Т?зды?тарды? негізгі т?рлері дайындау технологиясы

Ш?О ?ржар ауданы Таскескен ауылы

«?ржар колледжі»КММ

Ахмедиева Гульшира Сабыровна

П?ні: о?у ?ндіріс шебері

Саба?ты? та?ырып:Т?зды?тарды? негізгі т?рлері дайындау технологиясы
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: о?ушылар?а т?зды? т?рлері туралы ма?л?мт беру, дайындалу технологиясын ?йрету;
Дамытушылы?: о?ушыларды? т?зды? даярлау?а деген ?ызы?ушылы?ы мен ??штарлы?ын ояту;
Т?рбиеліліе: о?ушыларды ж?йелі е?бекке баулу, ??ыптылы??а, е?бекс?йгіштікке т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас
Саба?ты? ?дісі: топпен ж?мыс, с?ра?-жауап
К?рнекілігі: н?с?ау карта, суреттер
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і:
а) О?ушыламен амандасу;
?) саба??а дайынды?тарын тексеру;
б) т?гендеу, келмеген о?ушыларды? себептерін аны?тау.
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру:
С?ра?-жауап:1. Еттен жасалатын та?амдарды? классификациясы туралы ?ыс?аша т?сініктерін с?рау.
2. Ет та?амдарын кулинарлы? ж?не жылылап ??деу т?сіліне ?арай топтар?а б?лінеді: (?айнатыл?ан, б??тырыл?ан, ?урыл?ан, к?міп пісірілген, шабыл?ан еттен).
ІІІ. Жа?а саба?
?ыс?аша т?зды? дегеніміз не? Осы?ан то?талып ?тсек.?лемні??ай б?рышында болса да, д?мді та?ам т?зды?сыз дайындалмайды. Кез келген кулинарлы? аны?тамалы?тан француз гастраномдары 3000-?а жуы? т?зды?ты? авторы екндігі туралы а?парат ала аласындар. Жа?адан тап?ан т?зды?тар?а сол елге немесе халы??а байланыстырып ат берген. Осылай француз асханасында «голланды?», «португалды?», «итальянды?», «а?ылшын», «баварлы?», «польшалы?» тіпті «татар», «орыс» т?зды?тары пайда болды. Біра? б?л т?зды?тарды? біреуі де сол елдерді? ?лтты? та?амдарына ??самайды.Т?зды?пен тама? д?мдірек болады, т?беті?ді ашады, с?азан с?лі жа?сы б?лінеді. Т?зды? – жеке ?сынатын та?ам емес, ол та?ам?а ерекше д?м беретін д?м?осар, онсыз бірде-бір спаз та?ам дайындамайды. Т?зды? та?амны? д?мін кіргізіп, хош иіс беріп, к?рінісін ?демілеп, консистенциясын тартымды етіп ?ана ?оймай, ол бірдей азы?-т?ліктен дайындалатын та?ам т?рлерін ?згерте алады. Шынды?ында, кез келген етті?, к?к?ністерді? немесе к?рішті? д?мі ?осыл?ант?зды?ты? т?ріне ?арай ?згереді.
