8 Наурыз?а арнал?ан ерте?гілік: "Аялайы? ананы!"

5-сынып. ?аза?стан тарихынан ??гімелер

Саба?ты? та?ырыбы: § 20. Батыс ж?не о?т?стік ??н империялары

Саба?ты? ма?саты:Білімділік: Батыс ??н империясын ??рушы Аттила?а (Еділге) тарихи т?л?а ретінеде сипаттама беріп, ??ндарды? батыска жоры?тарыны? н?тижесінде туында?ан «Халы?тарды? ?лы ?оныс аударуы» деген атпен белгілі о?и?аны? ?лемдік тарихта?ы ма?ызын ашып к?рсету.

Дамытушылы?: О?ушыны? ойлау ?абілеті? жа?а саба?ты? мазм?нын дамыта отырып жетілдіру негізінде Батыс елдеріне зор ?сер еткен ??н империясыны? саяси ж?не м?дени дамуын ?азіргі ?аза?стан жетістіктерімен ?штастыра білуге ?йрету.

Т?рбиелік: О?ушыларды ?азакстан даласын мекендеген тайпаларды? ерлік д?ст?рлерін, ?аза? хал?ыны? м?дениетіне ?оскан ?лесін аша отырып, адамгершілікке, елін с?юге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі:аралас ?дісі: баяндау с?ра?-жауап П?наралы? байланыс: географи

К?рнекілік:1. ??н империясыны? картасы.2. Еділ патшаны? портреті.3. ??ндарды? жаугершілігін бейнелейтін суреттер.4. ??ндарды? колдан?ан кару-жарак т?рлері.

Саба? барысы. I. ?йымдастыру кезе?і. II. ?й тапсырмасы

Т?мендегі с?ра?тар негізінде ?й тапсырмасын с?рап шы?амын.

1. ??діретті Шы?ыс ??н мемлекеті ?алай ??рылды?2. ??н мемлекетіні? к?шейген ша?ында?ы аума?ын картадан к?рсеті?дер.3. М?де шаньюй туралы не білесі?дер?4. ??н империясыны? екіге б?лінуіне ?андай жа?дайлар себеп болды?5. ??ндарды? жауынгерлік ?нері туралы ?ыс?аша ??гімелеп бері?дер.6. ??ндарды? т?рмысы, шаруашылы?ы туралы не білесі?дер?

Жа?а та?ырыпты т?сіндіру жоспары:1. Батыс ??н империясынын ??рылуы.2. ??ндарды? же?імпаз жоры?тары ж?не Халы?тарды? ?лы ?оныс аударуы.3. Рим ж?не ??н империясы.4. О?т?стік ??н империясы ж?не оны? та?дыры.5. Бірт?тас ??н империясыны? ыдырауы.

Б.з-ды? V ?асырында ?мір с?рген Еділ (Атти-ла) патшаны? Батыс елдерін ба?ындыр?ан же?імпаз жоры?тарыны? н?тижесінде Еуразия ке?істігінде к?шпелілерді? империясы ??рылды. Еділ Алмания (Германия) мен Скандинавия тарихында Эт?ель, славяндарда Атыл есімімен белгілі болса, венгр (мадиар) хал?ы оны бабамыз деп есептейді. Осы жерді о?ушылар?а оны? себебін ашып айту. Одан кейін Еділ Батыс ??н империясыны? билігіне ?алай келгендігі, оны? ж?ргізген же?імпаз жоры?тарыны? сипаттайтын ?осымша деректерден ?зінді келтіремін. ?осымша ?дебиет:Т. Журтпбаев. Дулыга: К?не т?ркі батырлары туралы тарихи ?фсаналар. - Алматы. 1994.

Еділді? т?сында?ы ??ндарды? же?імпаз жоры?тарын баяндай отырып картаны? к?мегімен ??ндарды? мекендеген аума?ы мен ба?ындыр?ан елдерін картадан к?рсетемін. О?ушылар жа?сы есте са?тау ?шін Еділді? ба?ындар?ан елдері мен халы?тарды д?птерлеріне жаз?ызып ?оямын. Олар д?птерлеріне Рим империясы, угор /естек/, аландар, славяндар, Боспор патшалы?ы, вестгот, остгот сия?ты герман тайпалары деп жазып алады.

