ОЮ-?РНЕК Т?РЛЕРІ.

Сабақтың тақырыбы: Ою-өрнек түрлері.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды қазақ халқының ою-өрнек түрлерімен таныстырып,жасалу жолдарын үйрету Дамытушылық:Оқушылардың білім дағдыларын қалыптастыру,шеберлігін дамыту.

Тәрбиелік:Ою-өрнек үлгілері арқылы әсемдікке ,сұлулыққа,ұлттық өнерді құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақ типі:Жаңа оқу материалын меңгерту.

Сабақ әдісі:Түсіндіру,сұрақ – жауап.

Сабақтың көрнекілігі:Ою – өрнек түрлері, слайдтар,ойма,нақышты,бұйым түрлері,схема.

Пәнаралық байланыс: Тарих,Әдебиет,Математика.

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі:Оқушылармен амандасып ,түгендеу

сабаққа дайындығын тексеру,назарын сабаққа аудару.

2.Үй тапсырмасын тексеру.

1.Қолөнер бұйымдарына не жатады?

2. Қазақ қолөнері қай бұйымдарда қолданылады?

3.Жаңа сабақ.

Ою-өрнек сөзінің мағынысы,тарихы туралы түсінік. Біздің та-бабамыз қолөнермен айналысқан,сол өнерді жетілдіріп, ұрпағына мұра етіп қалдырып отырған.Барлық жасалған қолөнер заттарын табиғатпен байланыстырып ою-өрнектермен безендірген.Қазақтың ою және өрнек деген екі сөзі біріге келіп латынша Орнамент-деген ұғымды білдіреді.Орнаменттің мағынасы-сәндеу ,әсемдеу.

Ою-өрнек бір затты ою, кесу,тігу,қию тәсілдері арқылы жүзеге асады.Ою күнделікті тұрмыста үй жиһаздарын-сырмақ, текемет,сандық,жүкаяқ беттерін, қару-жарақ,зергерлік бұйымдарды т.б безендіруді,сондай-ақ сәулет өнерінде кеңінен қолданылады.

Ою – өрнектің түрлері, слайд арқылы көрсету.

Әр өрнектің астарында мағыналары болады.Ою-өрнектердің негізгі элементтері 4-топқа бөлінеді .

1.Аспан әлемі-космогонды

Күн

Аспан Әлеміне байланысты ою -өрнектер

2.Зооморфтық

Жан-жануарларга байланысты ою-өрнектер

түйе табан

3.Көгеріс

Өсімдік тектес оюлар

Гүл

4.геометриялық оюлар

ирек сызық

Геометрия тектес оюлар

Ою-Өрнектер қайда салынады?

Ою-өрнектер: ҚР туында

үй жиһаздарында:

зергерлік бұйымдар:

кесенеде:қожа ахмет ясауи кесенесі

Мүйіз тектес ою-өрнектер кейде өте ұсақ, кейде өте ірі болып келеді.

Ұсағы зергерлік, кесте тігу ,мүйіз ұқсату сияқты нәзік істерге қолданылса,ірісі кілем, текемет , сырмақ, қоржын, киім – кешекке қолданылады.

Композиция-дегеніміз латынның ою-өрнекті бір заттың бетіне реттеп орналастыру деген сөзі.Мысал: ою-өрнек кесеге салынатын болса,ол үлкен де ,кіші де болмай асқан дәлдікпен жарасым табу керек.Өрнек үшін симметрияның маңызы зор. Оның екі жағының бірдей болуы – симметрия заңы.Симметрия кез –келген ою-өрнекте болады.

осы оюлар тобының ішіндегі әдемісі өсімдік тектес өрнектер. мұндай композициялар күрделі болып келеді. қазақ жерінде сәулет өнерінің ғажайып ескерткіштері көк тіреген мұнарасы,сонымен қатар сәулет өнеріндегі ең алдыңғы шығармаларының бірі қожа ахмед йассауи, арыстан баб кесенесі өзінің сәндіде әсем сәулетімен барлық елді таңдандыруда.Енді осы халық арасында көп тараған ‘’Қошқар мүйіз’’ өрнегін салып үйренеміз.Қошқар-баяғы ұғымда қасиетті құрбан мал.Сонымен қатар бір жағынан молшылықтың берекенің белгісі.

халық шеберлері:ою-өрнек салуды мынандай төрт бағытта қарастырады.

-----дөңгелек,бұл –адам баласының әлем кеңістігінен алынған.

ай,күн,жер оған қоса шеңбер-үзілмес бағыт,мәңніліктің нышанын деп алған. 2.ирекке ұқсас бөлігі – ‘’өмір жолы’’

адам баласы дүниеге келгеннен кейін дөңгеде шығады , ойға да түседі деген ұғыммен алған көшіп – қону белгісі.

3.төрт бағыт – төрт құбыла ,дүниенің төрт бұрышы деп алған .атам қазақ балдарына дүниенің төрт бұрышынла жүрседе амандық саулық тілеумен өткен.

4.үшбұрыш (тұмарша)-ертеде болашақ малдың мойнына көз тимесін деген ниетпен таққан.

4.Бекіту.қайшымен жұмыс жасаған кездегі қауіпсіздік ережесін еске түсіру.осыдан кейін оқушыларға ою-өрнек салу туралы және қию туралы тапсырмалар беру.

5.Сабақты қорытындылау. Сұрақ жауап

а)Ою-өрнектердің қандай түрлерін білесіңдер?

ә)Ою-өрнек дегеніміз не?

б)Шеңбер қандай ұғымды білдіреді?

г)Тұмарша мен ирек сызық қандай ұғымды білдіреді ?

Білемін Білдім Білгім келеді

Атамыз шығармашылық жұмыс үстінде жазып отырған еңбегі өнімсіз болған кезде лезде қолына қағаз, қайшы алып ою оя бастайды екен. Сонда атамыздың шашыраған ойы жинақталып, жанына жігер бітіп, шығармасын қайта алады екен.

Б.Момышұлы:

Өткенді еске алып ойға толам,

Сұрыптап тезге салып, көп ойланам.

Ой түбіне жете алмай титықтасам,

Қолыма қайшы алып ою оям.

6.Үйге тапсырма: Үйден оюдың түрлерін ойып үйрену,төрт топтың ою элементтерімен ою құрастыру.

7.Бағалау:Тапсырма бойынша оқушыларды бағалау.