Та?ырыбы: «?ызы батыр ел - ?лы ел»
Ма?саты: Білімділік: О?ушылар?а ?лия Молда??лованы? ?жеттілігі, ?айсарлылы?ы, ерлігі туралы ??гімелеу.
Дамытушылы?: О?ушыларды ?лияша елін, жерін с?йетін, т?уелсіз елімізді? патриоты болатын ?л - ?ыздарды т?рбиелеу.
Т?рбиелік: С?йлеу м?нерін ?алыптастыру, тіл байлы?ын дамытып, ой – ?рісін ке?ейту.
К?рнікіліктер: плакаттар: ?лияны? суреті, буклеттер, кітаптар «Арулар отты жылдарда», «Шы?ыс шынары», «?лия - ?асыр аруы», газет ?иындылары
Саба?ты? барысы:
??рметті ?стаздар, ата- аналар, о?ушылар! Отты жылдарды? ?шпес да??ы ?аншама уа?ыт ?тседе ?мытыл?ан жо?. ?ан ??йлы бас?ыншыларды? бейбіт жат?ан елімізге тигізген ауыр зардаптары есепсіз. Б?л туралы айтылып та, жазылыпта жатыр. ?лы Отанымызды бас?ыншылардан ?ор?ап, ?анды ?ыр?ын шай?асында ?амыл?ан, айдал?ан к?п ?лтты хал?ымызды? ас?ан ерлігі тарихты? м?нгілік естелігі болып ?алдды. Барша ?аза?станды?тар Же?іс к?нін зор салтанатпен атап ?теді. Б?л ?а?арлы 1418 к?нді бастан кешкен майдангер жауынгерлер мен тыл е?беккерлерді? бойында?ы б?кіл к?ш ?уатын ж?мсап жеткен ?лы мерекесі. ?лы Отан со?ысыны? отты жылдарда ер азаматтармен бірге ?олына ?ару алып, жаумен шай?асып, ересен ерлер к?рсеткен ?аза? ?ыздарыны? аз болма?аны бізге тарихтан м?лім. Соларды? бірі Шы?ысты? шынары- ?лия Молда??лова еді. ?лы мерекемен ??тты?тай отырып «?ызы батыр ел - ?лы ел» та?ырыбында ашы? т?рбие са?атымызды ?сынамыз. Биыл ерлігімен Ке?ес Ода?ыны? есінде ?ал?ан ?аза?ты? ?а?арман ?ызы ?лия Мода??лова 90 – ?а толады. ?лия - ?асыр аруы атанып жиырма бірінші ?асырдан аттан?ан т?л?аларды? бірі. Ол ?лі т?уелсіздік туын к?терген елімізді? ?рпа?тарына ерлігімен ?лгі ?лы ж?регімен досты? д?некері бола береді
Екі ?асыр ?лшеміне ?ткен ?лияны ту?ан жері ?асырлар бойы ?мытпайды.
Аяг?з:?лия, М?нш?к ?айсар г?лі ?аза?ты?,
Ерлігіне та?данамын ?ажап тым.
Солар т?ккен ?ызыл ?анны? ар?асы,
?аза?стан аспанында азат к?н.
Желбірейді бейбітшілік жалауы,
Орындалып жас ?рпа?ты? ?алауы.
?лия, М?нш?к ж?регі боп жанып т?р,
М??гілік от ескерткіші алауы.
К?ктем келіп г?лдегенде бар аспан,
Ке? жазира н?р?а т?нар ?аламат.
?лия, М?нш?к б?лдіршіндер есімі,
Балаба?ша, мектепте ж?р аралап.
?лия, М?нш?к ?лмегені сол болар,
?ос ?арлы?аш арда?талар ?ора?алар,
?мытпаса ?аза? ?ткен тарихын,
Болаша??а да??ыл Сара жол болар.
