Ал?аш?ы к?мек.

Ал?аш?ы к?мек.

«?улиек?л ауданы ?кімдігіні? білім б?ліміні?

№2 Аман?ара?ай орта мектебі» ММ

Мектеп кітапханашысы: Бесенова А.А.

Ал?аш?ы к?мек

?ан кету, ?ан кету т?рлері ж?не ?ан а?у кезіндегі ал?аш?ы медициналы? к?мек
Ма?саты:

О?ушылар?а азаматты? ?ор?аныс туралы жалпы ма?л?мат беру.

Азаматты? ?ор?анысты? ?азіргі ?мірде ма?ыздылы?ын таныту.
?ан кету т?рлері:
За?ымдал?ан тамырды? сипатына ?арай ?анны? а?уы артериялы? (к?ре тамырлы?), веналы? (к?ктамырлы?), капиллярлы? (?ылтамырлы?) ж?не паренхиматозды? болып б?лінеді.Артериялы? ?ан кету ж?ректен а?за мен ?лпалар?а ?ан баратын е? ірі тамырлардан а??ан ?анды айтамыз, ірі к?ре тамырлардан а??ан ?ан жаралан?ан жерден ат?ылап немесе фонтанша а?ады, т?сі ашы? ?ызыл, ?здігінен то?тамайды, жара?аттан?ан адамны? ?міріне елеулі ?ауіп т?ндіреді. К?ктамыр деп ж?рекке ?айта бара жат?ан ?ан айналымын айтады, оны? т?сі ?ара ?ош?ыл болады, ол ?здіксіз, баяу а?ады. ?ылтамырлы? ?ан кету ?са? тамырлардан а?ады, ол тамшылап а?ады, ?здігінен то?тайды.
^ Ал?аш?ы медициналы? к?мек: Уа?ытша ?олда бар ??ралдармен ?ан а?уды то?тату.
?ан а?уды то?тату т?сілдері:
1) Ая?ын жо?ары к?теру, б?л жа?дайда ?ан миды ?оректендіреді;
2) ?анды артериядан жо?арыра? сауса?пен ?ысып то?тату ?ажет. М?ны бірнеше ?діспен ат?ару?а болады. Егер білек жараланса - онда ?анды то?тату ?шін артерияны иы? с?йегіне, ?олты? жа?ынан ?атты ?ысып басады. Артериялы? ?ан сира?тан а?са - тізе ш??ырында?ы к?ре тамырды ?ысады. Самай к?ре тамырын бас барма?пен, ??ла?ты? алдынан, самай с?йегіне басады. ?й?ы к?ре тамырын за?ымдал?ан жерден мойын омырт?асына ?ысады. Одан кейін жара?а тазартыл?ан та??ышты ?аттыра? байлайды, оны? ?стіне бинтті?, ма?таны? ?алы? ны?ыз кесіндісін салып орайды. Б??ана асты тамырды - б??ананы? астында?ы ш???ырда, бірінші ?абыр?а?а ?ысады. К?рі жілікті? к?ре тамырын - бас барма?ты? білезігіні? жанында?ы с?йекке басады. Шапты? т??ірегіндегі санны? к?ре тамырын т?йілген ж?дыры?пен сан с?йегіне ?ысады та??ышпен ?атты та?ып тастау.
Артерияны сауса?пен ?ысуды? н?ктелері:
3. ?ан тамырын сауса?пен басу ед?уір к?ш жігерді ?ажет етеді ж?не сауса? тез талады, сонды?тан м?мкін болатын болса б?рау немесе ширатпаны жылдам ?ою д?рыс болады. ?ан то?тататын ширатпа жалпа? иілмелі резина кесіндісі, оны? бір шетінде ілгек екінші шетінде ілмегі бар ж?зік ше бекітілген.
4) Келесі ?ан то?тату ?дісі – ая?-?олды ?атты б?гіп та?ып тастау, б?л ?діс к?ктамырдан да а??ан ?анды то?татады. 5) К?ктамырдан ж?не капиллярдан а??ан ?анды залалсыздандырыл?ан та??ышпен ?атты та?ып тастау.
^ Ширатпа (жгут) немесе б?раумен ?ою ?дістері. Ширатпа жазда екі са?аттан арты?, ал ?ыста бір са?аттан арты? ?ойылмайды, б?л ая?-?олды? жансыздануына ?кеп со?тырады.
Ширатпаны салар алдында созады да тартуды ?лсіретпей ая? ?ол?а салады, б?л жа?дайда шира? ?абатыны? ?рбір орамын алдын ала салады. ?ысуды? жеткіліктігін ба?ылау: к?ре тамырды? сезімтал жерлерінде тамыр со?уыны? жо?алуы ж?не ?анны? то?тауы болып табылады. ?лсіз ?ойыл?ан ширатпа ?ан а?уды к?шейтуі м?мкін ал, ?атты тартыл?ан ширатпа ж?йкені за?ымдауы м?мкін.
Тая?шаны б?рау ар?ылы, жгутты ?ысып ?ан то?та?анша тартады.
Байлан?ан тая?ша ашылып кетпес ?шін бинтпен орау ?ажет. ?ан ж?руіні? то?тап ?алмауы ?шін, ?рбір 15 минут сайын, жгутты босатып отыру керек.
Ширатпа – ?а? то?татуды? со??ы т?сілі
Жара?атты? жо?ар?ы жа?ына, ж?мса? орамны? (за?ымданушыны? киімдерінен) ?стіне жгут салу керек. Жгут салып бол?ан со? оны созу керек.
Бірінші орауды байлауды? алдында, ?ан тамырларыны? со?уын, ?анны? то?та?анын-то?тама?анын к?ру ?ажет, ал жгут астында?ы теріні? а?ар?анын к?ру керек.
Жгутты? келесі орамын, ?атты ?ыспай орау керек, ора?анда шы?ыс ба?ытында спираль т?різді етіп, алды??ы орамды басып орау керек.
Ширатпаны? (жгутты?) жанына тура уа?ыты мен к?нін к?рсетіп м?лімдеме ?алдыру ?ажет. Жгутты та??ыш ж?не шинамен орамау керек. К?рінетін жерге «жгут» (маркет) к?рсетіп ?ою керек.
?ан тамырды басып т?рып, бірнеше ?абат салын?ан та??ышты (асептикалы?) немесе бірнеше ?абат орал?ан бинтпен байлау ?ажет.
Егер де та??ыш суланса, жо?ар?ы жа?ына та?ы да бірнеше ?абат та??ыш салып, ала?анмен басу ?ажет.
?ан к?п кеткен жа?дайда ая?ын жо?ары к?теру, капиллярлы? ж?не венозды? ?ан то?тату т?сілі ретінде ?олдану.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ал?аш?ы к?мек. »

