М??алім: ?азіргі та?да?ы еліміз т?уелсіздігін алып, о?ы мен солын танып, бары мен жо?ын т?гендеп жат?ан т?ста мемлекетімізді? ?абылдан?ан Конституциясы ел дамуыны? т?с ба?дары болды десек ?ателеспейміз. Мемлект дегеніміз белгілі бір территориясы, шекарасы, р?міздері, ?лты бр жалпы халы?ты? ірі ?йым десек, сол ?аз? ?лтыны? т?л конституциясыны? ?абылдан?анына 15 жыл толып отыр. Енді аздап тарих?а к?з ж?гіртсек ?ыпша? хал?ында?ы (Х-Х1 ??.) «Кодекс Куманикус» я?ни кумандар за?дары, XVI ?. «?асым ханны? ?ас?а жолы, Есім ханны? ескі жолы», Т?уке ханны? «Жеті жар?ысы» сия?ты за?дар жина?ы б?л ?азіргі т?уелсіз ?аза? елі Конституциясыны? бастамасы болып табылады. Ал ХХ ?. ?зінде КСРО ??рамында болып т?р?ан кезде 1936 жылы 28 ?а?тарда ж?не ?азіргі ?олданыста ж?рген 1995 жылы 30 тамызда ж?рген Ата за?ымызда?ы билікті? ?ш тарма?ыны? за? шы?арушы (парламент), ат?арушы (?кімет) ж?не сот ?ызметтері бір арна?а то?ыстырылып, саяси институттарды? ж?мысы ?бден жетілдірілді ж?не е? бастысы б?л Конституция адам ж?не азамат ???ы?тарыны? ?ор?алуы жан – жа?ты ?арастырыл?ан орны?ты ??жат болып отыр.
Д?ниеж?зілік адамзат тарихыны? ?ткен кезінде к?з бойлатып ??ілсек, ал?аш?ы адам ???ы?тары жайлы ??жат 1644 жылы Англияда император Вильгельм Оранскийді? ?аулысы «Адам ???ы?тар туралы билль» (?аулы,за?)
?абылданды.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?з ???ы?ы?ды са?тай біл»
Күні:
Сыныбы:
Сабақтың тақырыбы:Өз құқығыңды сақтай біл
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Конститутциялық,азаматтық, әкімшілік, отбасылық, еңбек, қылмыстық құқық негіздерінен қазіргі заман адамына ең қажеттерін іріктеп ала білуге үйрету.
Тәрбиелік: Оқушыларды жаңа тақырыпты талқылауға, өз бетімен жұмыс істеуге үйрету, ой өрісін, ойлау қабілетінің белсенділігін арттыру.
Мұғалім: Қазіргі таңдағы еліміз тәуелсіздігін алып, оңы мен солын танып, бары мен жоғын түгендеп жатқан тұста мемлекетіміздің қабылданған Конституциясы ел дамуының тұс бағдары болды десек қателеспейміз. Мемлект дегеніміз белгілі бір территориясы, шекарасы, рәміздері, ұлты бр жалпы халықтық ірі ұйым десек, сол қазқ ұлтының төл конституциясының қабылданғанына 15 жыл толып отыр. Енді аздап тарихқа көз жүгіртсек қыпшақ халқындағы (Х-Х1 ғғ.) «Кодекс Куманикус» яғни кумандар заңдары, XVI ғ. «Қасым ханның қасқа жолы, Есім ханның ескі жолы», Тәуке ханның «Жеті жарғысы» сияқты заңдар жинағы бұл қазіргі тәуелсіз қазақ елі Конституциясының бастамасы болып табылады. Ал ХХ ғ. өзінде КСРО құрамында болып тұрған кезде 1936 жылы 28 ұаңтарда және қазіргі қолданыста жүрген 1995 жылы 30 тамызда жүрген Ата заңымыздағы биліктің үш тармағының заң шығарушы (парламент), атқарушы (үкімет) және сот қызметтері бір арнаға тоғыстырылып, саяси институттардың жұмысы әбден жетілдірілді және ең бастысы бұл Конституция адам және азамат құқықтарының қорғалуы жан – жақты қарастырылған орнықты құжат болып отыр.
Дүниежүзілік адамзат тарихының өткен кезінде көз бойлатып үңілсек, алғашқы адам құқықтары жайлы құжат 1644 жылы Англияда император Вильгельм Оранскийдің қаулысы «Адам құқықтар туралы билль» (қаулы,заң)
қабылданды.
Ал қазіргі заманғы адам құқықтары жайлы құжат яғни, «Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы» 1948 жылы 10 желтоқсанда БҰҰ – ның шешімімен қабылданды.
Адам және азаматтардың құқықтары, ерік бостандықтары терең қарастырылған құжат, бұл – өзіміз жиі айта беретін 1787 жылы қабылданған АҚШ Конституциясы. Бұл кезге 200 жылдан астам уақыт өтсе де сол Конституция әлі күнге дейін өз маңызын жойған жоқ. Соның жарқын дәлелі әрбір американдық азамат қайда жүрседе ел Конституциясы жазылған кітапшаны өз жандарынан тастамайды екен. Егер қндай да бір уақытта өз құқығы бұзылғандай жағдай болған жағдайда дереу өз заңды міндеттерін талдауға кіріседі екен.
