М?найшы селосы
№ 7 орта мектеп
Т?рбие са?аты
«Тіл м?ртебесі, ел м?ртебесі»
Орында?ан: Ж?мажан?ызы Т
Сыныбы: 5 "б"
2014-2015 о?у жылы
Саба?ты? та?ырыбы: "Тіл м?ртебесі, ел м?ртебесі"
Саба?ты? ма?саты:
Жас ?рпа??а ана тіліні? ?адір-?асиетін т?сіндіру, тіл мерейін к?теру, шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту, ана тілін ?астерлеуге баулу.
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, а?ын-жазушыларды? суреттері.
Саба?ты? барысы:
М??алім: ?айырлы к?н, ?ымбатты ?она?тар,?стаздар мен о?ушылар!
Б?гін "Тіл м?ртебесі, ел м?ртебесі" атты т?рбие са?атымызды ашу?а р??сат еті?дер!
?аза?станны? мемлекеттік тілі-?аза? тілі.?аза?стан-к?п ?лт ?кілдері мекендейтін мемлекет. М?ндай мемлекет ?шін мемлекеттік тіл ?ажет. Президентіміз Н?рс?лтан Назарбаев ?з жолдауында "?лтты? тіл-?аза? ?лтыны? рухани, м?дени байлы?ын ?рпа?тан ?рпа??а жеткізуші ?асиетті ??рал" деп к?рсеткен болатын.
?аза? тілі-?аза? хал?ыны? ана тілі.Ана с?тімен бойымыз?а дары?ан ?аза? тіліні? ??діреттілігі-оны? орындылы?ында, ?рлігінде,орасан зор байлы?ында. ?ай халы?ты? болмасын тілі-?зіне т?н ?ымбатты да ?имас байлы?ы,?азынасы.
Сол сия?ты бізді? де ана тіліміз-алтындай асылымыз, м?лдір маржанымыз,?ажайып гаухарымыз.Сонды?тан да "ана" деген арда?ты с?зді ?осып"ана тілі"деп атаймыз.
Ана тілі-асыл н?рі бабамны?,
?уатымсы? а? с?тіндей анамны?
С?би ша?тан бесігімде жыр ты?дап,
Ту?ан тілді жаттап ?скен баламын.
О?ушыларымызды? тіл туралы ?ле? шума?тарына кезек берейін.
1-о?ушы: Ана тілім, сенен биік шы? бар ма,
Сен ар?ылы жарып кіргем мы?дар?а,
Сенсіз ма?ан ?уен ?айда, жыр ?айда,
Мен шал?имын ??діретін т?р?анда
2-о?ушы: Жыла?ан ал?аш?ы і?г? ?ннен тілім,
Ж?ргекте былдыр ?а?ып к?лген тілім
Жа?ымды ана ?лдиі,а? с?тімен
Ж?регіме, ?аныма сі?ген тілім
3-о?ушы: Жанымды жадырат?ан бала тілім,
Жыр, ертек жаттаттыр?ан сана тілім
Жаралып жермен бірге, к?н к?зімен,
Жасас?ан ?аза? тілі-ана тілім
4-о?ушы: Жырлат?ан ?аза?тарды? ?аза?ты?ын,
Жырлат?ан елдік,ерлік азатты?ын
Ж?лдызды ??діретті? туы бол?ан,
Жауынгер ана тілім-?аза? тілім
5-о?ушы: Ана тілді білмесем,
Шат-шадыман к?лмес ем,
Жер бетінде сайра?дап,
?аза? болып ж?рмес ем.
1-ж?ргізуші: Тіл-т?уелсіздік тірегі. Халы? ?міріні? ?лшемі де тіл. Т?рбие тілден басталады. ?лтты? ?нерді? барлы?ы да тілден басталады.
Тілсіз еште?е дамымайды. Республикада ана тіліміз-?аза? тіліне "мемлекеттік тіл" деген м?ртебе беріліп, Тіл туралы т???ыш за? 1989жылы, ал екінші рет 1997жылы шілдені? 11-ж?лдызында ?абылданды. Елбасымыз Н?рс?лтан Назарбаевты? жарлы?ымен "22-?ырк?йек- ?аза?стан халы?тары тілдеріні? к?ні" болып жарияланды.
?аза? тіліні? м?ртебесін ?сіру ?шін ж?не мемлекеттік тілімізді ?астерлеуге,??рметтеуге т?рбиелеу ?шін елімізде к?птеген іс-шаралар ж?ргізіліп келеді.
6-о?ушы: Ана тілін білмеген
А?ылы жо? желікбас
Ана тілін с?ймеген
Хал?ын с?йіп жарытпас.
