М.Ауэзов"Выстрел на перевале"

Асанова Алия Хамитовна Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі КММ «Экономикалық лицей»

Сабақтың тақырыбы:М.Әуезов «Қараш-Қараш оқиғасы» 8-класс Мақсаты: Білімділік: «Қараш-Қараш оқиғасы»хикаятының мазмұнына,кейіпкерлерідің іс-әрекетіне талдау жасай отырып,Бақтығұлдың прототипі Рысқұлдың өмірдегі шынайы бейнесін таныту,өмірмен,кино өнері,музыка,тарих,география пәндерімен байланыстырып жан-жақты қарастыру. Дамытушылық:Оқушы ойын белгілі бір мәліметтер арқылы дәлелдеуін, кейіпкердің іс-әрекетіне сай баға бере білуін дамыту. Тәрбиелік:Хикаят мазмұны арқылы адамгершілікке, бауырмалдыққа, ұлтжандылыққа, адалдыққа, намысшылдыққа,қайсарлыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі:Пәнаралық байланыс деңгейінде интеграцияланған сабақ ( әдебиет сабағын тарих,география,музыка,кино өнерімен байланыстыру) Сабақтың әдіс-тәсілдері: «Негізгісін таңда»оқыта үйрету ойыны,проблемалық сұрақтар, сұрақ-жауап,білімін тексеру. Көрнекілігі: интерактивті тақта,слаидтар,портрет,кинодан үзінді. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі. Мұғалімнің сөзі.Бүгінгі сабағымызда М.О.Әуезовтің «Қараш-Қараш оқиғасы»бойынша қорытынды сабақ.Өткен сабақтарда оқиғаның мазмұнымен таныстық,тараулар бойынша бөлімге бөліп,тақырып қойған болатынбыз.Бүгін шығарманы қорытындылау сабағында музыка,география,тарих пәндерімен,кино өнерімен байланыстыра қарастырамыз. (Мұғалім сөйлеп тұрғанда тақтада кинодан фрагмент көрсетіледі,М.Әуезовтің портреті мен тақырып шығады.) Сабақтың мақсаты айтылады.Қорытындылау сабағы болғандықтан шығарманы қаншалықты меңгергенімізді көрсете отырып,тарих,география,музыка пәндері,кино өнері және өмірмен тығыз байланыста қарастырамыз.Тақтада жоспар тұрады. (ақырын «Қаратаудың басынан көш келеді»өлеңі ойнап тұрады) ІІ.Сабақтың негізгі бөлімі. 2.1 «Негізгісін таңда»оқыта үйрету ойыны.Оқушылар шығармадағы негізгі оқиғаларды айтып шығады.Тақтада жоспар тұрады. І.Іште кеткен кек ІІ.Кек жолындағы жортуыл ІІІ.Қуғыншылар ІV.Пана іздеу. V.Адасу. VI.Екі жүзді аярлық VII. Қуғын VIII Өш алу 2.2. Оқушылар негізгі оқиғалар бойынша мазмұнын еске түсіру барысында мұғалім проблемалық сұрақтар қояды. *Қалай ойлайсыңдар, Бақтығұл кім? Ол Сәлмен мен Жарасбайдың «құрбаны» ма, әлде кек алушы күрескер ме? Немесе қорғансыз сорлы ма? *Бақтығұлдың Жарасбайды өлтіруінде қылмыстық әрекет бар ма? *Жаратылысында ары таза Бақтығұл соншама азғындап, ұрлық жолына неге түседі? Кінәлі кім?

*Бақтығұлдың іс-әрекеті, мақсатты саналы іс-әрекет пе, әлде кектен, өш алудан туған іс-әрекет пе? *Қалай ойлайсыңдар, Бақтығұлдың ең басты қателігі, адасуы деп, нені айтар едіңдер? *Бақтығұлдың бейнесінің негізінде жатқан проблема туралы не айтар едің? Автордың оған көзқарасы туралы қандай ойдасың? 2.3. Оқушылар мазмұнын еске түсіргеннен кейін музыканың даусын шығарып, сұрақтар қойылады. а) «Қараш-Қараш оқиғасы» мен музыканың арасында қандай байланыс бар? Музыка оқиға бойынша түсірілген «Асуда атылған оқ» атты кинофильмнен. Кинода Бақтығұл Жарасбайды атқан жерінде ойнайды. б) Бұл өлең туралы не білеміз және режиссер бұл музыка арқылы не айтпақшы болды? «Ақтабан шұбырынды, алқа көл сұлама» оқиғасы қазақтың ауыз әдебиетінде де,тарихи әдебиетінде де кең жырланған. Сол кездегі ел басына туған қиын халді көрсететін,күні бүгінге дейін сақталған,жұрттыңбәрі білетін өлеңдер бар.Солардың бірі- «Қаратаудың басынан көш келеді»өлеңі. Менің ойымша,кинода режиссер Бақтығұлдың өмірінің,тұрмысының қаншалықты ауыр екендігі және де болысты атқан кездегі жан күйзелісін көрсету үшін қолданған . 2.4. «Қараш-Қараш оқиғасы» бойынша түсірілген «асудағы атылған оқ»кинофильмі туралы не білеміз? Кино, актерлері туралы айтылады.(Осы кезде тақтада кино жүріп жатады) 2.5.Кинода С.Шокморов сомдаған өмірдегі кімнің прототипі? *Тарих пәнімен байланыс. Оқушылар Тұрар Рысқұловтың әкесі туралы слаидтар,картаны пайдалану арқылы айтады. *Прототип дегеніміз не? *География пәні.Оқиға болған елді мекенді және Тұрар Рысқұлов Жылқайдаров айдауда болған және қашып келген жерлерді картадан көрсету. 2.6.Біз сендермен оқиғаның мазмұнын есімізге түсіріп,тарих,география,музыка,кино өнермен байланыстырдық. Ақын,жазушылардың шығармалары өзінің өмір сүріп отырған қоғамымен,айналасындағы адамдармен байланысты болады.М.Әуезов осы осы тақырыпты неге жазды,идеясы қандай? 2.7.М.Әуезов тарихи шындықты жазуда халық тұрмысын жақсартуды армандады.Жазушының арманы орындалды ма? Оқушылар жауап беру арқылы бүгінгі күнмен байланыстырады. Тәуелсіздік жайында айтады. 2.8.Мұғалімнің сөзі:Қазақстан Республикасы президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында жас ұрпақ тәрбиесіне басты назар аударады. «Оқу жастарға тек білім беріп қана қоймай,сонымен бірге оларды әлеуметтік бейімделу үдерісінде пайдалана білеуге де үйретуі тиіс» Бұл дегеніміз бәсекеге қабілетті,үш тілді жетік меңгерген азамат болып шығу деген сөз. Балалар,сендер егеменді еліміздің болашағысыңдар,елді көркейтудегі үлестерің қандай?Оқушылар өз ойларын айтады. 3.Қай заманда болмасын ақын,жазушылар заман,ел, қоғамдағы өзгерістер жыршысы болған. Біздің замандастарымыз елін,тәуелсіздігін қалай өлең-жырға қосады екен соны көрейік.(тақтаға оқушылар шығып өлеңдер оқиды). ІІІ.Қорытынды бағалау. ІV.Үйге тапсырма: М. Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда»