жұмысты байланыстырып өтемін.

     Модульдік технология – педагогикалық технологияның негізі ұстанымдарымен материалды толық игеру әдістерінің негізгі позициясына сүйенген.Модульдік  технологиямен оқытудың маңызды мәселесі оқушылардың танымдық қызметінің артуы, жеке тұлғаның өзіндік дамуына бағыт беру, сонымен қатар оның мүмкіндігінің жүзеге асуын қадағалау.

     Сабақта қазіргі заман талабына сай компьютер техникасы, проектор пайдаланамын.Алғашқы әскери дайындық сабақтарында мен негізінен дифференциалды, ұжымдық және жұптық оқыту әдіс – тәсілдерін қолданамын.Әсіресе, практикалық сабақтардан саптық даярлық бойынша сабақьар алдыңғы сабақтарда дағдыланған машықтардың ұмытылмауы үшін жүйелі түрде және бірдей уақыт аралықтарында өткіземін.

  Әскери – патриоттық тәрбие жасөспірімдерді еліне деген сүйіспеншілікке, ұлттық армия сапында адал қызмет атқаруға, азаматтық адамгершілік қасиеттерді бойына сіңіруге баулиды.Бала әрдайым өмірге қызыға қарайды, бәрін үйренгісі келеді, еліне керекті азамат болып өскісі келеді.

     Қазақстан Республикасы Үкімет жасөспірімдердің отансүйгіштік, елінің патриоты мен азаматы болып қалыптасуына көңіл бөліп отыр.Патриоттық тәрбие беру – оқушының саналы көзқарасын қалыптастыру.Алғашқы әскери дайындық енгізілуі, оған байланысты әскери патриоттық тәрбиенің тереңдеуі, Отанымыздың саналы және белсенді күрескерлерін тәрбиелеуге, оларды еліміздің игілігіне жанқиярлықпен еңбек етуге, республикамыздың мүддесін қорғауға, талантты әскери кадрлар даярлауға жаңа мүмкіндіктер туғызады.Жастарды Отанды қорғауға даярлау, жас азаматтардың патириоттық тәрбиесіне танымдарымен мінездерін қалыптастыру ауыр және сан қырлы процесс. «Отанды сүю отбасынан басталады», отансүйгіштік қасиетті қалыптастыруда отбасы тәрбиесінің маңызы зор.Патриот, ержүрек адамды, табанды күрескерлерді тәрбиелеудің негізі мектепте қаланады.

     Пәннің міндеті келешекте Отанын, жерін, елін қорғай алатын, ұлттық намысы мол, жігері ұл – қыз тәрбиелеу, әскер қатарына сауатты, моральдық жағынан дайын азамат даярлау.Сабақ барысында ұжымдық қорғаныс жұмыстарына, сабақтан тыс уақытта жаттығу жұмыстарын өткізуге аса көңіл бөлінеді.Ұжымдық қорғаныс жұмыстары АӘД-ты оқытудың негізі бір бөлімі.Оқушылар теориялық сабақта алған білімдерін ұжымдық қорғаныс жұмыстары кезінде іске асырып, өздерінің білімдерін, біліктілік дағдыларын патриоттар даярлаудағы жауапкершілікті неғұрлым терең сезініп, бар мүмкіндікті пайдаланып, шыныққан да, шымыр отансүйгіш азаматтар даярлау ісінде АӘД пән мұғалімдеріне үлкен талап қойылады, сондықтан оларға өз ісінің жетік маманы болу жеткіліксіз, сонымен қатар білімді, тың ақпараттардан хабары мол болуы шарт.

О.Жандосов атындағы орта мектептің

химия және биология пәндерінің мұғалімі

БАКҚОЖАЕВА КУЛЯШ НУСИПҚОЖАЕВНА

Кооперативті оқыту технологиясы бойынша «Галогендер және олардың қосылыстары» тақырыбына әдістемелік әзірлеме

Сабақтың тақырыбы: «Галогендер және олардың қосылыстары» тақырыбын қорытындылау сабағы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға галогендер және олардың қосылыстары тақырыбын жете меңгерту. Галогендер туралы толық мағлұмат беріп,олардың физикалық және химиялық қасиеттерін,қолданылуын меңгерту.

Дамытушылық : Оқушылардың галогендер топшасы және олардың қосылыстары туралы білімдерін дамыту. Оқушылардың галогендермен жұмыс істеу қабілеттерін арттыру. Танымдық біліктерін,пәнге деген қызығушылықтарын дамыту.

Тәрбиелік : Оқушыларды басқа бейметалдарға қарағанда галогендердің басты ерекшелігін ажырата алуға тәрбиелеу. Оқушыларды қоршаған ортаны қорғауға,ұжымдық жұмыс істеу қабілетіне,ізденімпаздыққа,жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақ түрі: алған білімді қорытындылау және жүйелеу сабағы

Сабақ әдісі : кооперативті оқыту технологиясы

Сабақ жоспары: 1. Ұйымдастыру.2 минут

2. Өткен тақырыпқа пысықтау сұрақтары.

3. Ойын барысы.

4. Бекіту.

6. Бағалау .

5. Үй тапсырмасын сұрау.

Өткен тақырыпқа пысықтау сұрақтары: 5 минут

Натрийдің ең маңызды қосылыстарын атап беріңдер. Бұл заттар қайда қолданылады?

Натрий хлоридін калий хлоридінен қалай айыруға болады?

NaCl қайда қолданылады? Маңызы неде?

Ой жинақтап өткен сабаққа шолу
Сәйкестік тестісі
1. H2SO4 а) күкірт(ІV) оксиді
2. SO2 ә) күкірт сутек
3. SO3 б) күкірт қышқылы
4. Na2SO4 в) күкірт (VІ) оксиді
5. H2S г) натрий сульфаты
Сабақтың барысы:

Жаңа сабақ түсіндіру. 20 минут

Жоспар:

1.Галогендердің периодтық жүйедегі орнына сипаттама.
2. Галогендердің физикалық қасиеттері
3. Галогендердің химиялық қасиеті
4. Галогендердің ашылуы
5. Галогендердің қолданылуы.
І Кезең

Сынып оқушылары алдын ала үш топқа бөлінеді. Әрбір топқа жетекші сайланады, жетекшілер тақтаға шығып, жасырын тұрған топ аттарын таңдайды, соған сәйкес әрбір топ өздерінің атаулары бойынша түсініктеме беріп, таныстыруы тиіс (ашылуы, қолданылуы, маңызды қосылыстары).

Мысалы:

Йод. Мені 1811 жылы француз фабриканты химик-технолог Бернер

Куртуа ашты. Атым грекше иодус- күлгін, қара көк деген мағына береді.

Минералдарым лаутарит (СаІО₃) және дицеит 7Са(ІО₃)₂·8СаСrO₄,

тұздарым иодидтер аз мөлшерде гидросферада- теңіз суында,

скважиналанған мұнай суларында кездесемін. Теңіз орман- жапырағы деп

аталатын ламинария балдырының құрамында 0,1-0,6 %-бын.

Организмдеріңізге йод жетіспесе бақшаңкөз ауруына шалдығасыздар,

сондықтан құрамында йоды бар асты пайдаланыңыздар.

Менен медицинада дәрілер даярлайды, тамақ өнеркәсібінде, фото, кино

ісінде, лабортаориялық реактив ретінде де қолданыламын.

Фтор. Мен бүлдіргіш элементпін, қ.ж. солғын сары түсті бейметалмын. Өткір иісті улы газбын. Қосылыстарымда бір валенттімін, өте белсендімін, қалыпты температурада көптеген элементтермен әрекеттесемін. Менімен жанасқан кезде натрий, кальций, кремний, күкірт, фосфор мына тұрған галогендер: бром мен йод та жанады, ал су айырылады. Мені органикалық қосылыстар синтездеуде, шыны өңдеуде, ағашты шіруден сақтауда, т.б. мақсаттарда да қолданылады. Өсімдіктер мен жануарлар, адам өмірінде де елеулі рөл атқарамын. Ауыз суда мен жетіспесем тістеріңіз ауыратын болады. Мен адамзатқа қажетті элементпін.

Бром. Мені 1826 жылы француз ғалымы Ж.Балар ашқан. Иісім сасық болғандықтан менен бәрі қашады. Мен қалыпты жағдайда өткір иісті қызыл-қоңыр түсті ауыр сұйықтықпын, ауада тез буланып, сары қоңыр бу түземін. Судағы ерітіндім бром суы деп аталады. Менің қосылыстарым өнеркәсіпте сурет, кино материалдарын жасауда, медицинада дәрі-дәрмектер алуда, іштен жанатын двигательдердің (автокөлік, авиация) бензин сапасын жақсартып, этилдеуде қолданыламын.

ІІ Кезең

Үш топқа «Ойлан,тап» атты 3 сұрақ беріледі:

1. Жеңіл 1 ұпайлық ( );

2. Орташа 2 ұпайлық( );

3. Қиынырақ 3 ұпайлық ( ).

І топ		VII топтың негізгі топшасындағы элементтерге сипаттама беріңіз. Cl2 молекуласының түзілу сызбасын жазыңыз, қандай байланыс тән? Галогендердің бірін-бірі ығыстыруына, сәйкес реакция теңдеуін жазыңыз.
ІІ топ		Хлор атомының тотығу дәрежесі +3, +5, +7 болып өзгеретінін түсіндіріңіз? Тотықтырғыш сөзіне түсініктеме беріңіз. Хлорсутектің физикалық қасиеттерін сипаттап айтып беріңіз?
ІІІ топ		Галогендердің сутекті қосылыстарының тұрақтылығы қалай өзгереді? F, Br, I жалпы физикалық қасиеттеріне сәйкес сипаттамасын айтып беріңіз? Галогендердің ішіндегі ең белсендісі қайсысы? Себебін түсіндіріңіз?

ІІІ Кезең

Әрбір топқа галогендер тақырыбы бойынша сөзжұмбақтар беріледі. Тез шешкен топқа жоғары ұпай берілсе, ал кейін шешкен топтарға тиісті ұпай сандары беріледі.

Сөзжұмбақ «Химиктер»

		1	Х
		2		И
		3			М
4						И
			5				К
			6					Т
		7							Е
				8						Р

Заттар және олардың бір – біріне айналуы туралы ғылым.

Орыс химиясының атасы.

Тізбекті реакцияны шығарған химик.

Әрі, композитор, әрі химик – ғалым.

Тұзды көлдердің тұзын өнеркәсіп мүдделеріне пайдалану

мүмкіндіктерін зеттеген ғалым.

Гипстен күкірт өндірген химик.

Химия ғылымының тарихында ұлы алтын заң ашқан ғалым.

Химияның құрылыс теориясын ашқан органик – химик.

Шешуі:

Химия. 2. Зинин. 3. Семенов. 4. Бародин. 5. Морковников. 6. Бекетов. 7. Менделеев. 8. Бутлеров

Сөзжұмбақ «Металдар»

1	м
2		е
		3	т
		4		а
			5		л
			6			д
					7		а
					8			р

Күмістей ақшыл, женіл металл.

Мемлекет атымен аталатын элемент.

Магнитті қасиеті бар металл.

Сілтілік металл.

Бағалы металл.

Радоиактивті металл.

Ең ауыр металл

Оқтың құрамына кіретін металл.

Шешуі:

1. Магний. 2. Германий. 3. Темір. 4. Натрий. 5. Алтын. 6. Радий. 7. Қалайы. 8. Қорғасын

Сөзжұмбақ «Галогендер»

Г
	А
		Л
			О
				Г
					Е
						Н
							Д
								Е
									Р

1.Бірінші дүниежүзілік соғыста хлорды тұншықтырғыш улы зат ретінде

қолданған мемлекет.

2. Тез ыдырап кететін тұрақсыз радиоактивті элемент.

3. 1774 жылы швед оқымыстысы К. Шееле алған элемент (сарғылт жасыл түсті, тұншықтырғыш , улы газ).

4. Тоңазытқыш сұйықтар фреондар алуға жұмсалатын элемент.

5. Металдармен тікелей әректтесіп тұз түзетін элементтер.

6. Йодты 1811 жылы қай ғалым ашты.

7. 1886 жылы фторды ашқан химик.

8. Алғашқы көмекке пайдаланылатын бейметалл.

9. Ауада түтінденетін концентрлі ерітінді.

10. Жүйкені жайландыратын, дәрі- дәрмек құрамына кіретін элемент.

Шешуі: Германия, Астат, Хлор, Фтор, галоген, Бернер, Муассан, Йод, Хлорсутек, Бром

IV. Кезең

Келесі кезеңде 3 топ зертханалық жұмыстарда қауіпсіздік ережесін сақтауға

байланысты сөйлемді құрастыру керек. Әрбір топ тиісті ұпайларын алады.

Жасырын сөйлем:

C

Ұ

Й

Б

И

З

І

Ң

А

Т

Ы

Л

М

Р

А

Ы

О

Р

Ө

Ж

Е

Р

А

П

О

А

Д

Т

Қ

Р

Қ

Ы

Ә

Н

А

Қ

Ұ

Б

Й

Ы

Қ

Ы

П

А

Н

Ж

Е

Ң

Ы

С

А

Д

Ы

Д

З

Н

А

Қ

О

А

С

Р

Т

Ғ

Ы

Р

Ы

П

Ж

А

Т

Л

Д

Т

А

А

У

Жауабы: Сұйықтарды қыздырып жатқан пробирканы өзіне және жолдастарына қаратып ұстауға болмайды.

Жасырын сөйлем:

Х	Р	М	Ж	Ұ	Ш	К	А	Ф
Л	О	Е	Н	М	А	П	А	Т
Т	С	І	С	Ы	Р	Т	Ж	А
Е	Г	Ж	І	Т	А	У	А	С
Н	Е	Ә	Р	І	Н	Қ	Е	Т
Д	Е	Т	И	Б	Е	А	Ж

Жауабы: Хлормен жұмыс істегенде тәжірибені тартпа шкафта жасау қажет

Жасырын сөйлем

Б	е	Н	п	А	п	С	т	Ы	е	Н
Р	М	Т	Т	Ш	Ы	а	Қ	қ	П	Ж
о	М	А	Р	к	н	а	л	Ы	м	ұ
Р	А	т	Ф	а	т	Ы	А	С	у	Қ
е	ң	К	о	Л	П	П	Д	І	Е	А	т
з	Е	е	Қ	ғ	А	а	Й	с	Т	ж	Е

Жауабы: Броммен тартпа шкафта, резеңке қолғап пайдаланып, сақтықпен жұмыс істеу қажет.

