М??алім 1723 жыл. Ел жайлау?а к?шіп жат?ан кез. Алтайдан Атырау?а дейін тынышты? орнат?ан ?аза? елі. ?аннен ?аперсіз, шат-шадыман, жаз жайлау ?ызы?ын к?руге бет ал?анда,Жо??ар ?алма?тары т?т?иылдан шабуыл жасап, ?аза? хал?ын ?ан жылатты. Д?рліккен ел ш?быра ?ашып, табаны езіліп, ш?бырынды халы? а?табан болды. Андызда?ан ж?рт Ал?а к?лге аялап, ?асиетті ?ара тау?а бас сау?алады. ?ара тауды? баурайында ?алы? ?аза? бас ?осты. Елді? елдігін, ерді? ерлігін со??ы рет сынайтын к?н туды. Кіші ж?зден кісілігін таныт?ан ?йтеке би,орта ж?зді? ордасын тіккен ?азбек би,?лы ж?зді? а?са?ал биі
Т?лені? билігіне бас иіп елді біріктірді.
Сахна?а ?ш би шы?ады: Бірге ?осылып, Ж?зге б?лінгені? ж?зі к?йсі?.
Т?ле би : Алтау ала болса ауызда?ы кетеді
Т?ртеу т?гел болса т?бедегі келеді. Ту?ан жерін т?ра?та?ан ел едік,т??ыры берік ел едік. Іргемізді ірітпей,бір женнен ?ол, бір жа?адан бас шы?арып, атам ?аза?ты? абыройын са?тайы?.
?шеуі бірігіп Са?тайы?! Са?тайы?!
М??алім: Хал?ымыз?а д?ст?рлік ?лгі бол?ан, ерекше даналы? мектебіні? ?кілдері,?лт рухыны? кеменгерлері: Т?ле би,?азбек би, ?йтеке би.?азір артында ?шпес із ?алдыр?ан, билерді? ?ла?атты с?здерін зерделеп к?рейік. К?лт?бені? басында ?лкен жиын ая?талып, хан сайланды. Жер мен жесір дауы шешілді. ?ш би ?йге ?айтар алдында я?ни ?оштасарда біз былай дедік деп, елге айтамыз деп келіседі.
Т?ле би: Шешендіктен не пайда,
Артында с?зі ?алмаса?
Батырлы?тан не пайда?
Хал?ына ?айран ?ылмаса.
Ханды?тан не пайда?
?ара шашын жалмаса.
?йтеке би: Екі адам керіссе,
Оны? арты ?ызыл шо?
Біз ?ш ж?з керіспейік, келісейік.
Керісе ?ойса?, ?шеумізге де бірдей
Ханды? т?гіл онды?та жо?.
1о?ушы
?ыр?ын ?рыстан кейінгі бейбіт жолмен келісімге келу ?шін, елшілікке бару?а Т?ле биді? ?азбек би р??сат с?райды.
?азбек би:Уай асыл а?ам, уай ас?а? інім! А?асы барды? жа?асы бар емес пе? Жа?асы барды? то?сан б?леден са?тар панасы бар емес пе, інісі барды? тынысы бар емес пе. Тынысы барды? елде- ырысы, жауда ?рысы, дауда-ж?мысы бар емес пе.
Т?ле би: Шыра?ым ?азбек,жол бастайды ?м?нда да омырауы ж?йрікті?. Б?гелекті ?уарда,пайдасы мол ??йры?ты?. Са?ан кепті кезегі осы жол?ы б?йры?ты? жай ?олынды бамтамды берейін.
Атасыз?а ата бол!
Батасыз?а бата бол!
Арып аш?ан ?арыпты?,
Жел жа?ына жота бол!
Панасыз?а пана бол!
Кек са?тамас бала бол!
Дос с?йініп ?ас сыйлар,
Асу бермес дана бол!
М??алім: Сонымен ?аза? хал?ыны? шешен билері ?з заманны?да ?лтты? бірлігін ны?айтып халы?ты?ын са?тау?а басшылы? жаса?ан, данышпан а?ын, шешен ойшыл гуманист к?семдер еді. Оларды? есімдері атадан ?рпа??а са?талып келеді. Осындай т?рбиелік
ма?ызы зор даналы? с?здерді жадымызда са?тап, ??рметтей білу бізді? парызымыз.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Өтілу барысы: 1Оқушы Қазақ хандығының 550 жылдығына айдарында дайындаған «Қарттарым жүрсін ортада
Өткенді көрген шежіре» ... атты тәрбие сағатымызды тамашалауға шақырамыз.
