“С?мбел?” б?йр?ме.
Максат:1. Уеннар, ?ырлар, шигырьл?р аша балаларны б?ртекле культуралар, яшелч?л?р
бел?н таныштыру.
2. Укучыларны? к?з?т?ч?нлеген, игътибарлыгын, и?ади с?л?тен ?стер?.
3. Табигатьк?, кешел?р хезм?тен?, халкыбызны? гореф-гад?тл?рен? х?рм?т ??м
м?х?бб?т т?рбиял??.
Алып баручы. Ис?нмесез, укучылар, кадерле кунаклар. Без б?ген С?мбел? б?йр?мен? ?ыелдык. С?мбел? б?йр?ме к?н бел?н т?н тигезл?шк?нд? б?йр?м ителг?н. Бу вакытта инде у?ыш ?ыю эшл?ре т?мамлана, к?зге ч?ч? эшл?ре бет?. Б?йр?м кил?. Кешел?р ?йд?н-?йг? й?реп к??ел ачалар. “С?мбел?”- гар?п с?зе, ул башак, ашлык диг?н с?зл?рне а?лата. Б?йр?м ?тк?рг?нд? сары толымлы, зифа буйлы, с?зг? тапкыр, эшк? у?ган кызларны С?мбел? итеп сайлаганнар.
1 нче бала. Урман-кырларга
Килде матур к?з.
??й ?тте диеп
?кенмибез без.
2 нче бала.
К?з килде. ?л?нн?р
Саргайды, ши?де.
Сап-сары яфраклар
?ирг? сибелде.
3нче бала.
У?ыш ?ыелды,
Аккошлар китте.
Матур к?з ае -
Октябрь ?итте.
4нче бала.
Октябрьд?, октябрьд?
Я?гырлар бик еш ява
Бар ?л?нн?р д? саргая
Чикертк? тынып кала.
5 нче бала.
Сандугачлар, карлыгачлар
Очып китте еракка
Торналар да ялга китте-
?ылы якка к?ньякка.
6 нчы бала. Алтын яфрактан,
Алсу яфрактан
Б?йр?мч? итеп
К?з ник киенг?н?
К?з ник с?енг?н?
К?з. Ис?нмесез, минем н?ни дусларым! Мен? мин д? сезг? кунакка килдем. Б?ген бар ?ирд? б?йр?м, ч?нки игенн?р, яшелч?л?р ?ыелып алынган, шу?а б?тен кеше шатлана.
Алып баручы. К?з, к?з, ?йт ?ле к?рзине?д? нил?р бар?
К?з. К?рзинемд? кыярлар, помидор ??м алмалар.
Алып баручы. К?з, к?з, ?йт ?ле к?рзине?д? нил?р бар?
К?з. К?рзинемд? сары, кызыл, алтын, матур т?сл?р бар.
Алып баручы. К?з, к?з, ?йт ?ле к?рзине?д? нил?р бар?
К?з. К?рзинемд? я?гырлар, ?ылы, салкын к?нн?р бар.
(Ишек шакыган тавыш ишетел?)
Алып баручы. Керегез, кер! Кем бар анда?
( У?ыш бабай кер?. Киемн?рен? т?рле яшелч? р?семн?ре тегелг?н)
У?ыш бабай. Ис?нмесез, балалар! Мине таныйсызмы со??
Балалар. Юк.
У?ыш бабай. ? сез ?йб?тл?бр?к карагыз, мен? минем киемн?рем нинди.
1 нче бала. Белдем, белдем, дуслар, бу бит У?ыш бабай.
Алып баручы. Карале, У?ыш бабай, без д? бит яшелч?л?р ?стердек.
У?ыш бабай.
Дуслар, б?йр?мг? килг?нсез,
Г?лд?й матур киенг?нсез.
Нил?р китердегез к?зг?
С?йл?п бирегезче безг?.
(Яшелч?л?р булып киенг?н балалар чыга)
Кабак.
Карагыз ?ле бер ген?
Мен? ми?а кабакка,
Турап куйсагыз мин сыймыйм
Х?тта тугыз табакка.
К?бест?.
Мин булам- К?бест?
?зем яшькелт т?ст?,
К?лм?гем к?п катлы,
Ашларга да т?ш?м мин,
Б?лешт? д? пеш?м мин,
Ч?нки мине балалр
К?н д? к?теп алалар.
Кишер.
Минем исемем-Кишер.
Тел?с??, болай пешер
Тел?с??, ашка тура.
Мине яраткан бала
Озын гомерле була.
Б?р??ге.
? б?р??ге, б?р??ге,
Б?р??гене к?р ?ле!
Сап-сары б?р??ге бел?н
Тир?н базыбыз тулды.
Суган.
Минем исемем Суган,
Мин ?индстанда туган.
Мине бик т? мактыйлар,
Шифалы дип атыйлар
Салатка да турыйлар
Тураганда елыйлар.
К?з. Абау, нинди ген? яшелч?л?р юк ик?н монда! К?р инде син боларны! К?бест?се д?, кишере д?, кабагы да, суганы да нинди матур булып ?ск?нн?р!
( К??? булып киенг?н бала кер?)
К???.
Мин-К???, м?к?р??,
Арыды тоякларым
Бакча эчл?рен гиз?рг?
Яралган аякларым.
Яратам кишерен д?,
Яратам суганын да,
К?бест?сен, борчагын
Яратам мин барын да
Барыгыз да ?зем?-??.
(К??? яшелч? булып киенг?н балаларны куып й?ри башлый. К?з к???не куып ?иб?р?.)
К?з.
С?т бир?ен бир?се?,
Ник бакчага кер?се??