Сәйкесінше реакция теңдеуін аяқтау
2H2 O + 2F2 =
Xe + 2F2 =
H2 + F2 =
2Au + 3Cl2 =
2NaCl + 2H2 O =
2NaI + Cl2 =
Сызбанұсқамен жұмыс.
1. СІ →NaСІ→NаОН→NаСІ→НСІ
2. Ғ → НҒ → КҒ→ КОН
3. Вr →НВr →СаВr2 → Са(ОН)2

Графикалық диктант
( иә +, жоқ -)
1. Фтор күшті тотықтырғыш:
2. Бром суда нашар ериді:
3. Йод сұйық газ:
4. Хлордың атомдық массасы 35,5г. :
5. Фтор қосылыстарда бір валентті:
6. Йодтың белсенділігі жоғары:
7. Бромды су бромның судағы ерітіндісі:
8. Галогендер 7 топта орналасқан

Әр-топ өздері дайындаған сұрақтарын бір-біріне қояды.
«Менен сұрақ – сіздерден жылдам жауап»
• Галогендер нешінші топта орналасқан?
• Күшті тотықтырғыш галоген?
• Қалқанша бездің құрамына кіретін элемент?

Сабақты бекіту: Әрбір оқушыға «Галогендер және олардың қосылыстары»

бойынша тест жұмыстары беріледі.

Шатастыру (галогендер аталса, оқушы қол көтереді металдар аталса оқушы қолын түсіреді) Мысалы: натрий, йод, кальций, алтын, астат, хром, оттегі хлор, темір, сынап, фтор, алюминий, күміс, бром, калий, мырыш

І – нұсқа

1. Галогендер тобына жататындар:

а) Si, Ca, Mg, Ba, In

б) F, C1, Br, I, At

в) C1, I, K, At, Na

г) C1, F, Ne, Xe, Cu

2. Галогендердің сыртқы энергетикалық деңгейі мына электронды

формуламен сипатталады:

а) ns²

б) ns² np³

в) ns² np⁵

г) ns² np⁴

3. Галогендер атомының белсенділігі мына қатарда артады:

а) F, C1, Br, I, At

б) C1, Br, I, F, At

в) At, I, Br, C1, F

г) I, At, C1, Br, F

4. 20˚c температурада 1 көлем хлордың неше көлемі ериді:

а) 3,5

б) 1,7

в) 2,9

г) 2,5

5. Галоген тобына жатпайтын элемент :

а) I

б) Br

в) Cr

г) Cl

6. Мүмкін болатын химиялық әрекеттесу:

а) NaF + Cl₂

б) NaI + F₂

в) NaCl + Br₂

г) NaCl + I₂

7. Тұз қышқылы мына заттармен әрекеттеседі:

а) Cu, CuO, Cu(OH)₂

б) АgNO₃, Ca, NaOH

в) Zn, ZnO, H₂SO₄

г) NaOH, Na₂O, NaNO₃

8. Бөлме температурасында қатты күйде болатын элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

9. Хлордың судағы ерітіндісі:

а) хлорсутек

б) тұз қышқылы

в) хлор қышқылы

г) хлор суы

10. Хлор темірмен әрекеттескенде түзілетін өнім:

а) темір хлориді (ІІ)

б) темір оксиді (ІІІ)

в) темір хлориді (ІІІ)

г) темір бромиді (ІІІ)

11. Галогендердің ішіндегі ең күшті тотықтырғыш:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

12. 1826 жылы француз оқымыстысымен ашылған элемент:

а) F

б) Cl

в) Br

г) I

13. Фтор бос күйінде:

а) сұйық улы зат

б) қатты улы зат

в) улы газ

г) қара сұр түсті улы газ

14. Теңіз балдырларында кездесетін элемент:

а) F

б) Cl

в) Br

г) I

15. Хлор газы ауадан неше есе ауыр:

а) 2 есе

б) 1,5 есе

в) 2,5 есе

г) 3 есе

ІІ – нұсқа

1.1774 жылы швед оқымыстысы К. Шееле күшті тотықтырғыштарға концентрлі тұз қышқылын әсер ету арқылы алынған элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

2. Галогендердің ішіндегі ең әлсіз тотықтырғыш элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

3. Тоңазытқыш сұйықтар фреондар алуға жұмсалатын элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

4. Тұз қышқылының тұздары:

а) хлоридтер

б) хлорсутек

в) хлорсуы

г) хлор қышқылы

5. Хлорсутектің 1 л массасы нешеге тең:

а) 1,55

б) 1,64

в) 2,22

г) 2,64

6. Бірінші дүниежүзілік соғыста 1915 жылы Германия қай элементті тұншықтырғыш улы зат ретінде қолданды:

а) F₂

б) Br₂

в) Cl₂

г) I₂

7. 1886 жылы француз химигі Г. Муассанмен ашылған элемент:

а) F₂

б) Br₂

в) Cl₂

г) I₂

8. Бөлме температурасында қатты күйде болатын элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

9. Галогендердің сырnқы энергетикалық деңгейі мына электронды формуламен

сипатталады:

а) 1s² 2s²

б) 1s² 2s² 2p³

в) 1s² 2s² 2p⁵

г) 1s² 2s² 2p⁴

10. Галогендердің ішіндегі күшті тотықтырғышы:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

11. Хлор газы ауадан неше есе ауыр:

а) 2 есе

б) 1,5 есе

в) 2,5 есе

г) 3 есе

12. Фтор бос күйінде:

а) сұйық улы зат

б) қатты улы зат

в) улы газ

г) қара сұр түсті улы газ

13. Хлор темірмен әрекеттескенде түзілетін өнім:

а) темір хлориді (ІІ)

б) темір оксиді (ІІІ)

в) темір бромиді (ІІІ)

г) темір хлориді (ІІІ)

14. Теңіз балдырларында кездесетін элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

15. Тұз қышқылы мына заттармен әрекеттеседі:

а) Cu, CuO, Cu(OH)₂

б) АgNO₃, Ca, NaOH

в) Zn, ZnO, Zn(OH)₂

г) NaOH, Na₂O, метилоранж

ІІІ – нұсқа

1. Галоген тобына жатпайтын элемент :

а) I

б) Br

в) Cr

г) Cl

2. Хлор электрондық құрылымына сай неше валентті бола алады:

а) І, ІІ, ІІІ

б) І, V, VI

в) II, IV, VI

г) I, III, V, VII

3. Хлордың салыстырмалы атомдық массасы нешеге тең:

а) 35,5

б) 34,7

в) 40,5

г) 45,5

4. 1886 жылы француз химигі Г. Муассанмен ашылған элемент:

а) F₂

б) Br₂

в) Cl₂

г) I₂

5. 1774 жылы швед оқымыстысы К. Шееле күшті тотықтырғыштарға концентрлі тұз қышқылын әсер ету арқылы алынған элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

6. Тұз қышқылы мына заттармен әрекеттеседі:

а) Cu, CuO, Cu(OH)₂

б) АgNO₃, Ca, NaOH

в) Zn, ZnO, Zn(OH)₂

г) NaOH, Na₂O, метилоранж

7. Хлорсутектің 1 л массасы нешеге тең:

а) 1,55

б) 2,22

в) 2,64

г) 1,64

8. Галогендердің сытрқы энергетикалық деңгейі мына электронды формуламен

сипатталады:

а) 1s² 2s²

б) 1s² 2s² 2p³

в) 1s² 2s² 2p⁵

г) 1s² 2s² 2p⁴

9. Хлор газы ауадан неше есе ауыр:

а) 2,5 есе

б) 1,5 есе

в) 2 есе

г) 3 есе

10. Теңіз балдырларында кездесетін элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

11. Галогендер тобына жататындар:

а) Si, Ca, Mg, Ba, In

б) F, C1, Br, I, At

в) C1, I, K, At, Na

г) C1, F, Ne, Xe, Cu

12. Галогендердің ішіндегі күшті тотықтырғышы:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

13. Хлордың судағы ерітіндісі:

а) хлорсутек

б) тұз қышқылы

в) хлор қышқылы

г) хлорсуы

14. 20˚c температурада 1 көлем хлордың неше көлемі ериді:

а) 3,5

б) 1,7

в) 2,9

г) 2,5

15. Тоңазытқыш сұйықтар фреондар алуға жұмсалатын элемент:

а) F₂

б) Cl₂

в) Br₂

г) I₂

Үйге тапсырма: «Галогендер және олардың қосылыстары» тақырыбын

қайталау, берілген есептерді шығару.

Бағалау. 18-20 балл «5»

17-15 балл «4»

14-12 балл «3» деген бағалармен бағаланады.

И.Таиров атындағы орта мектептің

ұйғыр тілі және әдебиеті пәндерінің мұғалімі

РОЗАХУНОВА МЕҺИРГҮЛ ҺЕЙТЖАНҚЫЗЫ

Дәрисниң мавзуси: Сан вә уларниң түрлири

Дәрисниң мәхсити:

1. Оқуғучиларға сан вә уларниң түрлири бойичә чүшәнчә бериш;

2. Ана тилиға болған қизиқищини ашуруш, инсанпәрвәрликкә, адәмгәрчиликкә тәрибйиләш.

3. Оқуғучиларни өз алдиға ишләшкә, ой –пикрини дурус пәйдин-пәй йәткүзүшкә, саватлиқ йезишқа риважландуруш.

Дәрисниң көрнәклиги: Санлар йезилған тәкчиләр, бәлгүләр, «Оюндин билимгә» китави, мақал-тәмсилләр, тирәк схемиси, дидактикилиқ материаллар, дәрижилик карточкилар.

Дәрисниң усули: Соал –жавап, сөһбәт, өз алдиға иш.

Пән ара бағлиниш: Қазақ, рус, инглиз тиллири, тарих, әдәбият, математика.

І. Уюштуруш пәйти:

1. Саламлишиш.

2. Йоқларниң тизимини ениқлаш, китап-дәртәрлирини түгәлләш.

ІІ. Өй тапшурмиси:

• Биз силәр билән қайси мавзуни өттуқ?

• Ярдәмчи сөзләр дегинимиз немә?

• Ярдәмчә сөзләрниң түрлири

• Бағлиғучилар дегинимиз немә?

• Тиркәлмиләр

• Уланмилар

• Уланмиларни қазақ тилида қандақ атайду? (Шылаулыр)

• Қандай шылауларды білесіздер? (-ма, -ме, -ба,-бе,-па,-пе, -бен,-пен,-мен) Мысалы:

• Сен менің кітабімді көрдің бе?

Жазылуы қандай (бөлек)

• Рус тилида уланмиларни қандақ атайду?

Частицы

• Придумайте предложение

Было ли ты вчера в школе?

Как пишутся частицы (отдельно)

ІІІ. Өй тапшурмисини йәкүнләш:

Дәридилик тапшурмилар.

1. Айриғучи 1. Вә, һәм, билән

1. Қариму-қарши 2. Сәвәви, чүнки, шуңлашқа

2. Бириктүргүчи 3. Амма, лекин, бирақ

3. Изаһлиғучи 4. Нә, яки, гаһ, ха

4. Сәвәп-мәхсәт 5. Йәни, һәтта, болпму

Жавави. 1-4,2-3,3-1,4-5,5-2.

Схемилиқ диктант

Ана, билән, әхлақ, билим, үчүн, сири, меһриван, дост-му, асман, лекин, сәвәви, дәрия, бирақ, устаз.

IV. йеңи мавзу:

Адәм вә нәрсиләрниң санини, миқдарини, мөлчәрини билдүридиған сөз түркүми сан дәп атаймиз. Соаллири: қанчә? Нәччә? Қанчинчи? Нәччинчи? Санлар һәрип билән һәм рәқәм билән ипадилиниду.

Санларға икки түрлүк рәқәм-әрәп (2,66,,,,15,,,20,,,4400) рим рәқими (І,ІІ,ІІІ,..VІ....Х) ишлитилиду.

Тарихи: Бурунқи заманларда санлар башқичә йезилатти. Мәсилән: Мисирда дәсләп санларни таяқчә билән бәлгүләти: 3 –ІІІ, 5-ІІІІІ, 10 санини тақа билән бәлгүләти. Бирақ улар санлар билән алмаштурмас үчүн үстигә бәлгү қоюп қоятти. Көп орунлуқ санларни йезиш Һиндстанда пәйда болди. Кейин әрәп хәлқи шундақ йезишни пайдиланди. Улардин кейин бизгә өтти. Шуниң үчүн һазирқи санлар әрәп санлар дәп атайду.

Аңлитидиған мәнасиға қарап:

1. Санақ

2. Дәрижә

3. Молж

4. Топлуқ

5. Отақ

6. Үлүш –кәсир

1. Нәсиләрниң санини билдүрсә, санақ сан болиду: бир, жигирмә, әллик, йүз, миң.

2. Санақ санларға –нчи, -инчи, қошумчилири улинип, нәрсиниң тәртивини билдүрсә, дәрижә сан болиду. Бир-инчи, икки –нчи.

3. Санақ санларға –чә, -лигән, --ларда, -ләрдә қошумчилири улинип, нәрсиниң тәхминән екәнлигини билдүрсә, молжа сан болиду: он-чә, йүз—лигән.

Молжа санлар қош кәлгән санлар арқилиқму ипадилиниду: бәш-он, әллик-атмиш.

1. Санақ санлардин кейин –лап, -ләп, -дин, -тин қошумчилири улинип, нәрсиләрни, кишиләрни бөлүп көрсәтсә, топлуқ сан болиду: бәш-ләп, йәтти-дин, бәш-бәш-тин.

2. Икки, үч, төрт, бәш охшаш санларға -лән, -илән қошумчилири улинип, отақ сан ясайду: икки-лән, төрт-илән, бәш-илән.

3. Нәрсиләрниң бөлигини яки бөләкниң қисимини билдүрсә, үлүш-кәсир сан дәп атайду: үштин бир, йүздин бир, ондин икки.

V. Мустәһкәмләш: китап билән иш:

132- көнүкмә. Жүмлиләрни көчирип, санларниң астиға сизип, морфологиялик тәһлил қилиш.

1. Тошқан терисиму үч күнгә чидапту.

2. Тәләйгә бир күни анамға қошулуп, атамму ағрип қалди.