«Әулиекөл ауданы әкімдігінің білім бөлімінің

№2 Аманқарағай орта мектебі» ММ

Алғашқы

көмек

Орындаған: Бесенова А.А.

Алғашқы көмек

Қан кету, қан кету түрлері және қан ағу кезіндегі алғашқы медициналық көмек

Мақсаты:

Оқушыларға азаматтық қорғаныс туралы жалпы мағлұмат беру.

Азаматтық қорғаныстың қазіргі өмірде маңыздылығын таныту.

Қан кету түрлері:

Зақымдалған тамырдың сипатына қарай қанның ағуы артериялық (күре тамырлық), веналық (көктамырлық), капиллярлық (қылтамырлық) және паренхиматоздық болып бөлінеді.Артериялық қан кету жүректен ағза мен ұлпаларға қан баратын ең ірі тамырлардан аққан қанды айтамыз, ірі күре тамырлардан аққан қан жараланған жерден атқылап немесе фонтанша ағады, түсі ашық қызыл, өздігінен тоқтамайды, жарақаттанған адамның өміріне елеулі қауіп төндіреді. Көктамыр деп жүрекке қайта бара жатқан қан айналымын айтады, оның түсі қара қошқыл болады, ол үздіксіз, баяу ағады. Қылтамырлық қан кету ұсақ тамырлардан ағады, ол тамшылап ағады, өздігінен тоқтайды.

^ Алғашқы медициналық көмек: Уақытша қолда бар құралдармен қан ағуды тоқтату.

