План урока на тему "Жанжалдар және оларды шешу жолдары"

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Жанжалдар және оларды шешу жолдары.

Сабақтің түрі: теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге жанжалдар және оларды шешу жолдары жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адамның жан-дүниесі жайлы білім, біліктерін молайту, ес процесін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, плакт, кесте.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: баяндама

Материалды түсіндіру жоспары.

«Жанжал» (лат. confliktus) сөзі тараптардың, пікірлердің, күштердің қақтығысын білдіреді. Қақтығыстарға өміріміздегі әртүрлі қиындықтар себеп болуы мүмкін. Мысалы материалдық ресурстарға; құндылықтар мен маңызды өмірлік ұстанымдарға; билік өкілеттіліктерге (басымдық мәселелері); әлеуметтік құрылымдағы мәртебелі-рөлдік ерекшеліктерге (соның ішінде эмоционалды-психологиялық айырмашылықтарға) және т. б. қатысты жанжалдар. Жанжалдар адам өмірінің барлық саласын, әлеуметтік қарым-қатынастың, әрекеттестіктің барлық жиынтығын қамтиды. Жанжал негізінен әлеуметтік әрекеттестіктің бір түрі, оның субъектілері мен мүшелері жеке тұлғалар, үлкен және шағын әлеуметтік топтар мен ұйымдар болып табылады. Алайда, жанжалды әрекеттестік тараптардың тайталасын, яғни бір-біріне қарсы әрекеттерді білдіреді. Жанжалдың негізін субъективтік-объективтік қарама-қайшылықтар құрайды, бірақ бұл екі құбылысты теңдестірудің қажеті жоқ. Жанжалдың негізін үйлеспейтін қызығушылықтар, сұраныстар мен құндылықтар себеп болатын қарама-қайшылықтар құрайтындығын естен шығармаған жөн, олар, әдеттегідей, тараптардың ашық тартысына, шынайы тайталасқа айналады. Тайталас барынша қарқынды немесе аса қарқынды емес болуы мүмкін. Қақтығыстар формасы – күштеу немесе күштеусіз – көптеген факторларға байланысты, соның ішінде жанжалды күштеусіз шешудің шынайы жағдайы мен мүмкіндіктерінің болуына, және тайталасушы субъектілердің қандай мақсатты көздейтініне байланысты.

Жанжал – бұл ашық тайталас, екі немесе одан көп субъектілердің және әлеуметтік әрекеттестік мүшелерінің қақтығысы, оған үйлеспейтін сұраныстар, қызығушылықтар мен құндылықтар себепкер болады. Сондай-ақ психологияда жанжал «қарама-қарсы бағытталған, бір-бірімен үйлеспейтін беталыстардың, санадағы жеке эпизодтың, жеке тұлғалалардың немесе жағымсыз эмоционалды алаңдаушылықтары ортақ адамдар тобының тұлғааралық әрекеттестігіндегі немесе тұлғааралық қарым-қатынасындағы қақтығыс» деп түсініледі. Адамдар жанжал туралы ойлағанда олар оны көбіне агрессиямен, қауіппен, даумен, жауласумен, соғыспен және т. с. с. байланыстырады. Сонымен қатар ол достар мен одақтастар табуға көмектеседі және жаулар мен қаскөйлерді анықтауға да көмектеседі. Институтта Жанжалтану орталығы жұмыс істейді.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Жанжал туралы түсінік.

2. Жанжалдың түрлері.

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді анықтап, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Клиникалық психология.

Сабақтің түрі: теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге клиникалық психология жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адамның жан-дүниесі жайлы білім, біліктерін молайту, ес процесін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, плакт, кесте.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: баяндама

Материалды түсіндіру жоспары.

Алғашқы қауымдағы ад-ң арасында психикалық аурулар болды деген болжам жасалған. Көне Грек және Рим мифологиясында Спарта патшасы Клеоманның өз-өзін кескілеп өлтіруі. Сирия патшасы Свенденның өгей шешесіне ғашық болу себебінен депрессивтік жағд.болуы. көне заманның дәрігерлері бірнеше психологиялық көріністер туралы жазады. «Мания», «меланхолия», «эпилепсия» терминдері солардан қалған атаулар.

Аутизм — (гр. autos - өзім) - адамның сыртқы дүниеден оқшауланып, өзімен-өзі болып, іштей сары уайымға салынған кездегі көңіл- күйі. Бұл терминді 1912 жылы Э. Блейлер адамның ішкі эмоциялық кажеттіліктерімен реттелетін және шынайы әрекеттерге тәуелділігі шамалы аффективтік саланың айрықша түрін белгілеу үшін енгізген. Аутист балалардың есте сақтау қабілеті жоғары болады. Математика және музыкадан дарынды, бірнеше тілдерді меңгеруі де мүмкін. Бірақ бұл қасиеттер әдеттегі жастан кейінірек байқалады. Сондықтан да бұндай балалар арнайы интернаттарда емес, кәдімгі жанр ортасында тәрбиеленуі қажет.Аутизм – бала дамуындағы ауытқушылықтың ауыр түрі, ол әлеуметтік ортамен қарым-қатынастың жоқтығын білдіреді.

