XXI ?асыр к?шбасшысы

Дарынды балаларға арнлған үш тілде оқытатын Қарғалы

№2 арнаулы гимназиясы. Математика пәні мұғалімі Мусагулова Шара Шакизадаевна.

«21 – ғасырдың жас математигі» сайысы .

6 - cынып оқушыларына арналған интеллектуалдық сайысы

Мақсаты:

1. Білімділік: Оқушылардың математикаға қызығушылығын, ынтасын, зейінін арттыру, алған білімдерін тереңдету.

2. Дамытушылық: Ой-өрісін кеңейту, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Окушыларды жолдастыққа, алғырлыққа, белсенділікке және жеке тұлға етіп қалыптастыру.

Жүргізуші:

 Армысыңдар, ағайын,
Ағайын тілін табайын

Бармысыңдар бауырлар
Өкпе жоқ, бізде бауыр бар

Есенбісіз, ұстаздар,
Шаршамайтын қыс-жаздар

Ізетке ие інілер,
Інілер, еті тірілер

Кешке келген сайланып,
Отырам деп жайланып

Көрермендер аман ба,
Отырған анау ойланып

 Бәріңізге бір сәлем.

Құрметті ұстаздар, қонақтар және оқушылар, сіздерді  «21-ғасырдың жас математигі» атты сайысымызды тамашалауға шақырамыз.

Ашық жарқын жүзді
Әділқазылар біздің,
Әділ баға берерге,
Шақырайық біз төрге.
Шеберлікті, білімді,
Сараптап сіздер көріңіздер.
Әділ қазы алқасы,
Әділ баға беріңіздер –деп алдымен әділқазылар алқасын сайлап алайық.

Төрағасы:

1. Раджапова Құндызай Құраловна – математика пәнінің мұғалімі

2. Ихсанова Елнұр Орынбековна – директордың оқу-ісі жөніндегі орынбасары

Мүшелері: 11-сынып оқушылары

1.

2.

3.

Бүгінгі сайысымыздың өтілу барысымен таныстырайық . Сайыс алты кезеннен тұрады. Бәйге, ғажайып жетілік, сыр сандық, тіл-өнер, қызықты шаршы, жорға, және жекпе-жек . «Бәйге» кезенінен кейін ең аз ұпай жинаған төрт оқушы,«Ғажайып жетілік» кезеңінен кейін төрт оқушы, «Сыр сандық» кезеңінен кейін төрт оқушы , «Тіл-өнер» кезеңінен кейін төрт оқушы, «Қызықты шаршы» кезеңінен кейін төрт оқушы , «Жорға»кезенінен кейін екі оқушы ойыннан шығады. «Жекпе-жек» кезеңіне екі оқушы қалады.

  ТАНЫСТЫРУ

1. Айқымбай Алуа

2. Тұрсынова Шолпан

3. Манатова Әйгерім

4. Мұқат Аяулы

5. Алғожа Ерұлан

6. Қасым Анель

7. Қасым Жұлдыз

8. Оспанов Манас

9. Жантілеуов Дәурен

10. Нұратдинов Сұлтанбек

Жүргізуші:  Қарап тұрмай бәйгеге ерініз
Шәкірттерге әділ шешім беріңіз
Жүзден жүйрік мыңнан тұлпар шығарар
Бәйге, бәйге, бәйгені бір көріңіз.

І – тур. «БӘЙГЕ»

Әр оқушы өтілген материалдар бойынша бес сұрақтан қойылады. Әрбір дұрыс жауап бес баллмен есептеледі. Ең аз ұпай жинаған төрт оқушы ойыннан шығарылады.

1-оқушыға сұрақтар:

1. Дұрыс бөлшек деп қандай бөлшекті айтамыз?

2. 3-ке қарама қарсы сан?

3. Пропорция дегеніміз не?

4. 100 жылдың басқаша атауы?

5. 2 санының кубы нешеге тең?

2-оқушыға сұрақтар:

1. Бұрыс бөлшек дегеніміз не?

2. - ге кері сан

3. Масштаб дегеніміз не?

4. 10 санынын бөлігі?

5. 3 санының кубы нешеге тең?

3-оқушыға сұрақтар:

1. 2-ге қалдықсыз бөлінетін қандай сандар?

2. -ке кері сан?

3. Координаталық түзу дегеніміз не?

