Конспект урок на тему "Ағаш бетіне геометриялық оюды, бедерлі және пішінді элементтерді орындау"

Ағаш бетіне геометриялық оюды, бедерлі және пішінді элементтерді орындау.

Әубекеров Ермекқали,

Е.Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебінің

технология пәні мұғалімі,

Махамбет ауылы, Махамбет ауданы, Атырау облысы.

6-сынып

Пәні: Технология.

Тақырыбы: Ағаш бетіне геометриялық оюды, бедерлі және пішінді элементтерді орындау.
Мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларға геометриялық ою-өрнектердің әдіс-тәсілдерін таныстыра отырып үйрету.

Тәрбиелілігі: Оқушыларды ұқыптылыққа,тазалыққа, іскерлікке, икемділікке бейімдеп тәрбиелеу.
Дамытушылығы: Ағаш бетіне геометриялық оюдың әдістерін үйрету арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту.
Сабақ типі: Аралас сабақ.
Сабақ әдісі: Сарамандық, топтық жұмыс.

Сабаққақолданылатын стратегиялық әдістер: Топтастыру әдісі, СТО әдістері.
Көрнекілігі: слайдтар, плакат, үлестірмелі карточкалар, ағаш бөліктері, дайын бұйымдар, ою-өрнектер, стенді.

Құралдары: Ағаш өңдеу құралдары, сүргі, егеу, қашау, ағаш балға, арнаулы пышақ, сызғыш, бұрыштама, карандаш.

Материалдар: ағаш тақтайлар.

Пәнаралық байланыс:Бейнелеу, математика, тарих, әдебиет.
Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1. Оқушылардың сабаққа қатысын, оқу құралдарын түгелдеу.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

3. Сарамандық жұмыс жасауға байланысты техника қауіпсіздік ережесімен таныстыру.

2. Үй тапсырмасын тексеру:
1. Қандай қазақ халқының ұлттық қолөнер шеберлерін білесіңдер?

2. Ұста дегеніміз кім және қандай ұсталарды білесіңдер?

3. Зергерлер қандай бұйымдарды жасайды?

4. Ерші дегеніміз кімдер?

5. Металдан жасалатын бұйымдарды ата.

6. Ағаштан қандай қолөнер бұйымдары жасалады?

3. Ағашты қолымен өңдеу кезіндегі қауіпсіздік ережесі:

Жұмысқа дейін:

1. Жұмыс киімін кию (фартук, халат) .

2. Жұмысқа қажетті құрал саймандарды түгендеп мұқият тексер.

3. Жұмыс орынды, саймандарды ережеге сай орналастыр.

4. Жұмыс орнында артық нәрсе тұрмасын.

Жұмыс кезінде:

1. Дайындаманы верстаққа мықтап бекіт.

2. Саймандарын қайралған, әрі тұтқасы жарылмаған болсын.

3. Нұскау карта бойынша әр амалдарды (кесу, жону, тесу, біріктіру тб) өзіне тиісті құралдарды пайдаланып атқар.

4. Жұмыс орнын әрдайым тазалап отыр .

5. Жұмыс кезінде аландама.

6. Құрал – сайманың бүлінсе, міндетті түрде ауыстырып ал .

Жұмыстан кейін:

1. Жасап жатқан бұйымды, материалдарды мұғалімге тапсыр.

2. Жұмыс орынды ретке келтір қолмен сыпыруға, ауызбен үрлеуге болмайды.

3. Өзінді ретке келтір.

4. Шеберханадан мұғалімнің ұрықсатымен шық.

IІ. Жаңа сабақ: “Ағаш бетіне геометриялық оюды, бедерлі және пішінді элементтерді орындау”.

Көне заманнан қазіргі кезге дейін халықтың тұрмыс-дәстүрімен тығыз қайнасып, өмір сүріп келе жатқан өнердің бір түрі –ол қолданбалы өрнек өнері. Қазірде ою-өрнектерді композициялық құрылымына қарай бір жүйеге келтіру үшін ғалымдар ою-өрнекті төрт топқа бөледі:

1. Зооморфты 2.Өсімдік пішіндес 3. Геометриялық 4. Космогониялық.

Әр ою-өрнектің астарында мағына болады. Мысалы: «қошқар мүйіз» оюы молшылықты меңзейді, «ағаш» оюы ынтымақ бірлікті, «ирек» оюы адамның өмір жолы, судың белгісі, «шеңбер» оюы жарық өмір жолы дегенді білдіреді.
Ою-өрнектерді ұлттық қолөнер бұйымдарында пайдалану:

Өрнек – кез-келген бұйымның сыртына түсірілетін бір тұтас байланысты әшекей.