?осымша сипатына ?арай, барлы? т?зды?тарды екі негізгі топ?аб?леді: ?н ?осыл?ан ж?не ?н ?осылма?ан. Сонымен бірге т?зды?тарды ысты? ж?не сал?ын т?зды?тар деп б?леді
VІ. Сараманды? ж?мыс
Сараманды? ж?мыс алдында о?ушылар?а техника ?ауіпсіздік ережесін еске т?сірейік:
1. Ж?мыс алдында электр сымыны? за?ымдан?анын тексер.
2. электр ??ралдарын ж?йеге ?ос?анда ж?не ажырат?анда ??р?а? ?олмен айырды? сыртынан ?ста?дар.
3. ?осылып т?р?ан электр ??ралдарын ба?ылаусыз?алдырма?дар.
4. Ж?мысты ая?та?аннан кейін электр ??ралдарын с?ндірі?дер.
О?ушылар екі топ?а б?лініп, технолдогиялы? н?с?ау ?артасы бойынша ж?мыс жасайды.
1 – топ: «А?тар» тобы а? негізді т?зды? даярлайды
Азы? – т?ліктер: 1 ста?ан ет сорпасы, 2 ас ?асы? ?н, 1 ас ?асы? сары май, ?ажетінше т?з.
Дайындалу технологиясы:
1. ?ыздырыл?ан майда ?нды тез араластыру, жа?ымды хош иіс шы??анша ?ыздыру (?нны? т?сі ?згермеуі керек);
2. Ет сорпасымен араластыру;
3. Т?з ?осып 20 минут ?айнату;
4. Т?зды?ты т?зды?ты? ыдысына салу
2 – топ: «?ызана?» тобы ?ызана? т?зды?ын а? т?зды? негізінде дайындайды.
Азы? – т?лік: шала ?уырыл?ан тамыр саба?, 1 дана пияз, жарты ас ?асы? ?ант, лимон, т?з, б?рыш (?ажетінше).
Дайындалу технологиясы:
1. Шала ?уырыл?ан тамыр саба??а, пиязды ?осып 30 минут ?айнатады;
2. Пісуге жа?ында?анда ?ант, т?з, б?рыш, лимон, сірке ?ыш?ылын ?осады;
3. Т?зды?ты с?згіден ?ткізеді, с?згіде ?ал?анк?к?ністердіт?зды?та езіп ?айтадан ?айнату?а дейін ?келеді, біра? ?айнатпайды;
4. Сары май ?осып, т?зды?ты т?зды?ты? ыдысына салу.
V. Бекіту с?ра?тары:
1. Т?зды? дегеніміз не? (?ыс?аша)
2. Т?зды?тарды негізгі неше топ?а б?леді?
3. Т?зды?тарды неше т?рге б?леді?
VІ. Ба?алау.
Сараманды? ж?мыс барысында о?ушыларды? орында?ан ж?мысыны? сапасына, ал?ан білімдеріне ?арай ба?алау.
?орытынды.
О?ушыларды? білімін с?ра? – жауап ар?ылы ?орыту.
Не білдім?Не ?йрендім,Не білгім келеді,?йге тапсырма: Т?зды? т?рлеріне ?арай с?зж?мба?тар ??растырып келу.