Деперсонализация(лат. de жоққа шығару, лат. persona — тұлға) - өзінің сана-сезімін өзгерту.өзінің « менін» қабылдамау. Өзінің дене мүшесін қабылдамау. Ол жағдайда адамда өзінің сана-сезімін жоғалтқан сезімі туады және жақындарына, жұмысына, қатысты эмоционалдық жақындықтың болмауына қатысты уайымдайды. Психикалық тұрғыдан сау адамдарда қатты жүк түскенде деперсонализация жеңіл түрі байқалады. Ұзақ уақыт бойы бұл күйді кешсе суйцидке алып келеді

Эксперимент( лат. experіmentum – сынама, тәжірибе), Экспериментатор өзінің жағдайына қарай тәжірибені жүргізу шартын өзгерте алады. Бұл эксперименттің негізгі артықшылығы, сонымен қатар ол оқу-тәрбие үрдісінде тәсілдерді табуға мүмкіндік береді.Эксперименттің барысында арнаулы құралдар мен аппараттардың көмегімен психикалық үрдістер өзгерістерінің уақытын дәл көрсетуге болады, мәселен, жауап беру (реакция), оқу, еңбек, дағдылардың қалыптасу жылдамдығы.Психологиялық зерттеулерде негізінен екі түрлі эксперимент қолданылады.Олар зертханалық (лабораториялық) және табиғи де п аталады.

Агнозия — заттарды, дыбыстарды қабылдаудағы қиындық. ми сыңарларының локалды зақымдануы салдарынан адамның бұрын көргенін, естігенін, түйсінгенін қайтадан тани алмауы. Агнозия келесі түрлерін ажыратады:визуалды Агнозиякөз откірлігінің сақталуының өзінде объектілерді, заттар мен олардың кескіндерін тұтас тани алмау, оларды бөлшектей алмау;тактилді Агнозия— заттар мен объектілерді сипап үстауда оларды тани алмау немесе өз денесінің локустарын танудың бұзышуы. соматоагиозия деп аталатын дене құрылымы жөнінде аберрациялық, бұрмаланған түсінік;кеңістіктік Агнозия— заттар мен олардың кескіндерін қабьшдаудың сақталуында адамдардың түрлерін тани алмау;есту Агнозия— естудің фонематикалық қасиеттерінін, яғни сөйлеудегі дыбыстарды ажыратудың бұзылуы;әріптік Агнозия— оқудың бұзылу түрлерінің бірінің негізінде жататын Агнозия түрі;симультандық Агнозия— бір мезгідде қабылда- натын заттар мен құбылыстардың санының құрт азаюы.

Қояншық (эпилепсия)— (грек. epіlambano – шап беріп ұстаймын, шабуыл жасаймын), қояншық – жиі кездесетін ұстамалы аурулардың бір түрі.Эпилепсияны белгілеріне қарай ұзақ уақыт идиопат. (генуинді) және симптомат. деп бөлген. Эпилепсия туралы алғашқы деректер Гиппократ еңбектерінде “қасиетті ауру” деген атпен, әр түрлі себептермен туындайтын бас миының ауруы ретінде айтылған. Әбу Әли ибн Сина ұстамалы аурудың клиник. көріністері мен емін толық сипаттап жазған. Эпилепсия белгілі бір мерзімде қайталанып, науқас есінен танады, кейде тұнжырап, мінезі өзгеріп, ой-қабілеті төмендейді. Эпилепсия ауруының себебі әлі толық анықталмаған. Көбінесе, сәби құрсақта жатқанда не туылғаннан кейін миында ісік болуынан, ми шайқалғаннан немесе қабынуынан, мидың әр түрлі ауруларынан (менингит, арахноидит, арахноэнцефалит), т.б. жағдайлардан болады.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Даму психологиясы?

2. Психикалық дамуы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді анықтап, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Психикалық дамудың сипаттамасы.

Сабақтің түрі: теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге психикалық дамудың сипаттамасы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адамның жан-дүниесі жайлы білім, біліктерін молайту, ес процесін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, плакт, кесте.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: баяндама

Материалды түсіндіру жоспары.

Даму психологиясы немесе жас ерекшеліктерінің психологиясы — жеке адамның психикалық дамуын, өмір тіршілігінде қалыптасу зандылықтарын танып білуге көмектесетін психология ғылымының дербес саласы. Даму:

• 1) материалдық объектілердің заңды, бағытты, қайтымсыз өзгеруі, нәтижесінде объектінің жаңа қасиеттері туындайды;

• 2) тұлғаның сыртқы және ішкі, басқарылатын және басқарылмайтын факторлардың әсерімен даму үрдісі.

Даму кезінде адамда сандық және сапалық өзгерістер туындайды. Даму психологиясы адамның жеке басының қалыптасуы мен дамуының заңдылықтарын зерттейді, адам жасының өсуіне сәйкес психикалық даму ерекшеліктерін азаматтық қасиеттерінің кемелдену жағдайларын, өзіндік ерекшеліктеріндегі психологиялық зандылықтарымен таныстырады. Даму психологиясы психикалық дамудың қозғаушы күшін, заңдылықтарын және адамның онтогенезде қалыптасуын қарастырады.

Даму психологиясы келесі бөлімдерден тұрады:

• мектеп жасына дейінгі балалардың психикалық дамуы;

• бастауыш сынып оқушыларының психикалық дамуы мен жеке басының қалыптасуы;

• жеткіншектердің психикалық даму ерекшеліктері мен жеке бастарының қалыптасуы;

• жасөспірімдердің психикалық дамулары мен психологиялық ерекшеліктері;

• ересектер мен егде жастағылардың психологиялық ерекшеліктері;

• қартайған жастағылардың (геронтопсихология) психологиялық ахуалдары.

