Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы:С?йлемні? біры??ай м?шелері»
Пән: Қазақ тілі Сынып: 8
Сабақ тақырыбы: Сөйлемнің бірыңғай мүшелері. Сабақ мақсаты: Сөйлемнің бірыңғай мүшелері туралы түсіндіру. Сөйлем мүшелерінен алған білімдерін ұштау, тіл байлықтарын жетілдіру. Алынған, оқыған көркем шығармадан кейін туған жер, қоғам туралы өзіндік пікір қалыптастыруға тәрбиелеу.
Үлестірме қағаздар Пайдаланылған әдебиеттер: «Қазақ тілі» оқулығы 8 - сынып Ә. Исабаев «Қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздері» Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру (психологиялық дайындық) ІІ. Үй тапсырмасын сұрау Сөйлем мүшелері дегеніміз не? Бастауыш дегеніміз не? Баяндауыш дегеніміз қандай мүше? Толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш дегеніміз не? Шығармаларын оқу Мысал келтіру. Сөйлем талдау ХV ғасырда Күлтегін ескерткішіне мынадай жолдар жазылған екен. Қызыл қанымды ағыздым, Қара терімді төктім. Түн ұйықтамадым, Күндіз отырмадым. Тізеліні бүктірдім Бастыны еңкейттім Түрік болғаным үшін Бұл жай сөйлем құрамында сөйлем мүшелері бір - бірден болса, сөйлемде бір мүше сан жағынан біреу ғана емес, екі я одан да көп болып, бірыңғайласып айтылуы мүмкін. ІІІ. Жаңа сабақ Бірыңғай мүшелер: Өзара салаласа байланысып, біркелкі сарындағы дауыс ырғағымен айтылатын. Ортақ бір сұрауға жауап беретін, яғни, бір сөз табынан жасалатын, кейде жалғаулықсыз, кейде жалғаулық шылаулар арқылы байланысатын көп мүшелер Қазақтың ақын - жазушылары Қазақстанды сай - бұлақ, тау - қыраттарына шейін жырлап өткен, жырлайды да. Тәуелсіздік алғалы Асан қайғы мен Қорқыт баба, Кенесары мен Сырым, Абай мен Ахмет, Ербол мен Ләззат сынды тұлғаларымыз әлемге танылды. Мен туған жердің түнін, күнін, өзенін, тауын, гүлін сүйемін. Арыстандай айбатты, Жолбарыстай қайратты, Қырандай күшті қанатты Мен жастарға сенемін. Қазақстанның әрбір азатының өз елінің бақыты үшін, абыройы үшін, даңқы үшін, бостандығы үшін күресетіндігін мақтан тұтамын. Оқулықпен жұмыс: Қосымша материалдар Шарты: Бірыңғай мүшені көрсет. Көрген, білген әңгімелерді кітап қылып тартамын. Барлық өмір, тіршілік - жастан оқуға, білімге талпынып оқығандық. Рақмет әрбір сөйлемді ерінбестен, жалықпастан аударып отырды. Таңертең аудандық баспасөз қоғамының бір қызметкері осы үстелдің үстін неше түрлі жаңа кітаптармен, газет - журналдармен, қалам қарындаштармен, блокнот - дәптерлермен толтырып кетті. Жаттығулар жұмысы (мұғалім дайындаған бірнеше тапсырманы өз бетінше орындату) Кім тез сөйлем құрай алады: Қызыл, сары, ақ... Кітап, газет, журнал... Қой, сиыр, жылқы.. Қобыланды, Алпамыс, Қамбар... Бұл жұмыс...,...,... керек етеді. Бірыңғай мүшелер қай сөз табынан жасалған? Қай мүшенің қызметін атқарады? ІV. Сабақты бекіту: Бірыңғай мүше дегеніміз не? Бірыңғай мүшенің басты белгілерін ата Бірыңғай мүшелердің тыныс белгілері Бірыңғай мүшеге мысал Бірыңғай мүшелердің сұраулары. V. Үйге тапсырма: §34 Бірыңғай сөйлем мүшелері «Менің Қазақстаным» атты бірыңғай мүшелерді кірістіре отырып шығарма жазу. VІ. Бағалау