Баяндама Маманды? та?дауды? ?мірлік ма?ызы

Он бес пен жиырма бесті? арасында
Б?л жаста аласым к?п, бересім де
Алдымда тол?ан ма?сат, тол?ан та?дау
Алайын анасын ба, мынасын ба?
С?лтанмахм?т Торай?ыров

«Маманды? та?дауды? ?мірлік ма?ызы» (баяндама)

Кеше ?ана ата – ананы? аялы ала?анында, ?стаздары?ны? ?ам?орлы?ында болып келген сіздерді? ендігі жерде ?мірден ?з орындары?ызды тауып, ?о?ам?а пайдалы е?бекпен айналысатын белсенді азамат болулары?ыз — ?мірлік парыз. Б?л ретте сіздерді? алдары?ызда ?мірлік м?ні бар ?лкен бір белес, жауапты міндет т?р. Ол — ?з білімдері?ізді жо?ары д?режеде д?лелдеп, ?БТ – н жо?ары н?тиже к?рсетіп, белгілі бір маманды?ты д?рыс та?дай білу ж?не оны ме?геру. Маманды?ты д?рыс та?дау адамны? б?кіл болаша? та?дырына тікелей ?сер етеді. Б?л ретте маманды? та?дау дегеніміз – та?дыр та?дау десе де бол?андай.
Жастар?а албырт ой, ?ш?ыр сезім т?н келеді. ?ркімні? неше т?рлі маманды?тарды игергісі келеді. Біра? соларды? ішінен ?айсысыны? басын ?старын білмей, ?иналатыны бар. Е? жа?сы маманды? ?айсы? Оны ?алай еткенде д?рыс та?дау?а болады? Оны тез ме?геріп алуды? жолы ?андай? Шынында да ?азіргі заманда ?ылыми – техникалы? прогресті? ?аламат ?суіні? н?тижесінде е?бекті? мамандандыру д?режесі соншалы?ты артып, шыр?ау биікке шары?тап кеткен
кезінде маманды?ты? т?рі к?п. ?алымдарды? есептеуі бойынша ?азір маманды?ты? 390 мы?нан астам т?рі бар. Соны? 15 мы?нан астамы ж?мысшы маманды?ы. Олай болса, ?ркім ?шы ?иыры жо? маманды? т?рлеріні? ?айсысын ?алап, ?айсысын ?стауы тиіс. Б?л ретте ?ркім е? алдымен ?з бойында ?алыптас?ан ?абілетіне, дамып келе жат?ан біліміне, бейіне денсаулы? ерекшеліктеріне ?арау керек. Осы атал?ан ?асиеттеріне орай маманды?ты? белгілі бір т?рлерін та?дауы ?ажет. ?сіресе осы салада ж?мыс істейтін т?жірибелі мамандарды? а?ыл – ке?есін ты?дауды?, оларды? ж?мыс орындарында болып, б?рін к?збен к?ріп, к??ілмен то?уды? зор ма?ызы бар.
?ркімні? та?да?ан маманды?ы ?зіне ?науы тиіс. Ол сонда ?ана бар ынта – жігерімен сол маманды?ты жете ме?геруге тырысады. Адамны? ?зіне ?на?ан, жаны жарат?ан, тал?амына сай келетін маманды? ризашылы? сезімін ?ялатады. Ол адам сонда ?ана ?з маманды?ын жете ме?геріп, толы? ?абілетін ж?мсап е?бек етеді, ?з е?бегін ма?таныш т?рады. М?ндай е?бек шабытын ша?ырады, ?дайы шы?армашылы? ізденіс ?стінде болу?а итермелейді.
Кездейсо? та?дай сал?ан маманды? адамны? ?ымбат уа?ытын бос?а ысырап етеді. Егер ат?аратын ж?мыс адамны? ?зіне ?намаса, талап – тал?амына сай келмесе, рухани ж?не дене к?шіні? м?мкіндіктерінен тыс т?рса, ондай ж?мысты? ауырлы?ы да, азабы да к?п болма?. Дегенмен де ?з ы?ыластарымен ат?ара алмайтын маманды?та?ы ж?мыстан айырылмай ж?ре беретін, одан ?зіне де, ?о?ам?а да пайда келетіне алмайтынын сезе ?оймайтын адамдарды? аз кездеспейтініне ?кінбеске болмайды.
