"Году литературы посвящается"

Сценарий тематической линейки, посвящённой Году литературы в России

Автор: Шарифуллина Юлия Валерьевна,учитель татарского языка и литературы МОБУ ООШ д.Тугузлы Кигинского района РБ

Описание: Предлагаю Вашему вниманию сценарий тематической линейки, посвящённой открытию Года литературы в России. Данный материал будет полезен педагогам-организаторам, учителям литературы. Тематическая линейка проводилась учащимися 5 класса.

Цель: знакомство учащихся с проведением в 2015 году Года литературы в России

Задачи: 1. Познакомить учащихся с важным проектом РФ – проведением Года литературы в России.

2. Рассказать о роли литературы и книги в современном обществе.

3. Воспитывать любовь к литературе, книге, чтению, патриотизм.

Ход мероприятия:

Ведущий 1. Здравствуйте, друзья! Сегодня наша тематическая линейка посвящена открытию Года литературы в России.

Ведущий 2. 13 июня 2014 года президент Р.Ф. Владимир Владимирович Путин подписал указ о проведении Года литературы в России в 2015 году.

"Рассчитываю, что ярким, объединяющим общество проектом станет и Год литературы, указ о его проведении в 2015 году подписан", - сказал он на церемонии вручения государственных премий за 2013 год в Георгиевском зале Большого Кремлевского дворца.

Ведущий 1. Литература - язык, выражающий все, что страна думает, чего желает, что она знает и чего хочет и должна знать. (И. А. Гончаров)

Ведущий 2. Литература имеет огромное значение в истории развития общества. Человек всегда стремился к тому, чтобы передавать знания и делиться своими чувствами с другими людьми. Появление письменности можно считать первым шагом на пути к литературе.

Просмотр видео «История письменности. Году Литературы посвящается» (2 минуты)

Ведущий 1. Что такое литература для современного общества? Литература для писателя – это способ передать свое личное мнение, поделиться своим уникальным опытом, рассказать о своих мечтах посредством событий в жизни персонажей. А для читателя – это возможность узнать новое, пережить то, что не позволяет пережить реальная жизнь, подумать и научиться чему-либо.

Ведущий 2. Я – это мир, а мир стал мной,

Едва открыл страницу!

Могу в героя книги я

Мгновенно превратиться!

Стихом и прозой говоря,

Рисунком и словами,

Страницы книг ведут меня

Волшебными путями.

Я в мире слов перешагну

Любых времён границы,

Могу теперь весь шар земной

Я облететь, как птица!

Страницы, главы и слова

Летят перед глазами.

Мы с книгой стали навсегда

Хорошими друзьями! (Пер. с английского А. Матюхина)

Ведущий 1. Ежегодно в России лучшие люди получают высшие премии и награды. Книги, как люди, тоже соревнуются и становятся победителями в той или иной номинации. Давайте посмотрим список произведений - победителей 2014 года, получивших престижные награды и премии.

1.Захар Прилепин «Обитель» - «Проза года», «Большая книга», 1 премия.

2.Борис Якимов «Пиночет» - премия «Ясная поляна», номинация «Современная классика»

3.Владимир Шаров «Возвращение в Египет»- «Русский букер», «Большая книга», 3 премия.

4.Владимир Набоков «Теллурия» - «Большая книга», 2 премия

5.«Россия в Первой мировой войне. 1914-1918 гг.» - «Книга года». В эту трёхтомную энциклопедию вошло более 1400 статей - биографии военачальников и выдающихся персон той эпохи, истории военных дей¬ствий, боевое искусство россий¬ской армии и т. д. Плюс более 1000 уникальных фотографий и графики.

6.Ксения Букша «Завод «Свобода» - «Национальный бестселлер»

7.Светлана Алексиевич «Время секонд-хэнд» - «Большая книга», приз читательских симпатий.

8.Арсен Титов «Тень Бехистунга». - «Ясная Поляна», номинация «ХХI век».

9.Андрей Иванов «Харбинские мотыльки».- Премия «НОС».

10.Сергей Яров. «Повсе¬дневная жизнь блокадного Ленинграда». - Премия «Просветитель».

Ведущий 1. Читайте, мальчишки!

Девчонки, читайте!

Любимые книжки

Ищите на сайте!

В метро, в электричке

И автомобиле,

В гостях или дома,

На даче, на вилле –

Читайте, девчонки!

Читайте, мальчишки!

Плохому не учат

Любимые книжки!

