«Технология» саба?тарында дидактикалы? ойындарды ?олдану

Мазмұны

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

Оқушылардың кәсіби білімін дидактикалық ойындар арқылы көтеру.

1. Дидактикалық ойын сабағының тәрбиелік маңызы;

2. Сабақ барысында пайдаланатын дидактикалық материалдардың түрлері;

3. «Технология» сабағында дидактикалық ойынды өту;

ІІІ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

І. Кіріспе

Тәуелсіз еліміз Қазақстанда білім алып жатқан жас жеткіншектерге мектеп қабырғасында беріліп оқытылып жатқан оқу жүйелерінің түп мақсаты жас ұрпақты болашақ маман ретінде кәсіби еңбек түрлеріне үйрету болып табылады. Осы еңбекте жас жеткіншектерге оқу бағдарламасындағы жоспарларға сәйкес, білім берудің теориялық жағын практикалық тұсымен біріктіре жүргізе отырып оқытудың тәрбиелік маңызы оқушының болашақ кәсіп иесіне деген қызығушылық, құштарлық қасиеттерін арттыруына көмектеседі.

Еңбектегі ең негізгі мәселе мектеп аясында технология пәнін оқыту мен кәсіби оқыту бағдарламаларына дидактикалық материалдарды молынан, тиімді пайдалану болып табылады. Мұндағы көтерілген мәселелер еңбек, «технология» кәсіби еңбекті оқыту мұғалімдеріне жұмыс барысында творчестволық ұйымдастырушылық қабілеттерін теориялық практикалық сабақтарды жүргізуде көмекші құрал есебінде көмектеседі.

ІІ. Негізгі бөлім

Жас ұрпақты кәсіби шеберлікке тәрбиелеуде, дидактикалық ойын материалдарын қолданудың маңызы.

Дидактикалық ойын материалдарының тәрбиелік маңызы.

Білімді меңгеру белгілі әрекет үстінде жүзеге асады. Ойынның өмірдегі және баланың дамуындағы рөлін әр кездерде қайраткерлер мен педагогтар атап айтқан. «Ойын арқылы адам әлемді таниды, біліктілікті игереді, білім алады, эмоциялы қуатталады» - деген А.Науменко. Ал А.И. Субетто «Ойын – әркез бақытты өмір үлгісі. Ойын тудырушы ойынды тудыра отырып, шығармашылықты өрнектейді, адамды шығармашылыққа даярлағандай өмірге де дайындайды» - десе, А.В. Сухомлинский «Ойын кезінде балалар алдында әлем, дүние айқындалады, жеке тұлғаның шығармашылық қабілеті ашылады. Ойынсыз толық мәнді ақыл-ойдың дамуы болмайды, болуы мүмкін де емес», - деген. Ойын өзінің мазмұнымен де балаларды бірден жаңа өлшемге, жаңа психологиялық жағдайға әкеледі. Тәжірибе көрсеткендей, әдеттегі бір сарынды сабақта үндемей отыратын оқушылар ойын кезінде өте белсенді болатын кездері жиі кездеседі. Өйткені ойын кезінде олар тең құқыққа ғана қолы жетіп қоймай, басқаларды өзіне тартатын мүмкіндікке ие болады. Олардың әрекеттері еркін әрі батыл болып, ойлаудың тереңдігін көрсете бастайды.

Басқа әрекеттер сияқты сабақтағы ойын әрекеті де белгілі бір мақсатқа негізделіп, оқушылар оның қажеттілігін сезінуі керек. Ол ойын әрекеті өтетін жағдайдың, көңілдің, түсіністіктің, жағымды атмосфераның, талап пен ойын орнының безендірілу дайындығына байланысты. Ол үшін мұғалім оқушылардың ерекшеліктерін – мінез, темперамент, ұйымшылдық, тәртіп, ерік т.б жағдайларын ескеріп, ойынның мақсаты, міндеті, мазмұны мен жүрісін анықтап алу қажет. Оқу ойындарының мазмұны қызықты, балаларды тартатындай болуы және әрбір ойын әрекеті оқушылар үшін құнды, белгілі бір қорытынды алуымен бітуі керек. Басты бір әлеуметтік- психологиялық талап шынайы қатынас практикасы мен ойынның логикалық үйлесімінің болуы. Практика көрсеткендей барлық оқушыға бірдей жарамды жан-жақты ойын түрі болмайды. Сондықтан ойын сабақтары түрлерін анықтау, таңдап алу, оны жүргізу мұғалімнен үлкен шығармашылықты, ізденуді талап етеді. Оқу ойындары түрлерінің саналуандығы оларды сабақтың әр кезеңдерінде, әртүрлі тақырыптарда жүргізуге болатындығын көрсетеді.