Осы жерде ??ндарды? батыс?а жоры?ында ?андай ?арулармен ?арулан?анын сипаттау ма?сатында та?та?а ілінген сурет бойынша ??ндарды? ?ару-жара? т?рлерін сипаттап айтып беремін. Одан ?рі ??ндарды? Еуропаны жаулауы Баламер патшаны? т?сында басталып, Еділді? т?сында ая?талды. Ол ?анша жерден жаулап алушы бол?анмен, шамасы келгенше жаулап ал?ан жерлерде ?алалар мен м?дени ескерткіштерді ?ирату?а жол бермеген. Б?л д?уірді? ?лы о?и?асы деп 451 жылы бол?ан Каталаун /Фран?ия жері/ шай?асын айтады. Рим мен ??ндар арасында?ы со?ыста 200 мы? адам ?айтыс болды деп жазады. Б?л шай?асты? н?тижесінде ??ндар Рим империясыны? орталы? б?лігін тал?андап императорды? ?арындасын ж?не оны? жасауы деп Римні? ?азынасын алуы ??ндарды? ??діреттілігін к?рсетеді деп, о?ушылар?а осы с?йлемдерді м?тіннен тауып о?ып беруге тапсырма беремін. Б?л о?и?аны? ?лемдік тарихта алатын ма?ызына ерекше то?талып кетемін. ??ндар баста?ан «халы?тарды? ?лы ?оз?алысы» ?лем тарихында орта ?асырларды? ?а?пасын ашып, феодалдык д?уірді бастан берді. ??н со?ысынан кейін ??л иеленуге негізделген Рим империясы ыдырап Еуропада ?лтты? мемлекеттер пайда болды. Б?л Еуропа тарихы ?шін ?лкен прогресс еді деп ерекше то?талып кетемін.

Одан ?рі ?андай мемлекет болмасын ?з ?мір с?ру тарихында шары?тап ?су кезе?дері мен ??лдырау кезе?дерін бастан кешірген, сол сия?ты осындай ірі мемлекет ??н империясы да т?рлі себептерге байланысты да?дарыс?а ?шырап, бірнеше иеліктерге б?лініп кеткендігін айтамын. Шы?ыс ??н империясы ыдыра?ан уа?ытта біраз ел О?т?стікке ?оныс аударып А? ??н мемлекетін ??р?анын, оны? ?лкен империя?а айналып ?ндістан мен Иран жерін ба?ындыр?анын, ?азіргі Т?ркістан мен Ташкент ал?абы да О?т?стік ??н империясыны? ??рамында бол?анын баяндау. О?ушылар?а м?тіннен осы ??н империясыны? ??лдырап, ыдырауыны? себебін тап?ызып, бір о?ушы?а оны дауыстатып о?ыт?ызамын.Саба?ты? келесі сатысы ?ткен саба?та?ы жа?а с?здермен ж?мыс т?рі. Та?та?а Халы?тарды? ?лы ?оныс аударуы, угор /естек/, Рим империясы, Боспор патшалы?ы, вестгот, остгот, Византия, феодалды? д?уір, эфталит, а? ??н деген с?здерді? ??ымдарын жазып коямын.

Саба?ты бекіту ма?сатында о?ушыларды? білімдерін т?мендегі с?ра?тар ар?ылы тексеріп шы?амын.1. ??ндарды? Батыс елдерін ба?ындыр?ан же?імпаз жоры?тары кімні? атымен байланысты?2. Еділ батыр ?ай ?асырда ?мір с?рген?3. Еділ патшаны? Батыс ??н империясыны? та?ына отыр?ан жылы.4. ??ндарды? ба?ындыр?ан мемлекеттері мен тайпаларын ата.5. ??ндарды? Еуропаны жаулауы кімні? т?сында басталды?6. Б?л д?уірді? ?лы о?и?асы деп аталатын Каталаун шай?асы ?ай жылы болды?7. ??ндарды? шабуылынан кейін ыдырай баста?ан Рим империясыны? шы?ыс б?лігі енді тарихта ?андай атаумен белгілі болды?8. ??ндарды? о?т?стікке жылжы?ан топтарын ?алай атады?9. Онда?ан жылды? со?ыстан кейін кімдер ж?з жыл бойы о?т?стік ??ндар?а ба?ынышты болды?10. ?ай ?асырларда ??н мемлекеті бірнеше иеліктерге б?лініп ыдырап кетті?

