Тыа сирин экономиката Сата5ай холобуругар

Тыа сирин экономиката Сата5ай холобуругар

• Сатаҕай орто оскуолатын 10 кылааһын үѳрэнээччитэ

Никитина Аня дакылаата

• Салайааччы Никитина Нь.Б .

Дакылаат сыала: - 1977 сылтан билинни кэмнэ дылы Сата5айга тыа хаьаайыстыбата тугунан дьарыктанан, улэлээн-хамнаан теье сайдан кэлбитин чинчийии.

Соруктара

• Сата5ай тыатын хаьаайыстыбатын историятын уерэтии;
• Сата5айга билинни туругунан хаьаайыстыба ханнык керуннэрэ баарын уерэтии, чинчийии;
• Дьонум Никитиннэр тыа хаьаайыстыбатыгар киллэрэр сыраларын уерэтии;

Билинни кэмнэ суолтата

• Тыа хаьаайыстыбатын экономиката сайдыыта угус элбэх проблеманы таарыйар:

• Тыа сиригэр дьон олохсуйуута (демография боппуруоьа);
• Дойду экономикатын сайыннарыы;
• Дьон дьарыктаах буолуута;
• Норуот (нация) доруобуйата;

• Сата5айга тыа сирин сайдыытын историята
• Тэриллибит кунэ: муус устар 4 кунэ, 1977 сыл
• 1971 сыллаахха Сата5ай сылгылара племенной буолбуттара
• 1974 сыллаахха Сата5ай Киров аатынан колхоз биригээдэтэ этэ
• 1974 с. бала5ан ыйыгар И.Я.Строд аатынан совхоз онорбуттара. Директорынан Ефремов Анатолий Васильевич, Сата5айга управляющайынан Никитин Спиридон Иосифович анаммыттара.
• 1975 сыл куьунугэр гаражка бастаан ититэр система холбоммута., Терентьев Зиновий Зиновьевич сварщигынан улэтин са5алаабыта. Баачыма сириттэн 1 гатыттан 18 центнер куох маассаны ылбыттара.
• 1976 сылтан Строд совхоз 2 буолбута: «Строд» уонна «Победа». «Победа» совхоз Ботун, Алтан, Эмис, Сата5ай отделениелартан турара. Директорынан Борисов Афанасий Иннокентьевич. Сата5ай отделениетын управляющайынан Никитин Спиридон Иосифович хаалбыта. Ол сыл отделение техникатын туругунан 1 миэстэ буолбута.

Кылгас кэм иьигэр отделение управляющайынан улэлээбиттэрэ:

• Шишигин Иван Романович, Дьячковский Степан Степанович, Никифоров Иван Дмитриевич
• 1980-1983 сс.- Гоголев Николай Николаевич
• 1983-1984сс.- Чупров Василий Самсонович
• 1984-1990сс. – Никитин Иосиф Семенович

• 1985 сыллаахха отделение5а Социалистическай Улэ Героя Лукин Тимофей Спиридонович аата инэриллибитэ.
• 1994 сыллаахха «Сата5ай» коллективнай хаьаайыстаба племенной статуьун ылбыта.
• 1996 сыллаахха «Сата5ай» колхоз Т.С.Лукин аатынан ТХПК буолбута. (тыа хаьаайыстыбатын производственнай кооператива)

Сата5ай хаьаайыстыбаларын керуннэрэ

• Билинни туругунан Сата5айга хаьаайыстыба 2 керунэ баар: натуральнай (чааьынай) хаьаайыстыба (ЛПХ - личное-подсобное хозяйство), тэрээьиннээх хаьаайыстыбалар (СХПК - сельскохозяйственный производственный кооператив, КФХ – крестьянское фермерское хозяйство).
• Барыта 10 бааьынай хаьаайыстыба уонна ТХПК

Быйыл ыытыллыбыт тыа хаьаайыстыбатын перепиьын тумугунэн барыта:

Керунэ

Ахсаана

Ынах суеьу

1348

Сылгы

1061

Сибиинньэ

60

Куурусса

276

Аата

Тэриллибит сыла

КФХ «Аранас» (Адамов Н.Н.)

Улэьит ахсаана

КФХ «Сэппэрээк» (Анисимов С.Н.)

Техника ахсаана

КФХ «Ыар5а куелэ» (Васильев П.П.)

2

КФХ «Лампа» (Терентьев Д.З.)

Тугунан дьарыктанара

2

КФХ «Чараннаах» (Никитин В.А.)