Маманды? та?дау кезінде ?ркімні? психологиялы? ерекшеліктерімен ?атар оларды? моральды? к?з?арасы, ерік — жігері, борыш пен жауапкершілігі, т?уекелге бел байла?ышты?ы т?різді ?асиеттерді ескермеске болмайды. М?ны? ?зі ?сіресе геолог, ?ш?ыш, те?ізші, д?рігер сия?ты маманды? т?рлері та?да?анда ерекше назар аударатын н?рсе. Кейбір маманды? т?рлері оймен е?бек етуді, ал?ырлы?ты, тез шешім ?абылдауды ?ажет етеді. Міне, маманды? та?дау кезінде оны? осындай ерекшеліктерін ескеріп, отыру ?ажет екенін ?мір т?жірибесі к?рсетіп ж?р.
?р кезе?ні? ?з экономикалы?, ?леуметтік ж?не м?дени ерекшеліктері болады. Со?ан орай маманды? т?рлеріні? ма?ыздылы?ы да ?згеріп отырады. Маманды?ты? жаманы жо?, тек оны с?йе білу керек, ынта ?ойып, ?ызы?а ме?геру керек.
?аза?та: «Ата к?рген – о? жонар», ана к?рген – тон пішер», «?яда не к?рсе? – ?ш?анда соны ілесі?» деген ма?ынасы тере? ма?ал – м?телдер молынан кездеседі. ?рі б?л - б?тіндей бір халы?ты? ?мірлік т?жірибесін бір арна?а то?ыстыр?ан ?скеле? ?рпа?ты ?аршадай кезінен бастап ?андай бір к?сіпке баулуды? ?зіндік ба?ыт – ба?дары екені даусыз. Ежелден бері ?ста, зергер, етікші, ?рілші, ембі, атбегі, ??сбегі саяткер т. б к?птеген к?нігі к?сіби шеберлер ?з ?нерлеріні? ??пия - ?атпарларын к?лдене? к?к атты?а жайып сала бермеген. Олар ?ашанда ?абілет – бейімі б?лекше ?л – ?ыздарыны? біріне немесе ?здеріне ?те жа?ын ?олыны? ебі бар балалар?а ?ана ?з к?сібіні? ?ыр – сырын ?йретіп ?мірлік аманат ретінде ?алдырып отыр?ан. ?нерлі ата – ана осыны ?азірден бастап ?скеле? ?рпа?тарыны? ??ла?ына ??я бергеніні? ешбір айыбы жо? деп ойлаймын. Б?л бізді? хал?ымызда ?ана емес, д?ние ж?зі халы?тарында бар ?неге. Мысалы: француз де – Шеванилерді? отбасы ата – бабаларынан бері асыл тастар мен ба?алы зергерлік б?йымдарды жасайды, д?ние ж?зінде ?р т?рлі мемлекеттерінде ата?ты д?кендері бар.
«Кім боламын?»
Б?л аса бір к?рделі де ?иын сауал. Осы?ан жауап беретін адам кім дегенде алдымен ауыз?а ілігетіні та?ы да сол баланы? ата – анасы. ?йткені олар ?з перзентіні? жай – к?йін бесікте жат?ан кезінен жа?сы біледі. Одан кейінгі оны? бірден – бір а?ылшысы: ?з ш?кіртін к?нде к?ріп, ?зіндік мінез – ??лы?, ?абілет бейімін к??іліне т?йіп ж?ретін ?стазы.
Баланы болаша? к?сіпке ба?дарлау ісі жас талапты? е? ?уелі ?з хал?ыны? ?азіргі ?лтты? м?ддесін ескеретіндей ба?ытта ж?ргізілсе ??ба – ??п.
?орыта келгенде, маманды? та?дау кезінде бір – бірімен ты?ыз байланысты екі н?рсені м??ият ескеріп, басшылы??а ал?ан ж?н.
1. Б?л маманды? ма?ан не береді? Осы маманды?ты та?дасам, ?зімні? ?абілетімді т?гел ж?мсап, ?зімді ?зім к?рсете аламын ба?
2. Б?л маманды?ты ме?герсем, халы??а, ?о?ам?а ?андай пайда келтіре аламын.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Т?зды?тарды? негізгі т?рлері дайындау технологиясы»

