Pат есім

Түймекент орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы:

Сөз таптары. Зат есім

Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі:

Уразбаева Б.М.

Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Сөз таптары. Зат есім.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға сөз таптары, оның ішінде зат есім, зат есімнің

жалпы есім, жалқы есім түрлері туралы тереңірек білім беру.

2. Сөз таптары бойынша меңгерген білімдеріне сүйене отырып,

зат есім туралы түсініктерін дамыту, сауатты жазу, оқу

дағдыларын жетілдіру, оқушылардың белсенді ойлау қызметтерін жандандыру.

3. Қазақ тілінің морфологиялық заңдылықтарын түсіндіре отырып,

тілдік- эстетикалық сезімдерге тәрбиелеу, адамгершілік

қасиеттерді бойларына датыру.

Сөздердің білдіретін мағынасына,

түрлену тұлғасына, қойылатын

сұрағына, сөйлемде атқаратын

қызметіне қарай топталуын сөз таптары дейміз.

Сөз таптары

Зат есім

Сын есім

Сан есім

Есімдік

Етістік

Үстеу

Еліктеу сөздер

Еліктеу

Шылау

Шылау

тьтьть

Одағай

Зат есім

Құрамына қарай

Дара зат есім

Күрделі зат есім

Бір ғана түбірден

Кемінде екі сөзден

тұрады

тіркесу арқылы жасалады

Мәдениет үйі, ата- ана

От, ара, қант, оқушы

Зат есім

Жалпылай немесе

жекелей аталуына

қарай

Жалпы есім

Жалқы есім

Мысалы: қала, өзен,

Мысалы: Алматы,

тау, кітап, кісі

Ертіс, Алатау, Абылай

Зат есім

Мағынасына қарай

Деректі зат есім

Дерексіз зат есім

Көзбен көріп, қолмен

Көзбен көріп,

ұстауға

қолмен ұстауға келмейтін,

болатын заттардың атауы

тек оймен, ақылмен

ғана сезіп білетін ұғымның атауы

Зат есім

Тұлғасына қарай

Негізгі

Туынды

Жер, су, қала.

оқушы, айтыс, білім.

Сұрақтары

Кім? Кімдер?

Не? Нелер?

Заттың атауын

білдіреді

Зат есім

Адамзат

(кім?)

Деректі

(нақты)

Ғалам

(не?)

Дерексіз

(нақсыз)

Жалқы

А

Жалпы

а

Оқулықпен жұмыс

118- жаттығу.

Өздерің білетін жалқы есімдерді естеріңе түсіріп, дәптерлеріңе жазыңдар.

• Кісі аттары:---------------------------------------------------
• Мемлекет, республика, облыс, аудан, қала, ауыл атаулары: ------------------------------------------------------
• Мекеме, зауыт, фабрика, ұжым атаулары: ------

4. Газет-журнал, кітап, ән, күй, шығарма: ------------

5. Жер, су атаулары:----------------------------------------------

6.Жылқыға, сиырға, түйеге, итке қойылатын аттар:--------------------------------------------------------------

Шығармашылық жұмыс

“ Біздің ауыл” тақырыбына сурет салу оны қорғау.

Талдау- табыс кілті

Абайдың ұлағатты сөзін алып, талдау.

Адамның адамшылығы- ақыл, ғылым, жақсы ата,

жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан басталады.

• Зат есім сөздерді табу.

• Зат есімдерді мағынасына қарай ажырат.
• Құрбы сөзіне фонетикалық талдау жаса.

«Кім жылдам?» ойыны: Сәйкестендіру тесті

Отағасы

• Географиялық атау –
• Күнделікті тұрмысқа байланысты –
• Өлең атауы –
• Ән атауы –
• Қоғамдық өмірге байланысты атау-
• Кісі атауы –

Сегізаяқ

Заттыбек

Өнеркәсіп

Сарыжайлау

Қызылорда

Сабақты бекіту

8

Семантикалық карта толтыру /оқушылардың бәріне таратылады/

Семантикалық карта толтыру

№

Мысалдар

1.

Әке

Жалпы есім

2.

Мұхтар Әуезов

3.

Жалқы есім

+

Деректі зат есім

Құлагер

4.

Дерексіз зат есім

+

+

5.

Қайғы

+

+

6.

Достық

+

+

+

Домбыра

7.

+

8.

Саудагер

9.

Өнер

+

+

+

+

+

Қарағанды

10

+

Жігіттер

11

Қызылордалық

12

+

+

13

+

+

Дәріхана

14

+

Әке-шеше

+

+

+

+

Арман

15

+

+

Шекарашы

+

+

+

+

Сабақты қорытындылау.

Зат есім дегеніміз не?

Үйге тапсырма беру

1. Жалқы және жалпы есімдерге 6 сөйлем құрастыру .

2. Зат есім туралы оқу.

3. «Зат есім» тақырыбына сөз жұмбақ, ребустар құрастырып әкелу.

"5"

"2"

"4"

Оқушыларды бағалау

"3"

Назарларыңызға рахмет