«Желілік ?о?амдасты? ар?ылы т?ра?ты дамуды ?алай ?олдаймын?»
Желілік ?о?амдасты? ??ру бізді? тікелей міндетіміз бол?анды?тан мектептегі т?жірибе кезінде а?паратты? сессия ?ткіздім. Ал?аш?ы отырыс басында ?о?амдасты?ты? атауы – «Астана53» деп белгінеді. О?ан ?атысатын м??алімдерді? санаты, ?о?амдасты?ты? ма?саттары – динамикалы?, я?ни ма?ыздылы?ына, актуалды?ына ?арай ?згеріп отырады, ?сынылатын іс – шаралар ?йымдастырушы бірлестік немесе жеке м??алімні? ?сынысы бойынша, ?о?амдасты?ты бас?ару мен жетекшілік етуге – мектеп директорыны? ?ылыми – ?дістемелік ісі ж?ніндегі орынбасары – Асрауова А.Б. ?зіне міндеттеме алды.
А?паратты? сессия «?о?амдасты? дегеніміз не?», «желілік ?о?амдасты?ты? ?ызметі туралы» та?ырыптарында ?рбіді. А.Б.Асрауова: "?о?амдасты? белгілі бір топты?, ?жымны? ?зара ынтыма?таста ж?мыс жасау ?шін орта? м?дде туында?анда ??рылады"- деген пікір айтты. Сессия барысында м??алімдерге "?о?амдасты? не ?шін ?ажет?" деген с?ра??а м??алімдер а?парат тарату ?шін, ынтыма?тасты? жасап, ?зара ?олдау к?рсету ?шін, о?у ?шін, білімді ?алыптастыру ?шін, ?жымды? пікірді біліп отыру ?шін деген т?жырым?а келді.
Осы т?жырымды іске асыру ?шін мектепте ?о?амдасты? ??ру ?ажет деген шешім ?абылданып, оны? жоспарын жасалды. Жоспарда ?р аптаны? бейсенбісінде т?скі ?зіліс кезінде тренинг залында кездесіп отыру?а уа?даласты. ?ырк?йек айы мектепті? ?йымдастыру кезе?і бол?анды?тан б?л айда 2 рет ?ана отырыс жасап, ол отырыста жоспарда к?рсетілген та?ырыптар бойынша ж?мыстар ж?ргізілісін деп шешті.
?о?амдасты? аясында ?р айды? со?ында келесі ай?а ?аралатын ?зекті проблемалар, о?у ?рдісіндегі м?селерге жоспар жасап отыру ж?нінде шешім ?абылданды.
?о?амдасты? аясында ?ткізілген бірінші отырыста «Ынтыма?тасты? о?ыту. Саба?тарда топпен ж?мысты ?йымдастыру» та?ырыбында ?зім топпен ж?мыс туралы а?паратты? сессия ж?ргіздік. Ол презентация т?рінде берілді. Сонан кейін ?атысушылар топтар?а б?лінуді? т?рлі ?діс – т?сілдерімен б?лісіп, атал?ан т?сілдерді саба? ?рдісінде ?олдану ?ажет деген т?жырым?а келді. Екінші отырыста Сызды?ова Ш, мен Д?йсенбаева А, «Сы?дарлы о?ыту. О?ыту мен о?уда?ы ба?алау» туралы а?паратты? сессия ?ткізді. Отырыста д?ст?рлі о?ытуда?ы ба?алау ж?йесі мен ?азіргі о?у ?рдісіне еніп жат?ан формативті ба?алау, суммативті ба?алау, дескрипторлар ар?ылы критериалды ба?алау ж?йесі туралы ма?л?мат беріліп, ?атысушылар?а тренинг ?ткізілді. Отырыс со?ында ?о?амдасты? ж?мысыны? м??алімдерге тиімді екен деген т?жырым жасалып, ?о?амдасты? жылды? циклограммасын бекітіп, оны мектепті? барлы? ?стаздарына т?жірибе ретінде ?арастырып, ?р бірлестікте осындай ?о?амдасты?тар ??рылып, оны? н?тижелері барлы? ?жыммен таныстырып ?дерісін ?ол?а алу ?ажет деген шешім ?абылданды.