ШҚО Үржар ауданы Таскескен ауылы

«Үржар колледжі»КММ

Ахмедиева Гульшира Сабыровна

Пәні: оқу өндіріс шебері

Сабақтың тақырып:Тұздықтардың негізгі түрлері дайындау технологиясы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: оқушыларға тұздық түрлері туралы мағлұмт беру, дайындалу технологиясын үйрету;
Дамытушылық: оқушылардың тұздық даярлауға деген қызығушылығы мен құштарлығын ояту;
Тәрбиеліліе: оқушыларды жүйелі еңбекке баулу, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, сұрақ-жауап
Көрнекілігі: нұсқау карта, суреттер
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) Оқушыламен амандасу;
ә) сабаққа дайындықтарын тексеру;
б) түгендеу, келмеген оқушылардың себептерін анықтау.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Сұрақ-жауап:1. Еттен жасалатын тағамдардың классификациясы туралы қысқаша түсініктерін сұрау.
2. Ет тағамдарын кулинарлық және жылылап өңдеу тәсіліне қарай топтарға бөлінеді: (қайнатылған, бұқтырылған, қурылған, көміп пісірілген, шабылған еттен).
ІІІ. Жаңа сабақ
Қысқаша тұздық дегеніміз не? Осыған тоқталып өтсек.Әлемніңқай бұрышында болса да, дәмді тағам тұздықсыз дайындалмайды. Кез келген кулинарлық анықтамалықтан француз гастраномдары 3000-ға жуық тұздықтың авторы екндігі туралы ақпарат ала аласындар. Жаңадан тапқан тұздықтарға сол елге немесе халыққа байланыстырып ат берген. Осылай француз асханасында «голландық», «португалдық», «итальяндық», «ағылшын», «баварлық», «польшалық» тіпті «татар», «орыс» тұздықтары пайда болды. Бірақ бұл тұздықтардың біреуі де сол елдердің ұлттық тағамдарына ұқсамайды.Тұздықпен тамақ дәмдірек болады, тәбетіңді ашады, сқазан сөлі жақсы бөлінеді. Тұздық – жеке ұсынатын тағам емес, ол тағамға ерекше дәм беретін дәмқосар, онсыз бірде-бір спаз тағам дайындамайды. Тұздық тағамның дәмін кіргізіп, хош иіс беріп, көрінісін әдемілеп, консистенциясын тартымды етіп қана қоймай, ол бірдей азық-түліктен дайындалатын тағам түрлерін өзгерте алады. Шындығында, кез келген еттің, көкөністердің немесе күріштің дәмі қосылғантұздықтың түріне қарай өзгереді.
Қосымша сипатына қарай, барлық тұздықтарды екі негізгі топқабөледі: ұн қосылған және ұн қосылмаған. Сонымен бірге тұздықтарды ыстық және салқын тұздықтар деп бөледі
VІ. Сарамандық жұмыс
Сарамандық жұмыс алдында оқушыларға техника қауіпсіздік ережесін еске түсірейік:
1. Жұмыс алдында электр сымының зақымданғанын тексер.
2. электр құралдарын жүйеге қосқанда және ажыратқанда құрғақ қолмен айырдың сыртынан ұстаңдар.
3. Қосылып тұрған электр құралдарын бақылаусызқалдырмаңдар.
4. Жұмысты аяқтағаннан кейін электр құралдарын сөндіріңдер.
Оқушылар екі топқа бөлініп, технолдогиялық нұсқау қартасы бойынша жұмыс жасайды.
1 – топ: «Ақтар» тобы ақ негізді тұздық даярлайды
Азық – түліктер: 1 стақан ет сорпасы, 2 ас қасық ұн, 1 ас қасық сары май, қажетінше тұз.
Дайындалу технологиясы:
1. қыздырылған майда ұнды тез араластыру, жағымды хош иіс шыққанша қыздыру (ұнның түсі өзгермеуі керек);
2. Ет сорпасымен араластыру;
3. Тұз қосып 20 минут қайнату;
4. Тұздықты тұздықтың ыдысына салу
2 – топ: «Қызанақ» тобы қызанақ тұздығын ақ тұздық негізінде дайындайды.
Азық – түлік: шала қуырылған тамыр сабақ, 1 дана пияз, жарты ас қасық қант, лимон, тұз, бұрыш (қажетінше).
Дайындалу технологиясы:
1. Шала қуырылған тамыр сабаққа, пиязды қосып 30 минут қайнатады;
2. Пісуге жақындағанда қант, тұз, бұрыш, лимон, сірке қышқылын қосады;
3. Тұздықты сүзгіден өткізеді, сүзгіде қалғанкөкөністердітұздықта езіп қайтадан қайнатуға дейін әкеледі, бірақ қайнатпайды;
4. Сары май қосып, тұздықты тұздықтың ыдысына салу.
V. Бекіту сұрақтары:
1. Тұздық дегеніміз не? (қысқаша)
2. Тұздықтарды негізгі неше топқа бөледі?
3. Тұздықтарды неше түрге бөледі?
VІ. Бағалау.
Сарамандық жұмыс барысында оқушылардың орындаған жұмысының сапасына, алған білімдеріне қарай бағалау.
Қорытынды.
Оқушылардың білімін сұрақ – жауап арқылы қорыту.
Не білдім?Не үйрендім ,Не білгім келеді,Үйге тапсырма: Тұздық түрлеріне қарай сөзжұмбақтар құрастырып келу.

