К?йлек сызбасын жасау ?шін ?ажетті ?лшемдер

Мұғалімі: Дукенов И

Сабақтың тақырыбы: Көйлек сызбасын жасау үшін қажетті өлшемдер.Тор құрылымының сызбасын жасау.

Сабақтың мақсаты: а) Өлшем алу тәсілдерін және есептеу формуласы арқылы тор құрылымының сызбасын жасауды үйрету, оқушының теориялық білімдерін жетілдіру, техникалық мәлімет беру;

ә) ойлау қабілетін дамыту, пәнге қызығушылығын арттыру, шығармашылық жұмыстарды орындатуда дағды қалыптастыру;

б) оқушыларды әсемдікке, іскерлікке, ұқыптылыққа, эстетикалық талғаммен сәнді киінуге тәрбиелеу,

Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, зерттеу жұмысы, сарамандық жұмыс,әңгімелесу

Сабақтың көрнекілігі: сызбалар, см. таспа, манекен, интерактивті тақта.

Пәнаралық байланыс: геометрия, сызу, математика.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, оқушы назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Сән туралы түсінік.

Топтық жұмыс (оқушыларды шығармашылыққ а баулу)

а) «Сән», «Силуэт», «Стиль»дегеніміз не?

ә) Зерттеу жұмысы. Білім ордасындағы сәнгер ұстаздар туралы топ жұмыстары.

ІІІ.Үй тапсырмасын қорытындылау.

Қазақстандағы сәнгерлер.

ІҮ. Жаңа сабақ.

1. Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау;

2. Өлшем алуды таблица бойынша түсіндіру;

3. Оқушылар жұмысы: манекенмен жұмыс жасау;

4. Өлшем алу арқылы тор сызбасының құрылымын жасау жолдарын түсіндіру;

5. Тор құрылымынң сызбасын есептеу формуласы арқылы жасауды үйрену;

Ү. Сабақты бекіту. «Кім жылдам»ойыны.

Өлшем алудың шартты белгілерін жазу.

ҮІ. Сабақты қорытындылау. «Адасқан сөздер» орнын табу.

ҮІІ.Үйге тапсырма беру. Өз өлшемдері бойынша тор сызбасын жасау.

ҮІІІ. Оқушыларды бағалау.

Сабақтың барысы.

І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды түгендеп, назарын сабаққа аудару.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау. Топпен жұмыс.

Жұмыс түрлері	І-топ	ІІ-топ	ІІІ-топ
Сұрақ -жауап	«Сән» сөзінің ұғымы. Сән түрлері.	«Силуэт» дегеніміз не? Силуэт түрлері.	«Стиль» дегеніміз не? Стиль түрлері.
2.Оқушылар- дың зерттеу – шығармашылық жұмыстары. (Мектептегі сәнгер ұстаздардан сұхбат алу)	Көркемдеуші сәнгер ұстаз	Тігінші – сәнгер ұстаз	Тоқымашы – сәнгер ұстаз

ІІІ. Үй тапсырмасын қорытындылау.

Қазақстандағы атақты сәнгерлер (Қ. Нұрқаділова, А. Кәуменова, Б. Исмаилов)

ІҮ. Жаңа сабақ.

1. Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

- Оқушылар, өздерің жаңа көргендей кереметтей сән үлгісіндегі киімдерді тігу үшін ең алдымен біз өлшем алу тәсілдерін білуіміз керек. Олай болса, бүгінгі біздің тақырыбымыз: Көйлек сызбасын жасау үшін қажетті өлшемдер. Сабақтың мақсаты: көйлек сызбасын жасау үшін өлшем алу тәсілдерін және оны есептеу формуласы арқылы тор құрылымының сызбасын жасауды үйрену.

2. Өлшем алуды таблица бойынша түсіндіру.