Даму психологиясы — онтогенезде адамның психологиялық және қылықтық дамуының заңдылықтары мен ерекшеліктерін зерттейтін мәліметтері бар психологиялық зерттеулер саласы. Дамудың әлеуметті жағдайы — адамның психологиялық және қылықтық дамуы өтетін әлеуметтік жағдай. Дамудың әлеуметтік жағдайы дамудың қандай факторлар жүйесіне байланысты екендігін де қарастырады Дамудың жақын зонасы — психикалық дамудың мүмкіндіктері, адамға сырттан минималды көмек беру арқылы ашылады. Дамудың жақын зонасы ұғымын әйгілі ғалым Л.С.Выготский енгізген. Дамудың жақын зонасы - айналадағы адамдардың кішігірім көмегін немесе демеуінің негізінде балада айқындалатын және соларды пайдаланып оның шынайы дамуына мүмкіндіктер. Дамытатын күштер — балаларды оқыту мен тәрбиелеуде ересектердің өз алдына қойылатын мақсаттары, яғни баланың өзін өзі жетілдірудегі қажеттіліктері

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Даму психологиясы?

2. Психикалық дамуы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді анықтап, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Жас кезеңдік даму ерекшеліктері.

Сабақтің түрі: теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге жас кезеңдік даму ерекшеліктері түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Медициналық психология.

2. Медициналық психологияның салалары.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Жас — адам ғұмырының белгілі бір кезеңін белгілейтін өлшем. Жас адамның физиологиялық, морфологиялық және психологиялық дамуының көрсеткіші болып табылады. Қазіргі заманғы ғылымда адамның жас ерекшелігіне қарай оның даму кезеңдерін төмендегідей бөледі:

1) туғаннан 1 жасқа дейінгі бөбектік кезең; 2) 1 мен 3 жас арасындағы сәбилік кезең; 3) 3 пен 7 жас арасындағы мектеп жасына дейінгі кезең.

Мектеп жасының өзі 3-ке бөлінеді: 7 мен 9-дың арасындағы төменгі сынып оқушылары (балдырғандар); 10 мен 14-тің арасындағы ортаңғы сынып оқушылары (жасөспірімдер); 15 пен 18-дің аралығындағы жоғары сынып оқушылары (бозбалалар).

Жас кезеңдерінің бұдан кейінгілері жастық шақ (18 — 21 жас), кемелдену (22 — 60 жастың арасы), егделік (61 — 74 жас), кәрілік (75 — 90 жас) деп бөлінеді. Бұл кезеңдерді психология ғылымының жас ерекшелік психологиясы деп аталатын арнаулы саласы зерттейді. Мысалы, баланың туған уақытынан бастап бастауыш білім алғанға дейінгі психикалық даму жолын жас ерекшеліктері психологиясының балалар психологиясы бөлімі зерттейді. Жас кезеңдерінің қалған түрлерінің ерекшеліктерін жас ерекшеліктері психологиясының жасөспірімдік, жастық, егделік, кәрілік деп аталатын бөлімдері қарастырады. Кәрі адамдардың жас ерекшеліктерімен арнайы түрде геронтология ғылымы айналысады. Сонымен бірге, жас — қоғамдағы маңызды демографиялық көрсеткіштердің бірі саналады. Халықтың құрамы мен демография қуатын есептеуде жас ерекшеліктері ескеріледі. Жас ерекшеліктеріне байланысты халық санында болатын өзгерістердің динамикасын демографиялық статистика ғылымы қарастырады. Жас Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Жас — адам ғұмырының белгілі бір кезеңін белгілейтін өлшем. Жас адамның физиологиялық, морфологиялық және психологиялық дамуының көрсеткіші болып табылады. Қазіргі заманғы ғылымда адамның жас ерекшелігіне қарай оның даму кезеңдерін төмендегідей бөледі:

1) туғаннан 1 жасқа дейінгі бөбектік кезең; 2) 1 мен 3 жас арасындағы сәбилік кезең; 3) 3 пен 7 жас арасындағы мектеп жасына дейінгі кезең.

Мектеп жасының өзі 3-ке бөлінеді: 7 мен 9-дың арасындағы төменгі сынып оқушылары (балдырғандар); 10 мен 14-тің арасындағы ортаңғы сынып оқушылары (жасөспірімдер); 15 пен 18-дің аралығындағы жоғары сынып оқушылары (бозбалалар).

Жас кезеңдерінің бұдан кейінгілері жастық шақ (18 — 21 жас), кемелдену (22 — 60 жастың арасы), егделік (61 — 74 жас), кәрілік (75 — 90 жас) деп бөлінеді. Бұл кезеңдерді психология ғылымының жас ерекшелік психологиясы деп аталатын арнаулы саласы зерттейді. Мысалы, баланың туған уақытынан бастап бастауыш білім алғанға дейінгі психикалық даму жолын жас ерекшеліктері психологиясының балалар психологиясы бөлімі зерттейді. Жас кезеңдерінің қалған түрлерінің ерекшеліктерін жас ерекшеліктері психологиясының жасөспірімдік, жастық, егделік, кәрілік деп аталатын бөлімдері қарастырады. Кәрі адамдардың жас ерекшеліктерімен арнайы түрде геронтология ғылымы айналысады. Сонымен бірге, жас — қоғамдағы маңызды демографиялық көрсеткіштердің бірі саналады. Халықтың құрамы мен демография қуатын есептеуде жас ерекшеліктері ескеріледі. Жас ерекшеліктеріне байланысты халық санында болатын өзгерістердің динамикасын демографиялық статистика ғылымы қарастырады.

