?аза?ты? ?лтты? киімдерін бисермен ?шекейлеу

Та?ырыбы: ?аза?ты? ?лтты? киімдерін бисермен ?шекейлеу.

Ма?саты: хал?ымызды? ?ол?нері, к?ркем тігістері туралы ??ымды ?алыптастыру. Саба?ты? ма?саты: ?ол?нер тарауы бойынша ал?ан м?ліметтерді жина?тау, пысы?тау. ?ауіпсіздік ережесін са?тау. Та?ырып бойынша білімдерін толы?тыру. Дамытушылы?: танымды? ?ызы?ушылы?ын дамыту. Т?рбиелік: е?бекке т?рбиелеу, салт - д?ст?рді ??рметтеп, ?семдікке, эстетикалы? тал?ам?а т?рбиелеу. Саба?ты? ?діс - т?сілі: т?сіндіру, с?ра? жауап, сараманды?. Саба?ты? к?рнекілігі: слайд, суреттер. П?наралы? байланыс: бейнелеу ?нері, математика, тарих, сызу. ?ажетті ??рал - жабды?тар: бір т?сті мата, бисер т?рлері, кергіш, ине, жіп, ойма?. Саба? барысы: I. ?йымдастыру кезе?і. О?ушыларды? зейінін саба??а аудару. II. ?й тапсырмасын «К??ілді сауда» ойыны ар?ылы с?рау. ?здері дайында?ан ?шекей б?йымдарды «д?кенге» ?ойып, «сату».Суреттер ар?ылы. 1. Бисер дегеніміз не? 2. Е? ал?аш бисер ?ай елде пайда болды? 3. Т???ыш рет бисер ?андай ?ндіріспен байланысты болды? 4. Бисермен с?ндік ?шін ?андай б?йымдар то?ылады? 5. Бисерді неден жасайды? 6. Бисерді е? к?п шы?аратын елді ата? III. Ма?сат ?ою кезе?і. 1. ?ол?нер туралы т?сінік. Кесте тігу ?нері. 2. Б?гін саба?ымызда хал?ымызды? ?ол?нер туралы м?лімет аламыз, к?ркем тігіс т?рлерін тігу барысында толы? ме?гереміз, ж?мыс барысында ?ауіпсіздік ережесін са?таймыз. IV. Жа?а саба? Кесте – ?аза? хал?ыны? ?ол?неріні? ерекше т?ріні? бірі. ?олмен кестелеп тігу – ?те к?не заманнан келе жат?ан ?олданбалы ?нер т?рі. ?олданбалы ?нер – к?птеген елдерді? шеберлеріні?, суретшілеріні? шы?армашылы? жемісі Ол киімдерді, интерьерді ?шекейлеу н?тижесінде кісіні? к??іл - к?йін к?тереді. ?ол кестесі б?йымдарына т?тынушылар с?расыны? ?су б?йымдарды? т?рлерін к?бейтуге, оны? с?ндігін т?рлендіруге ж?не кестелеуді? ?дістерін к?бейтуге к?мектеседі. Кесте тігу ?шін ?олданылатын ??рал - саймандар: Кергіштер – кесте тігушіні? негізгі ??ралы. Ол матаны керіп ?стайды ж?не оны за?ымдалудан са?тайды. Кергіштер д??гелек болады. Ол біріні? ішіне бірі кіретін екі д??гелектен т?рады. Оны а?аштан, пластамассадан, резе?кеден ж?не металдан дайындайды. Инелер – мата ?алы?ды?ы мен жіпті? жуанды?ына ?арап та?далады. ?айшылар – жіпті? ?шын ?ию ?шін ?айт?ы ?айшылар, орал?ан жіпті ?ию ж?не жіпті тегістеу ?шін орташа ?айшы ?олданылады. Жіптер – кестелеу ?шін таби?и, жасанды, синтетикалы? ж?не аралас жіптер, ирис, мулине т. б. жіп т?рлері ?олданылады. Калька – б?л м?лдір а? ?а?аз. Калька т?пн?с?а суретті? к?шірмесін жасау ?шін ?олданылады. Ал калькадан суретті сата?а к?шіру ?шін к?шіргіш ?а?аз пайдаланылады. ?рнек ??растыру ?шін милиметрлік ?а?аз ?олданылады. Кестелеуге арнал?ан материалдар – канва, тегіс боял?ан мата. Ертеде хал?ымыз т?тынатын б?йымдарыны? б?рін кестемен ?шекейлеп безендірген. Сол сия?ты ?аза? хал?ыны? ?ол?неріні? ?мірге келуі халы?ты? к?шпелі ?міріне байланысты. Атадан баласына, анасынан ?ызына мирас болып келе жат?ан - с?ндік ?неріні? ?зі ?лтты? м?дениетті? дамуына ы?пал етеді. Аталарымыз ?ызымыз бен ?лымыз сегіз ?ырлы, бір сырлы болуын ?ада?ала?ан. ?сіресе ?ыз бала?а: ине саба?тап, т?йме ?адау, кесте тігуді, ас пісіруді ?йретсе, ?л балаларымыз?а таспа тілу, ?рім то?у, мал сою ж?не м?шелеуді ?йреткен. Б?гінгі к?нні? талабына сай ?ол?нер т?рлері де сан алуан. Кестелеу, к?ркемдеп тігу, ою - ?рнектерін ?шекейлеу. Кестені к??іл сызады, ?ол тігеді, к?з сынайды дегендей, кесте тігуді? алуан ?дісі бар. «Біз кесте», «Гобелен» (к?піртпелі) кесте, «Монша?пен кестелеу» (бисерлеу) деп атайды. Кестелеу ?нері д?ние ж?зіні? ?р хал?ында бар. Сонымен ?атар ?р халы?ты? тарихи ерекшелігіне ж?не эстетикалы? тал?амына байланысты ?зіні? ерекшеліктерімен ерекшеленеді. Еуропада кестемен айналысу а?с?йекті?, м?дениеттілікті? белгісі ретінде ?абылдан?ан. ?й т?рмысында?ы ?ажетті б?йымдар: дастархан, терезе пердесі, ?ол орамалдар, жасты? тыстары, т?рлі к?лемдегі ?лкенді - кішілі стол жап?ыштар барлы?ы кестеленген. ?аза? ?йелдері де ертеден б?гінге дейін м?мкіндігінше пайдаланатын заттарын кестемен с?ндеуге тырысады. Жиі ?олданатын кесте т?рлері – «баспа кесте», «?абыр?а кесте», «біз кесте», «ты?ыз кесте», «маржандау», «т?кті кесте» ж?не т. б. Б?л – ?аза? ?ыздарына аналарыны? бала кезінен ?йрететін ыжда?аттылы? пен т?зімді талап ететін ?ол?нер т?рі. Адам бойында, ?сіресе бойжеткендерге табанды, сабырлы, ??ыпты, зерделі мінез - ??лы? ?алыптастыруда кесте ?неріні? тигізетін пайдасы к?п. ?азіргі к?нде ата - бабамыз айналыс?ан ?андай да бір ата к?сібі болмасын ?з ма?ызы мен ?асиетін жойма?ан, ?айта т?рленіп ?азіргі заман талабына сай ерекшеленіп отыр. Енді біз б?гінгі саба?ымызда, соны? ішінде кесте тігу ?неріне то?таламыз. «Егер мал таппа? болса? ?ол?нерді ?йренбек керек, мал ж?тайды, ?нер ж?тамайды» деп Абай атамыз ?ле?мен ке?ес беріп кеткен. С?ра?тар. 1. К?ркем тігіс т?рлерін ата. Схема бойынша ж?мыс. Тор тігіс Ай?ас тігіс та?дай тігіс ?абыр?а тігіс Ж?лдызша тігіс 2. Жо?арыда атал?ан к?ркем тігістер ар?ылы ?андай тігістер ар?ылы ?андай кесте т?рін тігуге болады? Шым кесте монша? кесте Біз кесте Баспа кесте V. Сараманды? ж?мыс. Техникалы? ?ауіпсіздік ережелері. Суреттер, дайын ?лгілерді, кестеленген дайын ж?мыстарды к?рсету. Кесте тігуге пайдаланатын ??ралдар: ине, ойма?, біз, ?айшы, кергіш, жіптер т?рлері. А? ?а?аз?а эскиз т?сіріп ?иып аламыз. Керілген мата?а суретін т?сіреміз. Кесте тігу кезінде ?арапайым е?бек ?оз?алыстары (сауса?, білезік, шынта? ?оз?алыстары) болады. ?ауіпсіздік ережесін бір о?ушы о?ып береді. О?ушыларды? тігіс т?рлеріне м?н беру, тексеру, к?мектесу. Саба?тан ал?ан ?серлері бойынша о?ушылар ма?ал - м?телдер айтады. ?ол?нерді? бір т?рі ?шекейлі кестелеу. ?аза?ты? н?зік ?ыздары, к?ркемдеп оны тігеді. Кестелеуді? ?ыр - сырын апайымыз біледі, Ш?кіртіне ?р кезде ?йретіп ол ж?реді. VI. Саба?ты ?орытындылау. – Кесте тігуге ?ажетті аспаптар?а ?андай аспаптар жатады? – Инені? ??рылысы мен т?рлері. – Кім айтады, инені? ??рылысы мен оны? ?олданылуы туралы? – ?андай тігіс т?рлерін ж?не атауларын білеміз? - Кестелеуге ?андай жіптер ?олданылады? Инемен тігетін тігістерді? т?рлеріне байланысты плакатта?ы суреттер бойынша о?ушыларды? жауабы (к?ктеу, тепшу, ж?рмеу, ?айып тігу) Кестелеуді? бірнеше т?рі ?олданыста бар. Олар «біз кесте», «ай?ас» тігу, «жіп салып» тігу, Жаса?ан б?йымдарыны? сапасын тексеру, талдау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?аза?ты? ?лтты? киімдерін бисермен ?шекейлеу»

Тақырыбы:Қазақтың ұлттық киімдерін бисермен әшекейлеу
Мақсаты: халқымыздың қолөнері, көркем тігістері туралы ұғымды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты: қолөнер тарауы бойынша алған мәліметтерді жинақтау, пысықтау. Қауіпсіздік ережесін сақтау. Тақырып бойынша білімдерін толықтыру.
Дамытушылық: танымдық қызығушылығын дамыту.
Тәрбиелік: еңбекке тәрбиелеу, салт - дәстүрді құрметтеп, әсемдікке, эстетикалық талғамға тәрбиелеу.
Сабақтың әдіс - тәсілі: түсіндіру, сұрақ жауап, сарамандық.
Сабақтың көрнекілігі: слайд, суреттер.
Пәнаралық байланыс: бейнелеу өнері, математика, тарих, сызу
. Қажетті құрал - жабдықтар: бір түсті мата, бисер түрлері, кергіш, ине, жіп, оймақ.

Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын «Көңілді сауда» ойыны арқылы сұрау. Өздері дайындаған әшекей бұйымдарды «дүкенге» қойып, «сату».Суреттер арқылы.
1. Бисер дегеніміз не?
2. Ең алғаш бисер қай елде пайда болды?
3. Тұңғыш рет бисер қандай өндіріспен байланысты болды?
4. Бисермен сәндік үшін қандай бұйымдар тоқылады?
5. Бисерді неден жасайды?
6. Бисерді ең көп шығаратын елді ата?

III. Мақсат қою кезеңі. 1. Қолөнер туралы түсінік. Кесте тігу өнері.
2. Бүгін сабағымызда халқымыздың қолөнер туралы мәлімет аламыз, көркем тігіс түрлерін тігу барысында толық меңгереміз, жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін сақтаймыз.

IV. Жаңа сабақ
Кесте – қазақ халқының қолөнерінің ерекше түрінің бірі. Қолмен кестелеп тігу – өте көне заманнан келе жатқан қолданбалы өнер түрі. Қолданбалы өнер – көптеген елдердің шеберлерінің, суретшілерінің шығармашылық жемісі Ол киімдерді, интерьерді әшекейлеу нәтижесінде кісінің көңіл - күйін көтереді. Қол кестесі бұйымдарына тұтынушылар сұрасының өсу бұйымдардың түрлерін көбейтуге, оның сәндігін түрлендіруге және кестелеудің әдістерін көбейтуге көмектеседі. Кесте тігу үшін қолданылатын құрал - саймандар: Кергіштер – кесте тігушінің негізгі құралы. Ол матаны керіп ұстайды және оны зақымдалудан сақтайды. Кергіштер дөңгелек болады. Ол бірінің ішіне бірі кіретін екі дөңгелектен тұрады. Оны ағаштан, пластамассадан, резеңкеден және металдан дайындайды. Инелер – мата қалыңдығы мен жіптің жуандығына қарап таңдалады. Қайшылар – жіптің ұшын қию үшін қайтқы қайшылар, оралған жіпті қию және жіпті тегістеу үшін орташа қайшы қолданылады. Жіптер – кестелеу үшін табиғи, жасанды, синтетикалық және аралас жіптер, ирис, мулине т. б. жіп түрлері қолданылады. Калька – бұл мөлдір ақ қағаз. Калька түпнұсқа суреттің көшірмесін жасау үшін қолданылады. Ал калькадан суретті сатаға көшіру үшін көшіргіш қағаз пайдаланылады. Өрнек құрастыру үшін милиметрлік қағаз қолданылады. Кестелеуге арналған материалдар – канва, тегіс боялған мата.