Білім беру желілері ар?ылы мектептер арасында ынтыма?тасты? орнату ?лтты? ж?не халы?аралы? де?гейде ?олдау тауып отыр?аны белгілі. Біра? Лейтвуд ж?не Левин (2004) білім беру желілері ?здеріні? ж?мысы тиімді ?рі сенімді екендігіне ж?ртшылы?ты? к?зін жеткізу ?шін ?здеріні? н?тижелеріне ерекше к??іл б?лу керек екендігін еске салады.
?аза?ты? «Жал?ызды? ?ні шы?пас, жаяуды? ша?ы шы?пас» дегендей, осы желілік ?ызмет білім алу?а ж?не ?рт?рлі мектептерде ж?ріп жат?ан ?дерістерді біліп отыру?а, сондай-а? о?ыту жа?дайларын жа?сарту?а м?мкіндік береді. М??алімдер зерттеулерді белсенді ж?ргізіп, бас?а мектептердегі м??алімдерді? т?жірибесіне, ?дерістеріне ж?не оларды? н?тижелеріне ?ызы?ушылы? таныт?ан жа?дайда, олар ?здеріні? сараптамалы? ой-?рісін жетілдіріп, т?уекелге бару?а дайын болатыны бізге м?лім. Б?л жал?ыздан-жал?ыз бар к?ші?ді салып істегеннен, бірлесіп о?тайлы ж?мыс істеуді?, сондай-а? б?кіл желіні? білімін жина?тау т?сілі, ол желідегі мектепті? ?р?айсысында білім алып жат?ан балаларды? барлы?ына ?сер ете алады.
Ал?аш?ы кездесуімізде желілілік ?о?амдасты? ??руда?ы ма?саттарымызды, ?ткізу мерзімін, жоспарымызды, желілік ?о?амдасты?ты? интернеттегі портал ар?ылы алмасу жолдарын, ?о?амдасты?ты? атын белгілеп алудан бастады?. Желі ішінде ересек адамдарды о?ыту ?атысушы мектептерді? т?жірибесі мен стратегияларын бірлесіп зерттеу ар?ылы ж?зеге асырылады, біра? осы орайда ересек адамдарды? желі ішіндегі ж?мыс ?дістерімен алмасуы, оларды тексеру, талдау ж?не ?олдау?а ?алай м?мкіндік жасау керектігін ?арастыру ?те ма?ызды. Табыс?а ?ол жеткізген желілер ересек адамдарды? бірлесіп о?уына арнал?ан уа?ыт, м?мкіндіктер мен ресурстарды арнайы жоспарлайды.
Мектептегі т?жірибе кезінде бірнеше портал?а бірнеше рет еніп, ?о?амдасты??а ?осыл?ан бас?а да тобымызды? м?шелерімен а?парат алмасып отырды?. Ол а?параттар де?гейлік курста орын алып жат?ан кемшіліктер, т?сінбеген с?ра?тар, т?жірибе алмасу сия?ты та?ырыптармен ж?ріп, к?птеген жетістікке жетеледі.
Желілік ?о?амдасты? сайтында коучинг м?селелерінде к?птеген с?ра?тар туындады. Айта кетсем, коучингті к?дімгі семинар т?рінде ?ткізе салса болмай ма?, коучингтегі ?атысушылар саны 10-нан асса бола ма?, коучингіде міндетті т?рде сергіту с?ті ?ткізілу керек пе? коучингіні? жоспарында ?андай ба?аналар, ?андай та?ырыбымен болу керек деген сия?ты с?ра?тар болды. Желілік ?о?амдасты?та ж?мыс жасап ж?рген м??алімдер ?ркім ?зіні? т?жірибесінен мысалдар келтіріп, с?ра?тар?а жауап беріп отырды. Сондай а? т?жірибе алмасу, с?ра?тар?а жауап беру ?атысушы?а ынтыма?тасты? орнатып, ?зіні? ?о?амдасты??а ?осар ?лес ?осуымен ерекшеленді.
Тиімді мектепаралы? желілер м??алімдерге адамдарды о?ытуда жа?а м?мкіндіктер ?сынады. Осы орайда о?ушыларды о?ыту ба?дары желі ішіндегі мектептерді біріктіретін ма?сатты ай?ындайтын болса, олар?а м??алімдер бас?а м??алімдерді тарту желіні жетілдіру ?шін на?ты серпін бере алады.