Пән: Қазақ тілі Сынып: 8 Күні: 02.12.15 ж Сабақтың тақырыбы: Сөйлемнің бірыңғай мүшелері
Сабақтың мақсаты: білімділік –оқушылардың сөйлемнің бірыңғай мүшелері туралы түсінік алуы; дамытушылық - сөйлемнің бірыңғай мүшелерін ажыратып,олардың ерекшеліктерін меңгеру, іс-тәжірибеде қолдана білу, талдау машықтарын қалыптастыру, талдау және салыстыра білу дағдыларын дамыту тәрбиелік – берілген мысалдар арқылы оқушыларға сөз қадірін білуге, тіліміздің байлығын орынды пайдалана білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Әдіс-тәсілі: топтық жұмыс, сұрақ-жауап, талдау
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, плакат, маркер, түсті қағаздар, үлестірмелі қағаздар, бағалау парағы
Сабақтың барысы:
1) Сыныпта психологиялық ахуал қалыптастыру:Сабақ басталмас бұрын оқушылардың бір-біріне тілек айтуы. Мұғалімнің оқушыларға тілегін білдіруі. Сұрақ-жауап арқылы сабақтың тақырыбы мен мақсатын оқушыларға ашқызу.
2) Қызығушылықты ояту:
Оқушыларды тақырыпқа байланысты түрлі түсті қағаздар арқылы төрт шағын топқа бөлу ( 1-топ: «Бастауыш пен баяндауыш», 2-топ: «Толықтауыш», 3-топ: «Анықтауыш», 4-топ: «Пысықтауыш») Топ басшыларына бағалау парағын үлестіру. Топ басшылары өзінің тобындағы оқушылардың алған бағаларын бағалау парағына жазып отырады.
Жаңа тақырыпқа байланысты жаттығу жұмыстарын жүргізу:
1-тапсырма: Жұптық жұмыс: Берілген сөздерді бірыңғай мүше етіп сөйлем құрау.Дәптерге жазу, талдау. ( Адалдық, достық, арлылық; атам, әжем, бауырларыммен; салт-дәстүрді, діл мен тілді, тарихымызды; Астана мен Алматы; өз болмысымен, жан дүниесімен, жүрегімен; Абайдың, Шәкәрімнің, Мұхтардың; туған жерінен, өскен елінен, құрбы-құрдастарынан; ақылды, ұқыпты, тәртіпті; әрең, зорға;)
2-тапсырма: Берілген өлең бойынша бірыңғай сөйлем мүшелерінің тыныс белгілерін қойып шығу. (Интерактивті тақтаны қолдану)
Шоқпардай, кекілі бар, қамысқұлақ,
Қой мойынды, қоян жақ, ьөкен қабақ.
Ауыз омыртқа, шығыңқы, майда жалды,
Ой желке, үңірейген болса сағақ.
Теке мұрын, салпы ерін, ұзын тісті,
Қабырғалы, жоталы, болса күшті,
Ойынды еті бөп-бөлек, омыраулы,
Тояттаған бүркіттей, салқы төсті.
Жуан, тақыр бақайлы, жұмыр тұяқ,
Шынтағы қабырғадан тұрса аулақ.
Жер соғарлы, сіңірлі, аяғы тік,
Жауырыны етсіз біткен тақтайдай-ақ
3-тапсырма: Жеке жұмыс:«Қос жазба күнделігін» толтыру. Әр топқа әр түрлі мәтін беріліп, тапсырманы оқушылар жеке-жеке орындайды. Мәтіннің ішінен бірыңғай сөйлем мүшелерін табу, талдау. Тапсырманы орындап болған соң, оқушылар жұмыстарын ауыстырып, жұптық бағалау жүргізу.
