?йге берілген тапсырманы с?раймын. О?ушылар?а бірнеше с?ра?тар ?оямын.
б) Жа?а саба?ты т?сіндіру:
Ма?ала дегеніміз не?
Ма?ала журналистиканы? аналитикалы? жанрына жатады. Б?л ма?ызды м?селені к?теретін, ша?ын к?лемдегі публицистикалы? туынды. Сонымен бірге, ма?ала- б?л, жазу жа?ынан е? ке? тара?ан ж?не ?иын жанр болып табылады. Ма?алада авторды? алдында ?леуметтік жа?дайларды, ?мірлік процесстерді жан-жа?ты ?арастыру ж?не анализ жасау ма?саты т?р. Ма?аланы? жалпы ж?не ?згешелік белгілері:
- - аргументированное обобщение, подтверждающее идею, выстраивание собственной позиции, или позиции редакции в постановке концепции идеи.
Ма?алалар классификациясы:
Ма?ала журналистиканы? б?лек жанры болып табылады. Біра?, та?ырыптарды? алуан т?рлілігіне ж?не ба?ыттарына байланысты оларды бірнеше 3 негізгі топ?а б?леді:
Ма?сатты т?рде ба?ыттал?ан ма?алаларды бас ма?ала, пропагандалы?, проблемалы?, сыни, ?ылыми, жарнамалы?, а?паратты? деп б?леді. Бас ма?ала осы уа?ытта?ы е? ма?ызды с?ра?тар бойынша барлы? редакцияны? орта? к?с?арасын к?рсетеді. Проблемалы? ма?ала ма?ызды саяси ж?не идеологиялы? м?селелрді талдайды. Кейде проблемалы? ма?алалар диспут ретінде ??рылады, белгілі та?ырып?а байланысты бірнеше пікір беріледі. А?паратты? ма?ала а?паратты?-баяндамалы? ж?не а?паратты?-сипаттамалы? болып б?лінеді. А?паратты?-баяндамалы? ма?ала – б?л, бір та?ырыпты жаз?ан кезде м?ліметті? рет ретімен орналасауы. А?паратты?-сипаттамалы? ма?алада а?парат та?ырыпты сипаттау т?рінде ?сынылады. Хабарламалы? ма?ала актуалдылы?ымен, ?ткірлігімен, жа?ашылды?ымен сипатталады
Ма?аланы? жоспары
Жазу алдында оны? неден басталып, ?алай ая?талатынын, негізгі б?лімде ?андай м?селе айтылатынын белгілеп алы?ыз. Егер жоспар ??ратын болса?ыз, ма?аланы? ?ай б?лімінде композициялы? ?ате барын, ?ай б?ліміндегі деректі толы?тыру керектігін біле алатын боласыз.
Жазу стиліне, ??рылымына уа?ыт б?лі?із. М?селен, ма?ала мазм?ны балалар туралы болса, онда архаизм, термин с?здер ?осуды? реті жо?. Ал ?ылыми ма?алада а?паратты ауызекі с?збен жеткізе алмайсыз. Б?л ?шін аудиторияны? жасы мен к??іл-к?йіне назар аудары?ыз.
Мысалы, газетке шы?атын ма?ала баяндау формасында, тым ?ылыми емес болуы керек. Біра? ауызекі с?здерді пайдаланбау керек. ?ылыми ма?ала эссе форматында 5 параграфтан т?ратын ?ылыми тілде жазылады.
Ма?аланы ??де?із
Ма?аланы жариялаудан б?рын, ?айта о?ып шы?ып, ??деу керек. Егер уа?ыты?ыз болса, бір к?ннен кейін жа?а деммен о?ып, т?зеткені?із ж?н. Осы ар?ылы ма?аланы? ?алай жаз?ы?ыз келгенін ж?не ?алай жазып шы??аны?ызды салыстырып, айырмашылы?ын бай?айсыз. К?п жа?дайда ма?аланы дауыстап о?ып к?ру керек. Сонда кейбір с?з тіркестері мен с?йлем ??рылымыны? ?атесін т?зей аласыз.
Б?дан кейін ма?аланы? жалпы ??рылымы д?рыс т?р?анына к?з жеткізі?із. М?н-ма?ына логикалы? тізбекте д?рыс орналас?ан ба? А?паратпен м?лдем таныс емес о?ырман?а б?рі де т?сінікті болсын. Ма?алада бір-біріне ?айшы келетін пікір мен ?ате деректерді? жо?ты?ын ?ада?ала?ыз.
Егер ма?ала к??іл к?ншітпесе, белгілі бір тарауларын я т?гелдей ж?мысты ?айта жазып шы?ы?ыз. Ма?ала ?зі?ізге ?намай жатса, ма?ала?ызды барынша талап-жігері?ізді аямай ?айта бір ?арастырып к?рі?із.
Ма?аланы ?ызы?ты еті?із. М?тінге сурет, диаграмма, видео, аудио материалдар ?осы?ыз. Осы ар?ылы ма?аланы т?сінікті ?рі о?у?а же?іл етесіз.
Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: "Ма?ала" 7 сынып »
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 7
Сабақтың тақырыбы: Мақала
Сабақтың мақсаты: а) әдебиет теориясынан мәлімет бере отырып,оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын арттыру;
ә) оқушылардың өз ойын айта білуге,ойлау қабілетін арттыруға,шығармашылық ізденіске жол ашу;
б) оқушылардың білімін бақылау арқылы мәнерлеп оқуға дағдыландыру;
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, т.б
Сабақтың көрнекілігі:, кітаптар, суреттер т.б
Пәнаралық байланыс: тарих, қазақ тілі
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау:
Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.
б) Жаңа сабақты түсіндіру:
Мақала дегеніміз не?