Желі ішінде м??алімдерді о?ыту ?атысушы мектептерді? т?жірибесі мен стратегияларын бірлесіп зерттеу ар?ылы ж?зеге асырылады, біра? осы орайда м??алімдерді? желі ішіндегі ж?мыс ?дістерімен алмасуы, оларды тексеру, талдау ж?не ?олдау?а ?алай м?мкіндік жасау керектігін ?арастыру ?те ма?ызды. Табыс?а ?ол жеткізген желілер м??алімдерді? бірлесіп о?уына арнал?ан уа?ыт, м?мкіндіктер мен ресурстарды арнайы жоспарлайды.
?орытындылай келе, желілік ?о?амдасты?ты? білім беру ?рдісінде ма?ызды ?ызмет ат?арады деп ойлаймын. М??алімдер ?з т?жірибесін талдау, тал?ылау, сараптау ар?ылы ?здеріні? к?нделікті ат?арып ж?рген ?ызметінде жа?ашылды? ?рдісі ?алыптасады деген т?жырым?а келдім.
6 - б?лім: Мектепте болып жат?ан ?згерістерге мектепішілік немесе мектеп аралы? желілік ?ауымдасты?ты дамыту ар?ылы ?алай ?олдау к?рсету керек?
Халы?аралы? рейтинг бойынша мемлекет б?секелестігіні? индексі бойынша, соны? ішінде желілік даярлы?ы ж?нінде ?аза?стан 2007-2008 жылдары 73-ші орын алды. Соны? ішінде аз ?алыптас?ан болып т?мендегі ерекшеліктер аны?талды:
– АКТ дербес пайдалану де?гейі;
– Бизнес-?о?амдасты?ты? АКТ пайдалану де?гейі;
– АКТ дамыту ?шін нары? ж?не саяси ортаны? болуы.
Т?жірибе к?рсеткендей, ?аламды? а?паратты? ке?істікте шамамен 100 миллион адам білім алады, оларды? санын к?ннен к?нге артып келеді. Білім беру ?ызметі ?лемде негізінен локальды ж?не ?аламды? желіні пайдалану ар?ылы к?рсетіледі. Т?рлі болжамдар бойынша ?лемдік білім беру желілік технологиялар ар?ылы ж?ргізіледі. Алайда, эксперттерді? шешімдері бойынша желі ар?ылы о?ыту белсенді ?тіп жат?ан елдерде, олар А?Ш пен ?лыбритания, жыл сайын осындай курстар?а тіркелген 60-70% білім алушылар ?з о?уларын ая?тамайды екен. М?ндай к?рініс оларды? желіде ж?мыс жасай алмайтынынан. Осындай жа?дай ?аза?станда да ке? орын алады.
Желілік даярлы?ты? ?лгісін жасау барысында біз ?алымдарды? желілік ?о?амдасты?, желілік саясат ж?не желілік экономика туралы ?а?идаларын пайдаланамыз. Желілік даярлы? педагогика категория ретінде дербес интегралды ??рылым болып табылып, т?л?аны? когнитивті, іс- ?рекеттік ж?не мотивациялы? даму салаларында ескеріледі.
Болаша? мамандарды? желілік даярлы?ыны? теориялы? ?лгісі мына критерийлермен аны?талады: желілік ?о?амдасты??а ??ндылы? ба?дар, желілік саясат пен экономика?а ??ндылы? ба?дарлану.
Желілік ?о?амдасты??а ??ндылы? ба?дарлану т?л?аны? желі ?лемін ?ркениетті? жа?а ?лгісі ретінде ??ынуымен бай?алса, сонда ?ана ?зін ?зі желідегі т?л?а ретінде сезінеді. Жа?а ?лемдік ??рылымды к?сіби ?о?амдасты?тарды? ?зара ?арым ?атынасты орнату формасы ретінде ??ыну маманны? коммуникациялы? ке?істікті бас?а жа?а де?гейде ?ызы?а ?арау?а ж?не сол жа?а формаларды пайдалану?а ??штарлайды.
Желі ?лемінде ?атынасу дегеніміз - желі т?л?асы ретінде бір?атар ?ызметтерді орындау?а ?келеді.