Ба?алау:

?йге тапсырма. 20 параграфты о?у, параграф бойынша 2-3 с?ра?тан дайындап келу.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«8 Наурыз?а арнал?ан ерте?гілік: "Аялайы? ананы!" »

▲ Вверх

Айтекеева Ахмарал Абдиманатовна

Педогог-психолог,өзін-өзі тану пәнінің мұғалімі Мектеп: Байзақ ауданы.Ы Алтынсарин орта мектебі

Тақырып: Адам қарым-қатынас жасау ізгіліктері

Құндылық:Дұрыс әрекет.

Қасиеттер: Жақсылыққа ұмтылу, адамгершілік пен имандылық, ізгілік пен кісілік, сенім, мейірімділік.

Сынып: 9

Сабақ мақсаты: Риясыз жақсылық жасай отырып, дұрыс әрекет еткенде ғана ішкі тыныштығымыз пайда болатынын оқушыларға ұғындыру. Міндеттері: - Оқушыларға жақсылық жасаудың адам өміріндегі мәнін ашу; - Жақсылыққа ұмтылу, адамгершілік пен имандылық, ізгілік пен кісілік, сенім, мейірімділік қасиеттерін дамыту; - Оқушыларды жақсылық жасауға тәрбиелеу.	Ресурстар:(құралдар, мәлiметтер) слайд,өлеңнің аудиодискісі
Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Тыныштық сәті. Нұрға бөлену Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ-қолыңызды айқастырмаңыз. Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңыз бен тілек-қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға бағыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көздерімізге де жетті, көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсылықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңызға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте-бірте қарқын және шұғылана бастайды, сіздің денеңізден шығып, жан-жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқандарыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағыттаңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз, олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан-жануарларға, өсімдіктерге, барлық тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түпкір-түпкіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішімде... Мен Нұрмын». Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет. Үй тапсырмасын тексеру (мәтінмен жұмыс). Үй тапсырмасына №19 тақырыптағы Ж.Бейсенбаевтың мәтінін үйден оқу Мәтін бойынша пікір алмасу сұрақтары: 1. Дұрыс сөйлеу, жақсы сөз адамға қалай әсер етеді? 2. Жақсы сөз айту, әдепті сөйлеу жақсылыққа жата ма? 3. Жақсылық жасау адами қарым-қатынасқа ықпалы қандай? 4. Адами қарым-қатынас жасау мәдениетіне нелер жатады? Ойын: Оқушыларға карточкалар таратылады. Тапсырманы эмоциямен көрсетіп, айту керек. Оқушылардан қандай әсер алғандары туралы сұралып, талданады. -Қайырлы таң! -Сәлеметсіз бе! -Қайырлы күн! -Қайырлы кеш! -Ассалаумағалейкум!	Сабақ барысын талдау:
Дәйексөз. «Жақсы адамның сөзі де, ойы мен ісі де-ізгі». (Лао-цзы)
Әңгімелеу. Құм мен тас Екі дос шөл далада саяхаттап жүреді. Бір кезде екеуі ұрысып қалады да, біреуі екіншісінің жағынан тартып жібереді. Соңғысы ауырсынса да, ештеңе айтпайды, тек құмға былай деп жазады: «Бүгін менің ең жақсы досым менің жағымнан шапалақпен тартып жіберді». Олар әрі қарай жүріп келе жатып, көгалға кездеседі, сол жерде шомылып алмақшы болады. Шапалақ жегені суға секіріп кетеді де, батып кете жаздайды. Бірақ досы оны құтқарып қалады». Ол өз-өзіне келген кезде, тасқа былай деп жазады: «Бүгін менің ең жақсы досым менің өмірімді құтқарып қалды». Сол кезде оны жағынан тартып жіберген, құтқарып қалған досы сұрайды: -Мен сені ренжеткенде сен құмға жаздың, ал енді тасқа жазып жатырсың. Неге?- деп сұрайды. Досы былай деп жауап береді: -Бізді біреу ренжеткенде, жел оны өшіріп тастауы үшін біз оны құмға жазуымыз керек. Ал біреу жақсылық жасаса, оны өшірмейтіндей етіп, тасқа қашап жазуымыз керек. Өкпеңді құмға, қуанышыңды тасқа қашап жазып үйрен. Сұрақтар: · Не себепті ренжегенін құмға жазды деп ойлайсың? · Жақсылық жасағанды тасқа неліктен жазды? · Бұл оқиғадан қандай ой қорытар едің?