3. Икки-үч күнниң ичидила шапақтәк болуп, жүдәп кәттим.

4. Өйгә берилгән тапшурмиларниң үчтин иккисини орунлап болдум.

Дәрижилик тапшурмилар.

1. Берилгән сөз бирикмилирини исим-сан-исим қурулмиси боййичә йезиңлар.

Үч қәвәтлик өй – өй үч қәвәтлик

Алтә яшлиқ бала –

Бәш минутлуқ тәнәпус –

Он икки күнлүк тәтил –

1. Йезиқта ипадиләң.

Биз 6 бақан тәптуқ –

Сән саат 3 өйгә кәл –

1. Бир өйгә надан болуп бешиңни тиқисән, бу өйдин билимлик болуп чиқисән. (мәктәп, мектеп, школа, school)

2. Гугум чүшсә чиқимән,

Таң атқанда патимән.

Миңдин-миңдин чечилип,

Көзүмни илмай ятимән.

(юлтузлар, жұлдыздар, звезды, stars).

VI. йеңи мавзу йәкүнләш:

«Ким чапсан?» оюни (рәқәмләр билән йезилған тәкчиләрдики санларни йезиш)

І қатар: 66,114,889,1999,2009

ІІ қатар:1,23,102,11993

ІІІ қатар:2,74,828,1997,2010.

Тәркивидә санлар бар мақал-тәмсилләрни ейтип көрәйли.

1. Қаза -икки,өлүм-бир.

2. Он ишттин бир бөрә яхши.

3. Биригә-нан қайғуси, биригә –жан.

4. Бәш бармақниң бирини чишлисәң, һәммиси ағрийду.

5. Гәп десә-бәш ешәккә жүк, иш десә-хәпшүк.

6. Бир пул берип, уссулға салса,; 004 пул берип тохтақили болмас.

7. Гөш билән яғ бир туққан, пиязниң көйгини-көйгән.

8. Бәш қол бирдәк әмәс.

9. Бир күн бурун чачсаң, бир һәптә бурун оруйсән.

10. Йүз пулуң болғичә, йүз достуң болсун.

11. Йәттә өлчәп, бир кәс.

12. Бирни кәссәң, онни тик.

13. Санимай сәккиз демә, суни көрмәй өтүп салма.

14. Он балиниң оти он башқа.

Униңдин башқа көпинчә башланғуч синипларда бир аз дәм елиш үчүн «Сәргитиш минутини» ойнидуқ. Қайсиси есиңларда бар?

Бир қолум, бир қолум,

Бәштин-бәштин он қолум.

Хойма инақ яшайду,

Бирлишип иш башлайду.

VII. Хуласиләш. Соал-жавап арқилиқ.

1. Санақ санға мисал кәлтүр (бир, икки)

2. Йәттә тағ санму яки жүп санму? (тағ)

3. «5»санини дәрижә санға айландур (бәшинчи)

4. «Икки» жүп санму яки тағ санму? (жүп)

5. 1 минутта қанчә секунд бар, қандақ сан? (60 секунд, санақ сан)

6. «Биринчи» санақ санму, дәрижә санму?

7. «Бир машина» вә «қизил машина» қайсиси санлиқ сөз бирикмиси?

VIII. Өйгә тапшурма. Баһалаш.

(Сан билән баһалаш)

О.Жандосов атындағы орта мектептің

Орыс тілі және әдебиеті пәндерінің мұғалімі

КАХАРОВА НАЗГУМ ЖАЛАЛДИНОВНА

Русский язык, 10 класс

Тема: Наклонение глагола

Цели урока:

1.Формирование знаний о наклонениях глагола, об их оьразовании, признаках, изменениях, различиях и правильном потреблении к коммуникативной деятельности.

2. Развитие интеллектуальных и познавательных умений (анализ, сравнение, обобщение, доказывать свою точку зрения)

3.Воспитание толерантности, умение сотрудничать, помогать, уважать мнения других.

Тип урока: комбинированный

Методы: словесный, частично-поисковый.

Оборудование: слайды(интерактивная доска), раздаточный материал, стикеры для рефлексии, плакаты и цветные маркеры.

Ход урока

1. Организационный момент

Приветствие учителем учащихся

Проверка готовности к уроку

Психологический настрой на урок, проведение тренинга «Мы одна семья, мы одна команда» (учащиеся встают в круг, держатся за руки и говорят друг другу пожелания, затем хором (поднимают руки вверх) произносят «Мы одна семья, мы одна команда»)

1. Актуализация опорных знаний по теме «Глагол»

а) Морфологическая и речевая разминка в форме задания с незаконченными предложениями «Десятка» (регламент 7 минут)

1. Глагол – это………часть речи, которая обозначает………

2. Глагол отвечает на вопросы………..

3. Начальная форма называется…………….

4. Возвратные глаголы имеют суффиксы……..

5. Глаголом бывают ……. и ……… вида.

6. Способность глагола иметь при себе прямое дополнение это……..

7. Переходные глаголы согласуются с существительными и местоимением в ………. падеже.

8. Изменение глагола по лицам и числам называется……..

9. Глагол имеет наклонения:……., ………..

10.В предложении чаще всего глагол является…….

б)Самооценка учащихся после сравнения с правильными ответами(на интерактивной доске); школа оценок.

III. Работа над новой темой

1.Постановка цели и задач урока «Наклонение глагола»

2.Работа по слайду

IV. Закрепление

Задание №1

Образуйте формы наклонений от данных глаголов:

Говорить, беседовать, шептать, ответить, сказать, промолвить, привезти, принести, зависеть, начать, попросить, показать, предупредить, предвидеть, предусмотреть.

Задание №2

Упр. 352 по учебнику списать пословицы, подчеркнуть глаголы в условном наклонении, затем в скобках написать их неопределенную форму.

Задание №3

Упр. 354 по учебнику (устно) от данных глаголов прошедшего времени образовать форму повелительного и условного наклонения.

V. Творческая работа. Кластер.

а) Разделить на 3 группы класс по желанию учащихся, можно по рядам и составить тематический кластер на плакате.

1 ряд (группа) Изъявительное наклонение

2 ряд (группа) Условное наклонение

3 ряд (группа) Повелительное наклонение

б) Защита кластеров, составление предложений с данными глаголами.

VI. Итог урока. Рефлексия.

На цветных стикерах записать 3 предложения: Что узнал:

Было интересно:

Было трудно:

VII. Дача домашнего задания

1. Упр. 356, выписать из словаря учебника 5 глаголов и образовать форму 3 наклонений.

2. Творческая работа

Из литературы списать абзац текста и найти глаголы, определить наклонение.

VIII. Выставление оценок за урок

И.Таиров атындағы орта мектептің

бастауыш сынып мұғалімі

БАРАТОВА ТУРАБУВИ ТОХТУХАНОВНА

1-синип

Синиптин сирт дәрисниң мавзуси: Юлтузлуқ пәйт
мәхсити: Оқуғучиларға һәр тәрәплимә вә һәр пән бойичә тапшурмилар орунлаш арқилиқ билим елишқа болған қизиқишини, издинишини риважландуруш, мусабиқигә чүшиш мәдәнийитини тәрбийиләш
Дәрисниң түри: мусабиқә
Дәрисниң көрнәклиги: ӘТВ, юлтузчилар
Дәрисниң бериши
І. Уюштуруш қисим
Оқуғучиларни синиплар бойичә топларға бөлүш
Психологиялик тренинг
ІІ. Киришмә қисим
Оюнниң мәхситини чүшәндүрүш
Адилқазилар әзалири билән тонуштуруш
ІІІ. Асасий қисим
Һәр бир турниң тапшурмисини чүшәндүрүш, һәр бир дурус жавапқа бирдин юлтузчә бериш
І - тур. Әқиллиқ уқар, билимлик биләр. Әжайип шота
Биринчидин соалға
Дурус жавап тапимиз.
Жававини чақмаққа,
Сол тәрәптин язимиз.
1 - топ
«а»
1. Кишнәйдиған һайван
2. Униң билән от - чөп жиғиду
3. Мевә
4. Таамларниң устиси
5. Хуш пурақлиқ көктат
2 - топ
«б»
1. Униң билән тахтиға язиду
2. Мал йәйдиған чөп
3. Йеңи туғулған бала
4. Бағни пәрвиш қилғучи киши
5. Белиқ беқиш, белиқ тутуш билән шуғуллинидиған киши
ІІ - тур. Дудуқлимай тез оқи. Тапшурмини слайд бойичә орунлаш
Тез оқушқа ким уста?
Уста болсаң тез башла.
Һәрипләрни ташлимай,
Мениң билән тәң башла.
1 - топ
Ахшам ақ шамни яқтим,
Ақ шамни ахшам яқтим.
***
Бавдун бова бедиликтә,
Бәш бағ бедә бағлиди.
Балиси Батур билән,
Он бәш бағни бағлиди.
2 - топ
Сөз билән бәрмә вәдә,
Иш билән бәргин вәдә.
***
Илияр илмиди ишикни,
Имин илмиди ишикни.
Ишикни ечип қоюп,
Сәзмәй қалди иссиқни.
ІІІ - тур. Билим билгүчидә,
Әқил сәзгүчидә.
Һазир жавап оюни
Қени, омақ балилар,
Соалларни аңлайли.
Диққәт қилип ойлинип,
Тоғра жавап ейтайли.
1 - топ.
1. Қулуғи узун һайван (тошқан)
2. Дадамниң яки апамниң дадиси (бовам)
3. Тонурда пишқан нанни немә билән алиду? (лахшигир)
4. Қандақ һаләттә китап оқушқа болмайду? (йетип, қараңғуда)
5. Тағда яшиғучи қуш (бүркүт)
6. Баққа ким қарайду? (бағвән)
7. Тавушни билдүрмәйдиған һәрипләр(ъ, ь)
8. Оюнға қатнашқучи (оюнчи)
9. Уйғур хәлқиниң бүйүк композитори ким? (Қуддус Ғожамияров)
10. Әтияз айлири (март, апрель, май) қазақ тилида (наурыз, сәуір, мамыр)
2 - топ.
1. Күз айлири (сентябрь, октябрь, ноябрь) қазақ тилида (қыркүйек, қазан, қараша)
2. Һәр қолуңда нәччә бармақ бар? (бәш)
3. Дукан хизмәтчиси (сетиқчи)
4. Нанни немә билән яқиду? (йәңлик)
5. Бовамниң оғли маңа ким болиду? Акам әмәс, укам әмәс (дадам)
6. Педагог дегән ким? (муәллим)
7. Самолеттин немә билән сәкрәйду? (парашют)
8. Тәркивидә «я» һәрипи келидиған айлар (сентябрь, октябрь, ноябрь, январь)
9. Қурутилған мевә қандақ атилиду? (қақ)
10. Бензинни немидин алиду? (нефть)
Сәгәклик минут
ІV - тур. Грамматикилиқ оюн - тапшуруқлар. 
1 - топ.
Ким немә қилди?
Равапни... Рамахун алди
Кавапни... Қавахун бәрди
Жавапни... Желлахун чалди
Совапни... Сопахун йеди
2 - топ.
Неминиң немиси бар?
Қулупниң... ачқучи
Ишикниң... қари
Қишниң... йопурмиғи
Дәрәқниң... сүти
Сийирниң.. тутқучи
Аниниң... меһри
V - тур. Блиц турнир
Һесаплашни биләмсиләр?
1 - топ.
1. Бүгүн числоға нәччә? Һәптиниң нәччинчи күни?
2. Үч күн бурун числоға нәччә болған еди?
3. Чаршәнбидин бир күн өтүп, қайси күн келиду?
4. Үч чашқанниң нәччә қулиғи бар?
5. Икки ешәкниң нәччә қуйруғи бар?
2 - топ.
1. Сән вә мән. Мениң билән сән. Иккимиз қанчә?
2. Бир жилда нәччә пәсил бар?
3. 16 - декабрь қандақ күн?
4. Сениңда қандақ жүп санлар бар?
5. Бир жилда нәччә ай бар?
1 - топ
1. Үч ака - укиниң бирдин сиңлиси бар. Аилидә барлиғи нәччә бала бар? 4
2. Бир қазандин бәш қасқан манта чиқипту. Бәш жозида бәштин, олтарған кишиләргә бәштин тегипту. Адәм қанчә? Манта қанчә? 25 адәм, 125 манта
2 - топ
1. Әгәр тоху бир пути билән турса 2 кг болиду.
2 пути билән турса нәччә кг болиду? 2кг
2. Бир дәрәқтә 12 шах,
Һәр шахта оттуздин йопурмақ,
Йопурмақларниң бир тәрипи қара,
Бир тәрипи ақ? 1 жил, 12 ай, 30 күн, кечә вә күндүз
IV. Йәкүнләш қисим
Адилқазилар әзалириға сөз бериш. Йеңип чиққан топни алқишлаш

О.Жандосов атындағы орта мектептің

Ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

НУРЖАУОВА ГУЛЬМИРА БАЙКОНЫСОВНА

Cынып: 1Ә

Сабақтың тақырыбы: School things

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларды тақырып бойынша жаңа лексикалық бірліктермен таныстыру; тақырып бойынша бұрын оқылған лексиканың белсенділігін арттыру

2. Монологтік, диалогтік сөйлеу дағдысын қалыптастыру; жаңа лексикалық бірліктерді дұрыс дыбыстау дағдысын дамыту

3. Мектеп құрал – жабдықтарына ұқыптылықпен қарауға баулу

Сабақтың типі: аралас

Сабақтың әдісі: топтық жұмыс, жеке жұмыс, ойын түрлері

Сабақтың көрнекілігі: тақырыптық суреттер, тех. құрал ноутбук

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру

T: - Good morning children!

Ch: -Good morning, good morning!

Good morning to you.

Good morning, good morning!

I am glad to see you.

2. Психологиялық дайындық

- Let’s sing the song together

We say hello,

We say hi!

Hello and hi,

Hello and hi!

3.Білімін жан-жақты бекіту

А. – Балалар, өткен сабақта үйренген сөздерді есімізге түсірейік

- What is this?

It is a pen. / a pencil, a ruler, a rubber /

B. – Let’s play the game «Show me, please»

4. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру

- Бүгін «School things» тақырыбын жалғастырамыз. Яғни, тақырып бойынша жаңа сөздермен танысамыз, сөздердің дұрыс айтылуын үйренеміз.