4. 121 қандай санның квадраты?

5. 20 санының ширегі қандай сан?

4-оқушыға сұрақтар:

1. Қандай сандар 3-ке қалдықсыз бөлінеді?

2. -20,3 қарама-қарсы сан?

3. Екі теріс санды қалай қосамыз?

4. Глобус қандай геометриялық фигураны бейнелейді?

5. 144 қандай санның квадраты?

5-оқушыға сұрақтар:

1. Кез-келген дұрыс бөлшек 1-ден қандай болады?

2. 36,5 санына қарама-қарсы сан?

3. Таңбалары әр түрлі сандар қалай қосылады?

4. Сан мен 0-дің қосындыс неге тең?

5. 4 санының кубы нешеге тең

6-оқушыға сұрақтар:

1. Кез-келген бұрыс бөлшек бірден қандай болады?

2. - санына кері сан?

3. Координаталық түзуде кескінделген екі санның қайсысы үлкен болады?

4. Математика ғылымдар патшасы, ал арифметик математика патшасы сөзінің авторы?

5. 100 қандай санның квадраты?

7-оқушыға сұрақтар:

1. Өзара кері сандар қандай сандар?

2. 3,06 санына қарама-қарсы сан?

3. Санның модулі деп нені айтады?

4. 0 мен оң санды салыстыр?

5. 9 санының квадраты?

8-оқушыға сұрақтар:

1. Жай бөлшектерді қалай көбейтеміз?

2. санына кері сан?

3. Вертикаль бұрыштардың қасиеті?

4. 360-ты 10 есе кеміт?

5. Қандай сандар әрқашан 0-ден үлкен?

9-оқушыға сұрақтар:

1. Қандай сандар 9-ға қалдықсыз бөлінеді?

2. -3 санының модулі?

3. Теріс сандарды көбейткенде нәтижесінде таңба қандай болады?

4. Жоқты білдіретін сан?

5. 13 құрама сан ба?

10-оқушыға сұрақтар:

1. Жай сандар қандай сандар?

2. 0,625 санына қарама-қарсы сандар?

3. Тура пропорционал дегеніміз не?

4. 36 ай неше жыл?

5. 100-дің бөлігі?

11-оқушыға сұрақтар:

1. Қандай сандар 5-ке қалдықсыз бөлінеді?

2. санына кері сан?

3. Қарама-қарсы сандар деп қандай санды айтады?

4. -5 пен -9-ды салыстыр?

5. 1 сағаттың – қанша минут?

12-оқушыға сұрақтар:

1. Қандай сандар 2-ге қалдықсыз бөлінеді?

2. 6 мен 9 санының ортақ бөлімі қандай сан?

3. Пропорцияның негізгі қасиеті қандай?

4. 12-ні 10 есе арттыр

5. 11 санының квадраты қандай сан?

13-оқушыға сұрақтар:

1. Қандай сандар 10-ға қалдықсыз бөлінеді?

2. Қарама қарсы сандардың қосындысы.                                 

3. 9-ға кері сан.

4. Санауда қолданылатын сандар жиыны

5. 169 қандай санның квадраты

14-оқушыға сұрақтар:

1. Құрама сандар дегеніміз не?

2. Нолден кіші сандар қандай сандар?

3. Кері сандардыңкөбейтіндісі.          

4. 196 қандай санның квадраты?

5. 3 санына кері сан

15-оқушыға сұрақтар:

1. 23 құрама сан ба?

2. Сыбайлас бұрыштардың қасиеті?

3. -36,12 санына қарама-қарсы сан

4. 12 санының квадраты

5. Теріс сан мен оң санның көбейтсек, нәтижеде қандай таңба болады?

Жүргізуші: 

Әділ қазылар сайыскерлердің жинаған ұпайларын айтыныздар.

Ең аз ұпай жинаған 4 оқушы келесі турға өте алайды.

Ең қиыны жарыстың міне келді
Мықтыларды қалыпты жеңсің енді.
Тез жауап бер ойланып тұрып қалмай
Осы ойыннан көреміз ерен ерді.

