Топыра? жер ?ыртысыны? е? жо?ар?ы ?абаты, ол ?сімдіктерге н?р ?орек береді. Топыра?ты? ??нарлы ?сті?гі ?абаты- ?сімдіктерді? ?суі мен дамуына ?ажетті ?оректік заттарды? орасан зор ?оймасы. Мысалы ?ара топыра?ты? 1-гектарында 300-400 тонна?а дейін органикалы? заттар, 15-16 т азот пен 10-20 т фосфор болады. Ал ??нарсыз к?лгін топыра?ты? 1-гектарында 3 т азот, 4 т фосфор мен 50 т калий болады. Ауылшаруашылы? да?ылдарын егіп, ?сіруде топыра? ??деуді? ма?ызы зор. Топыра? ??деу- арамш?птермен к?ресуді? шешуші ??ралы.Топыра? д?рыс ??делсе, ?сімдіктерді? зиянкестер мен ауру ?оздыр?ыштарын жойып жіберу де о?ай?а т?седі.
Топыра? ??деу ж?йесі- О?ан с?дігер жырту, топыра?ты т??ым себер алдында ??деу, пар ??деу сия?ты негізгі ж?мыстар кіреді. Топыра? ??деу операцияларына жер жырту, сыдыра жырту, культивациялау, тырмалау, дискілеу, таптау, ?сімдіктерді? т?бін к?му, суару, топыра?ты? ?ыртысынб?зу, атыздар ж?ргізу, тегістеу ж?мыстары жатады. Осындай ?ыруар шаруаларды ??дейтін машиналар ат?аратын ?ызметіне технологиялы? белгілеріне ?арай бірнеше т?рге б?лінеді.Оларды? ?атарына со?алар, фрезалар, тісті тырмалар, щдискілі тырмалар, культиваторлар тапта?ыш, тегістегіштер жатады.
Аспалы ПЛН-5-35 со?асы топыра?ты 30 см тере?дікке дейін жырту?а арнал?ан. Б?л со?а ДТ-75, Т -150 шынжыыырлы ж?не до??ала?ты тракторлар?а тіркеледі.
Б?л тырнауыштар жер ?ыртысы мен кесек топыра?тарды ?опсытып, майдалау?а арнал?ан. Олар егістікті? ?стінгі бетін тегістеп, ?опсытып, ыл?алды? ыл?алды? буланып кетуін азайту ?шін, жа?а шы?ып келе жат?ан арамш?птерді ??рту ?ші ??ажет.Тырмалар ж?мыс органдарыны? ??рылысына ?арай тісті, серіппелі, дискілі ал салма?ына ?арай ауыр, орта ж?не же?іл салма?ты болып б?лінеді.
Б?л культиватор топыра?ты ?опсыту?а, арамш?пті отау?а, ты?айт?ыш шашу?а, т?птеуге арнал?ан. Ат?аратын ?ызметіне ?арай топыра?ты жаппай ??дейтін ж?не ?атар аралы?ты ??дейтін культиваторлар?а б?лінеді. Трактор?а тіркеу ?дісіне байланысты тіркемелі ж?не аспалы болып б?лінеді. Культиваторлар жебе сия?тя табан мен де серіппелі тістермен де жабды?талуы м?мкін. Негізгі ??растыру б?лшектері суреттегі к?рсетілгендей- рама, тіркеу тетігі, до??ала?, ж?мыс ор?андарыны? тере?д?г?н реттейтін механизм, тырманы асатын ??рал, к?лдене? білеушелермен ж?птасып жал?ан?ан.
Саба?ты ?орытындылау:О?ушылар білімдерін с?ра? жауап ар?ылы тияна?тап ?орытындылау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Топыра? ??деуге арнал?ан машиналарды? ??рылысы мен ж?мыс істеу принціпі.»
Пәні : Технология Сыныбы: 5 Күні :______
Сабақтың тақырыбы: Топырақ өңдеуге арналған машиналардың құрылысы мен жұмыс істеу принціпі.