Психология ғылымның бір саласы бола отырып, ж.ер.психологиясы ғылыми талдауға ұшырауы мүмкін психологиялық фактіні – бақылау мен эксприментті алудың негізгі екі әдісін пайдаланады.

Алайда, психологиялық – педагогикалық зерттеу пәнінің ерекшелігі аталған әдістерді пайдалануда айрықша өзгерістер тудырады. Мәселен, жас ерекшелігі психологиядағы бақылаулар, көбінесе, бала психологиясының дамуын дәлелдейтін фактілерді жүйелі тіркеуді сипатына күнделікті жазу түрінде ие болады. Балалар пихологиясы, былайынша айтқанда, ерте сәбилік шақ психологиясытек бақылауға негізделеді. Соңғы жылдары педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясында психологиялық эксприменттің ролі айтарлықтай өсті. Педагогикалық - психологиялық зерттеуде пайдалануының жилігі жағынан лабораториялық экспримент баланы зерттеудежетекші орын алып жүрген табиғи эксприментке ғана жол береді.

Оқу – процесі жағдайында жүргізілген табиғи экспримент оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін жеке адамнаң қалыптасу ерекшеліктері мен жәке адамдар арасындағы қатынастарды жәжірибенің табиғи жағдайға жақын әлеуметтік ұйымдасиырған және арнайы өзгерткен жағдайларында зерттеуге мүмкіндік береді. Педагогикалық - психология үшін табиғи эксприменттің ерекше түрі қалыптастыру эксприменті өте пайдалы болып есептеледі. Бұл жерде сыналушылардың психологиялық іс-әрекетінде болатын өзгерістер зерттеушінің белсенді әсер етуі нәтижесінде бақыланып отырады.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Жас кезендік даму.

2. Жас кезендегі психология.

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: __________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Медициналық психология пәні, мақсаттары

Сабақтің түрі: теория

Оқыту әдісі: Ситуациялық жағдаяттар.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге медициналық психология пәні, мақсаттары түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Медициналық сұхбат.

2. Медициналық сұхбатың құрлымы

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Медициналық психология – психология мен медицина арасында пайда болған қазіргі кезде дамып келетін психологияның саласы. Оның мәліметтерінің психология мен медицина үшін теориялық және қолданбалы маңызы бар. Сондықтан оны қолданбалы салаларға жатқызуға болады.

Медициналық психологияның бірнеше анықтамалары бар. Ғалымдардың көпшілігі оны психология ғылымының бөлігі деп қарастырады, бірақ оны медицинанын бір бөлігі екенін естен шығаруға болмайды. Медициналық психологияның пәні науқастың психиккалық іс әрекетінің ерекшеліктері және олардың ауруды патогенетикалық пен дифференциалдық диагностикалауда, емдік шараларды тиімдету мен алдын алудағы мәні болып табылады.

Медициналық психологияны екіге бөліп қарауға болады: жалпы және нақты (арнайы).

Қазіргі медициналық психологияның негізгі бөлімдері:

Медициналық психологияның бөлімдері: патопсихология, нейропсихология, психосоматика, психотерапия және психокоррекция.

Патопсихология – психологии, психопатологии және психиатрия арасында пайда болған бағыт. оның негізін салған Б.В.Зейгарник.

Нейропсихология психологии, неврологии және нейрохирургия арасында пайда болған бағыт, негізін салған – атақты невролог және психолог А.Р.Лурия.

Психосоматика – соматикалық аурулардың пайда болуы мен динамикасына психологиялық факторлардың әсерін зерттейтін медициналық психологияның бағыты.

Психотерапия адамның психикасына емдеу мен денсаулығын сақтау мақсатымен тиімді әсер етуді қарастыратын бағыт

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Медициналық сұхбат туралы түсінік.

2. Қазіргі медициналық психологияның негізгі бөлімдері .

3.Медициналық психологияның мақсаты .

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Медициналық көмектің сапасы.

Сабақтің түрі: теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге медициналық қызметкерлердің психологиясы түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Медициналық сұхбат туралы түсінік.

2. Қазіргі медициналық психологияның негізгі бөлімдері .

3.Медициналық психологияның мақсаты .

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Қазақстан Республикасының 2009жылғы 18қыркүйектегі «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы»№193-IV Кодексінде «Медициналық көмектің сапасы-көрсетілген көмектің уәкілетті орган бекіткен және медициналық ғылым мен технологияның қазіргі заманғы даму деңгейі негізінде белгіленген стандарттарға сәйкестік деңгейі»-деген анықтама берілген.

Сапалы медициналық көмек-бұл білікті медициналық қызметкерлер көрсететін,нормативтік-құқықтық актілерге, медициналық көмек көрсету стандарттарына ауруларға хаттама толтыру, келісім шарттарына немесе әдетте ұсынылатын талаптарға сәйкес келкетін уақтылы медициналық көмек.

Сапалы медициналық көмектің негізгі сипаттамасы

1.Медициналық көмектің нәтижелігі.

2.Емдеу процесінің қауіпсіздігі.

3.Емделушіге бағытталу.

4.медициналық көмектің уатылығы.