?лдана:?лия Молда??лова(шын есімі ?лия) Н?рм?хамед?ызы 1925 жылы 15 маусымда А?т?бе ?аласы ?обда ауданы К?кб?ла? деген жерде ту?ан. ?лияны? ?кесі Н?рм?хамбет Сар??лов кезінде бай т??ымынан шы??ан ?рпа? ретінде ?удала?ан адам. Ал анасы Маржан 1932 - 1933 жылдары ашаршылы? кезінде кортоп еккен ба?ша к?зетшісіні? о?ынан ?аза бол?ан. Сегіз жасында жетім ?алып, ?уб?кір деген а?асы ?з т?рбиесіне алады. На?ашысы ?уб?кір ?скери ?ызметкер бол?ан, сонды?тан ір ?ала?а к?шуіне тура келген.?лия т?н?ыш рет мектеп есігін 1933 жылы ?улие – ата ?азіргі Тараз ?аласында аш?ан. Кейін ол а?асы Санкт – Петербург (Ленинград) ?аласына к?шіп келді де ?лия сол ?алада о?иды. Отбасыны? жа?дайына байланысты ?лия кейін балалар ?йінде т?рбиеленеді. ?лия ерекше ?стамды, зерек, жа?алы??а бой ?р?ыш болып ?седі.
?н « ?лия » ?азезова Анна
Ж?мажан: Ж?ріп ?ткен жолдары на?ыз а?ыз
?лияны б?гін біз са?ынамыз
Дастанындай керемет м??гілікті?,
Иесіне ерлікті? табынамыз
?лия деп а?ады бал б?ла?та
?лия деп сайрайды б?лб?л ба?та.
К?теріліп к?н к?зі ?лия деп,
?лия деп ай туады бізді? жа?та
Батырлы?ты? ?лгісін бастады да
Жар?ырады Шолпандай аспаныма.
Жал?асытыр деп ?рпа??а ерлігімді
?зі ?тті ?мірден ?ас?а?ымда
А?сар:?лия ?обда ?зеніні? а???бік тол?ындарында балалы? ша?ын ?ткізді. Ал Нева ?зені жа?алауында буыны бекіп, ержетті. ?лия Ленинград ?аласында №46 балалар ?йінде т?рбиеленді. Кейіннен №46 балалар ?йі Ярославь облысыны? Некрасов ауданында?ы Вятский орта мектебіне к?шірілді. ?лия жа?сы о?уымен, ?н айтумен, би билеумен, ?лгілі т?ртібімен к?зге т?сті.
Та?ат:Со?ыс бастал?анда ол неб?рі 17 жаста бол?ан екен. Сол кезде майдан?а ?зі с?ранып, ат?ыштар даярлайтын б?лімді бітіреді. Майдан даласында: Сіз жауынгерлік тапсырманы орындау?а н?зіксіз ?ой? Майдан?а ?алайша келді?із? Жасы?ыз нешеде? деген с?ра?тар?а -
Мен Молда??ловамын. ?аза?пын. Жасым 17 - де. Майдан?а ?з бетіммен келдім. ?андай болсын жауынгерлік тапсырманы орындау?а дайынмын. Керек болса, Москва ?ор?а?анда ?лген бізді? 28 бауырлар сия?ты ?леміз, Отан ?шін:
Н?рбек:?ош айтып, о?у ойын?а,
?жесін тастап ?ария.
?ол б?л?ап ту?ан Ойыл?а,
Майдан?а кетті ?лия.
?атер мен ?ауіп ?ыс?анда,
Жасымай талай ?иыннан.
Жасын боп т?сті д?шпан?а,
?ыран боп тиді ?иырдан
Ж?ргізуші: Со?ыс бастал?анда ?лия Ленинград ?аласында?ы № 140 мектепте о?итын.
1-к?рініс: « Ленинград ?аласы № 140 мектеп. ( Сынып б?лмесі, партада ?ыздар отырады. ?о?ырау со?ылып, сынып?а м??алім кіреді. О?ушылар орындарынан т?регеледі)
?ргізуші: ?лия 1942 жыл?ы желто?санда М?скеу ма?ында?ы Вешняки стансасында?ы ?ыздарды? мергендер мектебіне т?сіп, 1943 жылы оны бітіріп шы?ады.
2- к?рініс: ( сахна?а командир формасында?ы жігіт шы?ады)
Та?ат:Отан!
Отан!
Сен болмаса? не етер ем?
М??гілікке ба?ытсыз боп ?тер ем,
?мірден б?л ?ксуменен кетер ем.
??с ?ясыз,
Жырт?ыш інсіз болмайды.
Отансызжан ?мірінде о?байды
?зін - ?зі ?орлайды да сорлайды.
Тірі адам?а сол ?ай?ы!
Алихан: К?н к?реді,
?кесіз де анасыз,
?мір с?рер
?йелсізде баласыз,
Ал Отансыз -
На?ыз сорлы панасыз?
Білесі? бе?
Отанны? сен не екенін?
Екі Отан жо?
Жал?ыз Отан - мекені?.
Маулет:Ару ?ыздар алаулап от кешкендер
Сыздап т?р - ау ?лі к?н о? тиген жер,
?аласы?да м??гілік ел есінде
Ару ?ыздар алаулап от кешкендер
Біріктіріп ?міті мен тілегін
Біріктіріп барлы? к?шін жігерін
Ана ?шін, бала ?шін, жар ?шін
Жас?анбастан тосыты о??а ж?регін
Сол бір ?иын тым с?рапыл ша?та олар
Кеудесіне ерлік отын жа?ты олар.
Отан ?шін опат бол?ан арулар
Есімдері м??гі ба?и са?талар
Д?ниеде ажал барын білместен
Екі ?ыршын, екі а? ?айы? бірге ?скен
?атар ?ш?ан екі а??у т?р м?нда
К?н астында ?анат жазып к?н кешкен.
К?рініс: « ?лияны? арманы» ( ?лия майданда тілшімен кездеседі)
Автор: Ауыр азапты к?й кешкен ленинградты?тарды? тыныс - тіршілігі ?лияны? ж?регіне ?аяу т?сірді. Ол оны к?ріп, к?кейіне т?йп ж?ргенде ?ол ?усырып ?арап отыра алмайтынды?ын сезінді. Міне, ол а?ыры Отан ?ор?ау?а да аттанды. Содан, ?лия майданда тілшімен кездеседі.
Алихан: ?лия 54 ат?ыншылар бригадасыны? 4- батальоныны? 3 ротасыны? мергені. ?лия Отан ?шін ас?ан т?ра?тылы?, ер ж?рек, батылды? к?рсетті. Немістер борады. Осы с?тте Молда??лова ал?а шы?ып: « отан ?шін ал?а деп ?ран айтты» Ер ж?рек жауынгерді бай?ап ?ал?ан гитершілер сол ша?та боратылып о? ат?ылады. ?лия жараланып етпетінен т?сті. Тірідей ?ол?а т?сірмекші болып, немістер о?ан тап берді. Молда??лова тірі екенін білдіртпей ?оз?алмай жатты. Фашистер жа?ында?анда оны? автоматы зырылдап ?оя берді. Сонда ?лия жаралан?анына ?арамастан « Ал?а!» - ?айтадан ж?гіре бастады. Ауыр жара ?лияны? ?мірін ?иып кетті. Б?л 1944 жыл январь еді. ?лия шай?аста тірі болса 19 жас?а толар еді. Біз ?лияны еш?ашан ?мытпаймыз. Оны? ерлігі м?нгілік тірі.
?н : « Бейбіт к?н тілегі»
?лдана:Ерж?рек жауынгерді бай?ап ?ал?ан гитлершілер сол ша?та борандатып о? жаудырды. ?лия жараланып еттбетінен т?сті. ?лия жаралан?анына ?арамастан «Ал?а!» деп атой салып ?айтадан ж?гіре ж?нелді де бірінші болып жау траншеясына басып кірді.
4 - ші батальонны? ?лия бол?ан он ?анаты т?гелдеі атака?а шы?ып ?ыс?а ?ана ?рыстан кейін жауды? ?ор?аныш шебін б?зып ?тті.
1944 жылды? 14 ?а?тар айында ?лия Молда??лова Казачиха т?бінде ерлікпен ?аза тапты.
1944 жылды? 4 маусым айында Совет Ода?ыны? Батыры ата?ын берді.
Ар намысы азаматты?,
Таразы?а т?скен аш?
К?ндері ?шін болаша?ты?
?р ?арыс жер ?ор?алма?
Бір ?обдадан сегіз ерді?
Шы?уы б?л тегін бе еді?
Ай?а?ындай к?ш - жігерді?,
Мерген ?ызым ?лия еді.
Ат?ан о?ы м?лт етпеген
Д?шпандарын ойсыратты.
Бір шай?аста ж?рт к?тпеген
Жиырма ?ш неміс ол жайратты.
Анна:Б?гінде ?лия Молда??лова есімімен аталатын теплоход, мектептер, бригадалар к?птеп саналады.
Е. Хасан?алиев «?лия жаны», Мансур Са?атовты? симфониясы, Б. Аюхановты? балеті ?лияны? есімін ?ана емес оны? ерлігін ?астерлеп, аруа?ына риза болу емес пе?!