7-о?ушы: Жанын сап, хал?ын с?йіп, ба??ан тілім,
Жалы?пай ??пиялар аш?ан тілім
Жаханны? т?рт б?рышы т?гел танып,
Жат ж?рттан да достарын тап?ан тілім
8-о?ушы: Б?л жанды тіл-мені? азат тілім,
Жадымда талмай сам?ар ?анат тілім
Жыр-?уат, с?зі ана уызындай,
Жасай бер,Ана тілім-?аза? тілім!
9-о?ушы: Ана тілім, к?мбірле сарайымда!
??дірет берген ана тіл талай ?л?а.
?асиетті сол тілді? ар?асында
Ерікті ел боп алыс?а ?арайын да
Ана тілім,к?мбірле сарайымда!
10-о?ушы: Ана тілсіз тарих та жасалмайды,
Ана тілсіз іс ?рге баса алмайды,
Желмаяны? ?стінде желіп ж?ріп,
К??іренбеген тектен-тек Асан ?ай?ы
11-о?ушы: ?рбір тілде с?йле адамды та? ?ылып,
Ана тілін білмеу ?андай за?дылы?!
?сер бала?,байта? бала? т?р?анда,
?аза? тілі жасау керек м??гілік!
К?рініс
Т?ле би: Ассалаума?алейк?м,?нет баба!
?нет баба:Уа,м?раты?а жет,балам!?ош келді?,т?рлет,?лым!
Т?ле би: ?нет баба,мен сізге мына бір с?ра?пен келдім. ?алай еткенде бірлік болады?Оны? к?ші ?андай болма??
?нет баба: Балам,анау сырттан бір бума шыбы? ?келші. Ал енді осы бума шыбы?ты сындырып к?рші.
-Балам, енді осы шыбы?ты біртіндеп сындыршы.
-Б?дан не т?сі?ді??
Т?ле би: Т?сіндім,баба,м?ны? м?ні:ынтыма?ы,бірлігі мы?тыны жау да,дау да алмайды,"Сая? ж?рген тая? жейді"
?нет баба: Д?рыс тапты?,балам.Ел билеу ?шін алдымен бірлікке,ынтыма??а ша?ыра біл."Ба? ?айда барасы?? Ынтыма??а барамын"дегенні? м?нісі осы,балам.
1-ж?ргізуші:Адамды м?ратына жеткізетін де ана тілі мен ата д?ст?рі.Бізді? осындай халы?ты? ?асиетті м?рамыз-ана тіліміз. ?аза? тілі-д?ние ж?зіндегі е? бай, беделді де бейнелі тілдерді? бірі.
?ткірді? ж?зі,
Кестені? бізі,
?рнегін сендей сала алмас,-деп ?лы Абай атамыз та?ыр?ап та?зым еткен де осы ?асиетті тіліміз. Халы? тіліні? мазм?нын байыт?ан-Абай атамыз.Ол ?аза? с?зін м?дениетті? биік сатысына шы?арып кеткен.?аза? хал?ыны? ата?ты жазушысы М.?уезов "Ел боламын десе?,бесігі?ді т?зе" деп ?сиет еткен.
1-ж?ргізуші: Ал, балалар,енді "Жал?асын тап"ойынын ойнайы?. Ойынны? шарты бойынша ма?ал-м?телді? жал?асын табу керек.
1.Тіл-адам ойыны?..(айнасы)
2.А?дамай с?йлеген.(ауырмай ?леді)
3.Ойнап с?йлесе? де.(ойлап с?йле)
4.Тисе терекке,тимесе.(б?та??а)
5.Айтыл?ан с?з.о?пен те?(атыл?ан)
6.Бал там?ан тілден.тамар(уда)
7.Тіл тас жарады,.(тас жармаса бас жарады)
8.К?п с?з-к?міс,аз с?з-.(алтын)
9.Жасы?да ?ылжа? болса?,?скенде.боласы?(мылжы?)
10.Піл к?термегенді,..(тіл к?тереді)
1-ж?ргізуші:?аза? тілі-хал?ымызды? бай м?расы, ол халы? ауыз ?дебиеті ?лгілері, небір д?лд?л жырауларымыз ?алдыр?ан,билеріміз айт?ан даналы? с?здері,халы? аузынан ?ал?ан ертегі-??гімелері.?аза? тілі сонау ерте д?уірден хал?ымызды? дамуымен бірге ал?а басылып жетіліп келеді.Ана тілімізді ?адірлеу,?астерлеу-ежелгі салтымыз.?аза? хал?ы шешендікке ?уес.Тіл ?нерінен алдына жан салмайтын халы?ты? бірі.Ана тілі ?шін ?лкен ?лес ?ос?ан ата-бабаларымызды? есімдері тарихтан белгілі.