5.Дәрігерлік қателіктің болмауы.

6.Жеткіліктілік.

7.Медициналық көмектің қолжетімділігі.

Медициналық көмектің қолжетімділігі тең құқықтық-ұсынылған медициналық көмектің сапасына қарай емделушінің жынысы, жасы, ұлты, тұрғылықты жері, әлеуметтік-экономикалық статусы,діни сеніміне байланысты айырмашылығы болмауы тиіс.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Медициналық қызметкерлердің міндеттері.

2. Медициналық қызметкерлердің психологиясы .

3. Кәсіптік деформация.

Тест сауалнамасы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Медициналық психологияның пайда болу, даму тарихы.

Сабақтің түрі: теория

Оқыту әдісі: Дәрісбаян, сұрақ-жауап.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге медициналық психологияның пайда болу, даму тарихы түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Медициналық сұхбат туралы түсінік.

2. Қазіргі медициналық психологияның негізгі бөлімдері .

3.Медициналық психологияның мақсаты .

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Қазіргі психологияда психологияның медициналық сондай-ақ пациенттердің психологиялық жағдайын коррекцияларға байланысты мәселелерді зерттеуде түрлі методологиялық бағыттар бар. Орыс психологиялық мектебі ХХ ғ. басында қалыптасты. Ресейде оның негізін салушы көрнекті психоневролог В.М.Бехтеров. Ол басқарған психоневрологиялық институтта жүріс-тұрысты объективті зерттеу үшін экспериментальды әдістер анықталды. 1908 жылы В.М.Бехтерев индивидтің туа қалыптасатын нышандарымен сәйкестендіретін механикалық себептерінің көрінуімен өзара байланысатын генетикалық рефлексологиялық зерттеу әдісін жасап шығарды.

ХХ ғ. басында Германияда қалыптасқан Гештальт психологияның жетекші бағдары болып қабылданған бейнелердің тұтастығын қалыптастыру, яғни, аяқталу процесін түйсіну жолдарын іздеуді тудырады.

К.Левин көзқарасы бойынша невроздарды емдеу сондай-ақ таным процесстерін түзетуде биологиялық және әлеуметтік қажеттіліктердің өзара әрекеті жетекші орынға ие немесе олардың арасында белгілі өзара байланыс және иерархия бар. Адамды қоршаған кез келген объектінің белгілі энергиясы мен заряды бар. нәтижесінде қоршаған әлем объектілері психологиялық кеңістікте қысымның туындауына ықпал етеді. Осыған байланысты жағымсыз эмоциялар қысымды және агрессияны күшейткенімен, жағымды эмоцияларды әлсіретеді

Медициналық психологияның маңызды салаларының бірі патопсихология болып табылады. Ол психикалық процестердің бұзылуы заңдылықтарын қарастырады. Патопсихологиялық білімдер медициналық жоғары оқу орындарының студеттері үшін қажетті әсіресе, патопсихологиялық білімдердің маңызды сараптық – сот – психиатриялық, еңбек дауларын шешетін мамандар үшін аса түседі. Болашақ дәрігерлер науқастардың психикалық саулығын анықтау үшін міндетті түрде патопсихологиялық әдістерді меңгеруі керек. Осыған байланысты жоғары оқу орнының студенттері үшін бұл тақырыптың көкейкестілігі анықталады

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Медициналық сұхбат туралы түсінік.

2. Қазіргі медициналық психологияның негізгі бөлімдері .

3.Медициналық психологияның мақсаты .

Тест сауалнамасы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Стресс күйіндегі науқасқа көмек көрсету.

Сабақтің түрі: тәжірибелік

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге стресс күйіндегі науқасқа көмек көрсету түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Медициналық сұхбат туралы түсінік.

2. Қазіргі медициналық психологияның негізгі бөлімдері .

3.Медициналық психологияның мақсаты .
ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Мазасыз күй, стресс (ағылш. stress) - қатты күйзелу, абыржу, мөлшерден тыс ширақтылық деген сияқты бірнеше мағынаны қамтитын жалпылама сөзбен айтылған адамның ерекше күйі.

Ғылымға ең алғаш осы ұғымды енгізген канадалық физиолог Ганс Селье. Оның анықтамасы бойынша, стресс - өте жағымсыз әсерлерге жауап ретінде туған организмнің қалыпсыз бейімделу әрекеттерінің жинағы. Адамның жеке ерекшеліктеріне, мінезіне, жоғарғы жүйке әрекетінің типтеріне орай стрестің бірнеше түрлері байқалады.

Мамандар күйзелісті үш түрге бөледі: Біріншісі - адамның инфаркт, жүрек ауруларына жиі ұшырауы және түрлі жарақат сияқты дертке тап болуымен қалыптасатын депрессия. Екіншісі- эндогендік депрессия. Яки адамның ішкі жан дүниесінің тереңінен пайда болатын дерт. Эндогендік депрессия адамға кері әсер етеді. Дәл осы депрессиялық күйге түскен адам айналасындағы құбылыстарға баға бере алмай, белгілі бір сезімдерді бастан кешіре алмай дал болады. Үшінші -түрі психогендік деп аталады. Адамның психикалық ауытқуы салдарынан пайда болатын депрессияның бұл түрі тіпті қайғылы жағдайға итермелеуі мүмкін.Ер-азаматтарға қарағанда, нәзік жандылар күйзелістік күйге жиі тап болады. Бұл - әйел бойындағы гармондық өзгерістерге байланысты болуы мүмкін. Мәселен, аяғы ауыр немесе босанған әйелдің психологиялық күйі жиі өзгереді.

