К?рнекілігі мен жабды?ы: сынып іші мерекеге сай безендіріледі.
1-ж?ргізуші:
Ты?да?ыздар! Ты?да?ыздар!
Бос?а ?арап т?рма?ыздар!
К?ргендер де арманда, к?рмеген де арманда,
?ызы?тан тыс ?алма?дар.
?лыс тойы басталды.
2-ж?ргізуші:
Ал?а ж?ртым, той-думан,
Ортамызды ашайы?,
?н мен к?йді т?гіп біз, інжу-маржан шашайы?!
1-ж?ргізуші:
?айырлы к?н, мейрам?а жинал?ан барша ?ауым! Б?гінгі ?лысты? ?лы к?ні ата-баба с?зімен айт?анда а? т?йені? ?арны жарыл?ан к?н. Наурыз мейрамы – б?л к?ктем мен е?бекті? мерекесі, к?н мен т?н те?есетін к?н. Б?л мейрам 22 наурыздан 19 с?уірге дейін тойланатын ?за? мейрам. К?ктем мен Жа?а жыл мерекесі.
2-ж?ргізуші:
И?, наурыз с?зі Нау – «жа?а», рыз - «к?н» деген с?зден шы??ан. Я?ни, б?л ?аза?ша к?нтізбеде жа?а жыл мейрамы. Жыл басы наурызда айтыл?ан а? тілекті? б?рі толы? орындалады деп ата-бабамыз айтып кеткен. Сол секілді барша?ыз?а жа?а ба?ыт, жа?а шатты? , жа?а ?мір, жа?а ?уат тілейміз!
1-ж?ргізуші:
?ыс ?тіп, ?ар кетіп, шырайлы жаз жетіп,
Шаруаны? кенелген, мейрамы ежелден,
??тты болсын, Наурыз!
?н: «К?ктем келді»
1-ж?ргізуші:
Б?гін Наурыз бізді? мектебімізге де келіп жетті.
2-ж?ргізуші:
Д?рыс айтасы?. Той бізге келіп ?алды. ?аза?ты? ?андай тойы шашусыз бол?ан. Халайы?!Тойымыз?а шашуын алып ?желеріміз келіпті, ?арсы алайы?.
1-ж?ргізуші:
Армысыздар, ?желер!
1-?же:
Бар бол, балам! Амансыздар ма, балапандарым!
А? мол болсын, ?айда барса? жолы? болсын! Етегіме с?рініп-?абынып шашу шашайын деп менде келіп ?алдым!
2-?же:
Армысы?дар, халайы?!
Бармысы?дар, халайы?!
Б?ріміз міне бас ?осып,
Мейрамды ?арсы алайы?,
?лысты? ?лы к?нінде,
Наурыз шашуын шашайы?.(?желер шашуын шашады)
1-ж?ргізуші:
?ашан да ??т-береке орнасын деп,
Тойларда шашу шашу салты елімні?.
2-ж?ргізуші:
Уа, халайы? теріп ал несібе?ді,
?абыл болсын хал?ымны? а? тілеуі.
1-ж?ргізуші:
Ау, халайы?, енді осы ?лысты? ?лы к?ні ата-салтымыз бойынша орта?а ?ызыр бабаны ша?ырайы?!
Армысыздар ма, балаларым! Бай?аймын, сыныптары?да о?ушылар саны былтыр?ыдан к?бейген к?рінеді, мен б??ан ?те ?уанып отырмын. Келмегелі бір жыл ?тті сендерге, к?ркейіп, ержетті?дер ме, сендер де.Тексерейін, ?алай ?абылдады?дар Наурызда былтыр а? батамды бергенде? Маржан апайды? «шыбы?ына»,
Ар?алары?ды тосты?дар ма?
Тосты?!
Орталары?а жа?а о?ушылар ?осты?дар ма?
?осты?!
«Бестік» ба?аны к?бейтті?дер ме?
К?бейттік!
Ой-?рістері?ді ке?ейтті?дер ме?
Ке?ейттік!
Жаманнан жиреніп,
Жа?сыны ?йренді?дер ме?
Жирендік, ?рі ?рендік!
Ата-аналары?ды ?уанышты к?йге
Ендірді?дер ме?
Ендірдік!
Б?рекелді, балалар! Берем бата!
Жылан боп енген б?л жылда-
Н?р жаусын сіздердей талапты ерге!
?лыс о? болсын! А? мол болсын!
?айда барса? жол болсын!
К?нделік беске толсын! ?умин!
1-ж?ргізуші:
?аза? ?ашан да ?йіне келген ?она?ына ат мінгізіп, шапан жап?ан ?ой, б?гінгі бізді? тойымыз?а келген ?ызыр атамыз?а жыр шашуын тартайы?.