1-о?ушы: М.Ж?мабаев:.?аза? тілінде ?аза?ты? сары сайран даласы,біресе желсіз т?ндей тымы?,біресе ??йындай екпінді тарихы, сары даладан ?дере к?шкен т?рмысы-асы?пайтын,саспайтын мінезі к?рініп т?р.
А.??нанбаев: Тіл ж?ректі? айт?анына к?нсе жал?ан шы?пайды.
А.Байт?рсынов: Тілді? міндеті а?ылды? а?дауын а?да?анынша, ?иялды? ме?зеуін ме?зегенінше,к??ілді? т?йін т?йгенінше айту?а жарау.
Ж.Аймауытов: "Ана тілі-халы? болып жарал?аннан бері жан д?ниесіні? айнасы,?сіп-?ніп т?рлене беретін,м??гі ??ламайтын б?йтерегі"
М.?уезов: ?рбір саналы, м?дениетті азамат?а ана тілі мен сол ана тіліндегі ?дебиетті? ?адірін білмеу-м?дениетсіздік.
?.М?сірепов: Ана тілінен айырыл?ан адам ?з хал?ы жаса?ан м?дени м?раны? б?рінен ??рала?ан ?алады.
Б.Момыш?лы: Анамызды? а? с?тімен бойымыз?а дары?ан тілімізді ?мыту-б?кіл ата-бабамызды, тарихымызды ?мыту.
1-ж?ргізуші:
М??алім: Жасырдым ж?мба?" сайысы
1.Жер к?рдім ?аласы бар,
?йлері жо? мекендейтін
К?л к?рдім,?зен к?рдім,
Сулары жо? мекендейтін(карта)
2.А? санды?ым ашылды
Ішінен жібек шашылды.(к?нні? к?зі)
3.Жылт-жылт еткен,
Жырадан ?ткен(су)
4?ыста ?ана болады,
?стаса? ?олы? то?ады.(?ар)
5.Тал басында т?ндіксіз отау(?я)
6.Сылдыр с?йы?,су емес,
Ішсе? сусын ?анады
А? болса да ?ар емес,
Шешуін кім табады?(с?т)
7.Т?мсы?ымен ?оз?алар,
Со?ында аппа? із ?алар(бор)
8.Ая?ы біреу,?олы жо?,
Шиыр-шиыр жолы к?п,
?зі с?йлей білмейді,
Сал?ан ізі с?йлейді.(?алам)
9.Иесі оны?-с?би,
?рі т?сек
?рі ?й(бесік)
10.Жалт-жалт етер,
Жалмап кетер(от)
11.Екі ?арауыл,
Екі ты?шы,
Бір жыршы(екі к?з,екі ??ла?,тіл)
1-ж?ргізуші: Тілім мені?!
Жау?а айбарым,?раным, туым мені?!
Найзасымен те? ?стап осы тілді
Намысымды ?ор?ады Сырым мені?!
Жар?ылдап асыл с?зді? алдаспаны,
?ызыл тіл жол бастады,?ол бастады
Даланы? ?з даусы деп т?сінем
Шалкиіз, Асан ?ай?ы,Мар?ас?аны
?аны?ды отты тол?ын тулататын
?асырлар ?атпарынан ?н ?ататын
?аза?ты? ар-намысы,жан дауысы
?азту?ан,Махамбет пен Дулат а?ын.
А?и?атты мойындайы? ?азір біз,
М??г?рт бола жазда?анбыз б?ріміз
Тіл м?ртебе ?лт мерейі емес пе,
М??гі ба?и шыр?алатын ?німіз
Хор: "Атамекен"
М??алім: Хал?ымызды? бай ?аза? тілін ме?геру,к?ркейту,?ыр-сырын танып білу ?р адамзат баласыны? ?олынан келетін д?ние.И?,тіл ?ай ?лтта болса да,?ай елде болса да ?астерлі, ??діретті. Ол ?рбір адамны? бойына ана с?тімен бірге еніп ?алыптасады. Тіл байлы?ы-?р елді? ма?танышы.Олай болса балалар,?з ана тілімізді ??рметтеу перзенттік парызымыз екенін ?мытпайы?.
Ана тіліні? к?сегесін к?гертіп,м?ртебесін ?сіру сендерге де ?атысты.О?у-білім,е?бек жолында ана тіліні? ?ам?оры бола біл. Тіл болаша?ы мына сіздерді? де ?олдары?ызда!