Мамандарды? желі экономикасына ба?дарлануы, оларды? бойында ?аламды? электронды к?сіби ортада ?атынас?а т?суін ?ажет етеді, к?сіби бизнес ?йымдастыруына м?мкіндік ту?ызады, ?ашы?тан е?бек ?атынаста болуына ?келеді.
22.07.2013 жыл?ы ?ш айлы? о?у?а бар?андар "Тараз 1-1 ЦПМ 2013" желілік ?о?амдасты?ын ??рды?. Ал?ашында м?нісін онша т?сінбеген едім, кейін мектептегі іс-т?жірибе кезінде ты?ыры?тан шы?ар жол іздесем дереу желілік ?о?амдасты??а ж?гінетін болдым. ?ажет кезінде курстастарыммен ой б?лісіп, тренерімізден ке?ес алып отырдым. ?кінішке орай, ?ала?ан кезі?де СРМ - ге кіру ?иынды? ту?ызды.
Курсты бірге о?ып жат?ан ?ріптестерім Саида ?айсарбай?ызы, Г?лнар Аман?ызы ?шеуіміз мектептегі іс-т?жірибені? ал?аш?ы к?ндерінде бірлесіп семинар ?ткіздік. Бастап?ыда семинар?а ??лы?сыз келіп отыр?ан ?ріптестеріміз ?ызы?ушылы? таныта бастады. Соны? н?тижесінде біршама м??алімдерді? мектептік желілерде тізбектелген саба? жоспарын жасауына бастамашы болып, басшылы? жасады?. Сонымен ?атар №30, 53 орта мектептеріні? І,ІІ,ІІІ де?гей бойынша о?ы?ан м??алімдермен желілік ?о?амдасты? орнатып, о?ушыларды? ?ажеттіліктеріне жауап беретіндей саба? жоспарларын жасады? ж?не сол саба?ты бірге ба?ылап, зерттедік. Барлы?ымыз?а орта? жа?даяттар т??ірегінде коучингтер ?ткіздік. ?о?амдасты? топ?а ат?арыл?ан ж?мыстарды жасау?а мектеп директоры, ?кімшілік, ?ызы?ушылы? таныт?ан м??алімдер, курстастар, ІІІ де?гей м??алімдері, мектеп психологы, о?ушылар, ата-аналар к?мектесті. Н?тижесінде, б?л о?ытуды? жалпы сапасын к?теретіндігіне сеніміміз артты. Болаша?та б?л ?діс ?детке айналуы тиіс.
Бізге желілік ?о?амдасты? не берді?
- бір ма?сатта?ы к?птеген адамдармен таныстырды;
- к?сіби де?гейімізді к?терді;
- ал?а ?ой?ан ма?сат?а жету ?шін к?птеген ?иыншылы?тарды шешуді
?йретті.
- м??алімдер мектеп ?о?амдасты?ы дегеніміз не екенін біліп, ?здері
?о?амдасты? ??ра алатын болады.
?орыта келе, біз ?аза?стан Республикасыны? білім беру ?лтты? моделін жетілдіруде білім беру саласын а?параттандыру - Мемлекеттік саясатты ж?не де білім саласыны? субъектілеріні? желілік даярлы?ын ?алыптастыруда халы?аралы? б?секе индекстеріне с?йкес келеді, я?ни ол дегеніміз ма?ызды ?леуметтік педагогикалы? міндет болып табылады.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер:
1. М??алімге арнал?ан н?с?аулы?, 51-52 бет.
2. Alexander, R.J.,(2004). Towards Dialogic Teaching. Rethinking classroom talk. [Диалогтік о?ыту жолында: сыныпта тал?ылау?а арнал?ан жа?а т?сіл.] МАН-30бет
3. Barnes, D. (1971). Language and Learning in the Classroom [Сыныпта?ы тіл ж?не о?ыту]. Journal of Curriculum Studies, 3 (1), 27–38.
4. Mercer, N., & Littleton, K. (2007). Dialogue and the development of thinking. A sociocultural approach [Диалог ж?не ойлауды дамыту. ?леуметтік м?дени т?сіл]. NY: Routledge. Stubbs, M. (1983). Language, school and classrooms (2nd ed.) [Тіл, мектеп пен сыныптар].
5. Merser, N. and Littleton, K., (2007). Dialogue and the development of thinking. A sociocultural approach. [Диалог ж?не ойлауды дамыту. ?леуметік м?дени т?сіл]. NY: Routledge.