Білімділік: Топырақ өңдеу жолдарын түсіндіре отырып, заман талабына сай топырақты өңдейтін түрлі техникалардың атқаратын қызметін жұмыс істеу технологиясы туралы толық мағұлмат беру. Дамытушылық: Есте сақтау қабілеттерін дамытып, ізденіушілік, еңбекқор қабілеттерін дамыту. Тәрбиелік: оқушыларды еңбекті сүюге, берілген тапсырмаларды өз уақытында тиянақты орындай білуге, жұмыс барысында техникалық қауіпсіздікті сақтап жұмыс жасауға, шыдамдылыққа, төзімділікке тәрбиелеу.
Көрнекіліктер мен құрал-жабдықтар: топырақ.
Пәнаралық байланыс: химия, биология, қазақ тілі, әдебиеті
Сабақтың типі: жаңа сабақ.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың жоспары:
І Ұйымдастыру кезеңі.
ІІЖаңа сабақты түс
ІІІБекіту инструктажы
ІV Жұмыс орнын жинақтау
І Ұйымдастыру кезеңі. 1. Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу;2. Сабаққа дайындығын тексеру (құрал-жабдықтар кабинет тазалығы т.б)3. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
Сабақтың барысы:
Топырақ жер қыртысының ең жоғарғы қабаты, ол өсімдіктерге нәр қорек береді. Топырақтың құнарлы үстіңгі қабаты- өсімдіктердің өсуі мен дамуына қажетті қоректік заттардың орасан зор қоймасы. Мысалы қара топырақтың 1-гектарында 300-400 тоннаға дейін органикалық заттар, 15-16 т азот пен 10-20 т фосфор болады. Ал құнарсыз күлгін топырақтың 1-гектарында 3 т азот, 4 т фосфор мен 50 т калий болады. Ауылшаруашылық дақылдарын егіп, өсіруде топырақ өңдеудің маңызы зор. Топырақ өңдеу- арамшөптермен күресудің шешуші құралы.Топырақ дұрыс өңделсе, өсімдіктердің зиянкестер мен ауру қоздырғыштарын жойып жіберу де оңайға түседі.
Топырақ өңдеу жүйесі- Оған сүдігер жырту, топырақты тұқым себер алдында өңдеу, пар өңдеу сияқты негізгі жұмыстар кіреді. Топырақ өңдеу операцияларына жер жырту, сыдыра жырту, культивациялау, тырмалау, дискілеу, таптау, өсімдіктердің түбін көму, суару, топырақтың қыртысынбұзу, атыздар жүргізу, тегістеу жұмыстары жатады. Осындай қыруар шаруаларды өңдейтін машиналар атқаратын қызметіне технологиялық белгілеріне қарай бірнеше түрге бөлінеді.Олардың қатарына соқалар, фрезалар, тісті тырмалар, щдискілі тырмалар, культиваторлар таптағыш, тегістегіштер жатады.
Аспалы ПЛН-5-35 соқасы топырақты 30 см тереңдікке дейін жыртуға арналған. Бұл соқа ДТ-75, Т -150 шынжыыырлы және доңғалақты тракторларға тіркеледі.
Бұл тырнауыштар жер қыртысы мен кесек топырақтарды қопсытып, майдалауға арналған. Олар егістіктің үстінгі бетін тегістеп, қопсытып, ылғалдың ылғалдың буланып кетуін азайту үшін, жаңа шығып келе жатқан арамшөптерді құрту үші өқажет.Тырмалар жұмыс органдарының құрылысына қарай тісті, серіппелі, дискілі ал салмағына қарай ауыр, орта және жеңіл салмақты болып бөлінеді.
Бұл культиватор топырақты қопсытуға, арамшөпті отауға, тыңайтқыш шашуға, түптеуге арналған. Атқаратын қызметіне қарай топырақты жаппай өңдейтін және қатар аралықты өңдейтін культиваторларға бөлінеді. Тракторға тіркеу әдісіне байланысты тіркемелі және аспалы болып бөлінеді. Культиваторлар жебе сияқтя табан мен де серіппелі тістермен де жабдықталуы мүмкін. Негізгі құрастыру бөлшектері суреттегі көрсетілгендей- рама, тіркеу тетігі, доңғалақ, жұмыс орғандарының тереңдңгңн реттейтін механизм, тырманы асатын құрал, көлденең білеушелермен жұптасып жалғанған.
Сабақты қорытындылау:Оқушылар білімдерін сұрақ жауап арқылы тиянақтап қорытындылау.
