Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Мемлекеттік тілді орыс тілді сыныптарда о?ытуда жан-жа?ты дамы?ан,бойында адамгершілік ?асиеті мол,т?рбиелі т?л?аны ?алыптастыру ?шін, олар?а тілді тек ?арым-?атынас ??ралы ретінде ?ана ?олдану?а ?йретумен шектеу жеткіліксіз.
?аза?стан педагогика ?ылымы жа?а кезе?ге-?аламды? де?гейдегі кезе?ге ая? басты. Осы?ан байланысты ?лемдегі алды??ы ?атарлы педагогикалы? ой-пікірлерді, идеяларды талдап, та?дап,?мірге енгізу ар?ылы д?ниедегі мы?ты елдерді? ?атарына ?осылу м?мкіндігіне ие болды?. Оны? ?стіне, ?аза? хал?ыны? ?лтты? сипатын, тілін, салт-д?ст?рін ?дет-??рыптарын са?тай отырып,оны? жа?андану тол?ынына ж?тылып кетпеуі ?шін к?ресетін ?лтты? патриоттарды т?рбиелеу педагогтар?а ж?ктеледі. ?лтты? т?рбиеде ?сіресе, ана тілі байлы?ыны? орны айры?ша екені белгілі.
Бар ?уаныш ?ызы?ын бала деп білетін хал?ымыз, «баланы жастайынан» к?ргенді ?л,?негелі ?ыз болу?а, ту бастан инабатты келін, сегіз?ырлы, бір сырлы азамат т?рбиелеуді ма?сат еткені аян. ?лкендерді? ?аба?ын ба?ып,бір ауыз с?зінен, мегзеу, мысалы, ж?мба?, жорамалынан ?мірді? сырын, істі? жайын байымдай алатын сезімталды?, сергектікті, болжа?ышты?ты , а??арпазды?ты ме?герген. Солайша ?лкенге ы?ылас,ілтипат танытып,кішіге мейірім, пейіл ?оюда, ?я б?збай, отбасыны? ынтыма?-берекесін, ауыл-айма?ты? абырой-ата?ын ?ор?ауда намыскерлікті о?ымай ??ып, жазбай жадында жаттап ?скен. Хал?ымызды? бас?а ж?рттан ?згешілігін, ерекшілігін ма?танышпен мада?тау, жандандыру, к?ркейту елдігімізге, б?гінгі ?рпа?ты? азаматты?ына сын болса керек.
Т?рбиені? ойла?андай н?тижелі болма?ы ?за?
жылдарда?ы толассыз е?бекке байланысты. Сонды?тан ?аза?
жас н?рестесін шырылдатып т?зды сумен шомылдыр?ан с?ттен-а?, оны? бойы сергек, ойы ал?ыр, арманы ас?ар болуын м?рат еткен. Тілашары, ?йреткен ?ле?,жыры,?дет,
да?дысы, айт?ан ертегі, а?ыз ??гіме, мысалы мен тол?ау термесі,шежіре,дастаны,шерткен саз к?й, тол?ау, к?рсеткен ?неге, ?ибраты,т?лім-та?лымы, ?лгі, «а?ты? жолы осы » -деп ?алдыр?ан аманат,?сиеті,берген батасы, тілеген тілегі ар?ылы ?лтты? ?асиеттерді ?рпа?ыны? бойына мыс?ылдап егіп, ?анына шым-шымдап сі?ірген, ?ара басына ?асиет ете білген. Атадан бала?а жал?асып келе жат?ан б?л ?лтты? ?асиетті, ?лгі-?негені, ?мір т?жірбиесін, таби?ат та?лымын беруге тал бесікте, атты? ері де, т?йені? ?омы да, ауылды? ?онысы да, бабалар жат?ан мола да, ат?ан та? да, а??ан суда ?ызмет еткен.
Бабаларымыз бала, ?рпа? т?рбиелеуді? ?діс-т?сілдерін де мейілінше мол пайдалан?ан. ?рпа? т?рбиесі-?лкен іс. Олай болса ,о?ан ?атысты кез келген м?селелерге сал?ырт, ат ?сті ?арау?а болмайды.Ол ?шін білім беру саласыны? ?андай т?ріне болсын ?ам?орлы? ?ажет. Онсыз білім жолы-да??ыл бола алмайды.?лтты? т?лім-т?рбие мектептен бастау алатынды?ын естен шы?армауымыз керек. ?л ?ла?атты, ?ыз ?ылы?ты болсын десек, білім мен т?рбиені ?штастыра ж?ргізу ?ажет.
«Т?рбие-табалдыры?тан басталады»-дегендей,о?ушыларды мектепке келген к?ннен бастап парасат билігіне, адамгершілікке т?рбиелеу-ата-ананы? т?рбиешілерді?, ?стаздарды? міндеті. О?ушыларды ежелгі халы? т?рбиесі ?лгісімен адамгершілік да?дысына ?йрету-т?рбие ж?мысыны? негізгі б?лігі. Б?л т?р?ыда о?ушыларды , саба?тан тыс т?рбие ж?мысымен ?атар к?нделекті саба?та халы?ты? педагогика негізінде білім беруді жетілдіру керек.
Мысалы ?дебиет п?ніндегі Ы. Алтынсаринні? ??гімелерінде б?гінгі т?рбие ж?мысында к?п айтылатын имандылы?,инабаттылы?, адамгершілік, кішіпейілділік, е?бекс?йгіштік ??ыптылы?, шыдамдылы? ?асиеттер «Асан мен ?сен», « Бір уыс ма?та», «?рмекші,??мырс?а,?арлы?аш»,
«Мейрімді бала», «Асыл ш?п» ??гімелерінде ?тымды к?теріледі. М?нда?ы образдар б?гінгі мектеп баласын
адамгершіліке баулиды.
Ы.Алтынсарин шы?армашылы?ында?ы « то?сан ауыз с?зді? тобы?тай т?йінін» айтатын шешендік ?нерге баулу ?рекеті, халы?ты? педагогика ?лгілерін т?лім-т?рбие саласында ілгері дамытуы болып табылады.
?лтты? т?рбие ?зіні? ?уатын ?лемні? ?рбір ??былысынан алуы м?мкін. Олай болса,кез келген о?у п?ні балаларды? адамгершілігін, жа?сы мінез-??лы?ын ?алыптастыру ??ралы бола алады. Шын м?нінде жалпы адамзатты? ??ндылы?тар ??ымына енетін ?мір ??былыстарыны? б?рін саба?тарды? кез келгенінде к?рсетуге болады.
«П?нді о?ытуда жа?алы? болмаса,?ылым болмаса,саба? о?ушы?а ?ызы?сыз болады». О?ан о?улы?та?ы білім аз,о?ан ?осымша ?зі білмейтін білуге ?ызы?атын білім керек.?йткені к?нде бала о?ымайды-деп т?жырым жаса?ан М.Ж?мабаев ?а?идасы б?гін де ??нын жой?ан жо?.
?аза? тілі мен ?дебиеті п?нін о?ыту барысында о?ушылар?а тек теориялы? білім беріп ?ана ?оймай, ?лтты? ?рдісімізден хабар бере отырып,адамгершілік ?асиеттерді ?алыптастыру м?селесіне жете назар аудару?а тырысамын.
Осы ма?сата саба?та пайдаланып ж?рген ?діс-т?сілдер мен ойын т?рлерін ?сын?ым келіп отыр.
«Д?ст?рді д?ріпте» ойыны.
Ойын?а ?атысушы?а салт-д?ст?рге байланысты суретті пара? таратылады. ( Пара?та?ы суретте «Беташар», «Т?сау кесер» т.б. р?сімдер бейнеленуі м?мкін). Суретті пара?ты? бос жеріне бейнеленіп т?р?ан ?андай д?ст?р, ол туралы не біледі, т.б. есіне т?сіріп, жазып шы?ады. Жаз?анын талдап,?ор?айды. Жеткіліксіз жерін м??алім толы?тырады.
Халы? педагогикасыны? ?айнар б?ла?ыны? бірі ма?ал-м?телдер.Ма?ал-м?телдерді мынандай т?сілдер ар?ылы
пайдалан?ан тиімді ?рі ?ызы?ты: а) «Ма?ал-м?тел ??растыр».Кез келген ма?ал-м?телден екі немесе ?ш
с?зді та?та?а жазамын, о?ушылар сол с?зден ма?ал-м?тел ??растырады.