5. Жаңа сабақ

a bag – сөмке

a book - кітап

a cope book – дәптер

a pencil case - пенал

6. Жаңа сабақты меңгеруін тексеру

1. Оқулықпен жұмыс

Ex. 1 Learn the new words

It is a bag. / a book, a copy book, a pencil case/

Ex. 2 Ask and answer the question

• What is this?

• It is a bag.

Ex. 3 Say

Ex. 4 Pair work. Ask and answer

1. Сергіту сәті

Stand up! Hands up!

Hands down! Sit down!

1. Дәптермен жұмыс

Ex. 1 Answer the quesnion: - What is this? Colour

7.Жаңа білімдерді пысықтау

Let’s play the game «What is missing?»

the game «Say it»

8. Сабақты қорытындылау

- Бүгінгі сабақта не үйрендіңдер?

/ жаңа сөздер; What is this? Сұрағын қоюды жіне оған жауап беруді/

Малыбай орта мектебінің

бастауыш сынып мұғалімі

МАНАПОВА АСИЯМ

Өзін-өзі тану.4 б сынып

Тақырып: Тілім - менің тірегім

Құндылығы: Сүйіспеншілік

Қасиеттері: достық,адамгершілік, сыйластық, елжандылық, ана тілін сүю,

құрметтеу.

Мақсаты: Оқушылардың «тіл» , «Отан» құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері:

• Ана тілінің адам өміріндегі маңыздылығын түсіндіру;

• Ана тіліне деген құштарлығын арттыру;

• Ана тілін сүюге, құрметтеге тәрбиелеу.

Көрнекі құралдар: дәптер, оқулық, қатты қағаздан жасалған « Таным», «Ғұламалар», «Қазына» атты үш үлкен қақпа .

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі.Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар,денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ –қолдарыңызды айқастырмаңыздар. Қолдарыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады.

Көздеріңізді жұмып елестетіп көріңіздер: күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан.Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызбен тілек –қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің көзін ашады.

Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз.Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы,ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Енді, нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналады. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға,тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы сөздерді ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға бағыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөзбен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көздерімізге де жетті, көзіміз тек жақсыға қарап,бәрінен тек жақсылықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп,басыңызға тек ізгі, сәулелі ой келеді.

Нұр бірте –бірте күшейе бастайды, сіздің денеңізден тарап, жан –жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқандарыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға,таныстарыңызға бағыттаңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз, олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан –жануарларға, өсімдіктерге, барлық тірі жанға таралсын...Ғаламның барлық түкпір- түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз «Мен нұрлымын..Нұр менің ішімде..Мен нұрмын...» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...

Енді осы нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.Енді көзіңізді ашуға болады.

Үй тапсырмасын тексеру; Сахналау: Үнтаспадан С. Тұрысбековтың «Көңіл толқыны» күйі орындалып тұрады. Сәнді безендірілген сарайдың үш қақпасының алдыңғы көрінісінің нобайы қойылады. Бірінші қақпаға «Таным» екіншісіне «Ғұламалар», үшіншісіне «Қазына» деп жазылған. Ортаға патша рөліндегі бала шығады. Қасында уәзірлері бар. Патша уәзірлерімен «Ғұламалар» қақпасына келеді. Бұл жерде қазақтың маңдайына біткен ғұламалардың портреттері жасалған топтамалар беріледі.Әрі қарай оқушылар көрініс қояды.

Дәйексөз: Балалар, жаңағы көрініс арқылы халық даналығында айтылғандай «ең тәтті», «ең ащы» тіл екенін аңғардық. Олай дейтін себебіміз жанға жайлы жылы сөздерді жиі айтсаң достарың көп және сол ортада сыйлы боласың. Өз тіліңді жетік біл,құрметте.Егер сенің ана тіліңде ешкім сөйлемесе халқың өшеді деген –осы. Сондықтан ақын С.Торайғыровтың

«Сүйемін туған тілді, анам тілін,

Бесікте жатқанымда-ақ берген білім», -деген өлең жолдарын әрдайым есте сақтайық.

Әңгімелесу: Д. Әділовтің «Туған тілім» өлеңі оқылады.Содан соң төмендегідей сұрақтар қойылып балалар пікірі тыңдалады.

• Неліктен тілді анамен байланыстырып айтамыз?

• Қандай адам өз тілін өте құрметтейді деп ойлайсыңдар?

• Неліктен өз тілінде сөйлейтін адам сыйлы болады?

«Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл- қазақ тілі. Ана тілін сүю, құрметтеу, мақтаныш ету-әрбір азаматтың міндеті»-деген түйін сөз айтылады.

Шығармашылық жұмыс: Оқушылар топқа бөлінеді. Төменде берілген мақал мәтелдердің мағынасын түсіндір.

1-топ Тіл ақылдың - өлшемі.

2-топ Тіл сүйексіз болса да, сүйектен өтеді.

3-топ Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер - мәңгүрт.  

Дәптермен жұмыс: Дәптердегі нақыл сөздерді оқу және оны өмірде қолдана білу тапсырылады.

1. Тіл жоқ жерде ұлт жоқ. (Ш. Айтматов)

2. Әр халықтың ана тілі – білімнің кілті.... біздің жастарымыз ана тіліне жеттік, білімді, мәдениетті болсын. (А. Жұбанов)

3. Анамыздың ақ сүтімен бойымызға дарыған тілімізді ұмыту- бүкіл ата-бабамызды, тарихымызды ұмыту (Б. Момышұлы)

Топпен ән айту: «Ананың тілі»

Үйге тапсырма:С.Мәуленов. «Мен елімді сүйемін»

Қорытындылау: Тыныштық сәті. Ұлттың тілі-ұлттың ділі демекші, қандай ұлт пен ұлыс болмасын ең басты байлығы- ана тілі.Тілін жоғалтқан халықтың жеке мемлекет болып басқа елдермен терезесі тең тұра алмайтындығытарихтан белгілі. Сондықтан ғасырлар бойы арман болған тәуелсіздігімізге қол жеткізіп, егеменді болып жатқан сындарлы кезеңде мемлекетіміздің нышаны ана тілімізді бүкіл тіршілігіміздің түп қазығына айналдыру- әрбір ұлтжанды азаматтың басты міндеті. Халықпен бірге мәңгі жасайтын тіл байлығы екенін мәңгі ұмытпайық.

О.Жандосов атындағы орта мектептің

Физика пәнінің мұғалімі

НАРЫМБЕТОВА ШАРАКУЛЬ НУРТАСҚЫЗЫ

Сынып 10 «А»
Сабақтың тақырыбы: Ішкі энергия. Ішкі энергияның өзгеру тәсілдері.
Мақсаты:
Білімділік: Оқытудың ұтымды әдісін оқушылардың тиянақты, терең білім алуына қалыптастыруға бағыттау .

Дамытушылық: Оқу материалын талдай білу дағдысын дамыту, бақылау, салыстыру, оқылған құбылыстар мен фактілерді салыстыра білу, қорытынды жасай білуге баулу. Жаңа білімді қолдану дағдысын дамыту, ақылға салу дағыдысын қалыптастыру.Тақырыпқа сәйкес формулаларды қолдана отырып есептер шығарту арқылы оқушылардың логикалық ойлау қабілеті мен ой-өрісін дамыту, оқушылардың өз ойын тиянақты жеткізе білу, нақты сұрақ қойып, қойылған сұраққа дәл жауап бере білу қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу. Оқушылардың танымдық қызығушылығын арттыра отырып, білімді өз күшімен алуға ұмтылысын, өз бетінше іздене білуге тәрбиелеу;
Кәсіби: Білімдерін жүйелі түрде көрсете алуға баулу, кәсіптік бағдар беру, дидактикалық шеберліктерінің артуына ықпал ету,
Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру
Оқыту әдістері: проблемалық жағдай туғызу, баяндау, түсіндіру, сұрақ – жауап, талдау, ой тұжырымдау, рефлексия, тесттік бағалау әдісі.
Қолданылатын көрнекіліктер:
Физика пәні бойынша кесте, оқулықтар, тест, құрал-жабдықтар.
І .Ұйымдастыру кезеңі .Оқушылармен сәлемдесу,түгендеу, сабаққа дайындығын қадағалау. Сұрақ -жауап әңгімелесу
ІІ Үй тапсырмасын сұрау. Тақрыбы: Идеал газ. Молекулалық кинетикалық теорияның негізгі теңдеуі

1.Тест тапсырмаларын орындау.
2. Кесте толықтыру Кітаппен немесе дәптермен жұмыс түсіндіру, еске түсіру, талдау. 
ІІІ Жаңа білім беру
1. Ішкі энергияға байланысты
3. Теориялық білім
 Термодинамика;
 Термодинамикалық жүйе;
 Термодинамикалық процестер;
 Ішкі энергия;
 Идеал газдың ішкі энергиясы;
 Жылу алмасу;
 Жылу мөлшері;
 Ішкі энергияның өзгеру тәсілдері;
IV Жаңа білімді жинақтау
1. Физикалық шамалар мен өлшем бірліктерді сәйкестендіру.
2. Есептер шығару тақтамен, оқулықпен дәптермен жұмыс баяндау,проблемалық жағдай туғызу, ой тұжырымдау, рефлексия 
V. Жаңа білімді бекіту
Есептер шығару.Таратпа қағаздар
Ой қорыту
VI Білім бағалау.

VII Үйге тапсырма 1. Ішкі энергия. Ішкі энергияның өзгеру тәсілдері. Үй тапсырмасын сұрау
1. Тест тапсырмалары
1. Универсал газ тұрақтысын көрсет.
А. R=83,1 Дж/(моль*К);
В. R=1,38 Дж/(моль*К);
С. R=8,31*1023 Дж/(моль*К);
Д. R=8,31 Дж/(моль*К);
2. Идеал газ күйінің теңдеуі немесе Менделеев – Клапейрон теңдеуі.
А. p= RT; 
В. pV= RT;
С. V= RT;
Д. pV= kT;
3. Температура тұрақты болғанда жүретін процесс ... деп аталады.
А. Адиабаталық;
В. Изобаралық;
С. Изотермиялық;
Д. Изохоралық.
4. Қысым тұрақты болғанда жүретін процесс ... деп аталады.
А. Адиабаталық;
В. Изобаралық;
С. Изотермиялық;
Д. Изохоралық.
5. Көлем тұрақты болғанда жүретін процесс ... деп аталады.
А. Адиабаталық;
В. Изобаралық;
С. Изотермиялық;
Д. Изохоралық.
6. Газдардың молекулалы-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуін өрнектейтін формуланы көрсет.
А. p= ;
В. ;
С. p= ;
Д. p= .
7. Газ қысымының молекулалар шоғырына және температураға тәуелділігі.
А. p=NkT;
В. p=nRT;
С. p=nkT;
Д. p=mkT.
2) Кестені толтыр
Изопроцестер атауы Заңды кім, қашан ашты? Орындалу шарты Математикалық өрнегі
Изотермиялық Бойль-Мариотт T=const pv=const
Изобаралық Гей-Люссак p=const = const
Изохоралық Шарль v=const = const

И.Таиров атындағы орта мектептің

ұйғыр тілі және әдебиеті пәндерінің мұғалімі

АБУТОВА ИЗЗӘТ АШИРҚЫЗЫ

Уйғур тили вә әдәбияти пәнлирини йеңичә усулда оқутушниң асасий йөнилишлири

Қазақстан Жумһурийитиниң билим бериш системиси жилдин-жилға йеңи оқутуш усуллири вә технологиялири билән мурәккәпләшмәктә. Чүнки һазирқи жәмийәттә болуватқан чоң өзгиришләр ХХІ әсир әвлатлирини йеңичә ойлаш, уларниң дунияни тонуп билишитики шәхсий көз қарашлирини, дунияйүзлүк сапа дәрижисидики билим асаслирини өзләштүрүшкә, әхбаратлиқ-коммуникациялик билимини өстүрүшкә түрткә болмақта.

Өз жавапкәрчилигини сезәләйдиған, өз алдиға ишләш қабийитигә егә, һәртәрәплимә саватлиқ шәхсни тәрбийиләштәк билим беришниң стратегиялик мәхистигә өз хизмитини дурус атқуруватқан педагогикилиқ технологияләрни пайдилиниш арқилиқ йетидиғинимиз ениқ. Шундақ екән, уйғур тили вә әдәбияти дәрислиридә заманивий педагогикилиқ технологияләрни үнүмлүк пайдилинип, оқутушниң сапасини ашуруш кейингә қалдурмайдиған асасий тәләпләрниң бири.

Атақлиқ алим В.М.Шепельниң "Технология, бу – һүнәр, чевәрлик усулларниң жиғиндиси, жағдайниң өзгириши» дегини, бүгүн заманивий технологияләр билән оқуғучиларни оқутушниң мәзмунини ениқлап бәрмәктә.

Мән өзәмниң иш тәжирибәмдә оқутушниң һәрхил усуллирини пайдилинип келиватимән. Заманивий технологияләрни тамамән натонуш йеңи технологияләр дәп қарашқа болмайду. Чүнки бүгүнки күндә пайдилиниватқан технологияләр билим бериш жәриянида һәр дәвирниң өзичә көз қаришиға, шу дәвиргә лайиқ әвлатни тәрбийиләшкә асаслинип, йеңилиқлар қошулуп пәйда болған вә давам қиливатқан технологияләр болуп һесаплиниду. Биз, устазлар әйнә шу оқутуш усуллирини дурус вә үнүмлүк пайдилиниш нәтижисидә оқуғучиларниң дәрискә болған қизиқишини, пәнгә болған муһәббитини, жуқури қабилийитини, билимини ашурушқа ярдәм қилимиз.

Уйғур тили вә әдәбияти пәнлирини оқутушта үнүмлүк пайдилинип келиватқан нөвәттики технологияларға қисқичә тохтилип өтәй.

(Слайд бойичә)

«Устаз өзи издиништин қалған пәйттила устазлиқ дәрижисини йоқитиду», дәп ейтқандәк устаз һәр дайим издиништә жүриду. Һәр қандақ устаз өз дәрисини утуқлуқ, йемишлик, тәсирлик, қизиқарилиқ қилип өткүзүшкә тиришиду. Жуқурида атап өткән йәнә башқиму усул-услубларниң элементлирини өз дәрислиридә утуқлуқ пайдилиниду. Өзиниң дәрисидә қайси технологияниң пайдилиқ, билим беришқа утуқлуқ екәнлигини ениқлайду. Мәнму өз нөвитидә дәрислиримдә издиниш йолида жүрүп, һәр бир технологияниң элементлирини пайдилинип келиватимән. Шуларниң ичидә әң көп қоллиниватқан Модульлуқ оқутуш технологияси.