 

ІІ – тур. «Ғажайып жетілік»

Шығыс елдерінде 7 санын құрметтеген, жер дүниені 7 мен белгілеген. Вавилондықтардың сенуі бойынша жер астындағы жұмаққа жету үшін негізгі жеті қақпадан өту керек. Ай туып жеті күннен кейін жартылай толып, тағы жеті күннен кейін түгел толып, одан кейінгі жеті күннен кейін жарты болады. Ал келесі жеті күннен кейін аспанда тек қана жұлдыздар қалады. Содан 4 аптадан, әр апта жеті күннен екені бекер емес екен. Осыдан «ай» деген ұғым пайда болды.
Бұл турға 16 оқушы қатысады. Әр оқушы 2 сұрақтан таңдайды. Өздері жауап берген сұрақтың балын алады.

АНЫҚТАМАЛАР	5	10	15	20	25	30	35
ҚАЗАҚЫ ӨЛШЕМДЕР	5	10	15	20	25
ЕҢ, ЕҢ…	5	10	15	20	25	30	35
ЛОГИКАЛЫҚ СҰРАҚТАР.	5	10	15	20	25	30	35
ЖЫЛДАМ ЕСЕПТЕ	5	10	15	20	25	30	35

  

ЕҢ, ЕҢ…

1. Ең кіші 1 таңбалы сан (5балл) 1

2. Ең кіші 3 таңбалы сан (10 балл) 100

3. Ең кіші жай сан.     (15 балл)                                    2

4. Ең үлкен екі таңбалы сан.   (20 балл)                     99

5. Ең үлкен үш таңбалы сан. (25 балл)

6. Ең кіші 7 таңбалы сан (30 балл)

7. Ең алғашқы математик әйел.  (35 балл)              С. Кавалевская

 

ЛОГИКАЛЫҚ СҰРАҚТАР.

1. Елеуішпен су әкелуге бола ма? (5 балл)

2. Бөлмеде 4 бұрыш. Әрбір бұрышта мысықтар отыр. әрбір мысық алдында 3 мысық.

Бөлмеде қанша мысық бар?        (10 балл)             (4 мысық)

1. Қаранғы бөлмеде керосин шамы және шырақ  қатар тұрса, бірінші нені тұтатар

едіңіз?      (15 балл)     (Сірінкені)

1. Жыл он екі ай ішінде 30 және 31 сандары ауысып отырады.Ал 28 саны қай айда

кездеседі?    (20 балл)        (Барлық айда)

1. Бір адам қалаға бара жатыр еді жолда үш танысы қарсы шықты, қанша адам қалаға барды. (25 балл) (1 адам)

2. Су астында қандай тас жоқ? (30 балл)

3. Әкесі баласынан 25 жас үлкен. Неше жылдан кейін әкесі баласынан 50 жас үлкен болады? (35 балл)

АНЫҚТАМАЛАР

1. Екі қатынастың теңдігі __________________ деп аталады? (пропорция)

2. _______ саны оң санға да, теріс санға да жатпайды? (0 саны)

3. Натурал сандар және оған қарама-қарсы сандар және 0 саны __________ деп аталады. (бүтін сандар).

4. Теріс санның модулі ___________________ оған қарама-қарсы саға тең. (оған қарама-қарсы немесе оң санға).

5. Жақша алдында «-» таңбасы тұрса, жақшаны ашқанда жақша ішіндегі қосылғыштардың таңбалары _________________. (қарама-қарсы таңбамен алмастырылады).

6. ax=b түріндегі теңдеу _________________ деп аталады. (бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу).

7. Санды теңсіздіктің екі жақ бөлігін бірдей теріс санға көбейтсек, теңсіздік белгісін _________ (қарама-қарсы белгіге өзгерту керек).

ҚАЗАҚЫ ӨЛШЕМДЕР

1. Қазақтар шақырымды қалай есептеген? (5 балл)

2. Құлаш қалай есептеледі (10 балл)

3. Сізге 15 балл сыйлық

4. Сүйем қалай есептеледі (20)

5. Елі қалай есептеледі (25)

ЖЫЛДАМ ЕСЕПТЕ

1. 5+5*5 = (5 балл)

2. -3-4*5 = (10 балл)

3. 36-(-14) = (15 балл)

4. 2³ -8+(-10) = (20 балл)

5. -12*(-5) = (25 балл)

6. -100/2+50 = (30 балл)

7. -50*(-3)-50 = (35 балл)

Жүргізуші:

Әділ қазылар сайыскерлердің жинаған ұпайларын айтыныздар. Сайысымыздың шарты бойынша ұпайлары аз 4 оқушы ойыннан шығады. Сіздерге рахмет!