Сабақ барысында пайдаланатын дидактикалық

материалдардың түрлері.

Дамыта оқыту идеялары бойынша оқу үрдісінде өздігінен білім жинап, белсенді және өз бетінше қарым-қатынас жасай алатындай тәрбиелеу ең басты мақсат. Мұндай жағдайда оқушы өзі дара тұлға ретінде орталық ядросы болады да, ал оның айналасында білім берудің әдіс-тәсілдері жүзеге асырылып, тәрбие жұмыстары жүргізіледі. Қазіргі кезде педагогикалық жаңа технология бойынша кез келген пәнді оқытуда жиі қолданылатын дидактикалық материалдар – тірек конспект, диаграммалар мен графиктер, логикалық тірек-сызбалар, карточкалар мен сөзжұмбақтар, дидактикалық диктант т.б. болып табылады. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін, оқушылардың шығармашылығын арттыруды көздейтін сабақ түрлерін түрлендіріп өткізуге болады. Сабақтың түрін сол сынып оқушыларының жас ерекшеліктеріне, қабылдау деңгейіне, қызығуына сәйкес таңдап алу керек. Мысалы 5-6-7 сыныптарда – оқушылардың ой-өрісін дамыту мақсатында;

Ойын сабағын көрнекі құралдың барлық түрлерін пайдалана отырып өткізуге болады. Жоғары сыныптарда оқушылардың ізденісін ескеру мақсатында көбінесе тірек сызба нұсқалар құру, дидактикалық диктант өткізу, диагамма, графиктер құрып салыстыру арқылы оқушылардың теориялық білімін қорытындылауға болады. Оқу барысында тірек белгілерінің алатын орны ерекше. Оқушылырдың оларды көру арқылы есте сақтау қабілеті артады. Оқыту үрдісінде сызық белгілерін қолдану ми қызметін жетілдіретінін ғалымдар анықтаған. Тірек сызба-нұсқаларды оқушылар өздері құрып, өздері қорытындылайды. Дидактикалық диктант сияқты материалдарда оқушының қызығушылығын арттыру үшін сұрақтар қысқа әрі нақты болуы шарт. Мұндай диктанттарды сабақтың қай кезінде де қолдануға болады. Оларды түрлендіріп жасауға болады.

1. Сұрақтың берілген жауаптарының ішінен дұрысын табу.

2. Сурет түрінде беріп, оларды анықтау немесе толықтыру.

3. Сызбанұсқа сызып, оларды толықтыру

4. Тақтада белгілеу т.б.

«Технология» сабақтарында дидактикалық ойынды жүргізу. Электротехника тарауы бойынша жүргізілген сабақ. Сабақтың әртүрлі әдістерді қолданып жүргізілуі оқушылардың білімін оқып үйренуге деген кәсіби шеберлігін арттырады.

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Эл. энергия, электроарматура туралы, лобороториялықпрактикалық жұмыс арқылы негізгі ұғымдарды қалыптастыру. Дамытушылық: қасиеті - оқушы белсенділігін арттыру, ойлау қабілетін, шапшаңдығын, өз бетімен жұмыс істеуін қалыптастыру. Тәрбиелік мәні – ойын элементтерін пайдаланып, болашаққа көзқарасын қалыптастыру, азамат болып өсуге тәрбиелеу. Көрнекілігі: Плакат, кесте, дидактикалық диктант, карточкалар, сөзжұмбақтар, эл. арматура мен керекті құрал – саймандар.

