Та?ырыбы: Салауаттылы? – денсаулы? негізі
Ма?саты:
- О?ушыларды салауатты ?мір с?ре білуге, адамзат ?міріне ?ауіп т?ндіріп отыр?ан ?атерлі дерттерден са? болу?а, одан ?ор?ана білу туралы т?сінік беру.
- О?ушыларды? ой – пікірлерін орта?а салу, ?зін – ?зі ба?алауына жол ашу, ой ?орыта білу ?абілеттерін дамыту.
- Тазалы??а, лас істерден аула? болу?а, т?н с?лулы?ы мен жан с?лулы?ын ?атар са?тау?а т?рбиелеу.
К?рнекілігі: ДК, мультимедиалы? проектор, слайдтар.
- Кіріспе. М??алім с?зі
Жа?а ?асырды? жас буын ?кілдері! Адам ?мірінде жасты?
ша? - белсенді, е? ірі ?ызы? кезе?. Адамны? бойында?ы е? бір асыл ?асиеттер осы кезе?нен б?ршік атады. Ерте?гі бізді? келешегімізді жал?астырушы жас ?рпа?ты? ойы таза, санасы зерек болуы керек. Елімізді? ?рбір азаматыны? тамаша ?мір с?руі ?з ?олында. Олай болса жа?алы??а жан
??мар ізденімпаз жастармен «Салауаттылы? – денсаулы? негізі» атты саба?ымды Елбасыны? с?зімен бастаймын.
?аза?стан Республикасыны?
- ті Н. ?. Назарбаев
“?аза?стан – 2030” стратегиялы? ба?дарламасында салауаттылы? ?мір салтын орны?тыру, хал?ымызды? денсаулы?ын жа?сарту ба?ытында ж?мыс ж?ргізу ?ажеттігін атап к?рсетті
Саба?ты екі б?лім бойынша ж?ргіземіз:
- Денсаулы??а кері ?сер ететін факторлар.
- Денсаулы??а д?рыс ?серін тигізетін факторлар.
О?ушылар осындай болжамны? айтылуына ?азіргі уа?ытта ?андай жа?дай ?сер етіп отыр? (о?ушылар ?здеріні? ?келген м?ліметтері бойынша т?сінік береді.
Есірткі туралы жалпы ма?л?маттар
- Грек тілінде “ ?й?ы” ма?ынасын білдіредіретін
“ Narke” с?зі а?ылшын тілінде “Narkotik” деген с?зге айнал?ан.
- ??рамында мастандыратын, ашуландыратын, тыныштандыратын, сергітетін заттар бар.
- Адамны? орталы? ж?йке ж?йесіне ?сер етіп,рухани ж?не физикалы? тепе-те?дікті б?зады.
- Т?рлері ?те к?п.
- Есірткі ?олдануды? себептері:
- Білімсіздік;
- ?ызы?у;
- Ойын-сауы? орындары;
- ?ысым;
- ?уестік;
- Мода; т.б.
Наша?орлы??а ?уес ?аза?станды?тарды? к?рсеткіші
“Анашамен достас?аны? - ?мірі?мен ?оштас?аны?”
Бір жапыра? тат?аны? - ?мірі?ді ж?т?аны?
Х.Колумб ж?не т?тіндеп
жат?ан шо?тар
Христофор Колумб темекіні е? бірінші кубалы? ?оныстарда кездестіреді. 1492 жылы, 15 ?арашада Х.Колумб ?зіні? к?нделігінде “т?тіндеп жат?ан шо?тар” туралы ж?не оларды? адам?а ?андай пайда ?келетінін т?сіне алма?аны туралы жазады. Оны аборигендерді? бір т?рлі ?рекеттері та?дандырады. Олар белгісіз ?сімдіктерді? сар?ыштау жапыра?тарын т?тікке орап, бір жа?ын отпен жа?ып, ал екінші жа?ын ауыздарына сал?ан. “Аборигендерге т?тінді ж?ту ?найтын. Т?тіктерді ?нділіктер “табако” немесе “сигаро” деп атайтын” деп жазды ол ?з к?нделігінде. ?нділіктер темекі ?сімдігін “кохобо” деп ата?ан. Жергілікті халы? Х.Колумб?а темекі мен темекі ?сімдігін сый?а береді.