Халы? биі: «?ара жор?а»
2-ж?ргізуші:
Наурыз ?айта оралды, аты а?ыз.
С?раймыз ал?ыс та, а?ы да біз,
?й – дастар?ан, дала-сахнамыз,
?лы мейрам Наурыз?а ша?ырамыз!
1-ж?ргізуші:
Жа?ар?ан санасы,
?мытады м?ны кім?
Ата салтын бабаны?,
Алып келді осы к?н.
2-ж?ргізуші:
Хал?ымызды? ?дет – салтына,
Ойлана ?арап, т?йін т?й.
Шатты?ын сыйлап, жалпы?а,
Жал?аса берсін ?н, к?й – би.
«Ке?ес к?йі»
2-ж?ргізуші:
Салт-д?ст?р, ?дет-??рып атадан бала?а ?алып отыратын мол м?ра. ?р ?лтты? ?зіне т?н салт-д?ст?рі бар.
1-о?ушы:
Шілдехана - с?би д?ниеге келген со? бір жеті бойы ана мен баланы к?тіп, оны? к??ілін к?теріп, ??рметіне дастар?ан жаю ?деті. ?аза? еліні? ?р т?кпірінде б?л р?сім ?р?алай ?теді.
2-о?ушы:
?ыр?ынан шы?ару - б?бек д?ниеге келген со? 40 к?ннен со? оны? ал?аш рет шашы мен тырна?ы алынып, бесікке салу р?сімі орындалады.
3-о?ушы:
Есімін атау - б?л р?сім ?ла?атты кісіге ж?ктеледі.
4-о?ушы:
Бесікке салу - б?л кішігірім той ретінде ?теді.Келушілер тарту, шашу, жорал?ыларын алып келеді, бесікке салу немесе б?леу т?жірибелі ?жеге немесе ана?а ж?ктеледі.
К?рініс: «Т?сау кесер» салт - д?ст?рі.
Т?сау кесу-бір жас?а толып еркін ж?ре баста?ан бал б?бекті? бас?ан ?адамы ??тты болып, одан ?рі жаны жаманды? к?рмесін деп, жа?сы ж?ріп кетуіне тілек білдіру салтанаты ретінде ?теді.
Просмотр содержимого документа
«Тарбие са?аты. Наурыз »
Астана қаласы
№ 24 орта мектеп
Сынып сағаты
Тақырыбы: Қош
келдің,
Наурыз!
Дайындаған: Дауей М.И
2013 жыл
Саб. тақырыбы: Қош келдің, Наурыз!
Саб. мақсаты:
Қазақ халқының ежелден сақталып, атадан балаға мұра етіп қалдырған салт-дәстүрінің, Наурыз мейрамның мәнін түсіндіру.
Оқушылардың ойлауын дамыта отыра, ой қиялын, іздену негіздерін дамыту.
Оқушыларды ұлтжандылыққа, имандылыққа, инабаттылыққа, халқымыздың салт-дәстүрін қастерлеуге, сақтауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі мен жабдығы: сынып іші мерекеге сай безендіріледі.
1-жүргізуші:
Тыңдаңыздар! Тыңдаңыздар!
Босқа қарап тұрмаңыздар!
Көргендер де арманда, көрмеген де арманда,
Қызықтан тыс қалмаңдар.
Ұлыс тойы басталды.
2-жүргізуші:
Алқа жұртым, той-думан,
Ортамызды ашайық,
Ән мен күйді төгіп біз, інжу-маржан шашайық!
1-жүргізуші:
Қайырлы күн, мейрамға жиналған барша қауым! Бүгінгі Ұлыстың ұлы күні ата-баба сөзімен айтқанда ақ түйенің қарны жарылған күн. Наурыз мейрамы – бұл көктем мен еңбектің мерекесі, күн мен түн теңесетін күн. Бұл мейрам 22 наурыздан 19 сәуірге дейін тойланатын ұзақ мейрам. Көктем мен Жаңа жыл мерекесі.
2-жүргізуші:
Иә, наурыз сөзі Нау – «жаңа», рыз - «күн» деген сөзден шыққан. Яғни, бұл қазақша күнтізбеде жаңа жыл мейрамы. Жыл басы наурызда айтылған ақ тілектің бәрі толық орындалады деп ата-бабамыз айтып кеткен. Сол секілді баршаңызға жаңа бақыт, жаңа шаттық , жаңа өмір, жаңа қуат тілейміз!
1-жүргізуші:
Қыс өтіп, қар кетіп, шырайлы жаз жетіп,
Шаруаның кенелген, мейрамы ежелден,
Құтты болсын, Наурыз!
Ән: «Көктем келді»
1-жүргізуші:
Бүгін Наурыз біздің мектебімізге де келіп жетті.
