-С?мет,сен 7 троллейбус?а отыр. Мен сені Сейфуллин аялдамасында к?темін.
-Рахмет, Дана мен ?азір келемін.
-Кел, к?темін.
Енді осы диалогта ?арамен жазыл?ан с?здерге с?ра? ?ойындар.
?айдан? ?аладан Неден??ялы телефоннан Неге? автобус?а,троллейбус?а. ?айда?аялдамада Кім? Дана.
4.Пысы?тау.
-Балалар, біз б?гін септіктерді ?айталау барысында саба?та ?аза? хал?ыны? салт – д?ст?рі бойынша тыйым с?здерді, ?аза? ырымдарын, ?аза? хал?ыны? ?лтты? ойыны «?ыз ?уу» ойынын еске т?сіреміз.
а)?ткен грамматикалы? та?ырыпты ?айталау. Орта?а бір бала мен бір ?ыз шы?ады. Олар кезекпен берілген с?здерге керекті септік жал?ауларын ?осады. ?ыз бастайды. Бала одан кейін айтып, ?уып жетуге тырысады.
Мысалы: ?ала,?ызылорда ?аласы, орталы?, м?ражай, астана, ?она? ?й,Балхаш к?лі,Алатау. ?ыз осы с?здерге барыс септігіні? жал?ауларын ?осады, ал бала жатыс септігіні? жал?ауларын ?осады.
Ойынны? шарты: ?ыз же?се, жігітті ?амшыны? астына алады, ал ?ыз же?ілсе жігіт ?ызды? бетінен с?йеді. Ал біз осы ойынымызда же?ілген бала айып тартып, же?ген бала с?ра? ?ояды.
б)Тыйым с?здер. Кіші отауларды? ішінде тапсырмалар бар. О?ушылар бір – бірден шы?ып, тапсырмаларды алып ауызша орындайды.
Берілген тыйым с?здерден септік жал?ауларды? т?рін ажыратып, с?ра? ?ой.
1.Дастарханды,тама?ты баспа.
2.Т?нде ?й сыпырма, т?нде тырна?ынды алма.
3.?лкендердін жолын кеспе, с?зін б?лме.
4.Отпен ойнама, отты аттама.
5.Нанды жерге тастама, ?стіне бас?а затты ?ойма.
6.Бейуа?ытта жылама, ?йы?тама.
7.Айды ?олы?мен к?рсетпе.
8.?ызды ?рма.
9.Ата – ана?а ?арсы келме.
10.Нанды бір ?олымен ?збе.
11.Орынды?та ая?ынды ай?астырып отырма.
12.?лкеннен б?рын тама? жеме.
13.К?п ішінде ?атты с?йлеме, ?атты к?лме.
14.Та?дайынды ?а?па, басы?ды шай?ама.
15. Ж?лдызды, адамды санама.
в)Сергіту жатты?уы. «Б?йге» ойыны. ?р топ бір – біріне с?здер айтып, сол с?здерге ма?ал айтады.
Мысалы: Кітап. Кітап- білімні? б?ла?ы, білім- ?мір шыра?ы. Отан. Отан отбасынан басталады.
г) Карточкада?ы жатты?у ж?мыстарын жасаймыз.
Т?мендегі берілген ?аза?тын ырым с?здеріндегі к?п н?ктені? орнына тиісті септік жал?ауларын ?ой.
1.Нан. ?и?ымы. жесе – бай боласы? дейді.
2.А??у. атпайды, киесі со?ады деп ?ор?ады.
3.Т?н. ?й сыпырмайды, тырна?. алмайды.
4.?й. кеш. немесе т?н. келген адам «кеш жары?» деп кіреді.
5.Жа?а ай. к?ргенде «жа?а ай. жарыл?а, ескі ай. есірке» деп бата жасап, ырымдайды.
6.Ат. к?лік. не жаяу келе жат?ан адам жы?ылса, т?р?ан. кейін «?шы? – ?шы?» деп ?шы?тайды.
5.Саба?ты ?орытындылау.
-Балалар, сіздер ?азір орындарында отырып, ?р топ ата – аналары?ны?, ?же – аталары?ны? ?йлерінде айтатын тыйым, ырым с?здерін естері?е т?сіріп жазындар.
6.?й тапсырмасы: ырым, тыйым с?здерін ма?ал – м?телдерді септе?дер.
7.Ба?алау. Саба? бойы жина?ан асы?тар ар?ылы о?ушыларды? саба?та к?рсеткен белсенділіктері мен білімдері ба?аланады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Септік жал?аулары»
Сабақтың тақырыбы: «Септік жалғаулары»
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: септік жалғаулары туралы алған теориялық білімдерін оқушы есінде қайта жаңғырту, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: өткен сабақтардан алған білімдерін қайталауға арналған әр түрлі жаттығулар арқылы балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты, жүйелі айта білуге дағдыландыру.
Сабақтың кіріспе бөлімі. Оқушылар тақтаға шығып, қоржынның ішінен асық алып, саны бойынша «Отауға» бөлінеді.
Мұғалімнің сөзі: Құрметті балалар, Отау деген не екенін білесіндер ме? Бұрын қазақ халқы киіз үйде тұрған.Ер балалары үйленгеннен кейін отау тігіп, бөлек шығарған. Асықта жазылған сандар бойынша»Отауға» бөлінесіңдер. Енді міне үш «Отау» болдыңдар. Бүгінгі сабақтың тақырыбы «Септік жалғаулары» қайталау.
