?ызылорда облысы , Жа?а?ор?ан ауданы №3 мектеп-интернатыны?
8-сынып т?рбиешісі Маханбетова Шолпан Келден?ызы.
Та?ырыбы: Отбасында?ы ?деп пен д?ст?р
Ма?саты: Отбасы-адам баласыны? ?сіп-?нер,?аз т?рар,?анат ?а?ар ?ясы,алтын бесігі екенін т?сіндіру.
Т?рбиені? кілті-отбасыны? ?мір тіршілігіне байланысты.?сіресе,ата-ананы? адамгершілік бейнесі балаларды т?рбиелеуді? негізгі к?зі. «?ыран ?яда не к?рсе,?ш?анда соны іледі » ?ой.Бала ?міріні? ал?аш?ы к?нінен бастап ата-ананы? ?здеріні? негізгі борыштарын ат?ару?а кіріседі,я?ни олар?а т?рбиеші бола бастайды.Отбасыны? берік негізі міне,рухани м?ддені? бірлігінде болма?.Оны? бірт?тас тату болуы береке бірлігі е? алдымен ?ке-шешені? бір-біріне,балаларына ?алай ?арайтынды?ына байланысты.
Ерте кезде балалар о?ыса да,о?ымаса да дін талап еткен т?рмыс ережесін білуге орындау?а тиісті бол?ан,отбасы т?ртібі солар ар?ылы ?ата? реттеліп отыр?ан.Мысалы:?ыз?а ?андай киім лайы?ты,шашты бір ?рім бе,?лде екі ?рім етіп ?руі д?рыс па,оны шашбаумен с?ндеу керек пе,не орамалды?,не кимешекті? астына жасырып ?ой?ан ж?н бе?дейтін жайларды жіктеген.Ал,?азіргі кезде ?ыздарымызды? кіндігін к?рсетіп ж?руі,жарассын-жараспасын киімдерді киюі,?мірімізді? бір б?лшегіне айнал?анын жасыра алмаймыз..Баланы? жа?сы адам болуы тек ?ана ?мірді? а?ымынан ?алмай киіну ?ана емес,е? негізгісі ?мірден ?з орнын таба алтын азамат ретінде т?рбиелеу жа?ы а?сап жатады.
?рпа?-болаша?,я?ни ол адамзатты? болаша?ы,ал отбасы кішкене мемлекет.Отбасында ынтыма? болмауынан,ерлі-зайыптылар арасында?ы алауызды?тан,біріні? с?зін екіншісі ты?дамауы,бала т?рбиесін тым ?иындатып жібереді сонды?тан ата-ана беделден,тіл ал?ызу ы?палынан айырылады.Кей ата-аналар ?здеріні? міндеттерін тек балаларды? ?арнын ашырмау,киімдерін б?тіндеу деп те ойлайды.Балаларыны? білімін мектепте ал?ан ба?аларымен ?ана ба?алайды. «2» алса жаман, «5» алса жа?сы.О?у жылы ішінде бірде-бір рет балаларыны? саба?ына ?атыспайтын ата-ана,баласы б?зы? болса ?стаздар ?ауымына тіл тигізіп,?аралап жататын кездері де аз болмайды.Міне,сонды?тан отбасында?ы білім беру ба?ытында?ы т?рбиесі жайына ?алады.Отбасыны? аса ма?ызды міндеттеріні? бірі-баланы жар?ын істерге,н?рлы м?раттар?а т?рбиелеу екендігін естен шы?арып ал?ан ?аншама ата-ана бар десе?ізші.Хал?ымызды? «Бала?ды бес жас?а дейін патшадай сыйла,бес жастан он бес жас?а дейін ??лындай ж?мса,одан со? ?зі?е а?ылшы дос сана» деген ?мірлік ?а?идасы бар емес пе!
