1.Білімділік:Ана тілімізді? даму барысында ?андай кезе?дерден ?ткендігі,?ай ба?ыт?а бет б?р?анды?ы,?лемдік м?дениетпен ?андай тілдік байланыста бол?анды?ы жайлы деректермен салыстыру ар?ылы т?сінік беру.
2.Дамытушылы?: Тарихи жазба м?раларды? негізінен ?ш д?уірге б?лінетіндігін салытыру ар?ылы о?ушыларды? ойлау ?абілетін дамыту,пікірталас м?дениеті талаптарынатлайы? с?йлеу шеберліктерін шы?дау
Просмотр содержимого документа
«?аза? тілі- жазба м?дениеті бар тіл »
Пән мұғалімі: Чакакова Бақыт Турсунмаметовна
10-сынып. Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілі- жазба мәдениеті бар тіл
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік:Ана тіліміздің даму барысында қандай кезеңдерден өткендігі,қай бағытқа бет бұрғандығы,әлемдік мәдениетпен қандай тілдік байланыста болғандығы жайлы деректермен салыстыру арқылы түсінік беру.
2.Дамытушылық: Тарихи жазба мұралардың негізінен үш дәуірге бөлінетіндігін салытыру арқылы оқушылардың ойлау қабілетін дамыту,пікірталас мәдениеті талаптарынатлайық сөйлеу шеберліктерін шыңдау
Кіріспе. Ана тіліміздің тіл мәдениетін екі түрге бөліп қарастырамыз.
Тіл мәдениеті- жазба тіл мәдениеті
-ауызекі сөйлеу мәдениеті
Осы екеуі де жалпы халықтық тілмен байланысты дамиды.
Ана тіліміздің даму барысында қандай кезеңдерден өткендігіне саяхат жасап көрелік.
І.Аялдама. Тарихи жазба мұралары
Көне түркі дәуірі
Тарихи жазба мұралар Орта түркі дәуірі
Жаңа түркі дәуірі
ІІ.Аялдама
1.Көне түркі дәуірі
2.Орта түркі дәуірі Қараханид кезеңі
Алтын Орда кезеңі
ІІІ.Аялдама
3.Жаңа түркі дәуірі ХV ғасырдан кейінгі кезең
Жаңа дәуірдің бастапқы кезеңі
ІV.Аялдама
Қазақ сахарасын қоныстанған қазақ елі күні кешегі орыс әліппесін мирас еткенге дейін үш жазуды қолданған.
1.Орхон жазуы- V-ІХғасырды қамтиды.
2.Ұйғыр –руна жазуы- ІХ-ХVғасыр аралығы
3.Араб жазуы- ХVІ-ХХ ғасырға дейін
4.Орыс жазуы- ХХ ғасырдан бастау алады.
V.Аялдама
Тіл-рухани қазына.(Ауызша ой дамыту арқылы сөз жарыс жүргізу.)
1.Сөзжұмбақтар сыры
2.Газеттер сөйлейді
3.Түйіндеме
VІ.Аялдама
1.Ш.Мұртазаның: «Тілі бар халық-халық,тілі жоқ халық-балық»деген сөзін қалай түсінесіңдер?
2.Қадыр Мырза Әлидің: «Топтастыратын да –тіл,от бастыратын да-тіл» деген сөзін қалай түсінесіңдер?
VІІ.Аялдама . Тапсырмалар орындау.
1.Тіл сөзіне бірнеше мағынаны білдіретін сөйлем құрастырып көріңдер.
2.№7 тапсырма бойынша жалқы есімдерді табу.
3.Жұмбақ шешу
Ең асыл қазына
Ертеде бір қадірлі ,шешен қария дүниеден өтерінде баласын шақырып алып:
-Балам, ме көп ұзамай дүниемен қош айиысамын.Әкем қазына қалдырмады деп қамықпа.Ел арасына қалдырып бара жатқан ең асыл қазынам бар.Соны іздеп тап, қадірле, қастерле,-депті.
Мұны естіген бала әке мұрасын іздеймін деп табанынан таусылып ел аралап таба алмайды.Бір күні бала ел ішіндегі бір абыз қарияға келіп, әкесінің айтқанын айтады.
Сонда қария: «Әкеңнің сөзі рас, балам.Оның саған қалдырған мұрасы-Ол шешен адам еді,бірімізде сөйлеуді сенің әкеңнен үйрендік. Адамға тілден артық қазына жоқ»,-деп аталы сөзін айтқан екен.
VІІІ.Аялдама.Оқыту стратегиясы
1.Өлең шумақтарын жатқа оқу
2.Мақал-мәтелдер айту
3Тіл туралы өздері шығарған өлең жолдарымен таныстыру
Қорытындылау.
Түркі тілдер еліне барып қайту.
Үйге тапсырма. «Менің тілім-ХХІ ғасырда»тақырыбына шағын шығарма жазып