Не всё в этом мире

Легко нам даётся,

И всё же упорный

И мудрый – добьётся

Того, к чему доброе

Сердце стремится:

Он клетку откроет,

Где птица томится!

И каждый из нас

Облегчённо вздохнёт,

Поверив, что мудрое

Время – придёт!

И мудрое, новое

Время – придёт!

(Н. Пикулева)

Ведущий 2. Скажи, что ты читаешь, и я скажу, кто ты. Можно составить верное понятие об уме и характере человека, осмотрев его библиотеку.( Луи Жан Жозеф Блан)

Предлагаем вам посмотреть видео «Самые красивые библиотеки мира» (2мин. 30 сек.)

Давайте представим, хотя бы на миг,

Что вдруг мы лишились журналов и книг,

Что люди не знают, что значит поэт,

Что нет Чебурашки, Хоттабыча нет.

Что будто никто никогда в этом мире,

И слыхом не слыхивал о Мойдодыре,

Что нету Незнайки, вруна-недотёпы,

Что нет Айболита, и нет дядя Стёпы.

Наверно нельзя и представить такого?

Так здравствуй же, умное, доброе слово!

Пусть книги, друзьями заходят в дома!

югары квалификацион категорияле

татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Татар әдәбиятыннан дәрес эшкәртмәсе.

(5 нче сыйныф).

Тема. Туган илгә мәхәббәт хисе. Хиснең эчтәлеген табу.

Максат. 1. Г. Тукайның туган илгә мәхәббәт хисенә салган эчтәлеген табу.

2. “Шүрәле” әкиятен анализлау; укучыларның сөйләм телен, әсәргә анализ ясау, мөстәкыйль фикерләү һәм эзләнү күнекмәләрен үстерү.

3. Туган илгә, туган җиргә, туган телгә мәхәббәт тәрбияләү.

Өйрәнелә торган әсәр. Г. Тукай “Шүрәле”.

Дәрес төре. Әдәби әсәрне анализлау.

Методлар. Иҗади уку, эзләнү-тикшеренү.

Алымнар. Әсәрне өлешләргә бүлү, эзләнүчән әңгәмә, әсәрне сәхнәләштерү, әдәби әсәрнең бер өлешен тикшерү, биремнәргә җавап эзләү, сәнгатьле уку, ятлау, иллюстрация ясау.

Җиһазлау. Дәреслек, Г. Тукай портреты, “Шүрәле” әкияте буенча ясалган иллюстрацияләр, “Шүрәле” балетыннан фрагментлар.

Дәреснең план-конспекты.

I. Башлам.

Укытучы. Хәерле иртә, укучылар. Барыбыз өчен дә бүгенге иртә хәерле булсын, шатлык-куанычлар гына алып килсен. Күңелебездә иман нуры балкысын. Шундый яхшы теләкләр белән әдәбият дәресен башлыйбыз. Бүгенге дәресебез дә хис темасына багышлана.

II. Алган белемнәрне актуальләштерү.

1. Алдагы дәресләрдә узган материалны түбәндәге сораулар ярдәмендә искә төшерү:

2. Сорау: Көтелгән җавап:

1. Нәрсә ул хис? Хис – дөнья вакыйгаларына күңел белән бәя бирү ул.

2 Хис туу өчен нинди Хис туу өчен сәбәп кирәк. Хисне

шартлар кирәк? тудыручы сәбәп – хиснең эчтәлеге була.

3. Хиснең нинди Хиснең дәрәҗәсе була, шулай ук юану

сыйфатлары бар? да хиснең бер сыйфаты.

4. Нинди хисләр була? Кайгы, шатлык, ярату, нәфрәт,

горурлык, кимсенү, соклану, мәхәббәт

хисләре.

3. Хисләрнең иң әһәмиятлесе булган ярату, мәхәббәт хисенә аерым тукталып үтү, ярату хисенең төрләрен һәм эчтәлеген искә төшерү. (Мәхәббәт хисенең төрләре һәм эчтәлеге искә төшерелә).

4. Үткән дәрес материалы түбәндәге тәртиптә искә төшерелә:

- беренче укучы “Шүрәле” әкиятеннән ятлап килергә кушылган өлешне сәнгатьле итеп сөйли;

- икенче укучы өйдә ясап килгән рәсеме буенча Кырлай авылы һәм урманының матурлыгын тасвирлый;

- өченче укучы бу өлештәге соклану хисенең эчтәлеген, сәбәпләрен, дәрәҗәсен билгели;

- дүртенче укучы Кырлай ягының шагыйрьгә ни өчен якын һәм кадерле булуын аңлата һәм нәтиҗә ясый.

III. Уку мәсьәләсен кую.

Укучыларга түбәндәге сораулар бирелә:

1. Бүгенге дәресебезнең темасы нинди булыр?

2.Без дәрестә нәрсә эшләячәкбез?

Укучы. Без туган илгә мәхәббәт хисе темасын дәвам итәчәкбез.

“Шүрәле” әкиятенең икенче өлешендәге мәхәббәт хисенең эчтәлеген табачакбыз; әсәргә анализ ясаячакбыз. Әсәрдән үзебезгә кирәкле сыйфатларны алачакбыз.

IV. Уку мәсьәләсен чишү.

Укытучы. Укучылар, “Шүрәле” әкиятенә анализ ничек ясарбыз икән? (укучыларга уйларга вакыт бирелә, 2-3 укучының фикере тыңлана).

Укучы. 1. Әсәрне ике өлешкә бүлү.

2. Һәр өлешнең эчтәлеген табу.

3. Һәр өлешкә аерым анализ ясау.

4. Беренче һәм икенче өлеш арасындагы бәйләнешләрне табу.

5. Әсәрдәге образларның мәгънәсен табу.

(Әлеге план дәфтәрләргә яздырыла. Шушы план буенча әкияткә анализ ясатыла).

Укучы. “Шүрәле” әкиятен ике өлешкә бүләбез. Беренче өлештә Кырлай авылы һәм урманы матурлыгы сүрәтләнә. Икенче өлештә шагыйрь Былтыр дип аталган егет белән Шүрәле вакыйгасын сөйли.

Укытучы. Икенче өлеш ул татар халкының борынгы әкияте. Шагыйрь аны үзенчә тасвирлый. Бу өлешнең эчтәлеге - әкият. Урман һәм авыл туган якның бер матурлыгы икәнен исбат иткән идек инде. Әкият тә аның бер матурлыгы, чөнки ул халык иҗаты әсәре. Тукай халык иҗат иткән әсәрне туган як эчтәлегенә кертә, аның бер матур сыйфаты итеп карый. Икенче өлешне аерым өйрәник әле:

- беренче укучы икенче өлешнең эчтәлеген сөйли,

- икенче укучы кыскартып сөйли,

- өченче укучы бу өлештәге төп алымны таба.

Укучы. Бу өлештә төп алым – каршылык. Каршылык көчле Шүрәле һәм көчсез егет арасында.

Укытучы. Кайсы як җиңә һәм нәрсә ярдәмендә?

Укучы. Көчсез булса да егет җиңә. Ул акыл һәм тапкырлык белән эш итә. Утынчы егет Шүрәле алдында куркып калмый, каушамый. Ул җиңү өчен хәйлә кора.

Укытучы. Укучылар утынчы егетнең хәйләсен безгә сыйныфташларыгыз сәхнәдә уйнап күрсәтәчәкләр. Ә сез егеткә хас булган сыйфатларны эзләгез (ике укучы егетнең Шүрәлене хәйләләгән өлешен сәхнәләштерә).

Укучылар. Егет куркусыз

батыр

тапкыр

зирәк

хәйләкәр

төп башына утыртучы

шаян

Укытучы. Егетнең шаянлыгын күрсәткән өлешне әсәрдән табып укырга кирәк.

Укучы. Әйтсәм әйтим, син белеп кал: чын атым “Былтыр” минем

Бу Җегет абзаң булыр бу, бик белеп тор син, энем!

Бу өзектә егетнең шаянлыгы иң югары дәрәҗәдә чагыла.

Укытучы. Былтыр сүзе турында уйланыйк әле, бу сүзнең нинди сере бар икән?

Укучы. Үз ишләре Шүрәледән: “Былтыр кысканга быел кычкырмыйлар”, - дип көләләр. Димәк, узган ел кысканга дигән сүз, ә Шүрәле егетнең исемен Былтыр, ди. Монда “Былтыр” сүзе каршылыкка килә, ягъни башка мәгънәдә аңлашыла.

Укытучы. Икенче өлешкә нәтиҗә ясыйк.

Укучы. Урманчы егет кара урманнан чыккан көчле Шүрәлене курыкмыйча каршы ала, хәйләли, җиңә, көлкегә калдыра, исемен дә “Былтыр” дип ышандыра.

Укытучы. План буенча эшебезне дәвам итеп, өлешләр арасындагы бәйләнешләрне табарга кирәк. (укучыларга уйларга вакыт бирелә).