?лия туралы к?птеген кинолар да т?сірілді.
Москвада, Ленинградта, А?т?беде, ?обдада, Новосокольники ?алаларында ?лия Молда??лова атында?ы м?ражайлар, к?шелер бар.
Болса да к?ткені та?, а?сары - н?р,
Он то?ыз жаспен бітті барша ??мыр
Он то?ыз жас та?ы сол ?лияны
К?тумен сар?айды бел, шаршады ?ыр.
Са?ынса жер шал?ында, аспан - ?азды,
К?тті ол бейбіт с?уле шаш?ан жазды,
Алия майданда?ы ерлігімен
Он то?ыз жас туралы дастан жазды.
Слайд к?рсету: « ?лия туралы естілік»
Мейірбек:?лияны? ту?ан жеріндегі м?ражайында Дінм?хамед ?онаев пен Н?рс?лтан Назарбаевты? ?алдыр?ан ?олта?баларында мынадай жолдар бар:
«?лияны? жар?ын ?мірі, ?лы Отан со?ысында к?рсеткен ерлігі, ту?ан еліне деген зор махаббаты хал?ымыз?а, барлы? ?рпа??а ?лгі ?неге. Ол жастарды ерлікке, Отанын с?юге т?рбиелейді».
Б?л с?здерді? ма?ызы б?гін де кеміген жо?.
?н: « Мен ?аза? ?ыздарына ?айран ?алам» Ж?мажан, А?сар
Ж?ргізуші: ?асырдан ?асыр?а ?тіп, тарих шежіресіне ?лі талай ерлік пен ?а?армандарды? ?лгілері жазылар. Біра?, соларды? ішінде ?лы Отан со?ысы гитлершіл Германия ?скерлерін тал?андап, жер ж?зін фашизм апатынан аман алып ?ал?ан ?лы Же?ісі халы? ?а?армандарыны? ?шпес ?негесі болып м?нгі жар?ырай береді, бейбіт ?мірді? ?адір – ?асиетін к?тере т?сері м?лім.Жыл артынан жыл ?тіп, к?кті тіліп, ?ара жерді? т?сін жырт?ан зе?бірек даусыны? басыл?анына биыл – 70 жыл. Осыдан 70 жыл б?рын к?ллі ?лем та?атсыз к?ткен Же?іс жалауы рейхстагта желбіреді. 1945 жылы 8 майда Берлин іргесіндегі Карлхорсте фашистік Германияны? ?арулы к?штерді? с?зсіз тізе б?ккені туралы актіге ?ол ?ойылды. С?йтіп, барша адамзат ж?регі жарылардай шаттанды. Д?ниеж?зілік империаллизмні? е? ?аск?й к?ші – фашистер ?з жерінде т?ншы?тырылды. ?а?арман хал?ымыз адам айт?ысыз зардаптар шегіп, ?исапсыз ??рбанды?тар?а т?зіп, Же?іс т??ырына шы?ты.
Міне, біз сол тамаша Же?істі? 70 жылды? ?лы мерекесін тойлап отырмыз. Ер жігіт етігімен су кешіп, от бас?ан, ат ауызды?ымен су ішкен, с?р шинельді т?сек етіп, а? ?ар, к?к м?з жастанып, жаумен шай?ас?ан к?ндерді? ескерткіші, естелігі ретінде осы ша?ын кешімізді ?сынып отырмыз. Адамзатты? апаттан са?тап ?ал?ан, болаша? ?шін, ?лы Отан ?шін жанын ?и?ан ер ж?рек батырларды? ?а?арманды? ісі еш уа?ытта ?мыт болмайды, м?нгі есте са?талды.
Батыр ?ыз ?лді тек аспан сау болсын деп,
Батыр ?ыз ?лді ту?ан жер бар болсын деп.
Батыр ?ыз ?лді а? арман с?нбесін деп,
Батыр ?ыз ?лді ?згелер ?лмесін деп.
Т?уелсіздік киелі
Хал?ым м??гі с?йеді!
Та?зым етем т?уелсіздік ?зі?е
?аза? елі атынан!
«?н ?ран» орындау
- ??рметті ?стаздар, ата- аналар, о?ушылар б?гінгі «?ызы батыр ел - ?лы ел» ?лия?а арнал?ан ашы? т?рбие са?атымыз ая?талды.