Сабақтың мақсаты:Сіздердің мақсаттарыңыз септіктің түрлерін, сұрақтарын, жалғауларын қайталап, қоржыңға сабақ бойы асық жинап, алған білімдерінді көрсету.
-Септік дегеніміз не?
-Қазақ тілінде неше септік бар?
-Орыс тілінде неше септік бар?
Оқушылар жауабы:
1.Септік жалғауы дегеніміз – сөздерге грамматикалық мағына үстеп, оларды бір-бірімен жалғастырып, септестіріп, байланыстырып тұратын қосымшалар.
2.Қазақ тілінде 7 септік бар.
3.Орыс тілінде 6 септік бар.
2 Кластер «Септіктер» толтыру.
Көмектес
Кіммен? Немен?
Шығыс
Кімнен? Неден?
Жатыс
Кімде? Неде?
Табыс
Кімді?Нені?
Барыс
Кімге? Неге?
Ілік
Кімнің? Ненің?
Атау
Кім? Не?
Септіктер
3.Кітаппен жұмыс. 85-бет. 1-жаттығу
Телефонмен сөйлесу.
-Алло, сәлеметсің бе, Дана? Мен Сәметпін ғой.
-Сәмет, қайдан телефон шалып тұрсын?
-Қаладан, ұялы телефоннан сөйлесіп тұрмын.
-Дана, саған бару үшін қай автобусқа отыруға болады?
-Сәмет,сен 7 троллейбусқа отыр. Мен сені Сейфуллин аялдамасында күтемін.
-Рахмет, Дана мен қазір келемін.
-Кел, күтемін.
Енді осы диалогта қарамен жазылған сөздерге сұрақ қойындар.
Қайдан? Қаладан Неден?ұялы телефоннан Неге? автобусқа,троллейбусқа. Қайда?аялдамада Кім? Дана.
4.Пысықтау.
-Балалар, біз бүгін септіктерді қайталау барысында сабақта қазақ халқының салт – дәстүрі бойынша тыйым сөздерді, қазақ ырымдарын, қазақ халқының ұлттық ойыны «Қыз қуу» ойынын еске түсіреміз.
а)Өткен грамматикалық тақырыпты қайталау. Ортаға бір бала мен бір қыз шығады. Олар кезекпен берілген сөздерге керекті септік жалғауларын қосады. Қыз бастайды. Бала одан кейін айтып, қуып жетуге тырысады.
Мысалы: қала,Қызылорда қаласы, орталық, мұражай, астана, қонақ үй,Балхаш көлі,Алатау. Қыз осы сөздерге барыс септігінің жалғауларын қосады, ал бала жатыс септігінің жалғауларын қосады.
Ойынның шарты: қыз жеңсе, жігітті қамшының астына алады, ал қыз жеңілсе жігіт қыздың бетінен сүйеді. Ал біз осы ойынымызда жеңілген бала айып тартып, жеңген бала сұрақ қояды.
б)Тыйым сөздер. Кіші отаулардың ішінде тапсырмалар бар. Оқушылар бір – бірден шығып, тапсырмаларды алып ауызша орындайды.
Берілген тыйым сөздерден септік жалғаулардың түрін ажыратып, сұрақ қой.
1.Дастарханды,тамақты баспа.
2.Түнде үй сыпырма, түнде тырнағынды алма.
3.Үлкендердін жолын кеспе, сөзін бөлме.
4.Отпен ойнама, отты аттама.
5.Нанды жерге тастама, үстіне басқа затты қойма.
6.Бейуақытта жылама, ұйықтама.
7.Айды қолыңмен көрсетпе.
8.Қызды ұрма.
9.Ата – анаңа қарсы келме.
10.Нанды бір қолымен үзбе.
11.Орындықта аяғынды айқастырып отырма.
12.Үлкеннен бұрын тамақ жеме.
13.Көп ішінде қатты сөйлеме, қатты күлме.
14.Таңдайынды қақпа, басыңды шайқама.
15. Жұлдызды, адамды санама.
в)Сергіту жаттығуы. «Бәйге» ойыны. Әр топ бір – біріне сөздер айтып, сол сөздерге мақал айтады.
Мысалы: Кітап. Кітап- білімнің бұлағы, білім- өмір шырағы. Отан. Отан отбасынан басталады.
г) Карточкадағы жаттығу жұмыстарын жасаймыз.
Төмендегі берілген қазақтын ырым сөздеріндегі көп нүктенің орнына тиісті септік жалғауларын қой.
1.Нан... қиқымы... жесе – бай боласың дейді.
2.Аққу... атпайды, киесі соғады деп қорқады.
3.Түн... үй сыпырмайды, тырнақ... алмайды.
4.Үй... кеш... немесе түн... келген адам «кеш жарық» деп кіреді.
5.Жаңа ай... көргенде «жаңа ай... жарылқа, ескі ай... есірке» деп бата жасап, ырымдайды.
6.Ат... көлік... не жаяу келе жатқан адам жығылса, тұрған... кейін «ұшық – ұшық» деп ұшықтайды.
5.Сабақты қорытындылау.
-Балалар, сіздер қазір орындарында отырып, әр топ ата – аналарыңның, әже – аталарыңның үйлерінде айтатын тыйым, ырым сөздерін естеріңе түсіріп жазындар.
6.Үй тапсырмасы: ырым, тыйым сөздерін мақал – мәтелдерді септеңдер.
7.Бағалау. Сабақ бойы жинаған асықтар арқылы оқушылардың сабақта көрсеткен белсенділіктері мен білімдері бағаланады.