2-жүргізуші:
Дұрыс айтасың. Той бізге келіп қалды. Қазақтың қандай тойы шашусыз болған. Халайық!Тойымызға шашуын алып әжелеріміз келіпті, қарсы алайық.
1-жүргізуші:
Армысыздар, әжелер!
1-әже:
Бар бол, балам! Амансыздар ма, балапандарым!
Ақ мол болсын, қайда барсаң жолың болсын! Етегіме сүрініп-қабынып шашу шашайын деп менде келіп қалдым!
2-әже:
Армысыңдар, халайық!
Бармысыңдар, халайық!
Бәріміз міне бас қосып,
Мейрамды қарсы алайық,
Ұлыстың ұлы күнінде,
Наурыз шашуын шашайық.(Әжелер шашуын шашады)
1-жүргізуші:
Қашан да құт-береке орнасын деп,
Тойларда шашу шашу салты елімнің.
2-жүргізуші:
Уа, халайық теріп ал несібеңді,
Қабыл болсын халқымның ақ тілеуі.
1-жүргізуші:
Ау, халайық, енді осы ұлыстың ұлы күні ата-салтымыз бойынша ортаға Қызыр бабаны шақырайық!
2-жүргізуші:
Қызыр баба баршамызға ақ тілек, оң батасын берсін.
Қызыр баба:
Армысыздар ма, балаларым! Байқаймын, сыныптарыңда оқушылар саны былтырғыдан көбейген көрінеді, мен бұған өте қуанып отырмын. Келмегелі бір жыл өтті сендерге, көркейіп, ержеттіңдер ме, сендер де.Тексерейін, қалай қабылдадыңдар Наурызда былтыр ақ батамды бергенде? Маржан апайдың «шыбығына»,
Арқаларыңды тостыңдар ма?
Тостық!
Орталарыңа жаңа оқушылар қостыңдар ма?
Қостық!
«Бестік» бағаны көбейттіңдер ме?
Көбейттік!
Ой-өрістеріңді кеңейттіңдер ме?
Кеңейттік!
Жаманнан жиреніп,
Жақсыны үйрендіңдер ме?
Жирендік, әрі үрендік!
Ата-аналарыңды қуанышты күйге
Ендірдіңдер ме?
Ендірдік!
Бәрекелді, балалар! Берем бата!
Жылан боп енген бұл жылда-
Нұр жаусын сіздердей талапты ерге!
Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын!
Қайда барсаң жол болсын!
Күнделік беске толсын! Әумин!
1-жүргізуші:
Қазақ қашан да үйіне келген қонағына ат мінгізіп, шапан жапқан ғой, бүгінгі біздің тойымызға келген Қызыр атамызға жыр шашуын тартайық.
Халық биі: «Қара жорға»
2-жүргізуші:
Наурыз қайта оралды, аты аңыз.
Сұраймыз алғыс та, ақы да біз,
Үй – дастарқан, дала-сахнамыз,
Ұлы мейрам Наурызға шақырамыз!
1-жүргізуші:
Жаңарған санасы,
Ұмытады мұны кім?
Ата салтын бабаның,
Алып келді осы күн.
2-жүргізуші:
Халқымыздың әдет – салтына,
Ойлана қарап, түйін түй.
Шаттығын сыйлап, жалпыға,
Жалғаса берсін ән, күй – би.
«Кеңес күйі»
2-жүргізуші:
Салт-дәстүр, әдет-ғұрып атадан балаға қалып отыратын мол мұра. Әр ұлттың өзіне тән салт-дәстүрі бар.
1-оқушы:
Шілдехана - сәби дүниеге келген соң бір жеті бойы ана мен баланы күтіп, оның көңілін көтеріп, құрметіне дастарқан жаю әдеті. Қазақ елінің әр түкпірінде бұл рәсім әрқалай өтеді.
2-оқушы:
Қырқынан шығару - бөбек дүниеге келген соң 40 күннен соң оның алғаш рет шашы мен тырнағы алынып, бесікке салу рәсімі орындалады.
3-оқушы:
Есімін атау - бұл рәсім ұлағатты кісіге жүктеледі.
4-оқушы:
Бесікке салу - бұл кішігірім той ретінде өтеді.Келушілер тарту, шашу, жоралғыларын алып келеді, бесікке салу немесе бөлеу тәжірибелі әжеге немесе анаға жүктеледі.
Көрініс: «Тұсау кесер» салт - дәстүрі.
Тұсау кесу-бір жасқа толып еркін жүре бастаған бал бөбектің басқан қадамы құтты болып, одан әрі жаны жамандық көрмесін деп, жақсы жүріп кетуіне тілек білдіру салтанаты ретінде өтеді.