Бала т?рбиесіні? ал?аш?ы алтын ?азы?ы ту?ан ?ясы,?з отыны? басында?ы,ата-ана т?рбиесі. «Баланы? бас ?стазы ата-анасы» демекші отбасында?ы таным,т?сінік ?алай ?алыптасса,адамны? бойында ?алатын сол ?асиет солай ?алыптасады. «Болса т?ртіп,бала ?седі сомданып,?ата? ?ста,бос ж?рмесін сандалып» деп Ж?сіп Баласа??н айт?андай,есі кіріп, тілі шы?а бастасымен-а? баланы шектен тыс шолжа?датпай,байсалды,??ымтал,тілал?ыш етіп баулу ата-ананы? басты міндеттеріні? бірі.
Отбасында бала т?рбиесіне теріс ы?пал ететін факторлардан ата-ана ?р?ашан аула? болуы керек. «?кеге ?арап ?л ?сер,шешеге ?арап ?ыз ?сер», «?ке к?рген о? жонар,шеше к?рген тон пішер» демекші,жалпы отбасында ?л бала т?рбиесінде ?кені?,?ыз бала т?рбиесінде шешені? орны ерекше. «?ызы? ?ссе ?ызы жа?сымен ауылдас бол,?лы? ?ссе ?лы жа?сымен ауылдас бол», «?л туса елді? ?ор?аны,?ыз туса елді? к?ркі» деп хал?ымыз бекер айтпа?ан шы?ар.М?ны? б?рі ?ке-шешені? бала т?рбиелеудегі ?здеріні? ?лгі-?негесіне де тікелей байланысты болма?.
Ата-бабамыз отбасы т?рбиесінде е?бекке де к?п м?н беріп,ол туралы да ?зіндік ойларды ?алдыр?ан. «?зі? ?шін е?бек ?ылса?,?зі ?шін отта?ан айуанны? бірі боласы?.Адамзатты? ?амы ?шін е?бек ?ылса?,алланы? с?йген ??лы боласы?» деп отбасында баланы жастайынан е?бекке баулуды? ма?ыздылы?ын жо?ары ?оя білген. «Ата-ана бала?а сыншы».Балаларды? бос уа?ытын д?рыс ?йымдастырып,немен айналысып ж?ргендігіне жіте к??іл б?лсе,мерзімдік басылымдар?а жаздырып, ?деби шы?армаларды о?у?а жасынан да?дыландырса кейін барма? тістейтін о?и?аларды? алдын-алу?а болар еді.
?лкенді ??рметпен ?адір т?ту,ілтипаты ?арым-?атынаста болу,сыйласа білу,ата-ананы ?артай?анда ?арау,кішіге ?ам?ор болу-б?л ?аза? хал?ы ?шін жазылма?ан за?дар. «?лкенді сен сыйласа?,кіші сені сыйлайды,кіші сені сыйласа,кісі сені сыйлайды», «А?а ?депті болса,іні ?депті,апа ?депті болса,сі?лі ?депті» т.б. ма?алдардан ?лгі-?неге,т?лім-т?рбиеге ерекше назар аудар?анын к?реміз,
Сонымен,ата-ананы? т?рбиесі бала мінезіні? ірге тасы. «Т?рбие-табалдыры?тан басталады» на?ылы ?мірден алын?ан шынды?.Бала т?рбиесі-н?зік те к?рделі,?рі ?о?амды? жауапкершілікке жатады.Бала-?мірді? г?лі,сол ?леуметті? болаша?ы.Баланы т?рбиелі де,саналы азамат етіп ?сіргіміз келсе,е? алдымен ?зіміз кіршіксіз таза,т?рбиелі адам болуымыз керке.Адамгершілік пен саналы?ты? бастап?ы ?арапайым белгілерін ?негелі отбасында дарыт?ан баланы? болаша?ы жар?ын,?мірі м?нді болма?. «Бізді? балалар-бізді? ?артты?ымыз,жаман т?рбие-болаша?та?ы ?ай?ымыз,б?л бізді? к?з жасымыз,б?л бас?алар алдында?ы,б?кіл еліміз алдында?ы бізді? кін?міз» демекші ке? байта? елімізде ?рпа?тан-?рпа??а жал?асып,?яттылы?,?дептілік,к?ргенділік,мейірімділік,шарапаттылы? салтанат ??рып ?йлесімділік тауып жатса,сол ?ымбат ?асиеттерді? б?рі отбасы,оша? ?асында б?ршік атып,б?та?ын жаятынын естен шы?армауымыз керек.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Отбасында?ы ?деп пен д?ст?р »
№3 мектеп-интернат
Тақырыбы: Отбасындағы әдеп пен дәстүр
2014-2015ж
Тақырыбы: Отбасындағы әдеп пен дәстүр
Мақсаты: Отбасы-адам баласының өсіп-өнер,қаз тұрар,қанат қағар ұясы,алтын бесігі екенін түсіндіру.