Қан ағуды тоқтату тәсілдері:
1) Аяғын жоғары көтеру, бұл жағдайда қан миды қоректендіреді;
2) Қанды артериядан жоғарырақ саусақпен қысып тоқтату қажет. Мұны бірнеше әдіспен атқаруға болады. Егер білек жараланса - онда қанды тоқтату үшін артерияны иық сүйегіне, қолтық жағынан қатты қысып басады. Артериялық қан сирақтан ақса - тізе шұқырындағы күре тамырды қысады. Самай күре тамырын бас бармақпен, құлақтың алдынан, самай сүйегіне басады. Ұйқы күре тамырын зақымдалған жерден мойын омыртқасына қысады. Одан кейін жараға тазартылған таңғышты қаттырақ байлайды, оның үстіне бинттің, мақтаның қалың нығыз кесіндісін салып орайды. Бұғана асты тамырды - бұғананың астындағы шұңқырда, бірінші қабырғаға қысады. Кәрі жіліктің күре тамырын - бас бармақтың білезігінің жанындағы сүйекке басады. Шаптың төңірегіндегі санның күре тамырын түйілген жұдырықпен сан сүйегіне қысады таңғышпен қатты таңып тастау.

Артерияны саусақпен қысудың нүктелері:
3. Қан тамырын саусақпен басу едәуір күш жігерді қажет етеді және саусақ тез талады, сондықтан мүмкін болатын болса бұрау немесе ширатпаны жылдам қою дұрыс болады. Қан тоқтататын ширатпа жалпақ иілмелі резина кесіндісі, оның бір шетінде ілгек екінші шетінде ілмегі бар жүзік ше бекітілген.
4) Келесі қан тоқтату әдісі – аяқ-қолды қатты бүгіп таңып тастау, бұл әдіс көктамырдан да аққан қанды тоқтатады. 5) Көктамырдан және капиллярдан аққан қанды залалсыздандырылған таңғышпен қатты таңып тастау.

^ Ширатпа (жгут) немесе бұраумен қою әдістері. Ширатпа жазда екі сағаттан артық, ал қыста бір сағаттан артық қойылмайды, бұл аяқ-қолдың жансыздануына әкеп соқтырады.

	Ширатпаны салар алдында созады да тартуды әлсіретпей аяқ қолға салады, бұл жағдайда ширақ қабатының әрбір орамын алдын ала салады. Қысудың жеткіліктігін бақылау: күре тамырдың сезімтал жерлерінде тамыр соғуының жоғалуы және қанның тоқтауы болып табылады. Әлсіз қойылған ширатпа қан ағуды күшейтуі мүмкін ал, қатты тартылған ширатпа жүйкені зақымдауы мүмкін.
	Таяқшаны бұрау арқылы, жгутты қысып қан тоқтағанша тартады.
	Байланған таяқша ашылып кетпес үшін бинтпен орау қажет. Қан жүруінің тоқтап қалмауы үшін, әрбір 15 минут сайын, жгутты босатып отыру керек.

Ширатпа – қаң тоқтатудың соңғы тәсілі

	Жарақаттың жоғарғы жағына, жұмсақ орамның (зақымданушының киімдерінен) үстіне жгут салу керек. Жгут салып болған соң оны созу керек.
	Бірінші орауды байлаудың алдында, қан тамырларының соғуын, қанның тоқтағанын-тоқтамағанын көру қажет, ал жгут астындағы терінің ағарғанын көру керек.
	Жгуттың келесі орамын, қатты қыспай орау керек, орағанда шығыс бағытында спираль тәрізді етіп, алдыңғы орамды басып орау керек.
	Ширатпаның (жгуттың) жанына тура уақыты мен күнін көрсетіп мәлімдеме қалдыру қажет. Жгутты таңғыш және шинамен орамау керек. Көрінетін жерге «жгут» (маркет) көрсетіп қою керек.

		Қан тамырды басып тұрып, бірнеше қабат салынған таңғышты (асептикалық) немесе бірнеше қабат оралған бинтпен байлау қажет.
		Егер де таңғыш суланса, жоғарғы жағына тағы да бірнеше қабат таңғыш салып, алақанмен басу қажет.
	Қан көп кеткен жағдайда аяғын жоғары көтеру, капиллярлық және веноздық қан тоқтату тәсілі ретінде қолдану.