Шығармашылық жұмыс, топтық жұмыс. Фильмнен үзінді көру, ойларын айту. Жақсылық жаса және саған ол қайтып келеді! Сұрақтар: · Фильмнің соңында адамдарды не біріктірді? · Бұл түйіннен қандай ой қорытасыңдар? (Балалар шығармашылығы) 1-ші топқа ............................. өзіңнен, ............................. көзіңнен. ..............................өзіңнен, ............................. сөзіңнен. 2-ші топқа ................................. адам, ............................... жасаса. ................................ қадам, ...............................орнатса. (Өз шығармашылығымнан айтып беру) Жақсылығың өзіңнен, Көрінеді көзіңнен. Жақсылығың өзіңнен, Айтылған ой мен сөзіңнен. Жақсылықты тек адам, Дұрыс әрекетпен жасаса. Жасағаның әр қадам, Жүрекке әкеп орнатса. 3-ші топқа ............................. болмасын, ............................. қолдасын. .............................. қарасақ, ............................. болашақ. 4-ші топқа ................................. қиянат, ............................... ұялат. ................................ жүрейік, ............................... білейік. (Өз шығармашылығымнан айтып беру) Арамызда өкпе, реніш болмасын, Әрқашанда әділдікті қолдасын. Адамдарға түсінікпен қарасақ, Сонда ғана, гүлдейді біздің болашақ. Жасамайық адамзатқа қиянат, Осының бәрін санаңызға ұялат. Ізгіліктің жолында біз жүрейік, Бірін естен шығармайық, білейік. Адамдармен дұрыс қарым-қатынас орнату үшін адам қандай тұлғалық сапаларға ие болуы керек?
Топпен ән айту. Жақсы адамдар Әні мен сөзі: А. Оралов 1.Сендер аман болыңдар жақсы адамдар, Жақсы адамдар – бұзылмас тас қамалдар. Табаныңның астында жатады әлі Пенделіктен өресі аспағандар Қайырмасы: Жақсы адамдар, жақсы адамдар, Сендер аман болыңдар жақсы адамдар. Жақсы адамдар, жақсы адамдар, Сендер аман болыңдар жақсы адамдар. Жақсы адамдар. 2.Жақсы көрем сендерді жақсы адамдар, Жүрегіңде өйткені аппақ ар бар. Сендер жайлы шырқалар асқақ ән бар, Күйіп кетсін көре алмас бәтшағарлар Қайырмасы: Жақсы адамдар, жақсы адамдар Күйіп кетсін көре алмас бәтшағарлар Жақсы адамдар, жақсы адамдар, Күйіп кетсін көре алмас бәтшағарлар Жақсы адамдар 3.Сендер жайлы шырқалар асқақ ән бар, Күйіп кетсін көре алмас бәтшағарлар Сендер аман болыңдар жақсы адамдар, Қарап өтсін сендерге басқа жандар. Қайырмасы: Жақсы адамдар, жақсы адамдар Қарап өтсін сендерге басқа жандар Жақсы адамдар, жақсы адамдар Қарап өтсін сендерге басқа жандар Жақсы адамдар. Жақсы адамдар, жақсы адамдар, Сендер аман болыңдар жақсы адамдар. Жақсы адамдар, жақсы адамдар, Сендер аман болыңдар жақсы адамдар. Жақсы адамдар.
Үй тапсырмасы. 1. Жұмыс дәптерінде берілген тапсырманы орындап келу. 2. Келесі сабақтағы оқулықтан мәтінді оқып, түсінігін айту.
Соңғы тыныштық сәтi. Баяу музыка қосылады. - Көзімізді жұмып, тыныштықта бүгінгі сабақты есімізге түсірейік. Бүгінгі сабақтан алған қасиеттерімізді жүрегімізге жеткізіп, сақтайық. Енді көздеріңді ашсаңдар да болады.Баяу әуен қойылады.