Ахсаана

1992

3 трактор

Сылгы, ынах суеьу иитиитэ

-

1993

-

КФХ «Артемьев Е.И.» (Артемьев Е.И.)

48 ынах суеьу, 44 сылгы

Сылгы, ынах суеьу иитиитэ

1 трактор

Сылгы, ынах суеьу иитиитэ

75 ынах суеьу, 55 сылгы

4

КФХ «Адамов В.Н.» (Адамов В.Н.)

2014

2015

КФХ Адамов А.Н.

3 трактор

Сылгы, ынах суеьу иитиитэ

-

КФХ Шишигин А.А.

30 ынах суеьу, 21 сылгы

Ынах суеьу иитиитэ

2 трактор

-

КФХ «Никитин Н.А.» (Никитин Н.А.)

101 ынах суеьу

1 трактор

Ынах суеьу иитиитэ

2006

Ынах суеьу иитиитэ

37 ынах суеьу

Т.С.Лукин аатынан ТХПК (Онуфриев С.В.)

26 ынах суеьу

-

  ынах суеьу

  Сылгы, ынах суеьу иитиитэ

27 ынах суеьу

-

35

8 ынах суеьу, 21 сылгы

Сибиинньэ иитиитэ

11 трактор

60

Сылгы, ынах суеьу иитиитэ

503 сылгы, 230 ынах суеьу

Сатаҕайга ходуһа сирин бас билии. 2009с .

Хаһаайыстыбалар: 1- бас билиигэ, 2- арендаҕа.

1.СХПК им. Т.С.Лукина 433,3/273,9

2.КФХ “Араҥас” 64/29,2

3.КФХ “Чараҥнаах” 100,4/14

4.КФХ “Лампа” 65/14

5.КФХ “Сэппэрээк” 0/60

6.КФХ “Ыарҕа күөлэ” 0/25

7.ЛПХ 1521/47,2

Барыта: 2183,9/463,3

Дьонум тыа хаьаайыстыбатыгар улэлээбит стажтара

№

  1

А.А.А.А.

Никитин Андрей Гаврильевич

  2

Аймах

Т/Х улэлээбит стаьа

Эьээм

Никитина Февронья Федотовна

  3

29

Никитин Андрей Андреевич

Эбэм

  4

  5

3

Аба5ам

Никитин Федот Андреевич

Никитин Николай Андреевич

6

  6

Аба5ам

28

А5ам

Никитин Василий Андреевич

  7

27

Никитин Петр Андреевич

Аба5ам

  8

  9

27

Аба5ам

Никитина Елена Андреевна

Никитина Саргылана Андреевна

26

Эдьиийим

23

Эдьиийим

3

Уопсайа

172 сыл

Билинни туругунан тыа хаьаайыстыбатыгар киллэрэр кылааттара

А.А.А.А.

Тугунан дьарыктанара

Никитин Федот Андреевич

Сылга теье бородууксуйаны онорон таьаарара

Сылгыны иитии

Никитин Николай Андреевич

Сибиинньэни иитии

2,5 тонна эт

Никитин Василий Андреевич

Никитин Петр Андреевич

2 тонна эт, 200 сибиинньэ о5отун атыылыыр

Ынах суеьуну иитии

Тракторист

60 тонна уут, 4 тонна эт

200 тонна, 320 куб оттук мас, от тиэйэр,

Уопсайа 7 тонна эт, 60 тонна уут, 200 сибиинньэ о5ото

Елена Андреевна ветеринар идэлээх

Аба5ам Никитин Федот чааьынай племенной сылгы иитиитинэн дьарыктанар

Чараннаах КФХ салайааччыта Никитин Василий

Тумук:

• Сата5айга тыа хаьаайыстыбата суеьуну, сылгыны, сибиинньэни иитии керуннэрэ бааллар;
• Хаьаайыстыба 2 керунэ баар: чааьынай (натуральнай ол эбэтэр ЛПХ) уонна тэрээьиннээх хаьаайыстыбалар (ТХПК, КФХ);
• Тыа хаьаайыстыбатын министерствотын финансовай ейебулун улахан тэрээьиннээх хаьаайыстыбаларга туьаайан убулуур, чуолаан улахан кемену ТХПК ылар;
• Сата5айга эт, уут бородууксуйата туьааннаах хаьаайыстыбалар барыс ылар салаалара;
• Дьонум сэргэм ыарахан улэттэн толлубат, сурэхтээх, тыа хаьаайыстыбатыгар сылын аайы киллэрэ турар кылааттаах улэьит удьуордар эбиттэр.