Ою – б?л а?ашты к?ркемдеп ??деуді? бір т?рі. Ою техникасын орындау орындаушыдан аса ??ыптылы?ты, ке?істік ойлауды, аспапты еркін ме?геруді ж?не жо?ары к?ркемдік тал?амды талап етеді. А?аш оюды? к?птеген т?рлері бар. Оларды мынадай негізгі топтар?а б?луге болады: жазы?ты?-?уыстап ою немесе тере?дете ою, жазы?ты?-бедерлі, бедерлі, айшы?ты ою, м?сіндік немесе к?лемдік ою ж?не ?й оюлары.
?аза? хал?ыны? жазы?ты?, к?лемді, ?тпелі ж?не ?шекейлермен толы?тырылатын а?аш оюлары бірегей ж?не ?айталанбас. Киіз ?йді? есіктері, ?а??асыны? жо?ар?ы цилиндрлік б?лігі, уы?тарды? т?менгі жа?ы, ша?ыра?ы, сондай-а? санды?тар, керуеттер, ыдыс-ая? са?тау?а арнал?ан ??растырмалы кебежелер, саз аспаптары а?аш оюлармен ?шекейлендіА?аш ою монументті – ?семдік ?нер т?рлеріні? бірі болып табылады ж?не ?о?амды? ?имараттар мен с?улет ?нері ??рылыстары интерьерлерін ??деу мен ?шекейлеу ?шін ?олданылады. Оюды ?семдік ?олданбалы ?нер б?йымдары: жи?азды, саз аспаптарды, ?шекейлеу ?шін де пайдаланады.
Ою ?шін тамаша материал – ?айы? а?ашы. Ол ж?ке мен ?анда?аш?а ?ара?анда ?аттыра?, кесілуі ?иындау, біра? ою сапасы жа?сыра? болады. ?айы? а?ашы жа?сы боялады ж?не ??деледі Оны? кемшіліктері – ыл?алдылы?ты тез сі?іруі мен беруі, я?ни тез кеуіп ?алады, сондай-а? шытынау?а, формасын ?згертуге бейімділігі. Б?л оны к?лемі ?лкен б?йымдарда ?олдану?а м?мкіндік бермейді. ?са? б?йымдарды – ыдыс-ая?, к?десыйларды ою ?шін к?ктерек пен терек а?ашын пайдаланады.
Еменді к?лемі ірі ?семдік ою ж?мыстарына ж?не оюлармен ?шекейленетін жи?аз жасауда ?олданады. Емен а?ашы ?те ?аттылы?ы мен айырылу?а бейімділігіне байланысты ?те айшы?ты ж?не ?сем болып шы?ады.
Оюмен ?шекейленетін ?са? б?йымдар ?шін а?ашты? сирек т??ымдары: алма, шие а?ашы ж?не т.б. пайдаланылады. Ою ?шін ?ыл?ан жапыра?ты т??ымдастардан ?ара?ай, шырша, самырсынды ?олданады. ?ара?айдан ежелден ?аптамалар, ?а?палар, ернеулерге арнал?ан ?шекейлерді ойды.
Шырша ?ара?а йдан г?рі о?айыра? кесіледі, біра? оны? б?та?тары к?п ж?не ?те ?атты, сонды?тан оны ою ?шін сирек ?олданады. Ою ?шін сапасы жо?ары а?ашты ?олдану ?ажет.
Тәрбиелік: жеке және топта жұмыс істей білуге тәрбиелеу, көркемдік талғамды қалыптастыру, білім, икемділіктер мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың типі: жаңа сабақ
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Көрнекіліктер: ою үлгісі,технологиялық карта, шеңберсызғы, сызғыш, қалам, тетіктердің дайындамасы, аспаптар салынған жұмыс қорабы.
Пәнаралық байланыстар: бейнелеу өнері, сызу, тарих.
Болжамдап отырған нәтиже: көркемдеп оюға арналған ағаш түрлерін меңгере алатын тұлға.
Сабақ жоспары:
І Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ Жаңа сабақ.
ІІІ Сарамандық жұмыс.
ІV Жаңа материалды бекіту.
V Қорытынды
VІ Бағалау
VІІ Үйге тапсырма
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ Жаңа сабақ.
Ою – бұл ағашты көркемдеп өңдеудің бір түрі. Ою техникасын орындау орындаушыдан аса ұқыптылықты, кеңістік ойлауды, аспапты еркін меңгеруді және жоғары көркемдік талғамды талап етеді. Ағаш оюдың көптеген түрлері бар. Оларды мынадай негізгі топтарға бөлуге болады: жазықтық-қуыстап ою немесе тереңдете ою, жазықтық-бедерлі, бедерлі, айшықты ою, мүсіндік немесе көлемдік ою және үй оюлары.
Қазақ халқының жазықтық, көлемді, өтпелі және әшекейлермен толықтырылатын ағаш оюлары бірегей және қайталанбас. Киіз үйдің есіктері, қаңқасының жоғарғы цилиндрлік бөлігі, уықтардың төменгі жағы, шаңырағы, сондай-ақ сандықтар, керуеттер, ыдыс-аяқ сақтауға арналған құрастырмалы кебежелер, саз аспаптары ағаш оюлармен әшекейлендіАғаш ою монументті – әсемдік өнер түрлерінің бірі болып табылады және қоғамдық ғимараттар мен сәулет өнері құрылыстары интерьерлерін өңдеу мен әшекейлеу үшін қолданылады. Оюды әсемдік қолданбалы өнер бұйымдары: жиһазды, саз аспаптарды, әшекейлеу үшін де пайдаланады.
Ою үшін тамаша материал – қайың ағашы. Ол жөке мен қандағашқа қарағанда қаттырақ, кесілуі қиындау, бірақ ою сапасы жақсырақ болады. Қайың ағашы жақсы боялады және өңделеді Оның кемшіліктері – ылғалдылықты тез сіңіруі мен беруі, яғни тез кеуіп қалады, сондай-ақ шытынауға, формасын өзгертуге бейімділігі. Бұл оны көлемі үлкен бұйымдарда қолдануға мүмкіндік бермейді. Ұсақ бұйымдарды – ыдыс-аяқ, кәдесыйларды ою үшін көктерек пен терек ағашын пайдаланады.
Еменді көлемі ірі әсемдік ою жұмыстарына және оюлармен әшекейленетін жиһаз жасауда қолданады. Емен ағашы өте қаттылығы мен айырылуға бейімділігіне байланысты өте айшықты және әсем болып шығады.
Оюмен әшекейленетін ұсақ бұйымдар үшін ағаштың сирек тұқымдары: алма, шие ағашы және т.б. пайдаланылады. Ою үшін қылқан жапырақты тұқымдастардан қарағай, шырша, самырсынды қолданады. Қарағайдан ежелден қаптамалар, қақпалар, ернеулерге арналған әшекейлерді ойды.
Шырша қараға йдан гөрі оңайырақ кесіледі, бірақ оның бұтақтары көп және өте қатты, сондықтан оны ою үшін сирек қолданады. Ою үшін сапасы жоғары ағашты қолдану қажет.
ІІІ Сарамандық жұмыс.
Ағымдағы нұсқама:
а) жұмыс орындарын ұйымдастыру;
ә) еңбек тәсілдерін орындаудың дұрыстығын тексеру;
б) ҚТЕ-нің сақталуын тексеру;
в) неғұрлым үлгеріп жатқан оқушыларға қосымша тапсырмалар беру.
ІV Жаңа материалды бекіту.
Оқулықтағы сұрақтарға жауап беру.
V Қорытынды:
а) сипатты қателіктер мен себептерге талдау жасау.
