Мені? ?зім жас ?скінді тама?тандыруда ?лтты? та?ам болып ?ымыз-?ымыранды айтар едім.?ымызды? пайдалылы?ы т?рлі ауру?а ем екендігі ?сіресе туберкулез ауруына таптырмайтын шипа екендігі д?лелденіп отыр.?ымыз-?ымыран ішкен ата-бабамыз ауырма?ан,к?ш ?уаты зор бол?ан.
?йірілген сары алтындай сары ?ымыз,
Ауыру?а ем, жан?а ?уат д?рі-?ымыз,- деп Жамбыл атамыз жыр?а ?ос?ан ?ымызды? осындай ?асиеттері ескерілгендіктен болар,жуырда елімізде
«?ымыз»туралы за? ?абылдау жайлы бастама к?теріліп,Парламент депутаттары б?л м?селені ?уаттайтынды?тарын білдіреді.Халы? ?алаулары барлы? мемлекеттерде балаларды ?ымызбен тама?тандыруды ?сынып отыр,?йткені б?л баланы? имунитетін арттырады.Оны? т?рлі аурулар?а ?арсы т?ру?а белсенділігі артады.Ел тізгінін ?стар ?рпа?ты? денсаулы?ын ны?айтады .Б?л еліміз ?шін де ?лкен ??нды байлы? емеспе??азіргі та?да Якутияда?ы б?кіл бала-ба?шалар мен мектептердегі балалар?а тегін ?ымыз беріледі.Ресейде 40-тан астам ?ымызбен емдейтін санатория бар.Германияда арнайы мамандандырыл?ан, ?ымыз ?ндіретін 50 фирма бар екен.Немістер бие с?тін д?рі ретінде таблетка к?йінде Европа д?ріханаларында сатылып жатыр.Якутияда к?рделі хирургиялы? ота жасал?андар?а ?ымыз беріледі.Парламентте «?лтты? та?ам»?ндірісін дамыту ?оз?ал?анды?ы сонды?тан. ?бу Насыр ?л Фарабиді? «Егер ?лтты? та?ам дастарханнан кетер болса ?лт ауру?а шалды?ады»деген ?ла?атты с?зі бар.Олай болса балаларды? денсаулы?ы мы?ты болу ?шін ?лтты? та?амны? ?лысы деп санау?а болар-?ымызды,ш?батты беруді ?ол?а алса салауатты бала т?рбиеленеді деп ойлаймын.Бие с?тіні? ?зі дайындалуына ?арай т?р т?рге б?лінеді.М?селен бал ?ымыз,майлы ?ымыз,жая ?ымыз болып б?лінеді.Уыз ?ымыз-биені байлап,жа?адан ашытыл?ан с?тін саумал дейді.Бізді? я?ни жас жеткіншектеріміз ?шін ?ымызды? ?ай т?рі болсада пайдасы ?лкен .Жалпы а?ар?ан деп санайтын айран –с?т,??рт,ірімшік ,?ымыз-?ымыран ?ндіру к?птеп ?ол?а алынса деген ойдамын.Ал бие с?тіні? ас?азан ж?мысын жа?сартып,ж?рек ?ан тамыры айналымына ?сері к?п.Тама? ретінде белок,май ?ыш?ылы ж?не минералды заттарды? адам денесіне лайы? с?йкестігін реттейді.Б?гінгі к?ні ?мір талабы салауатты мектеп о?ушысынан белсенді ж?не психикалы? мы?тылы?ты талап етеді.Б?л талап?а мы?ты денсаулы? ?ажет,ал денсаулы?ты са?тап ны?айту ?шін е? бастысы к?н т?ртібін са?тар дене белсенділігін арттырып д?рыс тама?тану керек.Д?рыс ??рыл?ан к?н т?ртібі –организмді ны?айтып, е?бекке ?ажеттілікті к?шейтеді.К?н т?ртібі мынадай элементтерден ??ралады:
-Д?рыс ?йымдастырыл?ан ?ы?ы ж?не ояну т?ртібі.
-?ыс?а та?ерте?гі жатты?у
-Ж?йелі т?рде тама?тану
-К?нделікті серуендеу
-Жеке бас гигиенасын са?тау
Д?рыс тама?тану денсаулы?ты? кепілі екені белгілі.
Жас ?скінні? дені сау болуы ?шін ?о?ам болып орта? игілікті бастаманы ?ол?а алып ?р бір жас т?л?аны? салауатты дені сау сана сезімі жо?ары ?рпа? болып ?суіне осы ?лтты? та?амны? ролі зор деп ойлаймын.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Жас жеткіншекті толық қанды азамат етіп тәрбиелеу мәселесі бүкіл ағарту саласы қызметкерлеріне жауапты міндет жүктеліп отырғаны шындық.Адам капиталы ең басты құндылық.Адам-қоғам байлығы,олай болса жеткіншектеріміздің дені сау азамат болып қалыптасуына оларға жан-жақты қамқорлық көрсету бүгінгі күннің басты мәселесі болуы керек.Осы орайда балалардың тамақтану мәселесі басты орын алатыны даусыз.Өзіміз тәрбиеленіп отырған мектеп-интернатында төрт мезгілдік тағам,көкөніс, дәрумендер,сонымен қатар айран сүт өнімдері беріледі,бірақ біздер ауылды елді-мекенде тұратындықтан,менің пікірімше ұлттың келешегі-ұрпақ саулығына лайықты қалыптастыруда ұлттық тағамдарды күнделікті тұтынуда яғни шұбат,қымыз өнімдерін беру маңызды деп ойлаймын.Ата бабамыздың сүйсіне ішкен,неше замандардан халқымыздың асы болып келген тағамдар-сүрленген ет,қазы-қарта,жал-жая,қымыз-шұбат,сүт-айран бүгінгі күніде дастарханымызда.Кешегі Сидней олимпиадасында да спортшыларымызды өзіміздің қазы-қартамыз,қымыз-шұбатымызбен әлдендіріп бойларына күш-қуат беріп отырғаны шындық.