Қазақстанда бу технологияни тәкшүрәп, тәрәққий әткүзүп келиватқан педагогика илимлириниң кандидати М.Жанпейисова. Униң бойичә модульлуқ оқутушниң қурулуми 3 топқа бөлиниду: киришмә бөлүм, сөзләш бөлүми вә хуласиләш бөлүм.

(Слайд бойичә)

Киришмә бөлүмдә модульлуқ мавзуға маслаштуруш, сөзләш бөлүмидә оқуғучиларниң тонуп-билиш хизмити арқилиқ өз ара сөзләш нутқини кәңәйтиш, үчиничи бөлүмдә тәкшүрәш, назарәт қилиш, байқаш ишлири әмәлгә ашурулиду.

Модульлуқ оқутушниң асасий тәләплири:

1. Оқуғучиниң тонуп-билиш қабилийитини (әстә сақлаш, ойлаш, көрүш қабилийәтлири) риважландуруш;

2. Оқушқа қизиқишини ашуруш;

3. Актив луғәт ғәзнисини, еғизчә яә язмичә тилини тәрәққий әттүрүш;

4. Шәхсниң тәләплирини қанаәтләндүрүшкә тәсир қилиш.

Модульлуқ оқутушниң алаһидиликлири:

1. Һәр оқуғучиға дәрижилик система бойичә билим елишқа мүмкинчилик яритиду;

2. Қабилийәтлик балилар билән турақлиқ вә системилиқ иш жүргүзүшкә жағдай яритиду;

3. Оқуғучиларниң өз алдиға издинип, иш жүргүзүшигә, билим елишиға сәвәп болуп, илгириләш һасил қилиду.

4. Дәрис жәриянида һәр бир оқуғучиниң дәрискә қатнишишиға мүмкинчилик яритиду.

Модульлуқ оқутушниң әһмийити:

Биринчи нөвәттә балиларни оқутушқа әмәс, тонуп-билиш хизмитини уюштурушқа, оқш процесини өз ара сөзлишиш асасида қурушқа асасланған.

Хуласә:

1. Оқуғучиниң тонуп-билиш қабилийитини ашуриду;

2. Лексиклиқ тил байлиғини ашуриду;

3. Еғизчә вә язмичә нутқини риважландуриду;

4. Тәнқидий көз қаришини яритиду;

5. Жәмийәтлик һаятқа лайиқ интеллектуаллиқ шәхсни қелиплаштуриду.

6. Қабилийәтлик бала билән көп ишләшкә, үлгирими төвән оқуғучиға көп көңүл бөлүшкә мүмкинчилик яритилиду;

7. Һәр бир оқуғучини тиңшап көрүшкә, униң ойини билишкә болиду.

Күтилидиған нәтижә:

Ижадий издинишкә қабилийәтлик, мустәқил ойлаш қабилийитигә егә, тил байлиғи мурәккәп, өз ана тилиға чоңқур муһәббәт бағлиған шәхс йетилип чиқиду.

И.Таиров атындағы орта мектептің

Бастауыш сынып мұғалімі

ХАМРАЕВА ЗУЛЬФИЯ СЕЙИТАХУНҚЫЗЫ

Дәрис мавзуси: Сиғиинчанлиқ вә уни өлчәш литр.

Дәрисниң мәхсити: 1) Оқуғучиларға сиғиинчанлиқ вә уни өлчәш тоғрисида чүшиник бериш.

2)Оқуғучиларға һесаплаш, ойчә,ишләшкә үгитиш.

3) Оқуғучиларни тапқурлуққа, өз алдиға мустәқил ишләшкә тәрбийләш.

Дәрисниң түри: арилаш

Қоллинидиған усул: Чүшәндүрүш, көрситиш, соал-жавап.

Көрнәклик: К-8, №1

Дәрисниң берилиши.

I.Уюштуруш қисми.

Оқуғучиларни дәрискә диққитини жәлип қилиш.

Психологиялиқ тәйярлиқ

II. Мәхсәт қоюш қисми.

Бүгүн, балилар, биз силәр билән сиғинчанлиқ вә уни өлчәш литр тоғрисида чүшүнүк алимиз

III. Йеңи мавзу: Сиғинчанлиқ.

Мәсилиниң

Шәрти Жавави

Йешилиши Соали

Бар:

Комзәктә -3л

Челәктә -7л

Барлиғи ?

7 л+ 3л= 1О

Ж : барлиғи 1О л

Математикилиқ диктант

1 онл 1 бирл = 11 2онл2бирл = 22

4онл 4бирл = 44 5онл 5бирлк = 55

7онл 7 бирл= 77 8онл 8 бирлк = 88

Дәм елиш минути

№ 6 Тәңлимиләрни йешиңлар

Х +1 = 6 X-2=4

X =6-1 X=+2

X =5 X=6

_______ ________

5+1=6 6-2=4

IV. Пишиғдаш

Тестни балилар карточка билән бәлгүләйду.

V. Йәкүнләш

Балиларни фишкилар арқилиқ баһалаш. Санап баһалаш

5 фишка -5

4 фишка – 4

3 фишка -3

VI. Өйгә тапшурма бериш № 5 бәт 19

О.Жандосов атындағы орта мектептің

бастауыш сынып мұғалімі

СЕГІЗБАЕВА КАЛАРА ДАУЫТАХЫНҚЫЗЫ

Тақырыбы: Нұрлы жолға бастаған – Елбасы

Мақсаты: 1. Елбасының ерен еңбегімен таныстыру.

2. Жас ұрпақты қазақ елінің басынан өткен тарихын есте сақтауға,тәуелсіз еліміздің тұғырын биік ұстауға баулу.

3.Оқушыларға патриоттық тәрбие беру.

Көрнекілік: Қазақстан Республикасының Президенті туралы слайдтар,суреттер, Елбасының нақыл сөздері.

1-жүргізуші: Қайырлы күн құрметті ұстаздар мен оқушылар!

2-жүргізуші: 1-желтоқсан Президент күніне арналған «Нұрлы жолға бастаған – Елбасы» атты ашық тәрбие сағатына қош келдіңіздер!

1-жүргізуші: Олай болса, тәрбие сағатымызды бастауға рұқсат етіңіздер! Гимн

Слайд

Динар: Қазақ елі ежелден еркіндік аңсаған халықпыз.Қазақ елінің басынан қаншама қиыншылық өтті. Біздің батыр бабаларымыздың арқасында бәрін де жеңдік.Сөйтіп жүріп 1991 жылы 16 желтоқсанда тәуелсіз мемлекет болып жарияланып .мемлекетіміздің алғашқы Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев атамыз сайланды.

Абзал: Қазақстан өз тәуелсіздігін аз ғана уақыт ішінде әлем мойындаған мемлекеттер қатарына қосылды.Ғасырлар бойы бабалар армандаған тіліміз,дініміз қайта оралып тәуелсіздік туы көкке желбіреді.

Гулназ: 1991 жылы1-желтоқсанда алғаш рет өткен жалпыхалықтық сайлауда Егемен Қазақстанның негізін салушы Н.Ә.Назарбаев тұңғыш Президент болып сайланды. Сайлауға қатысқандардың 98,78% жақтап дауыс беріп,мемлекет басшысы ретінде сеніммен Елбасыға жүктеді.

Шырын: Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 1940 жылы Алматы облысы Қаскелең ауданы Шамалған ауылында дүниеге келген.Балалық шағы қиын шақта өтті.Мектепте үздік оқып,ата-анасының құрметіне бөленді.Үнемі ата-анасының ақыл кеңесін тыңдап,өзінің өмір жолын дұрыс таңдай білді.

Медет: Ол ерте есейді.Орта мектепті бітіре салысымен сол жылдары Қарағанды металлургия комбинатының көлемді құрылысына аттанды. Сол уақытта Украинаның Днепродзержинск қаласына барып металлург-жұмысшы мамандығын алды.Сөйтіп қайта келіп шойын құюшы,домна пешінің көрікшісі, кейінірек инжинер дәрежесіне көтерілді.

Елнұр: Міне содан бастап басшылық міндеттері жарқырап көрінді. Қызымет сатысында тез жоғарлап қалалық облыстық,республика көлемінде қызымет атқарды.

Арайлым: Ол 44 жасында Қазақстан үкіметін басқарды. Өндірістік, экономикалық және әлеуметтік жағдаяттарды жетік білуі халықпен тіл табыса алуы, биік беделі осылайша шарықтай бастады.

Ақбілек: Иә 1991 жылы 16- желтоқсанда Қазақстан тәуелсіз , зайырлы,құқықты, демократиялық мемлекет болып жарияланды.Оның тұңғыш президенті болып Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев атамыз сайланды.

Рысбек: 1991 жылы 29 тамызда Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы жарлығы шықты. Қазақ жерінде 40 жылдан астам уақыт ішінде сынақ жүргізілген ядролық қаруға нүкте қойылды.

Жанғабыл: 1992 жылы 4маусымда Парламент отырысында Қазақстан Республикасының рәміздері - Туы,Елтаңбасы, Әнұраны қабылданды.

Рауан: 1993 жылы 15 қарашада Қ:Р-ның ұлттық валютасы теңге айналымға шықты.

Ерсайын: 1995 жылы 30 тамызда Бүкіл халықтық Референдумда 8 миллионнан астам адам дауыс беріп Ата заңымыз қабылданды.

Анар: 1998 жылы 6 мамырда Ақмола қаласын «Астана» қаласы деп аталуына Жарлығы шықты. Айта берсек,Елбасының еңбегі өлшеусіз.

Нұрсая: Бүгінгі күн –казақ елінің шежіресіне мәңгі енетін күн. Тарихтың талай бұралаң белесінен өтіп,бұл күнгеде жетіп отырмыз. Биылғы жыл біз үшін ерекше жыл болды, себебі біздің Президентіміз Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл және Қазақстан Республикасының Ата заңына 20 жыл , сонымен қатар Қазақстан халқы ассамблеясына 20 жыл Ұлы жеңісе 70 жыл толуын атап өтуді айтқан еді. Біздің еліміз айтулы мерекелерді атап өтіп қуанышқа бөленді. Мерекелі күніміз құтты болсын!

2-жүргізуші: Ән «Елім менің» Самен Ақбілек

1-жүргізуші Көрініс : «Сұлтанның оқуға баруы»

2-жүргізуші:

Елбасы-төбедегі бақ жұлдызың,

Қаратты өз аузына жердің жүзін.

Сұңғыла саясатпен сара тіліп,

Ерітті тарихтағы тоңның мұзын, - демекші ендігі кезекте біздің жас таланттардың Елбасына арнау өлеңдерін қабыл алыңыздар.

(Оқушылар Елбасына арнау өлеңдерін оқиды)

Динар,Шырын,Арайлым,Ақбілек

1-жүргізуші: Ән «Үш қоңыр» орындайтын Тұрсынәлі Мария

1-жүргізуші: «Қара жорға» орындайтын таланттар тобы тобы

Арайлым: .Кез келген мемлекеттің басты құндылығы оның тәуелсіздігі,ұлттың бірлігі.Біз үшін тәуелсіздіктен асқан мұрат Мәңгілік елден асқан мақсат жоқ.! Ұлт көшбасшысы ұсынған осы жолда ата-бабамыздың арманын жалғап,әлемдегі ең үздік дамыған елдер қатарына кіру біз үшін үлкен қуаныш!

Мәулен:

Шырын: Мен кішкентай болсамда Президенттің 100 нақты қадам бағдарламасымен таныстым . Мұнда мемлекет басшысы еліміздің болашақтағы . Жастардың толыққанды білім алуына жағдай жасап отыр.Олай дейтінім елімізде көптеген қазақ мектептері ашылды,қаншама мектеп күрделі жөндеуден өтті ,соның бірден бір дәлелі мына біздің мектептің күрделі жөндеуден өтуі бізді қатты қуантты. Бұлда Елбасының біздерге жасаған жақсылығы деп білемін.

Елдар: Қазақ халқының басынан нелер келіп нелер кетпеді.Ақбілектің күшімен, ақ найзаның ұшымен елімізді ,жерімізді жаудан қорғаған батырларымыздың ерлігін ұмытпаймыз. Қазақ елі өнерлі қонақ - жай халық Біз осындай халықтың перзенті болғанымызға мақтанамыз!

1-жүргізуші: Ән «Астана» орындайтын Слаш Жанғабыл

2-жүргізуші: Би «Тәжік биі» орындайтын қыздар тобы

1-жүргізуші: Хор «Атамекен»

1-жүргізуші: Иә, қазақ елін әлем таныды.Егемендік алғаннан кейінгі жылдары көптеген игі істерге қол жеткіздік.Әрине айта берсек елбасының еңбегі ұшан теңіз. Оны бүгінгі тәрбие сағатында айтып тауса алмаймыз.

2-жүргізуші: Осымен сіздерге арналған «Нұрлы жолға бастаған - Елбасы» атты тәрбие сағатымыз аяқталды. Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рахмет»! . Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын!