Күйзелісті (стрессті) кез келген организмнің сыртқы ортадағы қандай да бір жағымсыздыққа негізгі реакциясы ретінде анықтауға болады. «Стресс» термині біздің күнделікті тіл оралымымыздағы үйреншікті сөзге айналып кетті. Бұл қысқа да ауқымды сөзге күрделі жағдайларда немесе жоғары қауіпте пайда болатын өз мінез-құлқымыздағы өзгерістер мен сезімдердің және толғаныстардың тұтастай гаммасы туралы елестетуімізді жинақтаймыз.

Депрессия (лат. depressio — көңілсіздак, жабыраңқылық) – жабығу, торығу, күйзелу секілді ұғымдарына балама ұғым. Депрессия - көпке созылмайтын, бірақ созылып кетсе невроз немесе психоздың бастауына айналатын түнілу мен пессимизм арқылы бейнеленетін көніл-күи жағдайы.

Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет?

Біріншіден: стресс кезінде ағзадағы витаминдер қоры әсіресе В тобы тез таусылады. Көптеген дәрігерлер күнде витамин ішуге кеңес береді, дегенмен де артық ішіп қоймаңыз. Барлығы орнымен болғаны жөн. Екіншіден: дене жаттығулары өте пайдалы. Спорт залына барыңыз, жаттығу жасаңыз, билеңіз, ән айтыңыз, қалада серуендеңіз, бассейнге, моншаға барыңыз. Үшіншіден: психикалық және дене релаксациясы қажет. Келесі тәсілдерді көріңіз: босаңсытатын музыка таңдаңыз, түнгі аспанға бұлтқа қараңыз және армандаңыз. Төртіншіден: үйлесімді өмір үшін жанұяның, достардың қолдауы қажет. Психологиялық тренингтерге барыңыз, жанұя салтанаттарынан қалмаңыз, жаңа қызықты адамдармен танысыңыз. Ата-аналарыңызға, ата-әжелеріңізге, баурларыңызға көңіл бөліңіздер, өйткені олар сіздің махаббатыңызды, қамқорлығыңызды, мейіріміңізді өте қажет етеді емес пе?

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Күйзеліс туралы ілім?

2. Күйзелістік жағдайлардың алдын алу?

3. Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет ?

Тест сауалнамасы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Өз-өзіне қол жұмсаудың психологиялық сипаттамасы.

Сабақтің түрі: тәжірибелік

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге өз-өзіне қол жұмсаудың психологиялық сипаттамасы түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Күйзеліс туралы ілім?

2. Күйзелістік жағдайлардың алдын алу?

3. Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет ?
ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Суицид (лат.: sui caedere — өзін өлтіру) — адамның өзіне-өзінің қиянат жасап, өз өмірін қиюы. Жыл сайын 10-20 миллион адам суицид жасауға бекінеді. Олардың бір миллионға жақыны жарық дүниемен қош айтысады. Алдыңғы қатарлы суицид жасаушылардың отаны ретінде, басқасын айтпағанда, көрші алпауыт мемлекеттер - Ресей мен Қытай, Қазақстанды атауға болады.

Суицидтің түрлері:

1.Нағыз суицид қашан да жабырқау, дағдарыстық жағдай немесе өмірден бас тарту жайлы ой, күйзелу жатады. Сол себепті екі түрлі суицид жағдайын ажыратуға болады: 2.Демонсративті суицид- өлуге деген ниетпен байланысты емес, қайта өз проблемасына назар аудартудың әдіс құралы болады, көмекке шақырады.

3.Жасырын суицид – өзіне- өзі қолсалу мінез- қылығының бір түрі. Бірақ, қатаң мағынада оның жағдайларына мән бермейтін, сонда да сол бағытпен қорытындыға ие болады. Бұл іс- әрекет көп жағдайда қауіп- қатер деңгейінің жоғарғы ықтималдылығымен ұштасып жатады. Көп жағдайда бұл адам тәуекелге негізделіп өмірден өтуден гөрі өліммен ойнауға көбірек ұқсайды. Бұндай адамдар өмірден өтудің ашық түрін таңдамай суицидтік сипаттағы әрекеттерге бой ұрады. Барлық өмірде болып жағдайлар адамның сезімдері арқылы реттеліп отырылады.

Өз-өзіне қол жұмсаудың себептері өзгелерге нені түсіндіреді:

1. Шарасыздықты.

2. Жағымсыз қарым - қатынас жасағанына өкіндіру үшін .

3. Өзгені қаншалықты сүйетіндігін немесе өзгелер бұған қаншалықты сүйіспеншілікпен қарайтынын анықтау үшін.

4. Қатаң шешімді өзгерткізу үшін.

5. Жан айқайын .

Өз - өзіне қол жұмсаудың психологиялық мағынасы, көп жағдайда аффективті қысымды жойып, өмірдің қиын жағдайынан кету жолы екенін білдіреді.

Мектеп психологының негізгі міндеттері болып, төмендегі шараларды қамтитын суицидтік әрекеттердің алдын алу жұмыстары жатады.