Экраннан Елім-ай әнімен бейне көрініс көрсетіледі.
2Оқушы Қаратаудың басынан көш келеді,
Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді.
Қарындастан айрылған қиын екен.
Екі көзден мөлдіреп жас келеді.
1 Оқушы Басталды елде аштық көп ұзамай,
Қалмақтың шабуылы аз болғандай.
Ұшырады шұбырындыға жас пен кәрі
Сұм заман қазақтарға қас болғандай.
2оқушы Біздің тарих –қанды қырғын тарихы
Біздің тарих- қуғын –сүргін тарихы
Хан ,батырдың аты қалып белгісіз
Миллиондаған тағдыр-сырдың тарихы.
Мұғалім 1723 жыл. Ел жайлауға көшіп жатқан кез. Алтайдан Атырауға дейін тыныштық орнатқан қазақ елі. Қаннен қаперсіз, шат-шадыман, жаз жайлау қызығын көруге бет алғанда,Жоңғар қалмақтары тұтқиылдан шабуыл жасап, қазақ халқын қан жылатты. Дүрліккен ел шұбыра қашып, табаны езіліп, шұбырынды халық ақтабан болды. Андыздаған жұрт Алқа көлге аялап, қасиетті қара тауға бас сауғалады. Қара таудың баурайында қалың қазақ бас қосты. Елдің елдігін, ердің ерлігін соңғы рет сынайтын күн туды. Кіші жүзден кісілігін танытқан Әйтеке би ,орта жүздің ордасын тіккен Қазбек би,ұлы жүздің ақсақал биі
Төленің билігіне бас иіп елді біріктірді.
Сахнаға үш би шығады: Бірге қосылып, Жүзге бөлінгенің жүзі күйсің.
Төле би : Алтау ала болса ауыздағы кетеді
Төртеу түгел болса төбедегі келеді. Туған жерін тұрақтаған ел едік,тұғыры берік ел едік. Іргемізді ірітпей ,бір женнен қол, бір жағадан бас шығарып, атам қазақтың абыройын сақтайық.
Үшеуі бірігіп Сақтайық! Сақтайық!
Мұғалім: Халқымызға дәстүрлік үлгі болған, ерекше даналық мектебінің өкілдері,ұлт рухының кеменгерлері: Төле би ,Қазбек би, Әйтеке би .Қазір артында өшпес із қалдырған, билердің ұлағатты сөздерін зерделеп көрейік. Күлтөбенің басында үлкен жиын аяқталып, хан сайланды. Жер мен жесір дауы шешілді. Үш би үйге қайтар алдында яғни қоштасарда біз былай дедік деп, елге айтамыз деп келіседі.
Төле би: Шешендіктен не пайда,
Артында сөзі қалмаса?
Батырлықтан не пайда?
Халқына қайран қылмаса.
Хандықтан не пайда?
Қара шашын жалмаса.
Әйтеке би: Екі адам керіссе,
Оның арты қызыл шоқ
Біз үш жүз керіспейік, келісейік.
Керісе қойсақ, үшеумізге де бірдей
Хандық түгіл ондықта жоқ.
1оқушы
Қырғын ұрыстан кейінгі бейбіт жолмен келісімге келу үшін, елшілікке баруға Төле бидің Қазбек би рұқсат сұрайды.
Қазбек би:Уай асыл ағам, уай асқақ інім! Ағасы бардың жағасы бар емес пе? Жағасы бардың тоқсан бәледен сақтар панасы бар емес пе, інісі бардың тынысы бар емес пе. Тынысы бардың елде- ырысы , жауда ұрысы, дауда-жұмысы бар емес пе.
Төле би: Шырағым Қазбек ,жол бастайды әмәнда да омырауы жүйріктің. Бөгелекті қуарда,пайдасы мол құйрықтың. Саған кепті кезегі осы жолғы бұйрықтың жай қолынды бамтамды берейін.
Атасызға ата бол!
Батасызға бата бол!
Арып ашқан ғарыптың,
Жел жағына жота бол!
Панасызға пана бол!
Кек сақтамас бала бол!
Дос сүйініп қас сыйлар,
Асу бермес дана бол!
Мұғалім: Сонымен қазақ халқының шешен билері өз заманныңда ұлттың бірлігін нығайтып халықтығын сақтауға басшылық жасаған, данышпан ақын, шешен ойшыл гуманист көсемдер еді. Олардың есімдері атадан ұрпаққа сақталып келеді. Осындай тәрбиелік
маңызы зор даналық сөздерді жадымызда сақтап, құрметтей білу біздің парызымыз.