Яғни, олардың заңы бойынша Конституция алдында Президент те, қарапайым адамда бірдей құндылыққа, бірдей жауапкершілікке ие.
Қабылданғанына 15 жыл толған қазақ елінің Ата Заңы бүгінге дейін жалғасып келе жатқан гуманистік (адамгершілік) принциптерге негізделген демократиялық қоғамды құрудағы өзінің адал дәстүрлерін алдағы уақытта әрмен қарай жалғастыра бермек.
Сынып екі топқа бөлінеді: 1 – топ және 2 – топ. Сабақ 8 турдан тұрады. Әрбір турдан кейін баға беруші мұғалімдер жауаптың, ереженің дұрыстығы жөнінде және балдарын атап өтеді.
№1 Глоссарий «Тәртіп орнат»
Құқық А – Еліміздің негізгі заңы.
Конституция Б – Мемлекет басшысы
Мемлекет В – Негізгі саяси қоғамдық ұйым
Азамат Г – Тәуелсіздік
Құқық бұзушылық Д – Заңдар жүйесі
Президент Е – Заң шығарушы орган
Парламент Ж – Заң жүйесін бұзу
Егемендік З – Құқығы бар ел тұрғыны
1
2
3
4
5
6
7
8
Д
А
В
З
Ж
Б
Е
Г
№ 2 Байқау
«Құқық дегеніміз не?»
Оқушылар спикермен бірге 2 топқа бөлінеді. Топтың әр жауабынан кейін мұғалім өзінің толық жауабын оқу керек.
Сұрақ
Жауап
1. Жеке адамның құқығы дегеніміз не?
- Адамның мүддесін қанағаттандыруға бағытталған заң арқылы қорғалған тәртіптік шара
2. Құқықтың қандай түрлері бар?
- Жеке (азаматтық)
- Саяси
- Экономикалық
- Әлеуметтік
- Мәдени т.б.
3. Адам құқығы қай уақыттан пайда болады?
- Туылғаннан беріледі
4. Оларды орындау үшін не қажет?
- Міндеттерін орындау
5. Адамның негізгі құқығы?
- Өз құқықтарын пайдалану құқығы
6. Құқық қашан және қайда пайда болды?
- Азаматтарға құқық керек кезде, ол пайда болады
7.Бізге құқықпен бірге бостандық беріледі. Бостандық – деген не?
- Бостандық – бұл таңдау
8. Бостандықты не шектейді? Бостандық және өз қалауымен орындамалық – бұлар бірдей ме?
- Бостандықты шектеу әр адамның саналығында
№ 3. Қазақстан Республикасының азаматтарының міндеттерін анықтаңыз
Қоғам қарапайым ағыммен даму үшін оның азаматтары құқықтарымен пайдаланып ғана қоймай, өз міндеттерін орындау керек.
Қазақстан Республикасының азаматтарының міндеттерінің мысалдарын келтіріңіз.
Байқау ережелері: Тақтаға әр командадан бір – бір оқушыдан шақырылады. Оқушылар алма – кезек бір міндеттен тақтаға жазады. Бүкіл міндеттерін дұрыс орындап, жазған топ жеңеді.
Қазақстан Республикасының азаматтарының міндеттері:
Заңдарға бағыну;
Басқа азаматтардың құқықтарын, бас бостандықтарын, арын құрметтеу;
Мемлекет рәміздерін құрметтеу;
Қаржы, салықты төлеу;
Тарихи және мәдени байлықтарды сақтау;
Табиғатты және табиғи байлықтарын сақтау;
Ата – аналардың балаларына қамқорлық етуі, алдындағы міндеттерін
орындау;
Орта мектеп білімін алу;
Қазақстан Республикасын қорғау;
№ 4. Талқылау
«Жаза мен қылмыс»
Жол ережесін бұзу адам үшін қылмыс па? Неге?
Адамды қылмыс жасаудан не сақтайды? Құқық туралы білімі не өз санасы.
Қылмыс жасағанға қоғам кінәлі ме?
Қылмыскерге рақымшылық беруге сіздің көзқарасының қандай?
Адамның заңға немқұрайлы қарауы неден басталады деп ойлайсыз?
Жайбарақат қараушылық қылмысқа жата ма?
№ 5. Конституцияңды білесің бе?
1. Мемлекет билігінің қайнар көзі?
Халық (3 бап)
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері қашан қабылданды?
1992жылы
3. ҚР- ның азаматы екінші, басқа елдің азаматтығын алуға құқықтыма?
Жоқ (10 бап)
4. Өз дінім мен ұлтымды айыптауға құқығым барма?
Ия (19 бап)
5. Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін таңдауға құқығы барма?
Ия (23 бап)
6. ҚР – ның Президентін сайлау қашан өтеді?
Желтоқсанның бірінші жексенбісінде (44 бап)
7. Президент кәсіпкерлік қызметпен айналыса алама?
Жоқ (43 бап)
8. ҚР – ның жоғары өкілетті органы?
Парламент (49 бап)
9. Үкімет қызметтерін ұйымдастырушы кім?
Премьер – Министр (67 бап)
10. ҚР-ның атқарушы билігін билігін жүзеге асырушы?
Үкімет (64 бап)
11. Премьер – Министрдің орнынан түсуінен кейін ... өкілеттігі тоқтағанын білдіреді.