- Көйлек иықты бұйымдарға жатады. Көйлек Х ғасырда Римде пайда болған. «Көйлек» - латын сөзі, оны аударғанда «кию» деген мағына береді. Оқушылар, өлшем алу кезінде сақталатын ережені кім айтады? Біз бұл ережемен бұрыннан таныспыз. Оқушылар, енді осы ереже бойынша көйлек сызбасын жасау үшін өлшемдер алуды үйренеміз. Қазір алдарыңа өлшем алу кестесін таратамын. Көйлек сызбасының негізін құрайтын өлшемдер мыналар:

Көйлек сызбасын жасау үшін өлшемдер

№	Шартты белгілер	Өлшем аты	Өлшеу тәсілдері
1	МойЖо	Мойынның жартылай орамы	Мойын тұғыры бойынша жетінші мойын омыртқасы және алдыңғы күретамыр ойдымы арқылы
2	КЖо I	Кеуденің жартылай орамы(бірінші)	Артқы жағынан- жауырын бойынша көлденеңінен қолтық ойдымы бұрыштары деңгейінде, алдыңғы жағынан- кеуде безінен жоғары
3	КЖо II	Кеуденің жартылай орамы (екінші)	Артқы жақтан КЖо I сияқты, алдыңғы жақтан- кеуде бездерінің шығыңқы нүктелері арқылы
4	БЖо	Белдің жартылай орамы	Бел сызығындағы резеңке бойынша көлденеңінен
5	МЖо	Мықын жарты орамы	Көлденеңінен мықынның шығыңқы нүктелері деңгейінде алдыңғы жағынан (іштің шығыңқылығын ескеріп)
6	Кбж	Кеуде биіктігінің жартысы	Қолтық ойдымы кеуде безінің үстімен алдыңғы бұрыштар аралығы
7	Кб	Кеуде биіктігі	Мойын тұғырынан иық ылдиының ортаңғы сызығынан кеуденің жоғарғы нүктесіне дейін
8	АБұ	Алдыңғы бойдың ұзындығы, бел сызығына дейін	Мойын тұғырынан кеуденің жоғарғы нүктесі арқылы бел сызығына дейін
9	АрБұ	Артқы бойдың ұзындығы, бел сызығына дейін	Артқы бойдағы мойын тұғырынан бел сызығына дейін
10	ИҚб	Иықтың қиғаш биіктігі	Иық сүйегінен артқы бойдағы белсызығының ортасына дейін
11	АбЕж	Артқы бой енінің жартысы	Қолтық ойдымдарының артқы бұрыштары арасындағы жауырындар бойынша
12	Иұ	Иық ұзындығы	Мойын тұғырынан иық ортасымен иық сүйегіне дейін
13	Бұ	Бұйым ұзындығы	Мойын тұғыры жанындағы жобаланған иық тігісінен бұйымның қажетті ұзындығына дейін

• Осы кесте бойынша манекеннен өлшем алып үйренеміз. ( оқушылар манекенмен жұмыс істейді)

• Оқушылар, адамға көйлек тігу үшін адамдар тұлғасының өлшемі керек екенін білдіңдер. Тұлғалар өлшемі үш топқа бөлінеді:

Тұлғалар өлшемі

Ұзындықтары

Ендері

Орамдары

Белге, қолға. Бұйым ұзындығы.

Артқы бой кеуде

Мойын, иық, білек, кеуде, бел, мықын

• Сендер өлшем алып болдыңыздар, енді киімді конструкциялаймыз. Жалпы киімді конструкциялау дегеніміз не? Киімді конструкциялау процесі мына құрылымдардан тұрады:

Суреттер

Киімді конструкциялау процесі

Сызбалар

Есептеу формулалары

Қосымшалар

- Біз киімді конструкциялау процесі нелерден тұратынын білдік, сол сияқты бұның қосымшасы да бар. Қосымша дегеніміз – еркін қимыл –қоғалыс және ауа қабатын жасау үшін қосылатын керекті шама. Қосымша екіге бөлінеді:

Арнайы халаттар, алжапқыштар

Сән-салтанат, спорттық, күнделікті киімдер

Әскери киімдер

Еркін қозғалысты қамтамасыз ететін керекті шама

Техникалық

Сән бағытына бұйым пішіні мен көлеміне байланысты

Сәндік конструкциялық

Қосымша

• Сол сияқты еркін қозғалыс және ауа қабатын жасау үшін қосылатын керекті қосымша шамалар болады. Олар:

Қосымша шамалары

Өлшемнің шартты белгілері	Өлшем шамасы, см	Қосымшаның шартты белгілері	Қосымша шамасы
МойЖо	17,6	Қме	0,7
КЖо I	41,0	-	-
КЖо II	44,0	Қк	3-5
БЖо	32,8	Қб	-4
МЖо	48,0	Қм	3-4
Кбж	15,7	Қкбж	0,2 х Қк
Кб	26,0	-	0,5
АБұ	42,0	Қабұ	1,05
АрБұ	40,9	Қарбұ	1
ИҚб	40,2	-	-
АбЕж	17,0	Қабеж	0,3 х Қк
Иұ	13,4	-	-
Бұ	94,0	-	-

• Көйлектің бөлшектерін орналастыру үшін бізге тор құрылымының сызбасы керек. Ол үшін алдымен көйлектің қандай бөлшектерден тұратынын білу керек. Көйлектің негізгі бөлшектерін кім атайды?