О.Мухаммадий атындағы орта мектептің

тарих пәнінің мұғалімі

ИМРАМЗИЕВА САНАМ РАХМЕТОВНА

Сынып: 6 «Б» ұйғыр сыныбы

Сабақ негізделген оқу мақсаты		Көшпелілердің баспанасы-киіз үй туралы толық мағлумат алу; Киіз үй құрылымын және оның ерекшеліктері туралы өз ойларын толық жеткізу; Ұлттық құндылықтарымызға деген қызығушылығын арттыру.
Оқу нәтижелері		Барлық оқушылар Киіз үй тарихын және оның құрылымын біледі;
		Оқушылардың басым бөлігі Киіз үйдің ерекшеліктері және оның көшпелілер тарихында алатын орны туралы айта алады.
		Кейбір оқушылар Киіз үйдің барлық түрлерін біледі және оларды ажырата алады.
Тілдік мақсат		Оқушылар: Тақырыпқа байланысты сөздермен өз ойын екі тілде еркін айта алады /ұйғыр-қазақ/.
		Негізгі сөздер ментіркестер: Орда, шаңырақ, кереге, уық, отау, қараша үй, кереге орнату, сықырлауық, ошақ, т.б
		Талқылауға арналған тармақтар: Киіз үй тарихы, құрамы, түрлері.
		Жазылым бойынша ұсыныстар: термин сөздер,хронология.
Алдыңғы оқу		Көшпелі мал шаруашылығы
Пайдаланатын құралдар		Интербелсенді тақта, суреттер, электронды оқулық, бейнеролик,киіз үй макеттері, қосымша мәліметтер, тапсырмаларды жазатын қағаздар, түрлі түсті карандаштар, маркерлер, флипчарт, түрлі –түсті бағалау қағазы.
Оқыту әдістері		Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер, оқытуда АКТ-ны пайдалану, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт	Жоспарланған жаттығулар/ Оқушылар іс-әрекеті
Басталуы	І Ұйымдастыру: Оқушыларға психологиялық ахуал туғызу; Топқа бөлу және әр топ басшыларына бағалау парақтарын тарату: үй тапсырмасы бойынша берілген сөйлемдер бар парақшаларды алу арқылы топқа бөлінеді 1-топ-Көктеу 2-топ-Жайлау 3-топ-Күзеу 4-топ-Қыстау 4.Шаттық шеңбері арқылы сыныпта ынтымақтастық атмосферасы қалыптасады.-3мин ІІ Үй тапсырмасы: Фасилитация тәсілі арқылы жүргізіледі.-4мин -Көшпелі мал шаруашылығы қашан пайда болды? -Көшпелі мал шаруашылығы қалай дамыған? -Көшпелі мал шаруашылығы үшін ертедегі тұрғындар малдың қандай түрлерін таңдаған? -Көшпелі мал шаруашылығының отырықшылықтан қандай айырмашылығы бар? -Көшпелі өмір салтына өту себептері? -Жайылым түрлері? ІІІ. Өтілген тақырып бойынша білімдерін пысықтау: /қазақ тілінде жауап береді/.-8мин Интербелсенді тақтадан әр топ басшысы нөмірленген ұяшықты таңдайды. 6 5 1 2 8 7 4 3 Осы сурет бойынша қазақ тілінде тақырыпты ашып береді. Мадақтау арқылы бағалау		-Топ мүшелері топ ішінде өз міндеттерін бөліп алады. Топ басшысы бағалау парағын әр тапсырма орындалғаннан кейін толтырады. Сыныптағы топ ережесін еске түсіріп қайталайды. -Оқушылар доп лақтыру арқылы сұрақтарға тез жауап береді. -1-4ұяшықта жайылым түрлері бойынша сүреттер берілген. 1-көктеу 2-жайлау 3-күзеу 4-қыстау 5-8 ұяшықта төрт түлік мал бейнеленген: 5-жылқы 6-түйе 7-сиыр 8-қой -Жақсы жауап берген оқушыларға смайликтер беру	15мин
Ортасы	ІҮ. Жаңа тақырыпқа мақсат қою: 1.Сұрақтарға берген жауаптарын талқылау арқылы жаңа сабаққа кіріспе жасалып, мақсаты анықталады-1мин. 2.Сергіту сәті: «Ақ бұлақ»-2мин. Ү.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 8.12.2015ж Көшпелілердің баспанасы-киіз үй 1./ДЖИГСО тәсілі арқылы жүргізіледі/. Топтық жұмыс:10мин 1-топ Көшу ұраны 2-топ Киіз үй тарихы 3-топ Киіз үй құрылымы 4-топ Көшпенділер нені билуі тиіс? Постер қорғау Әр топтың баяндамашылары өз тапсырмаларын ортаға шығып тұсаукесер жасайды Оқушылар қандай жағдайда түсінгендігін басбармақ арқылы бағалап, көрсетеді. Топ пікірлері тыңдалады. Жаңа тақырыпты меңгерту-2мин Бейнеролик арқылы жүргізіледі. Оқушылардың білімін электронды оқулықтағы видеоролик арқылы толықтыру «Көшпелілердің баспанасы-киіз үй» Терминдермен жұмыс-5мин Киіз үй-кигиз өй Шаңырақ-чаңирақ-чедири Кереге-кигиз өйниң тамлири Сықырлауық-кигиз өйгә киридиған ишик Орда-чоң мәрасимларни өткүзидиған кигиз өй. / тағы басқалар/ ҮІ. Жаңа тақырыпты түсінгенін тексеру.-3мин 1.«Show me»-маған көрсет - тәсілі арқылы жүргізу. Мысалы 1.Көшпенділер баспанасы қалай аталады? 2. Киіз үй неше бөліктен тұрады? 3. Қанша адам киіз үйді құра алады? 4. Киіз үйдің жоғарғы бөлігі? 5. Киіз үйдің қабырғасы? 6.Шаңырақ пен керегені қосатын күмбезді сырық? 7. Сыртын немен жабады? 8.Жалпы салмағы қанша? 9. Далада +25,+27 температура болса, киіз үйде қанша болады? 10. -30,-35 болса, киіз үйде қанша? т.б/уақытқа қарап/.		-Жаңа тақырыпта оқушылар өздері анықтап, сабаққа мақсат қояды. -Интербелсенді тақтадан музыка қойылады, оқушылар тақтадағы биді бірге орындайды. -Оқушылар жаңа тақырыпты дәптерлеріне жазып алады. -Әр топ берілген тақырып бойынша кітаптан мәтінмен танысып, өз ойларын флипчартта бейнелейді. -Кітапта ұйғыр тілінде берілген тақырыппен танысып, топ бойынша постерлерді қазақ тілінде қорғайды. -Оқушылар дәптерлеріне жаңа термин сөздерді жазып алады. - Тақырып бойынша сұрақтарға әр оқушы жеке тақтасына жауап жазып көрсетеді Дұрыс жауаптар: Киіз үй 2 2-3 Шаңырақ Кереге Уық Киіз 300-400кг +17,+19 +5,+8	23мин
Аяқталуы	ҮІІ. Жаңа сабақты қорытындылау: Рефлексия, қорытындылау-3 мин. Сыныпта рефлексияға арналған 3 сурет ілінген, соларға стикерлерді жабыстыру 1- 2- 3- ҮІІІ. Үйге тапсырма. Бағалау- 4мин Бағалау парақтарын жинап алу және оны толықтыру . Әр оқушының бағасын айтып, журналға қою.		•1. Бүгінгі сабақтан көп мәлімет алдым. •2.Маған көп нәрселер түсініксіз болды. •3.Маған бұл сабақтан еш нәрсе қажет болмады. -Берілген параграфты толық оқып, қосымша мәліметтер табу. Киіз үй макетін-үлгісін жасап келу.	7мин

О.Жандосов атындағы орта мектептің

бастауыш сынып мұғалімі

БОТАНБЕКОВА ЭЛЬМИРА ҚОШҚАРБАЙҚЫЗЫ

Тақырыбы: Ас қорыту жүйесі.

Мақсаты: Ас қорыту жүйесі туралы түсініктерін қалыптастыру.

Ас қорыту жүйесінің адам өміріндегі маңызы туралы

ұғымдарын кеңейту.

Оқушылардың ойлау, синтездеу, талдау, қортындылау

қасиеттерін дамыту.

Өз денсаулықтарын сақтауға, салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.

Түрі: Жаңа сабақ

Әдісі: түсіндіру, сұрақ- жауап, талдау.

Көрнекілігі: суреттер, сематикалық карта.

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру.

Амандасу, түгендеу.

Психологиялық жаттығу.

Армысың ,асыл Күн

Армысың , асыл Жер

Армысың , көк Аспан

Армысың , Жан досым

Жылуыма, жылу қос

Міне менің қолым

Мақсат қою кезеңі

Сабақтың тақырыбын, мақсатын айту

Ерте, ерте ертеде үлкен зәулім үйде ас қорыту мүшелері өмір сүріпті

Олар бөлек-бөлек бөлмеде тұрыпты. 1-бөлмеде: ауыз қуысы

2-бөлмеде: өңеш 3-бөлмеде : асқазан 4-бөлмеде-асқазан 5-бөлмеде:бауыр

6-бөлмеде: аш ішек 7-бөлмеде: тоқ ішек 8-бөлмеде: тік ішек тұрыпты.Олар

Бір-бірімен тату тұрыпты, біреуі ауырса бәрі бірдей уайымдайды екен.

Бір күні Әжесі қонаққа келеді. Әжесі көп тәтті бәліш пісіріп келеді.Тәтті тоқашты ауыз қуысы жейді. Ол тісімен шайнап, сілекей сөлі шылап, тілдің көмегімен жұтқыншаққа өтеді. Ол тісімен шайнап, сілекей сөлі шылап, тілдің көмегімен жұтқыншаққа өтеді. Өңештен әрі қарай асқазанға барып түседі.Асқазанда бөлінген сөлден ас қорытылады. Ол ары қарай аш ішекке өтеді. Аш ішекке бауырдан сөл бөлініп сол жерде асты қорыту толық аяқталады.Қорытылған заттар қанға өтеді, сіңеді. Қорытылмаған қалдықтар тоқ ішекке өтеді де, тік ішек арқылы организмнен сыртқа шығады. Әжесінің бәліші осылай қорытылады. Ертегі сендерге ұнады ма?

Сергіту сәті

Жаңа сабақты түсінгенін тексеру

1.Ас қорыту жүйесінің ағзаларына нелер жатады?

2.Асқазан қандай қызымет атқарады?

3.Ас қорыту процесі қай ағзада толық сіңеді?

Дәптермен жұмыс.

Кітаппен жұмыс. Ережені талдау.

Бекіту

Сематикалық картамен жұмыс

Мақал-мәтел айту.

1. Ас –адамның арқауы.

2. Арпа-бидай ас екен

Алтын күміс тас екен.

Жұмбақтар жасыру

1. Қатар-қатар тас қойдым,

Жирен атты бос қойдым. (Тіс пен тіл)

2 .Отыз екі мықты

Қаз-қатар боп шықты

Он алтысы асты,

Он алтысы үсті.

(Тіс)

Үйге тапсырма

1. Оқу, мазмұнын айту

2. Бағалау.

О.Жандосов атындағы орта мектептің

технология пәні мұғалімі

БАРТАЕВ СӘРСЕНБЕК ЖЕТЕТҰЛЫ

Сыныбы: 9

Сабақтың тақырыбы: Дәндерді сорттау технологиясы

Жұмысты орындау әдістері.

Оқушылар комбайннан әкелінген дәндерден тазартылатын қоспалар құрамына енетін дән мен бөтен заттарды олардың түрлі физикалық-механикалық қасиеттеріне : мөлшеріне , аэродинамикалық қасиеттеріне: сыртқы формасына , салмағына қарай бөледі.

Дәнді көлем бойынша бөлу. Көпшілік жағдайда дән сопақша болып келеді. Дәнді ұзындығы – ең үлкен , қалыңдығы – ең кіші , ені – ұзындығы мен қалыңдығының ортасындағы мөлшерде таңдап алады. Оны мына суреттердегі құралдар арқылы бөледі.

Дән бөлгіштер мынадай қасиеттеріне қарай бөлінеді:

1)қалыңдығына қарай (а-сурет)-сопақша тесіктері бар елекпен;

2)еніне қараша (ә-сурет)-дөңгелек тесіктері бар елекпен;

3)ұзындығы бойынша (б-сурет)триерлерде бөлу.

Қысқа және ұзын дәндерді жоғары сапалы етіп бөлу үшін науаның дән қабылдайтын жиегі дән құйылатын және дән түсетін аймақтық аралығында орналасуы әрі цилиндрдің белгілі бір айналу жиілігі болуы қажет.

Ең қарапайым астық тазалауыш машиналарда айдағыш көлбеу ағынын пайдаланады (а-сурет). Күрделі дән тазалауыш машиналарда айдағыш немесе сорғыш ауа тасқыны бар вертикаль каналдарды қолданылады. (ә-сурет), күрделі дән тазалауыш машиналарда ауа толқынын үрлейтін барабан типтес көп диаметрлі желдеткіштер пайдаланады. (б-сурет).

Дәнді сыртқы бетінің күйі мен формасына қарай бөлу.

Дәнді сыртқы бетінің күйі мен формасына қарай бөлудің негізгі принципі мынадай (2-суретті қараңдар): тегіс дәндер көлбеу жазықпен кедір-бұдыр дәндермен салыстырғанда жақсы сырғиды , ал жалпақ формасына кедергі келтіреді.

Неғұрлым тиімді әдіс-арамшөптердің кедір-бұдыр дәнін электрмагнитін бөлу. Ол үшін беденің немесе зығырдың дәндерін құрамында темір мен бор бар ұсақ етіп үгітілген ұнтақпен мұқият араластырады.

Электрмагнитті ЭМС-1 дән тазалауыш машинасы осы принциппен жұмыс істеуге негізделген (2,ә-сурет)

Үшбұрыш формалы дәндерді формасы басқа , үшбұрышты тесіктері бар елеуішпен бөліп алуға болады.

Дәндерді меншікті салмағына қарай бөлу.

Мәдени өсімдіктер мен арамшөптер дәндерінің меншікті салмағы бірдей болмайды.Оны сұйық ерітінділерді бөліп алу керек. Салмағы жеңіл дәндер қалқып су бетіне шығады , ауыр дәндер түбіне шөгеді.

Қорытынды:

1)Оқушылар осындай әдіспен дәнді бөліп үйренеді.

2)Бөлу аппараттарымен танысады , олармен жұмыс істеу әдісін меңгереді;

3)Оқушылар жазғы мерзімдерде немесе мектепті бітіргенде осы әдіспен жұмыс істеуге дағдыланады;

4)Кәсіпкерлікке ыңғайланады, осы кәсіпті меңгеруге тырысады.

О.Жандосов атындағы орта мектептің

Бастауыш сынып мұғалімі

КӨККӨЗОВА ҰЛШАШ АБДЫҚОЖАҚЫЗЫ

Музыка пәні мұғалімі

ЖОЛЫМБЕТОВА ШҰҒА АСЫЛБАЙҚЫЗЫ

Кіріктірілген сабақ: Әдебиеттік оқу, Музыка

Сабақтың тақырыбы: Халық кегінің күйшісі Әбу Сәрсенбаев

І.Ұйымдастыру

а)Сәлемдесу

ә)түгендеу

Психологиялық дайындық

Ана тілім-ұраным,

Ана тілім-құраным.