Ертеде халқымыз тұтынатын бұйымдарының бәрін кестемен әшекейлеп безендірген. Сол сияқты қазақ халқының қолөнерінің өмірге келуі халықтың көшпелі өміріне байланысты. Атадан баласына, анасынан қызына мирас болып келе жатқан - сәндік өнерінің өзі ұлттық мәдениеттің дамуына ықпал етеді. Аталарымыз қызымыз бен ұлымыз сегіз қырлы, бір сырлы болуын қадағалаған. Әсіресе қыз балаға: ине сабақтап, түйме қадау, кесте тігуді, ас пісіруді үйретсе, ұл балаларымызға таспа тілу, өрім тоқу, мал сою және мүшелеуді үйреткен. Бүгінгі күннің талабына сай қолөнер түрлері де сан алуан. Кестелеу, көркемдеп тігу, ою - өрнектерін әшекейлеу. Кестені көңіл сызады, қол тігеді, көз сынайды дегендей, кесте тігудің алуан әдісі бар. «Біз кесте», «Гобелен» (көпіртпелі) кесте, «Моншақпен кестелеу» (бисерлеу) деп атайды. Кестелеу өнері дүние жүзінің әр халқында бар. Сонымен қатар әр халықтың тарихи ерекшелігіне және эстетикалық талғамына байланысты өзінің ерекшеліктерімен ерекшеленеді.

Еуропада кестемен айналысу ақсүйектің, мәдениеттіліктің белгісі ретінде қабылданған. Үй тұрмысындағы қажетті бұйымдар: дастархан, терезе пердесі, қол орамалдар, жастық тыстары, түрлі көлемдегі үлкенді - кішілі стол жапқыштар барлығы кестеленген. Қазақ әйелдері де ертеден бүгінге дейін мүмкіндігінше пайдаланатын заттарын кестемен сәндеуге тырысады. Жиі қолданатын кесте түрлері – «баспа кесте», «қабырға кесте», «біз кесте», «тығыз кесте», «маржандау», «түкті кесте» және т. б. Бұл – қазақ қыздарына аналарының бала кезінен үйрететін ыждақаттылық пен төзімді талап ететін қолөнер түрі. Адам бойында, әсіресе бойжеткендерге табанды, сабырлы, ұқыпты, зерделі мінез - құлық қалыптастыруда кесте өнерінің тигізетін пайдасы көп. Қазіргі күнде ата - бабамыз айналысқан қандай да бір ата кәсібі болмасын өз маңызы мен қасиетін жоймаған, қайта түрленіп қазіргі заман талабына сай ерекшеленіп отыр. Енді біз бүгінгі сабағымызда, соның ішінде кесте тігу өнеріне тоқталамыз. «Егер мал таппақ болсаң қолөнерді үйренбек керек, мал жұтайды, өнер жұтамайды» деп Абай атамыз өлеңмен кеңес беріп кеткен.

Сұрақтар. 1. Көркем тігіс түрлерін ата. Схема бойынша жұмыс.
Тор тігіс
Айқас тігіс таңдай тігіс
Қабырға тігіс
Жұлдызша тігіс
2. Жоғарыда аталған көркем тігістер арқылы қандай тігістер арқылы қандай кесте түрін тігуге болады?
Шым кесте моншақ кесте

Біз кесте Баспа кесте

V. Сарамандық жұмыс. Техникалық қауіпсіздік ережелері. Суреттер, дайын үлгілерді, кестеленген дайын жұмыстарды көрсету.
Кесте тігуге пайдаланатын құралдар: ине, оймақ, біз, қайшы, кергіш, жіптер түрлері.

Ақ қағазға эскиз түсіріп қиып аламыз. Керілген матаға суретін түсіреміз. Кесте тігу кезінде қарапайым еңбек қозғалыстары (саусақ, білезік, шынтақ қозғалыстары) болады. Қауіпсіздік ережесін бір оқушы оқып береді. Оқушылардың тігіс түрлеріне мән беру, тексеру, көмектесу. Сабақтан алған әсерлері бойынша оқушылар мақал - мәтелдер айтады.
Қолөнердің бір түрі әшекейлі кестелеу. Қазақтың нәзік қыздары, көркемдеп оны тігеді. Кестелеудің қыр - сырын апайымыз біледі, Шәкіртіне әр кезде үйретіп ол жүреді.

VI. Сабақты қорытындылау.
– Кесте тігуге қажетті аспаптарға қандай аспаптар жатады?
– Иненің құрылысы мен түрлері.
– Кім айтады, иненің құрылысы мен оның қолданылуы туралы?
– Қандай тігіс түрлерін және атауларын білеміз?
- Кестелеуге қандай жіптер қолданылады?
Инемен тігетін тігістердің түрлеріне байланысты плакаттағы суреттер бойынша оқушылардың жауабы (көктеу, тепшу, жөрмеу, қайып тігу) Кестелеудің бірнеше түрі қолданыста бар. Олар «біз кесте», «айқас» тігу, «жіп салып» тігу, Жасаған бұйымдарының сапасын тексеру, талдау.