Сабақ 4 бөлімнен тұрады:

І. Бөлім. Бизнес сабақ Шарты: Оған 2 мекеме қатысады.

1. Ток өндіруші мекеме

2. Эл. тогін тұтынушы мекеме Екі мекемеге 5 сұрақтан қойылады. Егер сұраққа жауап бере алмаған оқушы, оның жауабын басқа мекемеден сатып алады. Ол үшін әр мекеменің қоржындарында 500 теңгелері бар. Оқушылар 2 топқа бөлінеді.

Бірінші мекемеге қойылатын сұрақтар:

1. Электр арматуралар деген не? Жауап: штепселді вилка, резетка, патрон, т.б.

2. Электр көздеріне нелерді жатқызады? Жауап: генератор, аккумулятор, гальв элет.

3. Өткізгіштерді қандай материалдан жасайды? Жауап: металдан – аллюминий, мыс

4. Үйдегі счетчикте эл. энергиясын қандай бірлікпен өлшейді? Жауап: киловатт - сағат

5. Карточка – сурет

Екінші мекемеге қойылатын сұрақтар:

1. Электр тогін басқаша қалай атайды? Жауап: Энергия

2. Ток өткізбейтін материалдың атын ата? Жауап: резеңке, пластмасс, құрғақ ағаш, т.б.

3. Электр тогы дегеніміз не? Жауап: Зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалысы.

4. Электр тогымен жұмыс істегенде пайдаланатын құралдарды ата? Жауап: Плоскогубцы, пышақ, отверка, ключ, изолента, т.б.

5. Карточка – сурет

ІІ Бөлім «Жолаушы» ойыны Шарты: Жолаушы жүріп келе жатып төрт жерге демалып аялдайды да көздеген жеріне жетеді. Жолаушы – электр тогі – 1 оқушы. Жолаушы ток көзі генератордан шығып үйімізге кіреді:

№1 аялдама – штепселді резетка - 1 оқушы

№2 аялдама – рештепселді вилка - 1 оқушы

№3 аялдама – ажыратқыш – 1 оқушы

№4 аялдама – эл. Патрон – 1 оқушы

Әр оқушы қолдарындағы электр арматураның құрылысын, жұмыс істеу принциптерін айтып түсіндіреді де, «жолаушыны» әрі қарай өткізіп отырады. Соңында жолаушы өзінің жүрген жолын картаға түсіріп, электр тізбегін құрастырады.

ІІІ Бөлім

Ойынға қатысушы оқушылар дайындаған өткізгіштер мен арматураларды пайдаланып, эл. тізбегін лобороториялық практикалық тәжірибемен аяқтайды.

ІҮ. Бекіту бөлімі

Оқушылар «Электрик» атты сөзтуымды шешіп, көрген, білген ой-тұжырымдарын бекітеді:

1. Эл. ойыннан тыс отырған оқушыларға сабақ барысында дидактикалық карточкалар үлестіріліп, ондағы сұрақтарға жауап алынады, олардың да білімі бағаланады.

«Электрик» сөз тумасының жасырын сұрақ-жауаптары.

1. Электр тогін басқаша қалай атайды? Жауабы: энергия

2. Жүк көтеретін шағын кранды қалай атайды? Жауабы: таль

3. Ток өткізбейтін материалдың бірін ата? Жауабы: резеңке

4. Электротехникада жиі қолданылатын құрал? Жауабы: ключ

5. Электр бағанасына шығатын аспаптың аты? Жауабы: тырнақ

6. Электр бағанасында жұмыс істеуші адам? Жауабы: монтер

7. Ток көзі болып табылатын бұйым түрі? Жауабы: батарейка

8. Электр тогін тасымалдауда пайдаланатын бұйымның аты? Жауабы: өткізгіш

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Основы методики трудового и профессионального обучения В.А. Кальней

2. Учителю труда о профессиональной ориентации учащихся Н.Н. Чистяков

3. Занятие по трудовому обучению 5 кл электротехнические работы А.Я. Лабзина

4. Учебные пособие по труду Н.Ф. Якубин

5. Қазақстан мұғалімі

6. Технология 5 сынып К.Өстеміров

7. Требование професси к человеку Л.И. Лучко