 «Бұл жерге келмейді ешкім ермек үшін,
Есеп-қисап, сан цифр термек үшін,
Көрсетіп есептеудің жолын қалай,
Келдім оларды айтып бермек үшін»- деп ойнымыздың «Сыр сандық» деп аталатын бөлімін бастаймыз.

ІІІ – тур. «СЫР САНДЫҚ»

Бұл турға 12 оқушы қатысады. Әр оқушы өздері таңдаған сандықшаны ашып, сұрақтарға жауап береді.

15

20

10

5

5

15

20

10

20

15

10

5

1. (5 балл)

2. (5 балл)

3. (5 балл)

4. (10 балл)

5. (10 балл)

6. (10 балл)

7. (15 балл)

8. (15 балл)

9. (15 балл)

10. (20 балл)

11. (20 балл)

12. (20 балл)

Әділ қазылар сайыскерлердің жинаған ұпайларын айтыныздар. Сайысымыздың шарты бойынша ұпайлары аз 4 оқушы ойыннан шығады. Сіздерге рахмет!

ІV-тур. «ТІЛ ӨНЕР»

Бұл турға 8 оқушы қатысады. Бұл  бөлімде оқушылардың қазақ, орыс, ағылшын тіліне
жүйріктігін тексереміз Мақал жасырылады. Қажет сөзді тауып, жауабын қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде айту керек. Әр тілдегі дұрыс жауап 5 ұпаймен есептеледі.

3

4

2

1

8

7

6

5

1. Айдағаны ... ешкі

Ысқырығы жер жарады.

1.  Бір тал кессең

... тал ек.

1. Алтау ала болса ауыздағы кетеді.

... түгел болса төбедегі кетеді

1. Жеті жұрттың тілін біл,

... түрлі білім біл.

1. Білікті бірді жығады

Білімді ... жығады.

1. 100 теңген болғанша ... досын болсын.

Әділ қазылар сайыскерлердің жинаған ұпайларын айтыныздар. Сайысымыздың шарты бойынша ұпайлары аз 4 оқушы ойыннан шығады. Сіздерге рахмет!

V.  «Қызықты шаршы»

Бұл турға 4 оқушы қатысады. Әр оқушыға сиқырлы шаршы беріледі. Тапсырманы жылдам орындаған оқушыға 40 ұпай, екінші оқушыға 30 ұпай, үшінші орындаған оқушыға 20 ұпай, соңғы орындаған оқушыға 10 ұпай беріледі.

	37	31
	25
19

Әділ қазылар сайыскерлердің жинаған ұпайларын айтыныздар. Сайысымыздың шарты бойынша ұпайлары аз екі оқушы ойыннан шығады. Сіздерге рахмет!

VІ.  «ЖЕКПЕ – ЖЕК»

Мәнгі бақи есте қалар,
Қызықты бір ойын болсын.
Білімдірек шәкірт озар,
Сұрақтары қиын болсын
-дей отырып сайысымыздың  сайысымыздың  ең шешуші кезеңі «Жекпе – жек» бөліміне көшейік.
Бір тал сіреңкені қозғау арқылы тура теңдік құр.

X I I= I X-I I

X = V I I – I I I

Ғылым жолы бірде жеңіл, бірде қатты.
Ақыл-ойлар әлемді арбап алды.
Математика ғылымдар патшасы атты
Таңырқатып, аңыз қылған адамзатты.
Келер ұрпақ даналарға ұқсап туса,
Омар Хайям, әл-Фараби жолын қуса,
Елімнің болашағы гүлденеді,
Ғылымның шамшырағы жанып тұрса.

Қанып сандар сырына,
Шықсақ білім шыңына.
Деп алаулап жүрегі
Қосқан әуен жырына,
Математиктер жасасын!

- дей отырып кешіміздің қортындысын хабарлау үшін сөз қазылар алқасына беріледі.

Алдыңызда жайнаған жүздер әні
Сіздермен кездесеміз біздер әлі.
Әділ-қазы, көрермен сау тұрындар
Күтеді бізді жарқын күндер әлі.

Осымен «ХХІ ғасырдың жас математигі» атты сайысымыз аяқталды. Келесі кездескенше, сау-саламат болыңыздар