«Вертер синдромы»

Жеткіншектің суицид жасауға итермелейтін жағдайдың бірі ғашықтық сезім немесе махаббат. Қазіргі кезде бәрімізге белгілі Шекспирдің кейіпкерлері Ромео мен Джульетта оқиғасы. Ғашықтық жолында өз өмірін қиюға дейін барады. Көбіне махаббаттың құрбаны болып жатқан суицид өз ізін қалдырып кетеді екен. Міне осындай жолдармен өмірден өтуі жөн көрген жеткіншектеріміз сан қилы оқиғаларды қағаз бетіне ойластырып тастап кетуге тырысады. Көбіне мұндай өлер алдындағы соңғы тілек немесе хат тастап кету бұлардың барлығы да кинофильмдерден алынады. Мұны психологияда «Вертер синдромы» деп атайды.

Суицидті болдырмаудың жолдары: ең алдымен, әрбір өзіне - өзі қол жұмсаған жеткіншекті психикалық ауруға шалдыққан деп есептеуге болмайды, себебі суицид талқылайтын мәселе емес. Иә жеткіншек тығырықтан шығудан қиындықты жеңудің ең нашар жолын таңдағанымен оны кінәлауға болмайды. Бұл оның кінәсі емес, оның кінәсі қиындықты жеңіудің дұрыс жолын таба алмағандығы.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Өз-өзіне қол жұмсаудың психологиялық сипаттамасы?

2. Суицидтің түрлері?

3. Өз-өзіне қол жұмсаудың себептері өзгелерге нені түсіндіреді?

Тест сауалнамасы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Өз-өзіне қол жұмсаудың психологиялық сипаттамасы.

Сабақтің түрі: тәжірибелік

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге өз-өзіне қол жұмсаудың психологиялық сипаттамасы түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Күйзеліс туралы ілім?

2. Күйзелістік жағдайлардың алдын алу?

3. Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет ?
ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Суицид (лат.: sui caedere — өзін өлтіру) — адамның өзіне-өзінің қиянат жасап, өз өмірін қиюы. Жыл сайын 10-20 миллион адам суицид жасауға бекінеді. Олардың бір миллионға жақыны жарық дүниемен қош айтысады. Алдыңғы қатарлы суицид жасаушылардың отаны ретінде, басқасын айтпағанда, көрші алпауыт мемлекеттер - Ресей мен Қытай, Қазақстанды атауға болады.

Суицидтің түрлері:

1.Нағыз суицид қашан да жабырқау, дағдарыстық жағдай немесе өмірден бас тарту жайлы ой, күйзелу жатады. Сол себепті екі түрлі суицид жағдайын ажыратуға болады: 2.Демонсративті суицид- өлуге деген ниетпен байланысты емес, қайта өз проблемасына назар аудартудың әдіс құралы болады, көмекке шақырады.

3.Жасырын суицид – өзіне- өзі қолсалу мінез- қылығының бір түрі. Бірақ, қатаң мағынада оның жағдайларына мән бермейтін, сонда да сол бағытпен қорытындыға ие болады. Бұл іс- әрекет көп жағдайда қауіп- қатер деңгейінің жоғарғы ықтималдылығымен ұштасып жатады. Көп жағдайда бұл адам тәуекелге негізделіп өмірден өтуден гөрі өліммен ойнауға көбірек ұқсайды. Бұндай адамдар өмірден өтудің ашық түрін таңдамай суицидтік сипаттағы әрекеттерге бой ұрады. Барлық өмірде болып жағдайлар адамның сезімдері арқылы реттеліп отырылады.

Өз-өзіне қол жұмсаудың себептері өзгелерге нені түсіндіреді:

1. Шарасыздықты.

2. Жағымсыз қарым - қатынас жасағанына өкіндіру үшін .

3. Өзгені қаншалықты сүйетіндігін немесе өзгелер бұған қаншалықты сүйіспеншілікпен қарайтынын анықтау үшін.

4. Қатаң шешімді өзгерткізу үшін.

5. Жан айқайын .

Өз - өзіне қол жұмсаудың психологиялық мағынасы, көп жағдайда аффективті қысымды жойып, өмірдің қиын жағдайынан кету жолы екенін білдіреді.

Мектеп психологының негізгі міндеттері болып, төмендегі шараларды қамтитын суицидтік әрекеттердің алдын алу жұмыстары жатады.

«Вертер синдромы»

Жеткіншектің суицид жасауға итермелейтін жағдайдың бірі ғашықтық сезім немесе махаббат. Қазіргі кезде бәрімізге белгілі Шекспирдің кейіпкерлері Ромео мен Джульетта оқиғасы. Ғашықтық жолында өз өмірін қиюға дейін барады. Көбіне махаббаттың құрбаны болып жатқан суицид өз ізін қалдырып кетеді екен. Міне осындай жолдармен өмірден өтуі жөн көрген жеткіншектеріміз сан қилы оқиғаларды қағаз бетіне ойластырып тастап кетуге тырысады. Көбіне мұндай өлер алдындағы соңғы тілек немесе хат тастап кету бұлардың барлығы да кинофильмдерден алынады. Мұны психологияда «Вертер синдромы» деп атайды.

Суицидті болдырмаудың жолдары: ең алдымен, әрбір өзіне - өзі қол жұмсаған жеткіншекті психикалық ауруға шалдыққан деп есептеуге болмайды, себебі суицид талқылайтын мәселе емес. Иә жеткіншек тығырықтан шығудан қиындықты жеңудің ең нашар жолын таңдағанымен оны кінәлауға болмайды. Бұл оның кінәсі емес, оның кінәсі қиындықты жеңіудің дұрыс жолын таба алмағандығы.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Өз-өзіне қол жұмсаудың психологиялық сипаттамасы?