Мақала журналистиканың аналитикалық жанрына жатады. Бұл маңызды мәселені көтеретін, шағын көлемдегі публицистикалық туынды. Сонымен бірге, мақала- бұл, жазу жағынан ең кең тараған және қиын жанр болып табылады.
Мақалада автордың алдында әлеуметтік жағдайларды, өмірлік процесстерді жан-жақты қарастыру және анализ жасау мақсаты тұр.
Мақаланың жалпы және өзгешелік белгілері:
- Нақты әлеуметтік бағыт;
- Оқиғаның және оңын фактілерінің терең анализі және жан-жақты қарастырылуы;
- - аргументированное обобщение, подтверждающее идею, выстраивание собственной позиции, или позиции редакции в постановке концепции идеи.
Мақалалар классификациясы:
Мақала журналистиканың бөлек жанры болып табылады. Бірақ, тақырыптардың алуан түрлілігіне және бағыттарына байланысты оларды бірнеше 3 негізгі топқа бөледі:
- Ақпараттық – бұл, белгілі ақпаратты жеткізетін түсініктемелік сипаттамадағы мақалалар. Оларға, ақпараттық мақалалар, ақпараттық корреспонденция, ақпараттық есеп, ақпараттық сұхбат, блиц-саулнама, сұрақ-жауап, репортаждар, некрологтар жатады.
- Аналитикалық – мақалаларда пайымдау, анализ және қорытынды міндетті түрде көрініс табады. Оларға, аналитикалық есептер, аналитикалық корреспонденция, аналитикалық сұхбат, аналитикалық сауалнама, әңгімелер, комментарийлер, әлеуметтік резюме, анкеталар, мониторингтер, рейтингтер, рецензиялар, журналистикалық зерттеулер, шолулар, БАҚ-ды шолу, болжамдар, эксперименттер, ұсыныстар жатқызылады.
- Көркем-публицистикалық мақалалар. Бұлар, эсселер, очерктер, суреттемелер, фельетондар, памфлеттер және т.б.
Мақсатты түрде бағытталған мақалаларды бас мақала, пропагандалық, проблемалық, сыни, ғылыми, жарнамалық, ақпараттық деп бөледі. Бас мақала осы уақыттағы ең маңызды сұрақтар бойынша барлық редакцияның ортақ көсқарасын көрсетеді. Проблемалық мақала маңызды саяси және идеологиялық мәселелрді талдайды. Кейде проблемалық мақалалар диспут ретінде құрылады, белгілі тақырыпқа байланысты бірнеше пікір беріледі. Ақпараттық мақала ақпараттық-баяндамалық және ақпараттық-сипаттамалық болып бөлінеді. Ақпараттық-баяндамалық мақала – бұл, бір тақырыпты жазған кезде мәліметтің рет ретімен орналасауы. Ақпараттық-сипаттамалық мақалада ақпарат тақырыпты сипаттау түрінде ұсынылады. Хабарламалық мақала актуалдылығымен, өткірлігімен, жаңашылдығымен сипатталады
Мақаланың жоспары
Жазу алдында оның неден басталып, қалай аяқталатынын, негізгі бөлімде қандай мәселе айтылатынын белгілеп алыңыз. Егер жоспар құратын болсаңыз, мақаланың қай бөлімінде композициялық қате барын, қай бөліміндегі деректі толықтыру керектігін біле алатын боласыз.
Жазу стиліне, құрылымына уақыт бөліңіз. Мәселен, мақала мазмұны балалар туралы болса, онда архаизм, термин сөздер қосудың реті жоқ. Ал ғылыми мақалада ақпаратты ауызекі сөзбен жеткізе алмайсыз. Бұл үшін аудиторияның жасы мен көңіл-күйіне назар аударыңыз.
Мысалы, газетке шығатын мақала баяндау формасында, тым ғылыми емес болуы керек. Бірақ ауызекі сөздерді пайдаланбау керек. Ғылыми мақала эссе форматында 5 параграфтан тұратын ғылыми тілде жазылады.
Мақаланы өңдеңіз
Мақаланы жариялаудан бұрын, қайта оқып шығып, өңдеу керек. Егер уақытыңыз болса, бір күннен кейін жаңа деммен оқып, түзеткеніңіз жөн. Осы арқылы мақаланың қалай жазғыңыз келгенін және қалай жазып шыққаныңызды салыстырып, айырмашылығын байқайсыз. Көп жағдайда мақаланы дауыстап оқып көру керек. Сонда кейбір сөз тіркестері мен сөйлем құрылымының қатесін түзей аласыз.
Мәтіндегі орфографиялық және грамматикалық қателерді түзетіңіз.
Бұдан кейін мақаланың жалпы құрылымы дұрыс тұрғанына көз жеткізіңіз. Мән-мағына логикалық тізбекте дұрыс орналасқан ба? Ақпаратпен мүлдем таныс емес оқырманға бәрі де түсінікті болсын. Мақалада бір-біріне қайшы келетін пікір мен қате деректердің жоқтығын қадағалаңыз.
Егер мақала көңіл көншітпесе, белгілі бір тарауларын я түгелдей жұмысты қайта жазып шығыңыз. Мақала өзіңізге ұнамай жатса, мақалаңызды барынша талап-жігеріңізді аямай қайта бір қарастырып көріңіз.
Мақаланы қызықты етіңіз. Мәтінге сурет, диаграмма, видео, аудио материалдар қосыңыз. Осы арқылы мақаланы түсінікті әрі оқуға жеңіл етесіз.
.Шығармашылық жұмыс: Әркім өзіне ұнаған таққыррыптта мақала жазсын.
Білімді бекіту:
Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын.
1.Мақала дегеніміз не?
Білімді бағалау:
Оқушылырдың жауаптарына, сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.