Негізгі бөлшектер

Алдыңғы бой

Жағалар

Жеңдер

Артқы бой

• Тор құрылымына қандай бөлшектер орналасады екен?

• Оқушылар, ірі бөлшектерге қай бөлшектер жатады?

Көйлектің ірі бөлшектері сызбасы: алдыңғы бой мен артқы бой сызбасы

Осы бөлшектерді біз тор құрылымына орналастыруымыз керек. Енді біз есептеу формуласы арқылы тор құрылымының сызбасын жасауды үйренеміз. Ол үшін есептеу формуласының кестесін қолданамыз.

Есептеу формуласын қолдану арқылы тор құрылымының сызбасын жасаудың үлгісі

1	2	3	4	5
№	Белгілеу	Қиындылар мен нүктелер аты	Есептеу формуласы	Цифрлық есеп, см
1	Ж	Ж нүктесінде тік бұрыш жасау	Тор жасау
2	ЖЖ1	Бұйым ені	КЖоІІ+Кк	44+5=49
3	ЖЖ2	Артқы бой ені	АбЕж+Қабеж	17,0+1,5=18,5
4	Ж1 Ж3	Алдыңғы бой ені	Кбж+(КЖоІІ-КЖоІ)+Кбж	16+(44-42)+1,0=19
5	Ж2 Ж3	Ойық ені	ЖЖ2-(ЖЖ2+Ж1 Ж3)	49-(18,5+19)=11,5
6	ЖК	Ойық тереңдігі	0,5 АрБұ+ҚАрБұ	0,5*40+1,5=21,5
7	ЖБ	Бұйым ұзындығы бел сызығына дейін	АрБұ+ҚАрБұ	41+1=42
8	БМ	Мықын сызығы	0,5* АрБұ-2	0,5*41-2=18,5
9	ЖЕ	Бұйым ұзындыға	Бұ+ҚАрБұ	94+0,5=94,5
10	К, Б, М, Е нүктелерінен горизонталь сызықтарын Ж1 нүктесінен түсірілген түзу сызықтармен қиылысқанға диін жүргізу. Қиылысқан жерлеріне К1, Б1, М1, Е1 нүктелерін белгілеу. Ж2 және Ж3 нүктелерінен төмен қарай КК1 сызығына дейін тік сызықтар жүргізу, қиылысу нүктелерін К2 К3 әріптерімен белгілеу.

-Оқушылар, осы кесте арқылы біз тақтаға тор құрылымының сызбасын сызып көрейік.

Көйлектің тор құрылымы кестесі

Ү. Сабақты бекіту. «Кім жылдам» ойыны. (өлшем алудың 13 шартты белгілерін дәптерлеріне 2 минут уақытта жаздыру)

ҮІ. Сабақты қорытындылау.

«Адасқан сөздер» ойыны.

Орны алмасқан сөздердің орнын табу.

ЖЖ1	алдыңғы бойыны
ЖЖ2	ойық ені
Ж1 Ж3	артқы бой ені
Ж2 Ж3	бұйым ені
ЖК	мықын сызығы
ЖБ	ойық тереңдігі
БМ	бұым ұзындығы
ЖЕ	бел сызығына дейінгі ұзындық

ҮІІ. Үйге тапсырма беру. 1. Өз өлшемдері бойынша 1:4 масштабпен тор сызбасының құрылымын жасап келу.

ҮІІІ. Оқушыларды бағалау.

К

Ө

Й

Л

Е

К

1. Негізгі өлшемді ата?

2. Қол тігісінің бір түрі

3. Иықты бұйым?

4. Адам мүсінінің пропорциясына жақын келетін...

5. Уақытша киім егесі?

6. Силуэттің бір түрі?