“Әлемнің алға тартар сырын ұққан”

Қостанай облысы

Аманкелді ауданы

Ы.Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін орта мектебі

Пән мұғалімі: Төленова Г.Қ.

9- сынып

Сабақтың тақырыбы:

Ыбырай Алтынсариннің

“ Қазақ хрестоматиясы”

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Қазақ даласының дара ұстазы Ыбырай Алтынсариннің ұстаздық жолы мен қазақ даласының, келешек ұрпақтың қамы үшін жүргізілген еңбектері туралы оқушыларға түсіндіре отырып, сабаққа деген қызығушылықтарын арттыру.

Дамытушылық: Ыбырай Алтынсариннің адамгершілік, ақындық қасиеттерін таныту және тіл шеберлігін ұғындыру. Оқушылардың ой тұжырымдарын, тарихи тіл байлықтарын, есте сақтау қабілеттерін, көркем сөз оқу шеберлігін дамыту.

Тәрбиелік: Ақын – жазушылардың, жалпы өнерді құрметтей білуге, басқа да ұлы адамдардың көзқарасын сыйлай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:

Сабақтың әдіс - тәсілдері: Сын тұрғысынан ойлау, интерактивті тақта, жекелей, жұптық, топтық жұмыс, мәтінмен жұмыс, талдау,бейне таспа.

Көрнекілігі: Ы.Алтынсариннің суреті, плакат, маркер, стикер, құмсағат,қайшы, түрлі түсті қағазбен қарындаштар.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

- Оқушыларды түрлі түсті қоңыру парақшаларымен топқа бөлу.

І топ. Жасыл қоңырау

ІІ топ. Қызыл қоңырау

ІІІ топ. Сары қоңырау

- Әр топқа бағалау парақшасын беріп таныстыру.

- Сенімді қарым - қатынас

Әр топтан бір оқушы бүгінгі сабаққа тілек білдіреді.

“ Ыбырай жаққан шамшырақ...”

Ыбырай Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығын

бейне таспадан тыңдау.

“ Көңілдерге ғылымның шамын жаққан”

“ Карусель әдісі” ( сыртқы және ішкі шеңбер)

Ыбырай Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы туралы сұрақ - жауап.

Ұлы педагог

Жазушы

Этнограф

Фольклорист

Аудармашы

Ақын

Тұңғыш жаңа заманға сай мектептер ашқан қоғам қайраткері

Ғалым

Қазақ тарихындағы

тұңғыш оқулық авторы

Балалар әдебиетінің

негізін қалаушы

ІІ. Жаңа сабақты меңгерту

“ Білімнің жарық сәулесін таратқан”

Ыбырай Алтынсариннің 1879 жылы Орынбор қаласында тұңғыш “ Қазақ хрестоматиясы" атты кітабы жарық көрді.“ Қазақ хрестоматиясы" балаларға арналған өлеңдер мен шағын әңгімелерден құрастырылды. «Қазақ хрестоматиясына» кірген өлең - әңгімелерде Ыбырай Алтынсарин жастарды еңбекті сүюге, оқу–өнерге ұмтылуға, Отанын, елін сүйетін патриоттық сезімге, талапты, жігерлі, кішіпейіл болуға үндейді.

Сөйтіп, ақын, бір жағынан, жастарды оқуға, білім алуға үндесе, екінші жағынан, оқу, өнер, ғылым-білімге, оның жалпы халық үшін керектігіне еш мән бермейтін ескі көзқарасқа соққы береді. Өмірдегі сарқылмайтын мол байлық – білім екендігін айта келіп, білімге адамның қолы жету үшін, ерінбей оқу, қажымай еңбек ету керектігін түсіндіреді. Ыбырай Алтынсарин “Кел, балалар, оқылық”, "Өнер-білім бар жұрттар" атты өлеңінде оқу, білім алудың мақсатын кеңінен сөз етеді. Өлеңнің негізгі идеясы – қазақ қауымына озық мәдениетті елдерді үлгі етіп көрсету.

«Қазақ хрестоматиясы» арқылы жеткен Ыбырайдың бүкіл әдеби мұрасы оның көркем шығарма жазуды ағартушылық идеясына бағындырғанын айқын көрсетеді. Ол әдебиетті бала санасына әсер ететін, оны жақсы, үлгілі істерге үйрететін күшті құрал деп ұқты.

Ыбырай Алтынсарин оқулық авторы

“ Қазақ хрестоматиясы” 1879 жылы Орынбор қаласында жарық көрді

“ Қазақ хрестоматиясы” төрт тараудан тұрады.

- ұсақ әңгіме - ертегілер

– үлкен кісілер турасындағы әңгімелер

– әртүрлі өлең - жырлар

- мақалдар

“ Кел, балалар, оқылық”,

“ Өнер білім бар жұрттар” т.б

Әңгімелеріндегі тәлім - тәрбие

Қайырымдылық

Адамгершілік

Ұстамдылық

Талаптылық

Төзімділік

Шындық

Мейірімділік

Еңбекшіл

Оқу-білім

Әділдік

Кісілік

Өнер

“ Зердесін ашқан ұрпақтың”

Топтық жұмыс (постер қорғау)

І топ

Ыбырай Алтынсариннің бір өлеңіне сатылай кешенді талдау жасау.

ІІ топ “Өнерлінің өрісі кең”

Әңгімелерінен рөлдік көрініс көрсету.

ІІІ топ

Ыбырай Алтынсариннің “Бай баласы мен жарлы баласы” атты әңгімесінің композициялық құрылымын талдау.

Екі жұлдыз, бір тілек

Оқушы шығармашылығы

І топ

Ыбырайға арнау ( өлең шығару)

ІІ топ

Әңгіменің желісі бойынша сурет салу.

ІІІ топ

Ыбырай атаға хат жазу.

Бағалау

( жеке оқушылады және топты бағалау)

Рефлексия

Сабақтан алған әсерлері туралы ой бөліседі.