Урлашу-б?тен уе?,
Бар ?л?н ашап туен!
Юкса, мен? к?рерсе?,
Чыбык т?мен белерсе?.
(“Кем тизр?к ?ыя?” уены уйнала.)
Алып баручы.
Безне? ?ирл?рд? мул ?сте
Игенн?рне? ??р т?ре
Саламнары камыш кебек
Алтын кебек б?ртеге.
(Арыш, бодай, солы, тары ?.б. булып киенг?н балалар чыга)
Бодай.
Эшк?ртс?л?р б?ртегемне
Б?тен шартын китереп
Минем оннан к?м?ч пеш?
К?бек кебек к?переп.
Арыш.
? арыш со?, арыш,
??р башагы бер карыш
Ег?рлеге? булса гына
Син арыш бел?н ярыш.
Карабодай.
Мен? мин-карабодай.
Ничек ?стем со? болай?
Ми?а игътибар итте
??рбер кыз, ??рбер малай
Мин бит т?мле ботка да
??м бик татлы ш?п бал да.
Солы.
Солы со? солы- басу сылуы.
Борчак.
?зем ап-ак, вак-вак йомры,
Мул итеп у?ыш бир?м.
Вакытында ?ыймасагыз
?йд?н чыгып й?гер?м.
К?нбагыш.
Сары эшл?п? киг?нн?р,
?ем-?ем ит? к?зл?ре.
Гел кояшка караганга
Кояш т?сле й?зл?ре.
У?ыш бабай.
Р?хм?т сезг?, балалар,
Бик тырыш ??м бик у?ган сез
Эш с?я ??рберегез,
Шу?а балкый й?зегез.
(Бер ягы яшел, бер ягы кызыл помидор кер?)
Помидор
У?ыш бабай, тукта ?ле
Мен? мине ты?ла ?ле
Ниг? яшел бер битем?
Ниг? кызыл бер битем?
У?ыш бабай.
Белмим.
Помидор.
Мине караучы малай
Аны? исеме-Рамай.
Бакчага ?ич килм?де,
Минем х?лне белм?де.
Минем бер ягым пеште,
Икенчесе пешм?де.
Алып баручы.
Ай-яй-яй
Рамай у?маган малай
Сезне? арада андыйлар
Юктыр дип уйлыйм алай.
(С?мбел? кер?.)
С?мбел?. Ис?нмесез, н?ни дусларым! Ис?нмесез, кадерле кунаклар! Минем исемем С?мбел?.
С?мбел? мин, С?мбел?,
Мине ??ркем д? бел?,
Илг? байлык китер?м,
?ирг? муллык китер?м.
Алып баручы. Ис?нме, С?мбел?. Без сине сагынып к?ттек. Сине? кил?се?не белеп, б?йр?мг? ?зерл?ндек.
Алып баручы.
Зифа буйлы, ?итен ч?чле,
З??г?р к?зле шушы кызны?
Исемн?ре ничек ик?н,
?йтегезче, кем бел??
Балалар. С?мбел?!
Алып баручы. ?йе, сез чынлап та бик г?з?л. Сез муллык китер?сез. Табынга ямь ?стисез.
С?мбел?. Р?хм?т.
1нче бала.
Ашлык булып ?ирд? ?с?
У?ыш бит ул С?мбел?!
Б?тен ?ирне нурга к?м?
Кояш кебек С?мбел?.
2 нче бала.
Шатлык булып б?лм?безне
Г?лг? к?м? С?мбел?,
Безне? б?йр?мебезг?
Син д? кушыл, С?мбел?.
Алып баручы. Балалар, без бик к?п яшелч?л?р ?стер?без, т?мле – т?мле ризыклар пешер?без. ? и? кир?кле, и? т?мле ризык н?рс? ул?
Балалар. Икм?к.
С?мбел?. Д?рес, балалар. И? т?мле, и? кир?кле ризык ул – икм?к.
3 нче бала.
Икм?к-игенчене? ?ан ?ылысы,
?ир анага кадер-х?рм?те
Яш?? тамыры ул ??р й?р?кне?,
Шу?а кадерлибез икм?кне.
4 нче бала.
Ипи басуда ?с?,
Аннан амбарга к?ч?.
Аннары мичт? пеш?,
Кызарып мичт?н т?ш?.
5 нче бала.
Шуннан кил? ?ст?лг?
Безг? ку?т ?ст?рг?.
Ипи булса табында
Булдырам мин барында.
6 нче бала.
??ркемг? ипи кир?к
??рк?нне ипи кир?к.
Шу?а к?р? игенчене
Х?рм?т ит?рг? кир?к.
Берг?. Игенчене х?рм?т ит?рг? кир?к.
(Уен. К?зне б?йл?г?н килеш яшелч?л?рне тотып карап, исемн?рен ?йтерг?.)
Алып баручы. Балаларыбыз бик к?п м?кальл?р д? бел?л?р.
- Эш кешене т?з?т?,ялкаулык боза.
- Эшл?п ?лм?ссе?, чирл?п ?л?рсе?.
- Хезм?тне? тире ачы була, ?имеше татлы була.
- Хезм?т иясе-х?рм?т иясе.
- ??й эшл?с??, кыш ашарсы?.
Алып баручы. Балалар, С?мбел? безг? табышмаклар да алып килг?н. Ул безне тапкырлыкта, зир?клект? сынап карарга тели.
( Балалар табышмакларны? ?авапларын табалар)
С?мбел?. Булдырдыгыз, балалар! Бик зир?к ик?нсез барыгыз да. Ярый, без китик. Сау булыгыз!