Ана тілім-болмаса,

Болмас еді жыр, әнім.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

“Бес сұрақ” Стратегиясы

І топ

1.”Күншіл жерге көзді ашып – жұмғанша жетеді”деген сөздің мағынасы қандай?

2.Кеудесіндегі “КСРО “деген жазуы бар кім?

3.”Атышулы” сөзінің мағынасын айт.

4.Ғұсман Қосанов қандай қалаларда болды?

5.Мәтіннің соңғы сөйлемінде не деп жазылған еді?

ІІ топ

1.”Бұл өзі жаттығу жасағанда,беліне арқан байлап,мотоциклге жалғанып жүгіреді”- деген сөз кім туралы айтылған?

2.Оқиға қашан және қай жерде болды?

3.”Тоқайласқан” сөзінің мағынасын айт.

4.Қара шашын бір жағына қайырған жігіт кім?

5.Ғұсман Қосанов қандай жүлде алды?

ІІІ топ

1.Мәтінде қандай қала аттары берілген?

2.Бұл жарысқа дүниежүзінің қандай атақты желаяқтары қатысқан?

3.Кеудесінде “КСРО”деген жазуы бар жігітті бәрі бірдей білді ме?

4.Көпшілік жеңіске қай желаяқ жетеді деп ойлады?

5.Нортон мен Сингхты озып шыққан кім?

ІѴ топ

1.Желаяқтар қанша метр қашықтықта жарысады?

2.Қазақстаннан дүниежүзілік олимпиадалық ойындарға тұңғыш қатысқан,медальді жеңіп алған кім?

3.Ғұсманның жеңісі неліктен қиын жеңіс?

4.Ғұсман Қосанов кім?

5.Қандай мамандық түрлерін білесіңдер?

Күйшілерден кімдерді білесіңдер?

ІІІ. Жаңа сабаққа дайындық

Музыка тыңдау, бейнені тану

Құрманғазы Сағырбайұлы

• 1806 жылы қазіргі Батыс Қазақстан облысы Орда ауданы Жиделі аулында дүниеге келген. Сағырбай ауқатты адам болмағандықтан, Құрманғазы жастайынан байдың малын бағады. Құрманғазы алпыстан астам күй шығарған. Оның алғашқы күйлерінің бірі- «Кішкентай». Бұл күй Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов көтерілісіне арналған. Құрманғазы сол көтеріліске қатысқысы келеді. Бірақ, оған: «Сен әлі кішкентайсың, қолыңа қару алып, ел намысын қорғауға саған да кезек келер», - деп тастап кетеді. Бүкіл шығармашылығы, өмірі әділетсіздік пен озбырлыққа қарсы күреспен өтті.

Күйлері:

• “Сарыарқа”, “Адай”, “Кісен ашқан” ,”Кішкентай”,”Қайран шешем” ,Балбырауын”,”Алатау” .

• Құрманғазы Сағырбайұлы ерлікті,

• қайсарлықты,батырлықты осы Махамбеттен көріп,өзі де еліне пайдасы тиетін адам болғысы келді.

• Ал Махамбет өзіне ерліктің үлгісін Исатайдан алды.

• Құрманғазы еліне ерлікті ,қайсарлық рухты домбырамен күйлері арқылы жеткізді.

Махамбет Өтемісұлы 1804 жылы қазіргі Батыс Қазақстан облысының Орда ауданына қарайтын Бекетай құмы деген жерде туып, 1846 жылы қазан айының ішінде жалынды ақын жау қолынан қапыда қаза табады.
Махамбет-алмас тілді ақын,дауылпаз күйші,ақсауытты батыр. Махамбеттің 7 күйі бар; 1. Қайран нарын. 2.Ақтабан. 3. Жайық асу.4. Өкініш. 5. Шілтерлі терезе. 6. Жұмыр қылыш. 7. Қиыл қорғаны.

ІѴ .Сараланған бөлім

Халық кегінің күйшісі Әбу Сәрсенбаев

Сабақтың мақсаты:

1.Мәтіннің негізгі мазмұнын ашуға жағдай жасау,күйшінің өмірі туралы әңгімелеу.

2.Сөздік қорын молайту,оқушының қиялдап шығармашылықпен жұмыс жасай білуге баулу.

3.Халық күйшілері ,ақындарының өмірін құрметтеуге ,сүюге ,ұрпақтан-ұрпаққа жеткізуге тәрбиелеу

Каспий жағасында дүниеге келген.Теңіз жыршысы.

Қазақстанның халық жазушысы

Құрманғазының жерлесі.

Мәтінмен жұмыс

а)Мәтінді толық оқыту.

ә)Іштей оқу

Сұрақ-жауап

1-тапсырма

1.Мәтінде қай кездегі оқиға әңгімеленген?

2.Қойшы бала кім?

3.Бала ағаш томардан не жасамақ долды?

4.Махамбет Құрманғазыны неге өзімен алып кетпеді?

5.Мәтіндегі Махамбет кім?

2-тапсырма

1.Мәтінді неше бөлімге бөлуге болады?

2.Бөлімдерге ат қой.

3-тапсырма

І топ.

Мәтіндегі табиғатты суреттеген жерді тауып оқы.

ІІ топ.

Баланың бұта түбіне келіп,томардан бұйым жасағанын тауып оқы.

ІІІ топ.

Дөң астынан естілген дүрсіл және жыр туралы айтылған тұсын тауып оқы.

ІѴ топ.

Махамбеттің Құрманғазымен қоштасуын тауып оқы.

4-тапсырма “Жалғастыр”

Мәтінді толық мазмұнымен әңгімелеу.

Сергіту

Дәптермен жұмыс

Сөздік жұмыс

Сылти басып-ақсаңдап

Ѵ .Өзіндік , шығармашылық жұмыс

Күй Күйші

Не? Не?

Қандай? Қандай?

Не істеді? Не істеді?

Сөйлем Сөйлем

Мағыналас сөз Мағыналас сөз

ѴІ .Рефлексиялық –бағалау кезеңі

Постермен жұмыс

“Топтастыру”

Бағалау

ѴІІ .Үйге тапсырма

1.Мәтінді оқып ,әңгімелеу.

2.Кестені толтыру.

3.Шығармашылық жұмыс

Жыр,жыршы сөзіне бес жолды өлең құрастыру

Кестені толтыр

Қайсысы таныс? Композиторы кім?

Авторы кім?

•  «Балбырауын»

•  «Кішкентай»

•  «Әсем қоңыр»

•  Менің өмірім

•  Бала Тұрар

•  Шал мен бала

И.Таиров атындағы орта мектептің

Тарих пәні мұғалімі

НУРХАЛИКОВ ИЛЬЯР

7 синип. Оттура әсирләр Қазақстан тарихи

Дәрисниң мавзуси: Түркләрниң мәнивий мәдәнийити.

Дәрисниң мәхсити:

билимлик: Билиш керәк(знать): Түркләрниң мәнивий мәдәнийитиниң тәрәққияти вә йеңилиқлири тоғрисида мәлумат берип, дәрис өтүш.

тәрәққий әткүзүш: Үгиниш керәк(уметь): Түркләр мәдәнийитини тәтқиқ қилиш йолида тепилған ядикарлиқлар тоғрисидики әмгәклир үгиниш асасида оқуғучиларниң дәрискә болған қизиқишини ашуруш, ойлаш қаблийитини техимму риважландуруш.

тәрбийәлик: Вәтәнгә болған муһаббитини ойғитиш,тарихий ядикарлиқларни үгинишкә дәвәт қилиш, саламәтлигигә бенаән тик вә дурус олтиришини тәләп қилиш.

Дәрисниң түри:Йеңи дәрисни чүшәндүрүш.

Дәрисниң уюштуруш түри: лекция

Дәрискә керәклик көрнәклик қураллар: дәрислик, хәритә, интерактивлиқ тахта,қошумчә мәлуматлар.

Қоллинидиған медод,уссул: Чүшәндәрәш, соал-жавап, сөз ара мунасивәт.

Дәрисниң бериши:

I.Уюштуруш қисми: Оқуғучилар билән саламлишиш. Синипниң санитарлиқ- гигиенилиқ һалитигә нәзәр авдуруш. Оқуғучиларниң пайдилинидиған қурал-жабдуқлирини түгәлләш вә нәзәрини дәрискә жәлип қилиш. Оқуғучилар кәйпиятини көтирип,дәрискә һазирлитиш.(Саламәтмусиләр оқуғучилар!бир-биримизгә яхши кәйпият тиләп бүгүнки дәрисимизни башлайли).

II.Өй тапшурмисини тәкшүрәш:

1.Оқуғучиларниң өй тапшурмисини чүшинип орунлиғанлиғини ениқлаш.Оқуғучиларниң өй тапшурмисини орунлиғанлиғини ениқлап,әгәр дурус орунлимиған болса хаталирини йоқ қилиш,чүшәндүрүш.

1.Мемарчилиқ дегән немә ейтип бериңлар?

2.Сәнъәт сөзиниң мәнасини ейтип бериңлар?

3.ақиртасниң қурулушини сөзләп бериңлар?

4.Сардоба дегинимиз немә ейтип бериңлар?

5. Диний мемарчилиқ , тәсвирий, һәйкәлтарашлиқ, әмәлий сәнъәтлири тоғрисида ейтип бериңлар?

III.Оқуғучиларниң субъектлиқ тәжрибисини ашуруш.

«Мәдәнийәт дегинимиз немә?»- дегән соал билән йеңи мавзуни башлаш.

IV.Йеңи мавзуни чүшәндүрүш:

Қедимий түркләрниң язма мәдәнийити.Жәнубий Сибирь, Алтай-Саян, Қазақстан йәрлирини қедимий түрк қәбилилири маканлиған.Улар түрк тилида сөзләп , кона түрк йезиғида язған.Кона түрк алфавити 35 һәриптин ибарәт.Түркләрниң алфавити өзлириниң уруқ-қәбилилириниң тамғилири асасида ясалған.Шуниң үчүнму кона руна йезиғи – түркләрниң әсли өз йезиғи.Шуниң билән кона түрк йезиғи йеримиздә бизниң жил санишимиздин бурунқи биринчи миңжиллиқниң оттурисида қелиплашқан.Кейинки 30-40 жил ичидә Талас, Или ,Сир, Иртиш дәриялири бойида қедимий түрк йезиғиниң көплигән ядикарлиқлири тепилди.Ядикарлиқлардики йезиқлардин уни пәқәт һөкүмранлар яки дөләтләр ара мунасивәт даирисидила әмәс , бәлки оттура һал , аддий хәлиқ арисидиму кәң қоллинилғанлиғини байқаймиз.Конат түрк йезиғи VIII-IX әсирләр арилиғида пүткүл хәлиқ байлиғиға айлинишқа башлиған.Түрк йезиғи билән бир қатарда әл арисида соғда йезиғиму кәң миқияста қоллинилди.Болупму бу йезиқ хақан сарийида муһим роль атқурған.

Әдәбий тилниң һәм язма әдәбиятниң тәрәққияти.Умумән кона түрк тилида 200дин ошуқ ядикарлиқ тепилған.Улар қедимий түркләрниң һаяти һәққидә мәлумат бериду.Уларниң тили күндилик һаятта қоллинилған мәлумат бериду.Уларниң тили күндилик һаятта қоллинилған еғизчә сөзләрдин ибарәт.Түрк язма әдәбиятиниң қедимий ядикарлиқлири – «Күлтекин» һәм «Тоникөк» йезиқлири.Улар һәқиқий тарихий дастанлар.

Уларда Түрк хақанлиғиниң қурулуши вә гүллиниши, ахирида ғулиши һәққидә ейтилиду.VIII-IX әсирләргә тәәлуқ әдәбия әсәрләр «Қорқут ата» китави билән «Оғузнамә» дастанидур.Бу әсәрләр дәсләп VIII әсирдә еғизчә ейтилип, әл ичигә кәң тарқалса , пәқәт ХІ әсирдин башлап қәғәзгә чүширилишкә башлиған. «Қорқут ата» китави 12 қошақ- топлимидин ибарәт.Қорқут гүмбизи дегән чдикарлиқ Қизилорда вилайити Қармақчи наһийәсидә бар.Қедимий оттура әсир әдәбий ядикарлиқларниң бири- «Оғузнамә».Эрамизниң иккинчи әсиридики тарихий вақиәләргә бағлиқ барлиққа кәлгән бу әдәбий әсәр VI әсирдә парс тилиға, ІХ әсирдә әрәп тилиға тәржимә қилинған.ХІІІ әсирдә биринчи йезип қалдурған адәм тарихчи- Рашид-ад-Дин.Униңдин кейин уни ХVII әсирдә толуқ язған Абулғази хан.

Түркләрниң ишәнч-етиқатлири вә дини.Түркләрниң қәбирлиридин тепилған буюмлар уларниң у дуниядики һаятқа ишәнгәнлигини испатлиди.Улар отқа сәждә қилған.Түркләр тәбиәткиму сиғинған.Вапат болған адәмниң уруқ-туққанлири бир дөңгә жиғилип, кигиз өй тикип, маллирини қурванлиққа союп , адәмниң мурдисини , мингән етини , нәрсилирини биллә көйдүрәтти.Түркләрдә Умай ана дегән әвлия ана болған.У аилигә шарапитини тәккүзиду дәп һесаплап , униңға сиғинған.Түркләр Көк бөригә сиғинған .Қазақстанниң жәнубида , Йәттису тәвәсидә башқиму диний урпи-адәтләр болди.Уларниң ичидә VIII әсирдин башлап мусулман дини кәң атрқилишқа башлиди.Униң асасий мәркизи болған шәһәрләр: Сайрам ,Тараз,Отрар ,Йасы.Бу динни Қараханийлар хақани Сатуқ Буғрахан дөләт дини сүпитидә қобул қилған.

V. Йеңи алған билим йәни иш һәрикитиниң дәсләпки дәврини тәкшүрәш:Оқуғучиларниң йеңи мавзуни чүшәнгәнлигини ениқлаш үчүн өтүлгән мавзуниң асасий соаллирини қоюп, тәкшүрәш.

1.Қедимий түркләрниң язма мәдәнийити.?

2.Әдәбий тилниң һәм язма әдәбиятниң тәрәққияти?

3.Түркләрниң ишәнч-етиқатлири вә дини?

4.Қазақстанда йезиқ қачан пәйда болди?

