5.Тап?ыр тип. Белсенділік,?ызбалы?ты,??лшынысты,ынта-жігерді талап ететін міндеттер мен ма?сатты та?дайды. Мінез ерекшеліктері: басшылы? етуді,н?с?ау беруді,тап?ырлы?ты ?натады. М?ндай мінез ерекшеліктері дипломат,репортер,менеджер,директор,делдал?а лайы?ты.
1.Реалистік тип. «Ер адам» типі. Эмоциялық тұрақтылығы жоғары,заманына қарай бейімделе біледі.Ептілікті талап ететін,үнемі қозғалыста болатын кәсіппен айналысқанды жөн деп есептейді.Міндеті нақты бір кәсіпті:механик,жүргізуші,инженер,агроном т.б. мамандықтарды ұнатады.
2. Интеллектуалдық тип. Интеллектуалдық шығармашылық міндеттерді шешуге бейім. Ғылыми тұрғыда мамандықты таңдайды.Қызметтің мына түрлерін ұнатады:математика,география,геология,шығармашылық кәсіптер.
3. Әлеуметтік тип.Айрықша әлеуметтік ептілігі бар,айналасындағыларға тәуелсіз,жағдайға тез бейімделгіш,сезімтал.Ұнататын қызмет саласы: психология,медицина,педагогика. .
4. Конвенциялық тип. Құрылымдық қызметке бейім,нұсқау бойынша істейді.Ұйымдастырушылық қабілеті аз,ауыз сөзге жоқ.Ұнататын мамандықтары:бухгалтер,финансист,тауартанушы,экономист,іс жүргізуші,кеңсе қызметкері.
5.Тапқыр тип. Белсенділік,қызбалықты,құлшынысты,ынта-жігерді талап ететін міндеттер мен мақсатты таңдайды. Мінез ерекшеліктері: басшылық етуді,нұсқау беруді,тапқырлықты ұнатады. Мұндай мінез ерекшеліктері дипломат,репортер,менеджер,директор,делдалға лайықты.
6. Әртістік тип. Адаммен қарым-қатынаста өз қиял-сезіміне сенеді,сүйенеді.Өмірге сезімталдықпен қарайды. Мінез ерекшелігі: шешім қабылдауға тәуелсіз,икемді,өзімшілдігі мол. Шығармашылық кәсіпті ұнатады:музыка,сурет салу,гуманитарлық саладағы қызметке бейім. Бұлар тарих,филология,өнер жағын ұнатады.
Сауалнама.
Сенің кәсіби ой-ниетің.
9-сыныпты бітірген соң не істемексің?
а. 10-сыныпта
ә. кәсіптік техникалық мектепте оқимын
б. колледжде оқимын
в. жұмыс істеймін
2. Ата-анаң 9-сыныпты бітірген соң не істе деп кеңес беруде?
а. 10-сыныпта
ә. кәсіптік техникалық мектепте
б. колледжде оқуды ұсынады
в. жұмыс істеуді ұсынады
3. Таңдаған мамандығыңның мазмұны,оқу және жұмыс шарттары туралы білесің бе?
а. хабарым жоқ
ә. аз ғана хабардармын
б. қажеттің бәрін білемін
4. Таңдаған мамандығыңның адамға қояр талаптары туралы білесің бе?
а. хабарым жоқ
ә. аз ғана хабардармын
б. қажеттің бәрін білемін
5. Таңдаған мамандығыңа қажет болатын жеке қасиеттеріңді,қабілеттеріңді,икемділіктеріңді қалай дамытасың?
а. мүлдем дамытпаймын
ә. қосымша білім алу арқылы дамытамын
б. өз бетіммен білім ала отырып дамытамын
6. Өзіңнің кәсіби ой-ниетіңді іске асыра аламын деп ойлайсың ба? Оған не кедергі бола алады?
а. иә,жүзеге асыра аламын
ә. оқуда қиындықтар бар
б. материалдық проблемалар
в. отбасылық жайттар
г. жоқ,жүзеге асыра алмаймын
7. Негізгі жоспарыңды іске асыра алмаған жағдайда қолданатын қосалқы жоспарың бар ма?
а. иә
ә. жоқ.