Тәрбиенің кілті-отбасының өмір тіршілігіне байланысты.Әсіресе,ата-ананың адамгершілік бейнесі балаларды тәрбиелеудің негізгі көзі. «Қыран ұяда не көрсе,ұшқанда соны іледі » ғой.Бала өмірінің алғашқы күнінен бастап ата-ананың өздерінің негізгі борыштарын атқаруға кіріседі,яғни оларға тәрбиеші бола бастайды.Отбасының берік негізі міне,рухани мүдденің бірлігінде болмақ.Оның біртұтас тату болуы береке бірлігі ең алдымен әке-шешенің бір-біріне,балаларына қалай қарайтындығына байланысты.
Ерте кезде балалар оқыса да,оқымаса да дін талап еткен тұрмыс ережесін білуге орындауға тиісті болған,отбасы тәртібі солар арқылы қатаң реттеліп отырған.Мысалы:қызға қандай киім лайықты,шашты бір өрім бе,әлде екі өрім етіп өруі дұрыс па,оны шашбаумен сәндеу керек пе,не орамалдың,не кимешектің астына жасырып қойған жөн бе?дейтін жайларды жіктеген.Ал,қазіргі кезде қыздарымыздың кіндігін көрсетіп жүруі,жарассын-жараспасын киімдерді киюі,өміріміздің бір бөлшегіне айналғанын жасыра алмаймыз..Баланың жақсы адам болуы тек ғана өмірдің ағымынан қалмай киіну ғана емес,ең негізгісі өмірден өз орнын таба алтын азамат ретінде тәрбиелеу жағы ақсап жатады.
Ұрпақ-болашақ,яғни ол адамзаттың болашағы,ал отбасы кішкене мемлекет.Отбасында ынтымақ болмауынан,ерлі-зайыптылар арасындағы алауыздықтан,бірінің сөзін екіншісі тыңдамауы,бала тәрбиесін тым қиындатып жібереді сондықтан ата-ана беделден,тіл алғызу ықпалынан айырылады.Кей ата-аналар өздерінің міндеттерін тек балалардың қарнын ашырмау,киімдерін бүтіндеу деп те ойлайды.Балаларының білімін мектепте алған бағаларымен ғана бағалайды. «2» алса жаман, «5» алса жақсы.Оқу жылы ішінде бірде-бір рет балаларының сабағына қатыспайтын ата-ана,баласы бұзық болса ұстаздар қауымына тіл тигізіп,қаралап жататын кездері де аз болмайды.Міне,сондықтан отбасындағы білім беру бағытындағы тәрбиесі жайына қалады.Отбасының аса маңызды міндеттерінің бірі-баланы жарқын істерге,нұрлы мұраттарға тәрбиелеу екендігін естен шығарып алған қаншама ата-ана бар десеңізші.Халқымыздың «Балаңды бес жасқа дейін патшадай сыйла,бес жастан он бес жасқа дейін құлындай жұмса,одан соң өзіңе аөылшы дос сана» деген өмірлік қағидасы бар емес пе!