Қос жазба күнделігі
Мәтіннің мазмұны
Бірыңғай мүшелер
Ертеде қаракесек пен қыпшақ руларының арасында бір дау болады. Қызыл тарланбас өзі құтты, өзі сүтті бие еді. («Шешендік шиырлары») Бұлар Қазан, Уфа, Бұхара, Ташкент, Түркістанның медреселерінде, мешіттерінде оқыған. («Қазақ әдебиеті» газетінен) Адамзаттың қайғысы мен қуанышы мені жеке адамның өзінен артық қызықтырады. Адамдардың жаман екенін ажыратушы мен емеспін. Өйткені өзім де солардың бірімін. Қаласа да, қаламаса да жұрт мені ақын ретінде түсінеді. Мейірбандықпен, жұмсақтықпен жауыздықты жеңуге болмайды. (М.М.) Қос жазба күнделігі
Мәтіннің мазмұны
Бірыңғай мүшелер
Табиғаттағы барлық нәрсе өзара тығыз байланыста болады. Өзі табиғаттың бір бөлшегі болып табылатын адам да айналадағы ортамен, яғни жермен, өзен-көлдермен, ауамен және айналадағы барлық тірі организмдермен үнемі байланысқа түседі. Біз өзімізге зиян келтіріп алмау үшін сол табиғи байланыстарды танып білуіміз керек. Бір кезде қасқыр, түлкі, қабан сияқты жыртқыш атаулыға қарсы аяусыз күрес жүргізілді, бірақ дәл қасқырдан тазартылған өңірде марал және басқа аңдар ауруға көп шалдығатын болды. Түлкі мен жыртқыш құстар құрыған жерде кемірушілер көбейіп кеткен.
Қос жазба күнделігі
Мәтіннің мазмұны
Бірыңғай мүшелер
Тәңірі түркілерді мемлекетке ие қылды. Заманымыздың хандарын түркілерден шығарып, дәуірдің, халықтың ақыл-ерік тізгінін солардың қолына ұстатты: оларды адамдарға бас қылды; шындық істерде оларды қолдады; олармен бірге күрескендерді құрметтеді әрі соларды барша тілектеріне жеткізіп, жамандардан, зұлымдардан қорғады.
Тәңірдің өзі оларға ат берген, жер жүзінің ең биік, ыңғайлы, ауасы таза, шұрайлы өлкелеріне орналастырған да, оларды «өз қонысым» деп санаған. Оның үстіне түркілер- көркемдік, сүйкімділік, жарқын жүзділік, әдептілік, жүректілік, үлкендерді, қарияларды құрметтеу, сөзінде тұру, мәрттік, кішіпейілділік, тағы сондай сансыз көп мақтаулы қасиеттерге ие.
Қос жазба күнделігі
Мәтіннің мазмұны
Бірыңғай мүшелер
Ұл мен қызды қаматып отыра алмайтын елміз. Қазақ, қалмақ баласы табысқалы келгенбіз. («Шешендік сөздер»)
Бәрі де: өмір де, ғылым да, ақыл-парасат та жаңа кемелденген. Жер сұлуы Көкшетау мен Сырымбет, оқу ордасы Омбы Петербург, әскер қаласы Семей мен Верный, сауда жері Қашқар мен Ақсу, ұрыс-тартыс майданы Пішкек пен Әулиеата артта қалғанмен, ердің алдына нысана, мәре болар қырқасы да, қиясы көп жол-соқпақтар барды. (С. Бақб)
Таңертең алыстан күркіреген күндей күңгірт естілген соғыс үні енді ашық әрі жақыннан естіледі. (Ғ.М.)
4) Ой толғаныс кезеңі: Үлестірмелі қағаздар арқылы семантикалық карта толтыру, дұрыс жауабы мен бағалау шкаласын интерактивті тақта арқылы көрсетіп, оқушылардың өзін-өзі бағалауы.
Мысалдар
Бір. баст.
Бір. баян.
Бір. толық.
Бір. анық.
Бір. пысық.
Ұқыптылық, тұрақтылы
Ағаммен, ініммен
+
Жүгірді, секірді
+
Абайдың, Шәкәрімнің, Мұхтардың
+
Әрең, зорға
+
5) Кері байланыс орнату:Бүгінгі сабақтан алған әсерлерін түстер арқылы көрсету.
Қызыл түс:Жаңа сабаққа көңілім толды.
Сары түс: Бүгінгі сабақ сезіміме әсер етті.
Жасыл түс: Сабақтан жаңа идеяларды байқадым.
6) Бағалау: Бағалау парағы бойынша топ басшыларының есебі.