Баяндама Мамандық таңдаудың өмірлік маңызы

Он бес пен жиырма бестің арасында
Бұл жаста аласым көп, бересім де
Алдымда толған мақсат, толған таңдау
Алайын анасын ба, мынасын ба?
Сұлтанмахмұт Торайғыров

«Мамандық таңдаудың өмірлік маңызы» (баяндама)

Кеше ғана ата – ананың аялы алақанында, ұстаздарыңның қамқорлығында болып келген сіздердің ендігі жерде өмірден өз орындарыңызды тауып, қоғамға пайдалы еңбекпен айналысатын белсенді азамат болуларыңыз — өмірлік парыз. Бұл ретте сіздердің алдарыңызда өмірлік мәні бар үлкен бір белес, жауапты міндет тұр. Ол — өз білімдеріңізді жоғары дәрежеде дәлелдеп, ҰБТ – н жоғары нәтиже көрсетіп, белгілі бір мамандықты дұрыс таңдай білу және оны меңгеру. Мамандықты дұрыс таңдау адамның бүкіл болашақ тағдырына тікелей әсер етеді. Бұл ретте мамандық таңдау дегеніміз – тағдыр таңдау десе де болғандай.
Жастарға албырт ой, ұшқыр сезім тән келеді. Әркімнің неше түрлі мамандықтарды игергісі келеді. Бірақ солардың ішінен қайсысының басын ұстарын білмей, қиналатыны бар. Ең жақсы мамандық қайсы? Оны қалай еткенде дұрыс таңдауға болады? Оны тез меңгеріп алудың жолы қандай? Шынында да қазіргі заманда ғылыми – техникалық прогрестің ғаламат өсуінің нәтижесінде еңбектің мамандандыру дәрежесі соншалықты артып, шырқау биікке шарықтап кеткен
кезінде мамандықтың түрі көп. Ғалымдардың есептеуі бойынша қазір мамандықтың 390 мыңнан астам түрі бар. Соның 15 мыңнан астамы жұмысшы мамандығы. Олай болса, әркім ұшы қиыры жоқ мамандық түрлерінің қайсысын қалап, қайсысын ұстауы тиіс. Бұл ретте әркім ең алдымен өз бойында қалыптасқан қабілетіне, дамып келе жатқан біліміне, бейіне денсаулық ерекшеліктеріне қарау керек. Осы аталған қасиеттеріне орай мамандықтың белгілі бір түрлерін таңдауы қажет. Әсіресе осы салада жұмыс істейтін тәжірибелі мамандардың ақыл – кеңесін тыңдаудың, олардың жұмыс орындарында болып, бәрін көзбен көріп, көңілмен тоқудың зор маңызы бар.
Әркімнің таңдаған мамандығы өзіне ұнауы тиіс. Ол сонда ғана бар ынта – жігерімен сол мамандықты жете меңгеруге тырысады. Адамның өзіне ұнаған, жаны жаратқан, талғамына сай келетін мамандық ризашылық сезімін ұялатады. Ол адам сонда ғана өз мамандығын жете меңгеріп, толық қабілетін жұмсап еңбек етеді, өз еңбегін мақтаныш тұрады. Мұндай еңбек шабытын шақырады, ұдайы шығармашылық ізденіс үстінде болуға итермелейді.
Кездейсоқ таңдай салған мамандық адамның қымбат уақытын босқа ысырап етеді. Егер атқаратын жұмыс адамның өзіне ұнамаса, талап – талғамына сай келмесе, рухани және дене күшінің мүмкіндіктерінен тыс тұрса, ондай жұмыстың ауырлығы да, азабы да көп болмақ. Дегенмен де өз ықыластарымен атқара алмайтын мамандықтағы жұмыстан айырылмай жүре беретін, одан өзіне де, қоғамға да пайда келетіне алмайтынын сезе қоймайтын адамдардың аз кездеспейтініне өкінбеске болмайды.