Бүгінгідей жаһандандыру дәуірінде,дүние жүзінде сауда айналымы үздіксіз жүріп жатқан кезеңде түрлі шетелдік тағамдардың дүкен сөрелерінде қаптап кеткені айқын,түрлі қорапшаларда кептіріліп салынған өнімдер,қалбырланған ет,сүт өнімдері тұтынатын тағамдарымызға айналуда.Адам организіміне ешқандай қуат бермейтін,құрамы мен колориясы күмәнді тағамды ата-анада талғаусыз алып,дайын тағам ретінде пайдаланатынын тәуір көріп жатады.Бұдан жапа шегетін өз ұрпағымыз,біз осыны естен шығармауымыз керек.
Менің өзім жас өскінді тамақтандыруда ұлттық тағам болып қымыз-қымыранды айтар едім.Қымыздың пайдалылығы түрлі ауруға ем екендігі әсіресе туберкулез ауруына таптырмайтын шипа екендігі дәлелденіп отыр.Қымыз-қымыран ішкен ата-бабамыз ауырмаған,күш қуаты зор болған.
Үйірілген сары алтындай сары қымыз,
Ауыруға ем, жанға қуат дәрі-қымыз,- деп Жамбыл атамыз жырға қосқан қымыздың осындай қасиеттері ескерілгендіктен болар,жуырда елімізде
«Қымыз»туралы заң қабылдау жайлы бастама көтеріліп,Парламент депутаттары бұл мәселені қуаттайтындықтарын білдіреді.Халық қалаулары барлық мемлекеттерде балаларды қымызбен тамақтандыруды ұсынып отыр,өйткені бұл баланың имунитетін арттырады.Оның түрлі ауруларға қарсы тұруға белсенділігі артады.Ел тізгінін ұстар ұрпақтың денсаулығын нығайтады .Бұл еліміз үшін де үлкен құнды байлық емеспе?Қазіргі таңда Якутиядағы бүкіл бала-бақшалар мен мектептердегі балаларға тегін қымыз беріледі.Ресейде 40-тан астам қымызбен емдейтін санатория бар.Германияда арнайы мамандандырылған, қымыз өндіретін 50 фирма бар екен.Немістер бие сүтін дәрі ретінде таблетка күйінде Европа дәріханаларында сатылып жатыр.Якутияда күрделі хирургиялық ота жасалғандарға қымыз беріледі.Парламентте «Ұлттық тағам»өндірісін дамыту қозғалғандығы сондықтан. Әбу Насыр Әл Фарабидің «Егер ұлттық тағам дастарханнан кетер болса ұлт ауруға шалдығады»деген ұлағатты сөзі бар.Олай болса балалардың денсаулығы мықты болу үшін ұлттық тағамның ұлысы деп санауға болар-қымызды,шұбатты беруді қолға алса салауатты бала тәрбиеленеді деп ойлаймын.Бие сүтінің өзі дайындалуына қарай түр түрге бөлінеді.Мәселен бал қымыз,майлы қымыз,жая қымыз болып бөлінеді.Уыз қымыз-биені байлап,жаңадан ашытылған сүтін саумал дейді.Біздің яғни жас жеткіншектеріміз үшін қымыздың қай түрі болсада пайдасы үлкен .Жалпы ағарған деп санайтын айран –сүт,құрт,ірімшік ,қымыз-қымыран өндіру көптеп қолға алынса деген ойдамын.Ал бие сүтінің асқазан жұмысын жақсартып,жүрек қан тамыры айналымына әсері көп.Тамақ ретінде белок,май қышқылы және минералды заттардың адам денесіне лайық сәйкестігін реттейді.Бүгінгі күні өмір талабы салауатты мектеп оқушысынан белсенді және психикалық мықтылықты талап етеді.Бұл талапқа мықты денсаулық қажет,ал денсаулықты сақтап нығайту үшін ең бастысы күн тәртібін сақтар дене белсенділігін арттырып дұрыс тамақтану керек.Дұрыс құрылған күн тәртібі –организмді нығайтып, еңбекке қажеттілікті күшейтеді.Күн тәртібі мынадай элементтерден құралады:
-Дұрыс ұйымдастырылған ұықы және ояну тәртібі.
-Қысқа таңертеңгі жаттығу
-Жүйелі түрде тамақтану
-Күнделікті серуендеу
-Жеке бас гигиенасын сақтау
Дұрыс тамақтану денсаулықтың кепілі екені белгілі.
Жас өскіннің дені сау болуы үшін қоғам болып ортақ игілікті бастаманы қолға алып әр бір жас тұлғаның салауатты дені сау сана сезімі жоғары ұрпақ болып өсуіне осы ұлттық тағамның ролі зор деп ойлаймын.