Бала тәрбиесінің алғашқы алтын қазығы туған ұясы,өз отының басындағы,ата-ана тәрбиесі. «Баланың бас ұстазы ата-анасы» демекші отбасындағы таным,түсінік қалай қалыптасса,адамның бойында қалатын сол қасиет солай қалыптасады. «Болса тәртіп,бала өседі сомданып,қатаң ұста,бос жүрмесін сандалып» деп Жүсіп Баласағұн айтқандай,есі кіріп, тілі шыға бастасымен-ақ баланы шектен тыс шолжаңдатпай,байсалды,ұғымтал,тілалғыш етіп баулу ата-ананың басты міндеттерінің бірі.
Отбасында бала тәрбиесіне теріс ықпал ететін факторлардан ата-ана әрқашан аулақ болуы керек. «Әкеге қарап ұл өсер,шешеге қарап қыз өсер», «Әке көрген оқ жонар,шеше көрген тон пішер» демекші,жалпы отбасында қл бала тәрбиесінде әкенің,қыз бала тәрбиесінде шешенің орны ерекше. «Қызың өссе қызы жақсымен ауылдас бол,ұлың өссе ұлы жақсымен ауылдас бол», «Ұл туса елдің қорғаны,Қыз туса елдің көркі» деп халқымыз бекер айтпаған шығар.Мұның бәрі әке-шешенің бала тәрбиелеудегі өздерінің үлгі-өнегесіне де тікелей байланысты болмақ.
Ата-бабамыз отбасы тәрбиесінде еңбекке де көп мән беріп,ол туралы да өзіндік ойларды қалдырған. «Өзің үшін еңбек қылсаң,өзі үшін оттаған айуанның бірі боласың.Адамзаттың қамы үшін еңбек қылсаң,алланың сүйген құлы боласың» деп отбасында баланы жастайынан еңбекке баулудың маңыздылығын жоғары қоя білген. «Ата-ана балаға сыншы».Балалардың бос уақытын дұрыс ұйымдастырып,немен айналысып жүргендігіне жіте көңіл бөлсе,мерзімдік басылымдарға жаздырып, әдеби шығармаларды оқуға жасынан дағдыландырса кейін бармақ тістейтін оқиғалардың алдын-алуға болар еді.
Үлкенді құрметпен қадір тұту,ілтипаты қарым-қатынаста болу,сыйласа білу,ата-ананы қартайғанда қарау,кішіге қамқор болу-бұл қазақ халқы үшін жазылмаған заңдар. «Үлкенді сен сыйласаң,кіші сені сыйлайды,кіші сені сыйласа,кісі сені сыйлайды», «Аға әдепті болса,іні әдепті,апа әдепті болса,сіңлі әдепті» т.б. мақалдардан үлгі-өнеге,тәлім-тәрбиеге ерекше назар аударғанын көреміз,
Сонымен,ата-ананың тәрбиесі бала мінезінің ірге тасы. «Тәрбие-табалдырықтан басталады» нақылы өмірден алынған шындық.Бала тәрбиесі-нәзік те күрделі,әрі қоғамдық жауапкершілікке жатады.Бала-өмірдің гүлі,сол әлеуметтің болашағы.Баланы тәрбиелі де,саналы азамат етіп өсіргіміз келсе,ең алдымен өзіміз кіршіксіз таза,тәрбиелі адам болуымыз керке.Адамгершілік пен саналықтың бастапқы қарапайым белгілерін өнегелі отбасында дарытқан баланың болашағы жарқын,өмірі мәнді болмақ. «Біздің балалар-біздің қарттығымыз,жаман тәрбие-болашақтағы қайғымыз,бұл біздің көз жасымыз,бұл басқалар алдындағы,бүкіл еліміз алдындағы біздің кінәміз» демекші кең байтақ елімізде ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып,ұяттылық,әдептілік,көргенділік,мейірімділік,шарапаттылық салтанат құрып үйлесімділік тауып жатса,сол қымбат қасиеттердің бәрі отбасы,ошақ қасында бүршік атып,бұтағын жаятынын естен шығармауымыз керек.