1-жүргізуші:
Еркелесем күлімдейтін,
Ұрысқаны білінбейтін.
Маңдайымнан иіскен менің,
Құлыншағым , күнім дейтін –
дей келесі кезекті «Анаға сәлем» әніне береміз.
2-жүргізуші:
Ертеден ерте Наурыз жылдың басы,
Жарасқан келбетіне нұр тұлғасы.
Сыр шертіп, шаттық құйып жүректерге,
Сұлу жыр, әсем ән боп сыңғырлашы, - демекші білімгерлердің Наурызға арналған өлеңдерін тыңдайық.
(Өлеңдер оқылады)
Айтыс: Нұрислам мен Эленора
Екеуі бірге: Оу, халайық, халайық!
Әсем әнге салайық.
Наурыз тойын көңілді,
Бірге қарсмы алайық.
Нұрислам: Меніменен айтысар,
Қыз құрбылар қайсың бар?
Қолдан келсе әзілдеп,
Маған сынды айтыңдар.
Эленора: Айтысуға өзіңмен,
Шыңып тұрмын алдыңа.
Күн аттарын білмеуші ең,
Жаттап оны алдың ба?
Нұрислам: Құрбым кімге күлесің,
Өзің нені білесің?
Онға дейін қиналып,
Санай да алмай жүресің.
Эленора: Бәтеңкенің бауын да,
Байлай алмай жүруші ең.
Үйрендің бе, жейдеңді,
Теріс қарай киюші ең?
Нұрислам: Олпы – солпы кигенің,
Ойныңда не түйгенің?
Намысыма құрбыжан,
Наурыз күні тимегін.
Эленора: Ұлы Наурыз бәріңді,
Татулыққа шақырған.
Тоқтатпасақ айтысты,
Сөз қалған ба ақыннан.
1-жүргізуші:
Ұлы тойда ал енді,
Әннен шашу шашайық,
Әдемі де кәделі,
Наурыз жырға басайық.
Би: «Ұзбек биі».
1-жүргізуші:
Ұлы күні Ұлыстың күн мен түн теңелген,
Күй шертеліп, айтылды ән, би биледік бәріміз.
Енді ортаға сіздерді ойынға шақырамыз.
Ойын: «Арқан тартыс»
2-жүргізуші:
Хош келдің, Наурызым ардақты –
Халқым саған бар үмітін арнапты!
Жылда осылай келе бергін жасарып,
Гүлге бөлеп, нұрға бөлеп аймақты.
Ән: «Бала тілегі»
1-жүргізуші:
«Біреу білмегенді, біреу білер» дегендей, салт – дәстүрге байланысты осы отырған қонақтарға, оқушыларға сұрақ, дұрыс жауап бергендерге сыйлық.
Жүннен жасалған бұйым. (Киіз)
Қазақта ат жарысын не деп атайды? (Бәйге)
Үш аросыз не? (Тамақ, ұйқы, күлкі)
Ананың әкесі саған кім? (Нағашы ата)
Екі ақынның сөз өнерімен сайысы. (Айтыс)
Қазақтарда үй иесінің атауы кім? ( Отағасы)
Адамның он екі жылда бір келетін жас мөлшерінің өлшемі. ( Мүшел)
Қандай жілік қыз балаға берілмейді? (Кәрі жілік)
Қыста жейтін малдың етін не деп айтады? (Соғым)
Жеті санына байланысты ұғымдар. (7 шелпек, 7 қазына, 7 ата)
Жеті атаны ата? (Әке,бала,немере,шөбере,шөпшек, немене, туажат)
Дүниеде не тәтті? (Ананың сүті,баланың тілі)
Наурызда дайындалатын көже қалай аталады? (Наурыз көже)
Наурыз көжеге неше түрлі тағам қосылады? (7 немесе 9)
1-жүргізуші:
Бәрекелді, жарайсыздар.
2-жүргізуші:
Сәулесіндей көріндің таңғы үміттің,
Басын қостың сан дәстүр, сан бір ұлттың.
Жаса Наурыз, жарқырап күндей,
Мерекесі достықтың мәңгіліктің.
Келесі тамашалайтындарыңыз – «Испан биі»
1-жүргізуші:
Халқымыздың ауыз әдебиетінде:
Қыз емес, қыздың аты өызыл алтын,
Көрінер толған айдай жүзі жарқын.
Үлкеннің алдын сөз сөйлемес.
Халқының сақтай білген ізгі салтын, - деген өлеңі бар. Осылардың барлыңын үлгі тұта келе, «Қыз өссе елдің көркі, гүл өссе жердің көркі» демекпін. Келесі кезекте «Қыздар - ай» әнін тамашалаңыздар.
Тақырыбы: Қош 