Сауалнама
Табандылықты зерттеу
Ой-тұжырым
Жауап
Менің болашақтағы мақсатым айқын,енді сол мақсатқа жетуге дайындық жасап жатырмын.
Қаншалықты алыс болса да,мен өзім қойған мақсатыма жетуге жүйелі түрде ұмтыламын.
Әдетте алыстағы мақсаттарыма жету жолында кедергілер кездессе,ықыласым тез басылады.
Тіпті сәтсіздіктер болғанның өзінде де дегеніме жететініме сенемін.
Бүгінгі күнмен өмір сүру жеңіл деп ойлағандықтан,алдыма тым алыс мақсаттар қоймауға тырысамын.
Мен бірнеше рет өз-өзімді жетілдірумен айналысқым келді,алайда бұдан еш нәтиже шықпады.
Сәтсіздіктер мені мойытады,сондықтан айтарлықтай табыстарға жетемін деген ниеттен бас тартамын.
Егер мен алдыма маңызды мақсат қойсам ,одан бас тартуым екіталай.
Жеңістер мені екі есе күшпен еңбектенуге итермелейді.
Мен бірнеше рет өз апталық күн тәртібімді жоспарлауға талпыныс жасап көрдім,алайда өз әрекетімді дұрыс ұйымдастыра алмағандықтан,алға қойғандарымды орындай алмадым.
Қиындықтарға тап болғанда жаңа бастаған ісімді жалғастыруға күмандана бастаймын.
Бастаған ісімді аяқтауда қиналамын,әсіресе ол апталар,тіптіайлар қажетсінетін жағдайларда.
Жақындарым мені бірбеткей ,айтқанынан қайтпайды деп санайды.
Кездескен қиындықтарға қарамастан алға қойған мақсаттарыма жететіндіктен,үлкен қанағат сезімін аламын.
Қызығушылығым төмендегендіктен,бастаған істерімді орта жолда жиі аяқтамай қалдырамын.
Мен күте де ,төзе де аламын,сондықтан алыстағы армандарым ,болашақтағы мақсаттарым мен үшін қорқынышты емес.
Қарама-қайшылықтар менің шешімімді одан сайын бекітіп,қайрай түседі.
Өз мақсатыма жету жолында сенімсіздік емес,жалқаулық жиі кедергі жасайды.
Климовтың сауалнамасы 9 сыныптар бойынша
1а.Жануарларды бағып, күту
немесе
1б.Машиналар мен құрал-саймандарға қызмет көрсету(бақылау, қарау,реттеу)
2а.Ауруларға көмектесу
немесе
2б.Есептеу машиналарына кестелер,сызбалар,бағдарламалар жасау
3а.Кітап,плакат,көркем ашық хаттарды безендіру,сапасын бақылау
немесе
3б.Өсімдіктердің жай-күйін,өсіп-дамуын қадағалау.
4а.Материалдарды өңдеу(ағаш,мата,металл ,пластмасса және т.б)
20б.Клавишті машиналармен жұмыс жасау(жазу машинасымен, телетайп, теру машинасы және т.б.)
Жауабы
1.Адам-табиғат.Мұнда тірі ағзалар,өсімдіктер,жануарлар мен биологиялық үрдістер еңбек объектісі болады. Бұған агрономия, жеміс, көкөніс және жүзім шаруашылығы,фермерлік іс,агроэкология,агрохимия және өсімдіктерді қарғау,балық тағамдары мен май технологиясы т.б. мамандықтар кіреді.
2. Адам-техника. Мұнда техникалық жүйелер,машиналар, аппараттар мен қондырғылар,материалдар мен энергия еңбек объектісі болады. Бұған байланыс желілері мен жалғау жүйелері,радиотехника,радиобайланыс, электромеханика,автоматика,телемеханика,металды қысыммен өңдеу т.б. мамандықтар кіреді.
3.Адам-адам.Адамдар,топтар,ұжымдар еңбек объектісі болады. Бұған емдеу ісі,педиатрия,медициналық-профилактикалық іс, стоматология,шығыс медицинасы,мейіркештік іс,формация,тарих және география мұғалімі,қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі,музыка мұғалімі,педагог-психолог,заңгер, сатушы,тігінші,фотосуретші,кадрлар жөніндегі менеджер т.б. мамандықтар кіреді.
4.Адам-белгілеу жүйесі. Олардың еңбек объектісі шартты белгілер,шифрлар,кодтар,кестелер.Бұған экономикалық теория,статистика,маркетинг және коммерция,қаржы және несие,бухгалтерлік есеп және аудит, басқару мен ақпаратты өңдеудің компьютерлік жұйелері,қаржы агенті,корректор, биржа агенті,кеден ісі және т.б. мамандықтар.
5.Адам-көркем бейне. Бұл адамдар еңбек объектісі көркемдік бейнелер жасау,олардың рөлі,элементтері мен ерекшеліктері.бұған музыкатану,аспапта орындаушылық,режиссер,хореография, сценаграфия,композиция,операторлық өнер,кескіндеме, графика, мүсін өнері, өнертану,көркемдік өнер,дизайн,актерлік өнер,дирижерлау,эстрада өнері,зергер, суретші және т.б. мамандықтар кіреді.
«Стресс тесті»
Нұсқау: Пікірлерді оқып, өз келісіміңіздің деңгейін төмендегі шкалалар бойынша белгілеуіңіз қажет.
Ешқашан 1балл
Кейде 2балл
Жиі 3балл
Әрқашан 4балл
1.Мені болар-болмас мәселелер кейде ашуландырады.
2.Біреуді күтуіме тура келсе, менің жүйкем жұқарады.
3.Ыңғайсыз жағдайға тап болғанда,мен қызарамын
.
4.Мен өкпелесем,онда біреуді ренжітуім мүмкін.
5.Сынды көтере алмаймын,көтеріліп кетемін
.
6.Егер мені көлікте итерсе,мен дәл солай қайтарамын немесе дөрекі сөйлеймін.
7.Барлық бос уақытымда бір нәрсемен шұғылданамын.
8.Кездесуге әрқашанда алдын-ала келемін немесе кешігемін.
5.Өзіңіздің сырыңыз бен ой-пікіріңізді басқа біреумен бөліскенді ұнатасыз ба?
6.Көшеде бейтаныс адам сізге сқрақ қойғанды ұнатасызба? (сағат қанша болды, пәленше көше қай жерде)
7. Ата-ана мен бала арасында болатын проблеманың және түсініспеушіліктің бар екеніне сенесіз бе?
8.Сізге танысыңыз ақша қарыз, соны сұрауға ұяласызба?
9.Сізге асханада ашып кеткен, тағам берді, сіздің іс әрекетіңіз (жемей қоясыз ба,үндемей қоясызба)
10.Бейтаныс адаммен оңаща қалып кеттіңіз, сіз онымен сөйлескіңіз жоқ және де ол бірінші сөйлегенін де қаламайсыз, солай ма?
11.Сіз кезектің барлық түрін жақтырмайсыз (кітапхана, кинотеатрдың кассасына, асханада) сіздің іс-әрекетіңіз кезекке үндемей тұрасызба, әлде кетіп қаласыз ба?
12.Екі адам арасындағы түсініспеущіліккекіріскенді ұнатасыз ба?
13.Әр түрлі сала,мысалы: өнер, мәдинет, әдебиет, осыларға сіздің өзіңіздің пікіріңіз бар, басқалардың мінін қабылдамайсыз, солай ма, жоқ па?
14. Сіз жақсы білетін сұрақты, біреу басқаша талқылап тұр, сіздің іс-әрекетіңіз, үндемей қоясыз ба, әлде соған дұрыс жауабын айтасыз ба?
15. Сізден біреу көмек сұрап тұр, мысалы: сабақ жайлы, қызмет жайлы. Сіздің іс-әрекетіңіз?
16. Сіз өзіңіздің ой-пікіріңізді айтқанан гөрі, жазбаша түрде түсіндіргенін дұрыс көресіз бе?