Укучылар:

- Беренче өлештә матурлык белән бергә борынгы бабайларның батырлыгы да әйтелә, ә икенче өлештә егетнең батырлыгы сурәтләнә. Ике өлешне бәйләүче сыйфат – батырлык (Ф. Яруллин һәм Ә. Фәйзи иҗат иткән “Шүрәле” балетыннан фрагмент тыңлау).

- Беренче өлештә урманның матурлыгы белән янәшәдә аның куркыныч урын булуына киная булган иде (әсәрдән өзек укыла, II бүлек). Икенче өлештә утынчы егет шул куркыныч урманнан чыккан дошманны, ягъни куркынычны җиңә. Ике өлешне бәйләүче сыйфат – куркыныч. (“Шүрәле” балетыннан фрагмент тыңлау)

Укытучы. Укучылар, сез “Шүрәле” балетыннан алынган музыкаль фрагментларда батырлыкның һәм куркынычның музыкада ничек бирелүен тыңладыгыз, ягъни музыканың хисне ничек бирүен ишеттегез. Бәйләнешләрне тапканнан соң, кайсы өлешнең төп, ә кайсы өлешнең ярдәмче икәнен дә билгеләп үтик.

Укучы. Минемчә, икенче өлеш төп өлеш, ә беренчесе аңа яңа мәгънә өстәүче өлеш була.

Укучы. Беренче өлеш икенчесенә метафора булып тора һәм үзенең эчтәлеген төп өлешкә өсти.

Укытучы. Без ике эчтәлекне бергә кушкач, урманның, егет һәм Шүрәленең мәгънәсен табарга тиеш булабыз. Тукай әлеге образларга нинди мәгънә салган соң?

Укучылар:

- минемчә, егет бу әсәрдә татар халкы мәгънәсендә бирелә. Чөнки беренче өлештә борынгы бабайлар искә алына, Кырлай авылы да шунда ук, ә егет шул авылдан. Димәк, шушы халык баласы.

- урман – шушы халык, ягъни татарлар, ә элек болгарлар яшәгән урын.

- әлбәттә, Шүрәле – явыз көч, ул куркыныч, усал, шушы халыкка яшәргә комачаулый. Шүрәле үзен кети-кети уйнарга гына яратам дисә дә, көлдереп үтерүе турында да әйтеп куя.

Укытучы. Тукай яшергән мәгънәләрне сез бик дөрес таптыгыз. Ә менә шушы әсәрне язучы шагыйрьгә нинди бәя бирерсез, ул әкияттәге кайсы геройга охшаган?

Укучы. Тукай үзенең төп герое Былтырга охшаган. Башта әкият Кырлай авылы, аның матурлыгы, андагы матур әкият турында кебек күренә, ә соңыннан анда борынгы бабаларыбыз, алар яшәгән урын, андагы явыз көчләр дә күрсәтелүен белдек без.

Укытучы. Димәк, Тукай тапкыр да, хәйләкәр дә икән. Ул туган як, аны яратуы турында яза, ә шул вакыйганы үзе яшәгән чорга күчерә. Икенче төрле әйткәндә, бөтен әкият Тукай яшәгән чорга чагыштыру, ягъни метафора булып килә. Ул егетнең батырлыгына бәя бирә, туган ягын, туган халкын яратуын һәм явыз көчләрне хәйлә һәм зирәклек белән җиңүенә дә басым ясый.

V. Рефлексия һәм бәяләү.

1. Уку мәсьәләсенә кайту, аны искә төшерү. Дәрестә нәрсә эшләргә тиеш идек?

2. Бу эшне ничек башкардык?

3. Әкиятнең эчтәлеген – хисләрне кабат әйттерү.

4. Сез шушы хисләрнең кайсылары кешеләргә бик кирәк дип уйлыйсыз? Кайсыларын үзегезгә алдыгыз?

Укытучы. Ата-анага, туганнарга мәхәббәт, туган җирне ярату, дуслык хисе кешене баета, бәхетле һәм матур итә. Бу хисләр кешедә игелеклелек һәм гаделлек кебек күркәм сыйфатлар тәрбияли. Бу сыйфатларга әхлак сыйфатлары диләр. Игелекле һәм гадел кешеләрне намуслы, тәрбияле кеше диләр. Һәркем әхлаклы булса гына кешеләр тыныч һәм тату яши. Мин дә сезнең әхлаклы, тәрбияле булып үсүегезне телим. Моның өчен һәр бала үзен тәрбияләргә, тәртипле, игелекле, кешелекле булырга тиеш.

Читайте всю жизнь – набирайтесь ума!