Мамандық таңдау кезінде әркімнің психологиялық ерекшеліктерімен қатар олардың моральдық көзқарасы, ерік — жігері, борыш пен жауапкершілігі, тәуекелге бел байлағыштығы тәрізді қасиеттерді ескермеске болмайды. Мұның өзі әсіресе геолог, ұшқыш, теңізші, дәрігер сияқты мамандық түрлері таңдағанда ерекше назар аударатын нәрсе. Кейбір мамандық түрлері оймен еңбек етуді, алғырлықты, тез шешім қабылдауды қажет етеді. Міне, мамандық таңдау кезінде оның осындай ерекшеліктерін ескеріп, отыру қажет екенін өмір тәжірибесі көрсетіп жүр.
Әр кезеңнің өз экономикалық, әлеуметтік және мәдени ерекшеліктері болады. Соған орай мамандық түрлерінің маңыздылығы да өзгеріп отырады. Мамандықтың жаманы жоқ, тек оны сүйе білу керек, ынта қойып, қызыға меңгеру керек.
Қазақта: «Ата көрген – оқ жонар», ана көрген – тон пішер», «Ұяда не көрсең – ұшқанда соны ілесің» деген мағынасы терең мақал – мәтелдер молынан кездеседі. Әрі бұл - бүтіндей бір халықтың өмірлік тәжірибесін бір арнаға тоғыстырған өскелең ұрпақты қаршадай кезінен бастап қандай бір кәсіпке баулудың өзіндік бағыт – бағдары екені даусыз. Ежелден бері ұста, зергер, етікші, өрілші, ембі, атбегі, құсбегі саяткер т. б көптеген кәнігі кәсіби шеберлер өз өнерлерінің құпия - қатпарларын көлденең көк аттыға жайып сала бермеген. Олар қашанда қабілет – бейімі бөлекше ұл – қыздарының біріне немесе өздеріне өте жақын қолының ебі бар балаларға ғана өз кәсібінің қыр – сырын үйретіп өмірлік аманат ретінде қалдырып отырған. Өнерлі ата – ана осыны қазірден бастап өскелең ұрпақтарының құлағына құя бергенінің ешбір айыбы жоқ деп ойлаймын. Бұл біздің халқымызда ғана емес, дүние жүзі халықтарында бар өнеге. Мысалы: француз де – Шеванилердің отбасы ата – бабаларынан бері асыл тастар мен бағалы зергерлік бұйымдарды жасайды, дүние жүзінде әр түрлі мемлекеттерінде атақты дүкендері бар.
«Кім боламын?»
Бұл аса бір күрделі де қиын сауал. Осыған жауап беретін адам кім дегенде алдымен ауызға ілігетіні тағы да сол баланың ата – анасы. Өйткені олар өз перзентінің жай – күйін бесікте жатқан кезінен жақсы біледі. Одан кейінгі оның бірден – бір ақылшысы: өз шәкіртін күнде көріп, өзіндік мінез – құлық, қабілет бейімін көңіліне түйіп жүретін ұстазы.
Баланы болашақ кәсіпке бағдарлау ісі жас талаптың ең әуелі өз халқының қазіргі ұлттық мүддесін ескеретіндей бағытта жүргізілсе құба – құп.
Қорыта келгенде, мамандық таңдау кезінде бір – бірімен тығыз байланысты екі нәрсені мұқият ескеріп, басшылыққа алған жөн.
1. Бұл мамандық маған не береді? Осы мамандықты таңдасам, өзімнің қабілетімді түгел жұмсап, өзімді өзім көрсете аламын ба?
2. Бұл мамандықты меңгерсем, халыққа, қоғамға қандай пайда келтіре аламын.