Мысалы:?ста-пыша?. ?ста-пыша??а жарымас.Іні-тыныс Інісі барды?-тынысы бар.А?а-жа?а. А?асы барды?-жа?асы бар, т.б.
?) «Жа?ылмай жауап бері?із» (С?рау есімдігін ?ткенде)
1.Ерді? ата?ын кім са?тар? 2.Кім мы?ды жы?ады? 3.Ырыс алды не? 4.Еріншекті? ісі неше? 5.Кімнен ?йрен? Кімнен жирен? т.б.
б) «Танып,есі?е са?та». Та?тада жазыл?ан ма?алды бір о?ушы айтады, екінші о?ушы жазады. Бірге тал?ылайды.
в)Ма?ал-м?телден ?зара диктант алу. ?р т?рлі та?ырыпта?ы ма?ал-м?тел таратылады. ?атысушы екіншісіне жайлап о?и бастайды. Керісінше орындалады. Содан кейін бір-біріні? жаз?анын с?йлемге ?арамай тексереді. Сосын екеуі бірін-бірі берілген ма?ал?а ?арап тексереді. ?ате жіберген о?ушы талдайды. Тексерген о?ушы ба?а ?ойып, атын жазады.О?ушылар кезектесіп жаза береді. Берілген уа?ыт ая?тал?ан со? жаз?ан ма?алдарыны? санына ?арай м??алім ба?алайды.
Балаларды? бойында халы?ты? т?рбиені? ?алыптасуын ай?ындау ?шін тестілеу ?дісін пайдалану?а болады. Тестілеу барысында адалды? таныт?ан о?ушыларды м??алімні? к?термелеп отыр?аны ж?н. Баланы? рухани жан д?ниесін оятып, ?лтты? д?ниетанымын ?алыптастыр?ан ??гімелерді, ертегі-?ле?дерді,жыр-дастандарды жас ерекшілігіне ?арай іріктеп алу керек.Оларды іріктеуде баланы? к??іл-к?йіне, ішкі жан сезіміне ?сер ететіндей,одан ал?ан ?сері есінде ?алатындай болып,оларды? мазм?нына жо?ары м?н берілу ?ажет.
Сондай-а? сыныптан тыс саба?тарды баланын асыл
?асиеттерді игеруіне ы?пал ететіндей ба?ытта ?йымдастыру керек.Баланы? рухани-адамгершілік та?ылымына кері ?сер
етуші факторлар: со?ыс ойыншы?тары, жат ?ылы?ты жариялайтын фильмдер,бейнетаспалар ж?не компьютерлік
ойындар бар. Сонды?тан мектептен тыс кездегі саба?тарды ?йымдастыруды м??алім барынша тап?ырлы? таныт?ан ж?н.
?лтты? на?ышта?ы іс-шараларды, балалар олар?а ?атысу?а ??мартып т?ратындай ж?не оны? жал?асын асы?а к?тетіндей д?режеде тартымды етіп ?ткізу керек.
Спорт,таби?ат?а серуен, мектептен тыс кездесулер, ?серлі ??гімелер, м?ражай?а, театр?а, концертке бірге бару, ?йірмелер театрландырыл?ан саба?тар осыны? б?рі халы?ты? педагогика негізінде т?рбиелеуді? тамаша ??ралы. Олар баланы? шы?армашылы?ын оятып, жан д?ниесімен сезінетін ойлар?а жетелейді.Ол одан тек жа?ымды ?асиеттер туындлайтыны белгілі.
Ма?жан Ж?мабаев ?зіні? «Педагогика туралы» е?бегінде: «?аза?ты? та?дыры, келешекте ел болуы да мектебіні? ?андай негізінде ??рылуына барып тіреледі. Мектебімізді таза, бірлік ??м ?з жанымыз?а ?абысатын, ?йлесетін негізге ??ра білсек, келешегіміз ?шін тайынбай-а? серттесуге болады»-деп жаз?ан еді. Олай болса, б?гінгі к?нні? басты талабы –халы?ты? тілін,салтын, д?ст?рін бойына сі?ірген ?рпа? т?рбиелеу ?шін , халы?ты? педагогиканы о?у-т?рбие ж?мысына негіз етіп алып, ерте?іміз ?шін ерінбей е?бек етейік.
Предмет: Внеурочная работа
Категория: Мероприятия
Целевая
аудитория: Прочее.
Урок соответствует ФГОС
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт