М??алім костюм тарихы,стиль ж?не силуэт туралы,сондай-а? киімні? т?сі,пропорциясы туралы ??гімелейді.
Археологиялы? ?азбалар н?тижесі киімні? ?арапайым т?рі к?не палеолит д?уірінде пайда бол?анын аны? д?лелдейді.Б?л д?уірде тек тікелей таби?аттан алынатын ??деуді ?ажет етпейтін материалдарды ?ана пайдалан?ан.М?ндай киім ?арапайым бол?ан ж?не не жынысты? ,не ?леуметтік жа?ынан айырмашылы?ы болма?ан.Б?л кезе?де костюм сырт?ы ортаны? ?серінен ?ор?айтын ?абырша? р?лін ат?ар?ан.Неолит д?уірінде е? ?ызы?ы сол- ?лі к?нге дейін ?зіні? ?зектігін жойма?ан киімні? негізгі ?лгілері пайда бола бастады.Тарихи кезе?дерге байланысты адам ?ауымдар?а б?ліне баста?аннан кейін ,киімді т?рлі жынысты?,?леуметтік,м?ліктік белгілері бойынша б?ліп ?арау туындады.Осы?ан орай,костюм ?зіні? жетілуіні? ерте кезінен бастап адамны? ?о?амды? ?мірінде болып жат?ан барлы? ?згерістерді к?рсетеді.
С?н (франц. Moda,лат.modus-?лшем,?рекет т?сілі)-киім кию м?дениеті,?мірді? ?рт?рлі сферасында жеке тал?амны? уа?ытша ?стемдік етуі.
Костюм (франц.costume-киім-кешек)-белгілі бір ?лтты?,д?уірді?,сословияны? т?ра?ты киім ?лгісі.Костюм ?р д?уірді? эстетикалы? идеалын к?рсетеді.
1.Классикалы? (?ата?,іскерлік,элегантты) стиль.О?ан ?асырлар бойы жина?тал?ан е? т?ра?ты,та?дамалы,с?ннен тыс,?згермейтін с?н ?лгілері жатады.
Оны? негізгі белгілері-форманы? т?ра?тылы?ы,адамды іскер,?стамды етіп к?рсетуі,мінсіздігі,?олайлылы?ы,беріктігі.Б?л стиль ?мірді? барлы? белгілері ?шін ы??айлы.дегенмен классикалы? стильге с?н ?лемі біраз ?згерістер енгізіп т?рады.
Іскерлік стиль:
?имыл?а кедергі келтірмейді,ы??айлы;
Н?зік ре?кті немесе ?са? суретті жо?ары сапалы;
Т?стері ?атты ашы? емес ж?не н?зік,тыны?;
Аксесуарлары мен ?шекейлері ?стамды;
Орташа ?кшелі немесе ?кшесіз жайпа? ая? киімдер.
2.Спортты? стильдегі киімдер.?оз?алыс?а,т?рлі ж?мыс?а,белсенді демалыс?а ы??айлы.Жалпы,спортты? стильдегі киімдерде адам ?зін еркін сезінеді.спортты? киімдер ассартименттері-к?ртеше,жейде,?рт?рлі ?зынды?та?ы ж?не ?рт?рлі ?рленгенбелдемшелер,комбинезондар,джинсы киімдері.
5.?азіргі заман т?рмысты? киім стильі,?зіні? таза к?рінісін сирек ?олданылады.К?бінесі стильдерді? араласуы кездесіп отырады.Б?л ??былыс эклетика деп аталады.Т?рмысты? киімдер бірнеше т?рге б?лінеді:
?ызметтік киім-б?л классикалы? стильдегі,ы?шам ж?не д?л ??делген,т?сі ?стамды ?арапайым киім.?ызметтік киім ?ызмет орнына ж?не ?ызмет т?ріне байланысты ?р т?рлі болады.
Серуендік киім-б?л адамны? ?мір с?ру ?лгісіне,мінез-??л?ына,т?р?ан жеріне байланысты ?стамды,бірден к?зге т?спейтін,к?шеге шы??анда киетін,аралас стильдегі ы??айлы киім.
Арнаулы ж?мыс киімі-?арапайым пішілген,?оз?алысты шектемейтін ке? киім.Б?л киімді киген адам ?зін-?зі ы??айлы сезінуі керек.К?біне спортты? негіздегі киім тігіледі.арнаулы ж?мыс киімдеріне спецовкалар,комбинезондар,медецина ?ызметкерлеріне арнал?ан халаттар,т.б. жатады.
Ведомствалы? киім-б?л ?скери ?ызметкерлерге ж?не арнайы ведомсваларда ж?мыс істейтін ж?мысшылар?а (полиция,мектепке арнал?ан киім)
Нысанды? немесе формалы? киім-белгілі мекемеге,мектепке арнал?ан киім.
Костюм-?нер туындысы.Ол адамзат м?дениетіні? даму кезе?дерін к?рсетеді.Сонымен,адам ?о?амда этикетке,ал костюм ?з кезегінде д?уірді? стильіне ба?ынышты.
Х?ІІІ ?асырда жа?а рококо (франц.раковина-та??ажайып т?рлі ?шекей) стильі пайда болады.Рококо-н?зік,кейбір сезімталды?,на?ышты?,майыс?а?ты? белгіні алып ж?ретін с?ндік стиль.?азіргі заман?ы костюмдерді шартты т?рде ?арапайым геометриялы? м?сіндерге жат?ызу?а болады.
Т?зу силуэт ?зіні? ерекшелігі бойынша тікт?рьб?рыш?а немесе шаршы?а жа?ындау.Трапеция силуэті ?сті?гі жа?ы тар,т?менгі жа?ы ке? трапецияны елестетеді.?шб?рыш силуэті т?менгі жа?ы ?шкірлеу келеді де ,?сті?гі жа?ы ке?ейіп келген ?шб?рыш?а жа?ын.Сопа? ж?не жартышар силуэттері геометриялы? сопа? м?сінді елестетеді.Б?л силуэттерді екі геометриялы? фигураларды? ?осындысы деуге де болады:жартылай сопа? ж?не т?менгі б?лігі т?ртб?рыш.
?азіргі заман жеткіншектеріні? киім ?лгілері,к??іл к?йді к?тері?кі етіп к?рсететін ?аны? т?стермен ж?не спортты?,фольклорлы? еркін стильде болуымен сипатталады.
О?ушылар т?стер ?йлесімділігін к?з алдарына келтіріп,елестете алуы керек.
ІV.Практикалы? ж?мыс.Тарихи д?уірлерге байланысты костюмге сипаттама беру.
??рал-жабды?тар мен материалдар: ?аламсап,д?птер,?шіргіш,н?с?аулы? карталар.
Мұғалім костюм тарихы,стиль және силуэт туралы,сондай-ақ киімнің түсі,пропорциясы туралы әңгімелейді.
Археологиялық қазбалар нәтижесі киімнің қарапайым түрі көне палеолит дәуірінде пайда болғанын анық дәлелдейді.Бұл дәуірде тек тікелей табиғаттан алынатын өңдеуді қажет етпейтін материалдарды ғана пайдаланған.Мұндай киім қарапайым болған және не жыныстық ,не әлеуметтік жағынан айырмашылығы болмаған.Бұл кезеңде костюм сыртқы ортаның әсерінен қорғайтын қабыршақ рөлін атқарған.Неолит дәуірінде ең қызығы сол- әлі күнге дейін өзінің өзектігін жоймаған киімнің негізгі үлгілері пайда бола бастады.Тарихи кезеңдерге байланысты адам қауымдарға бөліне бастағаннан кейін ,киімді түрлі жыныстық,әлеуметтік,мүліктік белгілері бойынша бөліп қарау туындады.Осыған орай,костюм өзінің жетілуінің ерте кезінен бастап адамның қоғамдық өмірінде болып жатқан барлық өзгерістерді көрсетеді.
Сән (франц. Moda,лат.modus-өлшем,әрекет тәсілі)-киім кию мәдениеті,өмірдің әртүрлі сферасында жеке талғамның уақытша үстемдік етуі.
Костюм (франц.costume-киім-кешек)-белгілі бір ұлттың,дәуірдің,сословияның тұрақты киім үлгісі.Костюм әр дәуірдің эстетикалық идеалын көрсетеді.
1.Классикалық (қатаң,іскерлік,элегантты) стиль.Оған ғасырлар бойы жинақталған ең тұрақты,таңдамалы,сәннен тыс,өзгермейтін сән үлгілері жатады.
Оның негізгі белгілері-форманың тұрақтылығы,адамды іскер,ұстамды етіп көрсетуі,мінсіздігі,қолайлылығы,беріктігі.Бұл стиль өмірдің барлық белгілері үшін ыңғайлы.дегенмен классикалық стильге сән әлемі біраз өзгерістер енгізіп тұрады.
Іскерлік стиль:
Қимылға кедергі келтірмейді,ыңғайлы;
Нәзік реңкті немесе ұсақ суретті жоғары сапалы;
Түстері қатты ашық емес және нәзік,тынық;
Аксесуарлары мен әшекейлері ұстамды;
Орташа өкшелі немесе өкшесіз жайпақ аяқ киімдер.
2.Спорттық стильдегі киімдер.Қозғалысқа,түрлі жұмысқа,белсенді демалысқа ыңғайлы.Жалпы,спорттық стильдегі киімдерде адам өзін еркін сезінеді.спорттық киімдер ассартименттері-күртеше,жейде,әртүрлі ұзындықтағы және әртүрлі әрленгенбелдемшелер,комбинезондар,джинсы киімдері.