5.Қандақ әдәбий ядикарлиқларни билисиләр?

6.Язма шәкилдә сақланңан ядикарлиқларниң тарихий әһмийити?

VI. Йеңи алған билим йәни иш һәрикәт йоллирини бәкитиш: Өтүлгән йеңи мавзуни жәдвал асасида мустәһкәмләш.

Жәдвәлни толтуруш

Язма ядикарлиқлар	Тепилған жайлири	Диний чүшәнчиләр
Түркий йезиқлар
Күлтекин
Тоникөк
Оғузнамә
Қорқут ата

VII. Йеңи алған билимини йәкүнләш: Өтүлгән мавзу бойичә керәклик датиларни йезиш.

VIII. Өйгә тапшурмиси тоғрисида мәлумат бериш: өйгә § 9 оқуп келиш, параграфниң ахирида берилгән соалларға еғизчә тәйярлиниш.

IX.Дәрисни йәкүнләп оқуғучилар әмгигини баһалаш:Оқуғучиларниң әмгигини баһалап,күдиликлиригә баһа қоюш.

Малыбай орта мектебінің

музыка пәнінің мұғалімі

ТАЖИБАЕВА АЛИЯ

Сабақтың тақырыбы: Көктем әуендері.

Сабақтың мақсаты:

А) Оқушыға көктем әуендерін толық үйретіп, оның мазмұны жайлы білімін тереңдету.

Ә) Ән айту дағдыларын қалыптастыру. Оқушының эстетикалық талғамын, өнерге деген ынтасын арттыру.

Б) Әндер үйрету арқылы Отансүйгіштігін, ұлттық санасын дамыту, ата – анасын, туған елін, жерін қадірлеуге тәрбиелеу. Табиғатты аялауға үйрету.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Түсіндірмелі – иллюстративтік, сұрақ – жауап, ән айту.

Сабақтың көрнекілігі: Ана суреті, Сазгерлердің суреті, Көктем суреті, домбыра, үнтаспа. Аспаптардың суреті.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

А) Оқушыларды түгелдеу.

Ә) Психоллогиялық дайындық.

- Балалар, қазір қандай сабақ?

- Қазір, музыка сабағы.

- Қане, онда музыка сабағында айтатын әнімізді орындайық.

Әдемі құс бозторғай,

Әнші нағыз жезтаңдай.

Көк төсіне шығып ап,

Шырылдайды тез қонбай.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

-Балалар! Үйге қандай тапсырма берілді?

«Айналайын ақ мамам» әнін жаттап келу. «Менің анам»тақырыбына өлең, мазмұндама жазып келу.

- Балалар! «Айналайын ақ мамам» әнінің авторы кім екен?

-Ибрагим Нүсіпбаев.

– Ол кім?

• Балалар композиторы.

• Ол қай жылдар аралығында өмір сүрген?

• 1982 – 1987 жылдар аралығында өмір сүрген.

• Оның қандай әндері бар?

• Оның «Мен әдепті баламын», «Әліппе», «Шырша» әні, «Достық», «Айналайын ақ мамам», «Кең дала» деген әуендері бар.

• Ана туралы қандай мақал-мәтелдерді білеміз?

1. Ананың сүті – бал,

Баланың тілі – бал.

1. Ананың көңілі балада,

Баланың көңілі далада.

1. Ананың құшағы жылы,

Күннің құшағы жылы.

1. Анаға құрмет,

Атаға қызмет.

Мінекей, балалар, үй тапсырмасын қорытындылап алдық. Енді сергіту мақсатында үнтаспадан Бауыржан Өскенбаевтың «Ана» туралы әнінің бір шумағын тыңдаймыз.

ІІІ. Жаңа сабақ: «Көктем әуендері»

Тақтаға ілінген суреттің бетіндегі қима қағаздағы сұрақтарға жауап беру арқылы тақырыпты ашу.

1. Музыка неден тұрады? (Ән, әуен, ырғақтан тұрады)

2. Ән деген не? (Әуені, сазы бар музыкалық шығарма)

3. Өлең деген не? (Ұйқасы бар көркем сөз)

4. Тембр деген не? (Музыкалық дыбыстың бояуы)

5. Стаккато деген не? (Музыкадағы қысқа дыбыстарды айтады)

6. Легато деген не? (Музыкада созып айтатын дыбыстарды айтады)

7. Күн күледі, жер түлейді? (Көктем)

8. Көшіп жүріп желменен, Сеуіп шықты тамшысын, Қыраттарға шөлдеген (Бұлт)

9. Шашылды көктен ақ моншақ,

Жоғалды біздер тапқанша – ақ (Бұршақ)

1. Төбеден төнеді,

Тамшысын төгеді

Сол кезде шөп қаулап,

Бәйшешек өнеді (Жаңбыр)

Мына сұрақтарға жауап беру арқылы, бүгінгі жаңа сабағымызға байланысты суретті ашып алдық.

• Балалар, бұл қай мезгіл екен? Көктем мезгілі.

• Оның ай аттарын ата? Наурыз, сәуір, мамыр.

• Суреттен қандай құбылысты байқадыңдар? Көктем келіп, күн жылынды. Жаңбыр жауып тұр.

• Жарайсыңдар балалар!

Жыл мезгілдерінің ең әсем кезеңінің бірі – көктем. Көктем мезгілінде бар табиғат тіріліп, жасарады. Күн жылынып, жиі – жиі жаңбыр жауады. Күн ұзарады. Жерге көк шалғын шығып, күн жылынады. Гүлдер өседі. Жеміс ағаштары гүлдейді. Жыл құстары ұшып келе бастайды. Көктем туралы қаншама композиторлар әдемі әндер, күйлер шығарған. Музыка табиғат құбылысын айнытпай бере алады. Мысалы, желдің гуілі, жаңбырдың тырсылын, боранның ұлығанын, құстың дауысын бере алады.

Олай болса, бүгінгі үйренетін әніміздің аты суреттен көріп тұрғанымыздай «Жау – жау жаңбыр». Бұл әннің сөзін Ш.Сариев, әнін К.Дүйсекеев жазған. К.Дүйсекеев – ҚР еңбек сіңірген қайраткер, Құрмет Орденінің иегері. 1946 жылы 10 ақпанда Қызылорда облысының Қазалы ауданында дүниеге келген. Оның Отаншылдыққа тәрбиелейтін «Сәлем саған туған ел!», «Домбыра туралы баллады», «Ойлан балам», «Асыл ана» атты тамаша әндері бар.

IV. Әнді әуенімен таныстыру. Әнді топпен, хормен орындау.

«Жау – жау жаңбыр»

Сөзі: Ш.Сариев Әні: К.Дүйсекеев

Алатаудың бауырына,

Атам, әжем ауылына

Ақша бұлттар ауа берші,

Жау – жау жаңбыр, жауа берші.

Қайырмасы:

Бақыт болып жаушы жаңбыр,

Менің әсем қалама.

Бақыт болып жаушы жаңбыр,

Менің байтақ далама.

Менің әсем қалама,

Менің байтақ далама

Алматыдай ақ қалама,

Жасыл желек, жас қалама,

Ақша бұлттар ауа берші,

Жау – жау жаңбыр, жауа берші.

Қайырмасы:

Жарайсыңдар балалар! Әнді де толығымен әуенімен үйреніп алдыңдар.

V. «Ой ширату» мақсатында «Жалғастыр» ойынын ойнату. Топқа бөліп, бір – біріне әннің бір қатарын айтады, екінші топ әнді жалғастырып бір шумағын айтып береді.

VI. Сабақты қорыту.

Тірек сызбамен жұмыс. «Көктем»

Көктем мезгілінің ерекшеліктерін жазу.

Жыл құстары ұшып келеді

Күн жылынады Ағаштар бүршік атады

Көктем

Күн ұзарады Жаңбыр жауады

Жерге көк шығып, гүлдейді

Домбырада «Құстар қайтып келеді» әнін орындау.

VII. Оқушыларды бағалау.

VIII. Үйге тапсырма:

1. Жыл мезгілдері туралы біліп келу.

2. «Жау – жау жаңбыр» әнін жаттап келу.

3. Әнге байланысты сурет салып келу

Малыбай орта мектебінің

бастауыш сынып мұғалімі

АБИЛДАЕВА САРАГУЛЬ

Сабақтың тақырыбы: Жүздіктерді жүздіктерге ауызша бөлу

Сабақтың мақсаты:  Жүздіктерді жүздіктерге ауызша бөлу

Бөлу, көбейту амалдары бойынша білімдерін тиянақтау.

Екі,үш амалды өрнектерді шеше білу дағдыларын нығайту.

Оқушыларды білімділікке, сауаттылыққа  ,тапқырлыққабаулу.

Есте сақтау қабілеттерін дамыту. Оқушыларды сүйіспеншілікке, ұқыптылыққа, тиянақтылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақты жүргізу әдісі:  түсіндіру, іздендіру.

Көрнекілік: суреттер. Өрнектер

1. Ұйымдастыру кезеңі:

II.Қызығушылықты ояту:  1.Үлкенге де сіз.

Кішіге де сіз

Сәлем бердік сіздерге.

Құрметпенен біз.

2.Сұрақ жауап кезеңі. Біз бүгін сабаққа қандай көңіл- күймен келдік.

Жақсы.  Көңілді. Қуанышты.

—Ол неге байланысты деп ойлайсыңдар? Біздің бақытты  өмір сүргенімізге.

—Олай болса біз ашық аспан астында, жарқыраған күн шуағына бөленіп  ,шуақты көктем мезгілінде  өмір сүрудеміз.

3. Өмірмен байланыстыру. Көктемгі табиғат. Наурызды  думан. Салт дәстүрді әңгімелеу.

Хор:  Ұлыс оң болсын.

Ақ мол болсын.

ШАШУ  шашу.

4. Топ басшыларын анықтау.   Қоржыннан асық алу. 1 қызыл. 2 көк. 3ақ

ІІІ   Автор орындығы:   .Үй тапсырмасын сұрау.

Ітоп:64:1-          96:3                   45:3

46:2           33:3                  84:7

ІІ топ.48:4              99: 3                99:9      ІІІтоп.72:6     99:9               99:3

95:5             96:8             66:6                 78:6       66:6               96:8

ІV Ойын. «Кім дер  шапшаң»Қоржын ішінен топ басшылары кәмпит алып сыртындағы санды оқиды. Топ оқушылары кезек-кезек разрядқа жіктейді.

І топ  829,945,923,824,437,ІІ топ845,637,901.412.514.ІІІтолп.124,516,345,563,413.

V.Жаңа сабақ:                Жүздіктерді жүздіктерге ауызша бөлу

900:300==3                              1.    Бөлу компонеттерін атау.

100  100

9  :  3==3

Ереже.    Есте сақтау.Бөлінгіш пен бөлгіштің  мәнін 100 есе кемітсе, бөліндінің мәні   өзгермейді.

VІ                   Дәптермен жұмыс.

Сынып жұмысы.

:                            Жүздіктерді жүздіктерге ауызша бөлу

2.Топтық жұмыс

І топ. 9м:3м==                    ІІтоп   600:300=               ІІІтоп.    2м:20 дм=

8ц:400=                             400:200=                               10жүзд:10 онд=

20 жүзд:20онд=                  40 жүзд:20онд=                   600:200=

Х:200==2                         800:Х =100                       Х·300=900

3. Ауызша талдау №8 Ұзындығы-3м Ауданы 900см  ені ?

VІ І.                    Оқулықпен жұмыс.228 бет.№3 есеп.

1.Әрқайсысында-200г                 Шешуі:600:200=3(б)

Жұмсалды-600г                               Жауабы: Өрікпен 3 бәліш пісірілді.

Пісірілген бәліш—?

2.Ирис-600г                                Шешуі:( 600+300):300=3(п)

Карамель-300г                           Жауабы:3 пакетке салынды.

Салынды-300г

Пакет саны-?

VІІІ «Топтастыру» стротегиясы.      Логикалық тапсырма.

Осы сыныпта наурыз айында  дүниеге келген оқушылар бар ма?    Айлары бірдей.  Туған күндері әр түрлі. ———————-

Тапсырма:№9  Зәуре —————6 шілде

Айнур————-20 наурыз

Қымбат————6 наурыз

Самал————7 сәуір.

2. Ойын. «Сиқырлы  қоржын»

12        48 52
			20          40 36

 

100        600 200

 

 

 

 3.Өзін-өзін бақылау.   Автор орындығы бойынша.

І топ.900м:300м=                            600:100=                     64:8=

1000ц:500ц=                            400:200=                   81:9=

ІІ топ 600 см:200см=                   500:100=                        54:9=

400см:200=                         800:400=                           48:8=

ІІІ топ.800см:200см=                     200:100=                     24:4=

600см:300=                        300:2=                            72:9=

ІХ Қорытынды: Бірінші сан екінші саннан   неше есе артық,

800.——100:         600——200:         800——-200:         400——-200

800————400:    600———300.

Х Үйге тапсырма: №228 бет №4 мысал Әріпті өрнекті, санды өрнекке айналдыру мәнін табу.

ХІ. Бағалау. Мадақтау.

Редактор: Алимжан Тиливалди,

Пікір жазған: Салманов Ысқақ Түзелбайұлы, мектеп директоры

ҚР Президенті – Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «ҚАЗАҚСТАН ЖАҢА ЖАҺАНДЫҚ НАҚТЫ АХУАЛДА: ӨСІМ, РЕФОРМАЛАР, ДАМУ» атты Қазақстан халқына жолдауында білім беру жүйесін жаңғырту барысында оқыту үдерісіне қазіргі заманғы әдістемелер мен технологияларды енгізу, кәсіптік-техникалық білім берудің озық мекемелерінің желісін дамыту, олардың тәжірибесін бүкіл Қазақстандық білім беру жүйесіне тарату, педагогтар құрамының сапасын арттыру, заманауи кәсіби және технологиялық стандарттармен жұмыс жасауға қабілетті жоғары маманданған кадрларды даярлау қажеттігін баса айтты. Бұл әдістемелік құралда Еңбекшіқазақ ауданының мектептерінде сапалы білім беруге аса көңіл бөлінген сабақтар үлгісі жарияланған.

Құрастырушы: Кошакаева Айгуль Альмишовна, О.Жандосов атындағы орта мектептің жоғары санатты мұғалімі

Корректор: Абдримова Арзигуль Зунуновна

Алматы, 2016 жыл