?аза?станда
- ?р жыл сайын 12600 млн темекі экспорт?а шы?арылады.
- 3000 млн темекі шеттен ?келінеді.
- Жыл сайын 25000 адам шылым шегу н?тижесінде ?айтыс болады.
- 15 млн. халы?ты? шамамен 5 млн-ы шылым шегеді.
Ішімдік – “этил спирті” немесе “этанол” деп те аталады.
?р т?рлі жеміс- жидектерден, т??ымдарды? ашыт?ысынан жасалады. Этил спирті- м?лдір ?рі т?ссіз болып келеді.
Ішімдікті? кейбіреулерінде спиртті? м?лшері 40 % градус?а жетеді.
А?Т?-ны? ашылу тарихы
- 1980-81 ж.ж. ?ыс – А?Ш-та Капоши саркомасыны? ауыр т?рімен ал?аш?ы ауруларды? тіркелуі.
Осындай г?лденген зкономикалы? жа?дайда,?з денсаулы?ын д?рыс к?тпеумен ?орша?ан ортаны? ластануынан нау?ас адамдарды? саны жылдан-жыл?а ?суде,жаман ?детке т?спеуге,ара?ты? кесірінен 45пайыз ?а??ыбастар,50-80 пайыз ?ылмыскерлер,75 пайыз балалар, ішіндегі ?ылмыс,96пайызы кісі ?лтіру,55 пайыз ?рлы?,69 пайыз ?ара?шылы? болып тіркелген. Салауаттылы? ата салтымыз жаман ?деттер к?ріністер ?лтымыз?а жат ?ылы?.Олай болса, «К??ілі?ді ьойы?ды таза ?ста» деген Ы.Алтынсаринні? с?зімен т?йіндегім келеді,сонда біз «Денсаулы?» атты биікті ба?ындырамыз.
- Д?ние ж?зілік денсаулы? са?тау ?йымыны? ережелерінде:
- “Денсаулы? дегеніміз - т?н а?ауыны? немесе ауруды? болмауы ?ана емес, сонымен бірге ол рухани, физикалы? ?леуметтік саулы?ты? толы? м?нді те?дігі” делінген.
60 – тан жо?ары
Сіздер салауатты ?мір салтын ?алыптастыр?ан, дендері?із сау, ?мір с?руге бейімделген, ішкі д?ние?ізбен денсаулы?тары?ыз таза жандарсыздар
45 –тен жо?ары
Сіздер салауатты ?мір с?руге бейімделіп келе жат?ан жансыздар. Сіздер кішкене ?ана ?адам жаса?ыздар. ?здері?е сенімді к?з?араспен ?арап, ерте?гі к?нге деген ?міт отын жа?а т?ссе?іздер, алды??ы ?атардан к?рінесіздер.
25 –тен жо?ары
Сіздер ерінбей е?бек етіп, кішкене ?здері?ізге назар аудары?ыздар, сіздер де салауатты ?мір салтын са?тайтын, дендері?із сау, жандары?ыз таза азамат боласыздар.
Саба?тан ал?ан ?серіміз мол, болаша?та д?рыс ?мір с?ру ?з ?олымызда.
О?ушылар бір – бірлеріне тілектерін жазып, ?сынады.
«Т?н с?лулы?ыны? тамыры-тазалы?та,жан с?лулы?ыны? тамыры-т?н саулы?та» деп А.Байт?рсынов айт?андай,сендерді? та?даулары? салауатты ?мір салтын са?тау.