Жауаптар: Иә-2 ұпай
Кейде-1 ұпай
Жоқ- 0 ұпай
30-31 ұпай. Қарым-қатынас қасиетіңіз әлсіз, осының салдарынан өзіңіз қиналасыз. Сізге жақын адамдарға да оңай емес. Топ тірлігінде, сізге үміт артудың қажеті жоқ. Адаммен қарым-қатынасыңызды дұрыстаңыз, өз-өзіңізді өзгертуге тырысыңыз. Өзіңізді есеп беруге қолға алыңыз.
25-29 ұпай. Аз сөйлесесіз, жалғыздықты ұнатасыз, соның салдарынан достарыңыз аз. Жаңа жұмыс, жаңа қарым-қатынас, сізге ұнамайды. Сіз өзіңіздің бұл қасиетіңіздібілесіз, осы мінезіңіз өзіңізге ұнамайды-осының бәрін өзгерту сіздің қолыңызда. Сіздің қолыңыздан бәрі келеді, сенсеңіз болады.
19-24 ұпай. Бейтаныс ортада, сіз өзіңізді жоғалтпайсыз, басқалармен қарым-қатынасты тез ұстайсыз, жаңа проблемалардан жалтартпайсыз. Дегенмен жаңа таныстармен абайлап тұрасыз, ләжі болса айтыс керістен аулақ жүресіз. Сіздің сөздеріңізде кейде орынсыз, мазақ бар. Бірақ бұл қасиетіңізді түзетуге болады.
14-18 ұпай. Қарым-қатынасыңыз орташа. Көп нәрсені білуге асығып тұрасыз. Басқалардың әңгімесін мұхият тыңдайсыз, өзіңіздің көз-қарасыңызды шыдамдылықпен, әрі сабырлықпен дәлелдей аласыз, дегенмен у-шу компанияларды ұнатпайсыз. Көп және дәмсіз сөйлейтіндерді жақтырмайсыз.
9-13 ұпай. Сіз адам баласымен жүдә араласқышсыз, кейде шектен тыс.Көп сөйлейсіз, көп нәрсені білгіңіз келіп тұрады. Орынсыз, әр түрлі ұрпақтар туралы әңгіме айтасыз, сіздің бұл қасиетіңіз көпшіліктің назарын тудырады. Ойланбай, қысылмай адамдармен таныса аласыз. Көпшіліктің назарын өзіңізге аударғанды ұнатасыз. Ешкімнің өтінішіне жоқ демейсіз. Бірақ көбінесе өтініштерін орындай алмайсыз. Ашуыңыз тез келіп, тез қайтады. Сізге жетпейтін қабілет ло: шыдамдылық, сабырлық, жігерлік, көбінесе күрделі проблеманы шеше алмайсыз. Бірақ керек жағдайда өз-өзіңізге жауап бере аласыз.
4-8 ұпай. Бәлкім сіз ой мына өзіміздің бала ғой деген болсаңыз керек. Сіз өте араласқышсыз. Сіз барлық іс-әрекеттерді біліп отырасыз. Сіз барлық айтыс, ұрыс-керіс, кикілжіңде белсенді түрдеқатысасыз. Сіз өзіңіздің білмейтін сұрақтарыңызға да өзіндік жауап бере аласыз. Барлық жерде сіз оз орныңызды білесіз және өзіңізді еркін сезінесіз. Барлық істі істей істей бересіз,бірақ көбіне аяқтамайсыз. Сондықтан да басқа адамдар сізге күмәнмен қарайды. Ләжі болса осы іс-әрекетіңізді ойланыңыз да, дұрыс жолға түсіуіңіз өз қолыңызда.
3 және одан да аз ұпай. Сіздің қарым-қатынас, араласу қабілетіңіз бір түрлі. Көп сөйлейсіз, Басқалардың тірлігіне жиі орынсыз араласасыз, сізге қатысы болмаса да. Білмейтін сабақтарға өзіңізше кеңес бересіз. Көбінесе сіздің кесіріңізден ұрыс-керіс, айтыс, кикілжің, жанжал болады. Сабырлық сізде жоқ, өкпелегісшсіз. Күрделі, әрі тиянақт жұмыс сіз үшін емес. Сіз мінезіңізді өзгертуге тырысыңыз. Өзіңізде сабырлық, мәдинеттілік, шыдамдық қасиеттерін тәрбиелеңіз.