Ою – бұйымға түсірілген өрнекті пышақпен кесу арқылы өңдеу.

Ағаш ою тәсілдері:

Ағаш оюдың негізгі түрлері

Жұмырлап ою – ожау, аяқ-табақ, сапты аяқ жасау тәсілі.

Бедерлеп ою – тегіс тақтаның бетіне өрнек салу.

Бедерлеп оюдың түрлері:

Кертіп ою – қашау жүзін көлбеу салып, нұқи ою.

түсіру.

Қиып ою – қашау ізін тік салып ою.

Жосықтап ою – тақтаға өрнек жосығын тіліп түсіру.

Геометриялық ою дегеніміз – геометриялық фигураларды бейнелейтін ою-өрнек түрлері.

Геометриялық ою-өрнек түрлері:

Көпбұрыш

Төртбұрыш

Үшбұрыш

Бұйымдардың бөліктеріне өрнектерді жоспарлау үшін алдымен оның үлгісін жасатамыз. Үлгі екі түрде жасалады: біріншісі — өрнектерді қағазға бейнелеп алып, арнаулы бастырма қара қағаз арқылы бұйымға көшіреді; екіншісі – бөлек қағазға өрнектердің бөліктерін симметрия тәртібімен түсіріп, қайшымен қиып алады да бұйымның тиісті орнына жиек бойымен түсіреді.
Үшқырлы ойық өрнек. Геометриялық үшқырлы ойық өрнекті орындау технологиясы:
1.Тең бүйірлі үшбұрыштардан құралған өрнектің төбесін ойықтың түбіне қарата ою.
2. Шаршы ішіндегі тең қабырғалы үшбұрыштардың төбелерін ойықтың ортасына қарай тереңдете ою.
3. Тең қабырғалы үшбұрыштардың табандарын батыра ою.

Геометриялық ою өрнек түрлері: тізбек, жылан, шаршы, ромб, үшбұрыш, тісті үшбұрыш, төрт қырлылар, сәулелер тәрізді.

Ағаш бетіне геометриялық ою орындау әдістері:

Геометриялық өрнектер

Ағаштан өңделген бұйымдарда

шым шиде

кілемде

Тастан өңделген бұйымдарда

Қазіргі кезде геометриялық ою түрлерін үй тұрмысында пайдаланылатын заттарға, қабдишаларға қолданамыз.

Теориялық бөлімді қортындылай отырып:

Өткенді еске алып, ойға толам,

Сұрыптап тезге салып, көп ойланам,

Ой түбіне жете алмай титықтасам,

Қолыма қашау алып, ою оям – деп Б.Момышұлы атамыз айтқандай келесі сарамандық жұмыс бөліміне көшеміз.

ІІІ. Сарамандық жұмыс:

1. Оқушыларды жұмыс орнына, топқа бөлу.

2. Еңбек құралдарын және материалдарды үлестіру.

3. Схема, технологиялық карталармен танысу.

4. Бұйымды технологиялық карта бойынша жасау реттілігі.

5. Ағаш бетіне бедерлеп өрнек ою.

6. Салынатын өрнек жобасын қағазға салу.

7. Тақтай бетін тегістеп сүргілеу.

8. Өрнекті ағаш бетіне көшіру.

9. Өрнекті ою.

10. Оқушылардың жұмыстарын тексеру.

11. Жұмыс орнын тазалау.

12. Еңбек құралдарын, жұмыс киімдерін тапсыру.

13. Жұмысты саралап, сараптау, баға беру.

ІV. Сабақты бекіту сұрақтары:

1. Ою-өрнектер неше топқа бөлінеді және олар қалай аталады?

2. Өрнек дегеніміз не?

3. Ою дегеніміз не?

4. Ағаш оюдың негізгі түрлерін ата.

5. Бедерлеп ою дегеніміз не?

6. Жұмырлап ою арқылы қандай ас үй бұйымдары жасалады?

7. Геометриялық өрнек дегеніміз не?

8. Геометриялық оюдың қандай түрлері бар?

Ою-өрнекке байланысты мақал-мәтелдердің жалғасын табу:

1. Талаппен бастап, . . . (талғаммен аяқта)

2. Ою ойған, . . . (сызу да сызады)

3. Ою ойғанның . . . (ойы ұшқыр)

4. Үлгісі көптің өрнегі көп, өнері . . . (көптің ермегі көп)

5. Ойсыздан . . . (оюшы шықпайды)

6. Оюды оя алмаған . . . (ойланбаған)

V. Бағалау.
VI. Үйгетапсырма:

Геометриялық ою-өрнектерді а4 форматты қағазға сызу.