3.Романтикалық стиль-бұл қиял,еске алу,ізденістер жиынтығы,тарихи костюмге меңзейді және оның пішімін,сәндік әрлеуін алып пайдаланады.Романтикалық стильдің ерекшелігі-қатпарлар,желбіреуіштер,шілтерілер,банттар,желбіршектер жиынтығынан тұрады.
4.Фольклорлық стиль(этникалық)-ұлттық сипаттағы осы заманға киімдер.Бұл стильде ұлттық ою-өрнектер,кестелер,қол жұмысының көптеген элементтері,жоғары технологиялық әдістер кеңінен пайдаланылады.Фольклорлық стильді көбіне кантри стильі,яғни ұлттық стиль деп атайды.Қазір елімізде ұлттық киімдердің көбеюіне,сапасының жақсаруына үлкен мән берілуде.
5.Қазіргі заман тұрмыстық киім стильі,өзінің таза көрінісін сирек қолданылады.Көбінесі стильдердің араласуы кездесіп отырады.Бұл құбылыс эклетика деп аталады.Тұрмыстық киімдер бірнеше түрге бөлінеді:
Қызметтік киім-бұл классикалық стильдегі,ықшам және дәл өңделген,түсі ұстамды қарапайым киім.Қызметтік киім қызмет орнына және қызмет түріне байланысты әр түрлі болады.
Серуендік киім-бұл адамның өмір сүру үлгісіне,мінез-құлқына,тұрған жеріне байланысты ұстамды,бірден көзге түспейтін,көшеге шыққанда киетін,аралас стильдегі ыңғайлы киім.
Арнаулы жұмыс киімі-қарапайым пішілген,қозғалысты шектемейтін кең киім.Бұл киімді киген адам өзін-өзі ыңғайлы сезінуі керек.Көбіне спорттық негіздегі киім тігіледі.арнаулы жұмыс киімдеріне спецовкалар,комбинезондар,медецина қызметкерлеріне арналған халаттар,т.б. жатады.
Ведомствалық киім-бұл әскери қызметкерлерге және арнайы ведомсваларда жұмыс істейтін жұмысшыларға (полиция,мектепке арналған киім)
Нысандық немесе формалық киім-белгілі мекемеге,мектепке арналған киім.
Костюм-өнер туындысы.Ол адамзат мәдениетінің даму кезеңдерін көрсетеді.Сонымен,адам қоғамда этикетке,ал костюм өз кезегінде дәуірдің стильіне бағынышты.
ХҮІІІ ғасырда жаңа рококо (франц.раковина-таңғажайып түрлі әшекей) стильі пайда болады.Рококо-нәзік,кейбір сезімталдық,нақыштық,майысқақтық белгіні алып жүретін сәндік стиль.Қазіргі заманғы костюмдерді шартты түрде қарапайым геометриялық мүсіндерге жатқызуға болады.
Түзу силуэт өзінің ерекшелігі бойынша тіктөрьбұрышқа немесе шаршыға жақындау.Трапеция силуэті үстіңгі жағы тар,төменгі жағы кең трапецияны елестетеді.Үшбұрыш силуэті төменгі жағы үшкірлеу келеді де ,үстіңгі жағы кеңейіп келген үшбұрышқа жақын.Сопақ және жартышар силуэттері геометриялық сопақ мүсінді елестетеді.Бұл силуэттерді екі геометриялық фигуралардың қосындысы деуге де болады:жартылай сопақ және төменгі бөлігі төртбұрыш.
Костюмді композициялауда түс үлкен рөл атқарады.Түсті дұрыс қолдану киім моделін жасаудакөп көмегін тигізеді.
Қазіргі заман жеткіншектерінің киім үлгілері,көңіл күйді көтеріңкі етіп көрсететін қанық түстермен және спорттық,фольклорлық еркін стильде болуымен сипатталады.
Оқушылар түстер үйлесімділігін көз алдарына келтіріп,елестете алуы керек.
ІV.Практикалық жұмыс.Тарихи дәуірлерге байланысты костюмге сипаттама беру.
Құрал-жабдықтар мен материалдар: қаламсап,дәптер,өшіргіш,нұсқаулық карталар.
Жұмыс барысы:
1.Нұсқаулық картамен танысыңдар.
2.Кез-келген бір дәуірдің костюмін таңдаңдар.
3.Костюмді жазбаша сипаттаңдар.
4.Сол дәуірде қандай түстер сәнді болғанын айтыңдар.
5.Шашты қалай сәндегенін сипаттаңдар.
V. Кіріспе нұсқаулық.Тапсырманы орындауға оқушыларға бағыт-бағдар беру.
VІ.Ағымдағы нұсқаулық.
Жұмыс орнының ұйымдастырылуын тексеру
Жұмыс тәсілдерінің дұрыс орындалуын тексеру.
Техника қауіпсіздік ережесін сақтау.
Үлгерімі жақсы оқушыларға қосыша тапсырмалар беру.
