Әдіс-тәсілдер; топтық жұмыс,сұрақ- жауап ,түсіндіру
Сабақ барысы; І.Ұйымдастыру бөлімі. 1.Оқушыларды түгендеу.
2.Өткен тақырыпты қайталау
3.Оқушы құрал-жабдықтарын тексеру.
ІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Табиғи мата табиғи жолмен алынған талшықтардандан жасалады.
Мата дайындау процесі-талшықтың жіп иретін фабрикаға түскеннен бастап,дайын өнімді қоймаға
жеткізгенге дейінгі просецті шартты түрде үш кезеңге бөлінеді:иру,тоқымашылық,өңдеу.
Иіру- бұл бөлек-бөлек қысқа талшықтардан тұтас жіп алу процесі.Бұл процес жіп иіру мәшинелерінде жүреді және бірнеше операциялардан тұрады.
Сонымен қатар жіпті қолмен иіруге де болады.Ол үшін ұршықты пайдаланады.Ұршық-жүннен шүйкелеп жіп иіруге арналған жеңіл аспап.
Талшықтардың матаға айналуы.Жіп иіру фабрикасына тай-тай болып нығыздалып түскен талшықты арнайы қопсытатын және түтетін мәшинелерде,қопсытып түтеді.Олар осы жерде шөп-шаламнан тазартылады.Талшық түтетін мәшинеден оралатын жайғақ(рулон) түрінде шығады.
Келесі операция –түту немесе тарау.Жайғақты жіңішке металл инемен қапталған төсемнің арасына
салады.Таралған жайғақ таспаға айналады.
Арнайы машинелерде таспаны тегістейді,ал тегістейтін,есетін мәшинелерде шамалы ширатып созба алады.
Жіп иіретін мәшинелерде созбаны одан әрі созып ширатады.Алынған иірім жіптісобық немесе иіршік етіп орайды.
Тоқыма фабрикаларында иірімжіптерден тігін жіптері,трикотаж бұйымдары,мата және беймата дайындалады.
Бойлық(негізгі жіп) және көлденең(арқау жіп) жіптерді өру арқылы мата алынады.Бойлық жіп матаны бойлай жатады.Ол біршама берік,тегіс және жұқа болып келеді.Созғанда өзінің ұзындығын сақтайды.
Көлденең жіп салыстырмалы түрде-жуандау,қысқа және үлпілдек.Созғанда өзінің ұзындығын өзгертеді,яғыни созылады. Тоқыма білдігінен шыққан мата сұрып деп аталады. Сұрып маталарды одан әрі жақсарту,өңдеу үшін өңдеу цехтарына жібереді.Ол жерде ағартады,бояйды,суреттер салады.
Матаның екі жағы болады:өң (беткі)жағы және терістеме жағы.
Матаның өңі мен терістеме жағы суретіне,жылтырлығына,түгіне,таза өңделуіне қарай ажыратылады.Матаның қасиеті арқау жіп бойлық жіптіқалай қиып өтетініне қарай анықталады.Мата дайындалатын тоқыма жіп өрімдері әртүрлі болады.Ең қарапайымы-кенеп,саржа,сәтен маталарының өрімдері.
Сарамандық жұмыс:
ІІІ.Жаңа сабақты қорытындылау.Сұрақтар қою.1.Мата неден жасалады? 2.Матадағы негізгі жіп бағытын қала анықтайды? 3.Иірімжіп және иіру дегенді қалай түсінесіңдер? 4.Матаның терістеме және өң жағын қалай ажыратады? Жұмыстарын тексеріп бағалау.