2. Суицидтің түрлері?

3. Өз-өзіне қол жұмсаудың себептері өзгелерге нені түсіндіреді?

Тест сауалнамасы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Науқастын психологиясы. Аурудың ішкі көрінісі.

Сабақтің түрі: Теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге науқастын психологиясы. Аурудың ішкі көрінісі түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Өз-өзіне қол жұмсаудың психологиялық сипаттамасы?

2. Суицидтің түрлері?

3. Өз-өзіне қол жұмсаудың себептері өзгелерге нені түсіндіреді?

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

Әр адамның психологиясы сан қилы болып келеді. Олар қоршаған ортадағы өзгерістерді, болып жатқан жағдайларды түрліше қабылдап түсінеді.

Науқастың ауруға деген әсері ең алдымен сырқаттың ауырлығын бағалауымен сипатталады. Осыған орай, дерттің “объективті” және “субъективті” ауырлығы жөнінде сөз қозғауға болады.

Дәрігердің науқастың емделуге деген оң көзқарасын қалыптастырып, қанағаттандыруы жауапкершілігі өте үлкен процесс. Себебі, науқастың өз ауруын, оның емделу жолдарын дұрыс білмей, түсінбеуінен қорқыныш сезімі пайда болады. Бұл емдеу шаралары жүргізілген кезде әр түрлі қиындықтарға алып келеді. Сондықтан дәрігер науқаспен дұрыс кері байланыс орнатып, барынша емді нәтижелі, тиімді ете білуі керек.Емдеудің нәтижелілігі тек дұрыс диагноз қойылып,тиімді емдеу тактикасы мен стратегиясын таңдауға ғана байланысты болмайды.Тағайындалған емдеуді,әсіресе дәрілік режимді,толық және бұлжытпай орындауы да маңызды орын алады.

Дерттің объективті ауырлығы, қандай да бір асқынудан кейінгі өлімнен, аурудың дамуы нәтижесінде пайда болатын мүгедектік және аурудың созылмалы түрге ауысуы , сырқаттың ішкі көрінісінің қалыптасуына әкелетін бірден бір фактор болып табылады.

Науқас жағдайды аурудың субъективті ауырлығы арқылы, яғни науқас және оны қоршаған ортаның(отбасы, еңбек ұжымы) өзіне деген көзқарасы негізінде бағалайды. Оның негізінде, дерттің диагнозының сарапталуы, болжамы мен оның ауырлық дәрежесін бағалауы жатыр.

• Үрейленген аурулар өте үрейшіл, қорқақ,именшек,жасқаншақ, барлығына көнгіштік мінез көрсетеді,өз-өзіне сенімсіз болады.Олар емдеу процедураларындақан тамырларының түрлі вегетативтік реакциялары болуы мүмкін(естен тану, лоқсу,құсу т.б).Сондықтаноларды процедураларға ерекше дайындау қажет.

• Күдіктенген науқастар дәрігердің шараларына үнемі күдік,күмәндік білдіріп,сенбейді. Сондықтан, әрқашан олармен қарым қатынас құра отырып,олардың күмандануының себептерін анықтап,кейде сенімін арттыру мақсатында психологпен бірге сұхбат жүргізіледі.

• Жабырқаулы науқастар үнемі оңашалануға бейім болып,ешкіммен араласпауға,ішкі ойын ашпауға тырысады.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Науқастың психология?

2. Науқастың психология мәселелері ?

3. Өз-өзіне қол жұмсаудың себептері өзгелерге нені түсіндіреді?

Тест сауалнамасы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Ежелгі Грекия медицинасы. Гиппократ. Гиппократ жинағы

Сабақтің түрі: Тәжірибелік

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге ежелгі Грекия медицинасы. Гиппократ. Гиппократ жинағы дамуы түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Психика және сана дамуы.

2. Жануарлар психикасы.

3. Жануарлар түрлері.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

1. Ежелгі Грекия медицинасы.

Медицина(лат. medіcіna: medіcus — дәрігерлік, емдік) — адамдардың денсаулығын сақтау мен нығайту, сырқаттарды емдеу мен аурудың алдын алу, денсаулық және жұмысқа қабілеттілік жағдайында, адамзат қоғамында ұзақ өмір сүруге жетуді көздейтін тәжірибелік іс-әрекеттің және ғылыми білімдердің жүйесі.

Ежелгі Грецияда медицина дамуы, ортақ «философия» деген ұғымғы біріккен басқа да ғылымдармен тығыз байланысты болды. Ежелгі грек философиясына аппаттық диалектика тән болатын.

Ежелгі Греция медицинасы діннің әсерін, Ежелгі Шығыс елдерінің медицинасына қарағанда, азырақ сезінді. Грек құдайларынан адамдардың жақсы да, жаман да қылықтарын табуға болатын. Емдеуді шіркеулерде, «асклепейондар» деп аталған арнайы орындарда жүргізген. Ақсүйектерге арналған, дәл осылай аталған, бақсы емес кәсіби дәрігерлердің емханалары мен мектептері болған, ұсақ «ятрейлер»- дәрігерлердің үйдегі жеке емханасы да болған.

Ежелгі Грецияның ойшылдары жаратылыс зерттеушілер болумен қатар, дәрігерлер де болған, дәрі дайындаумен айналысқан. Солардың бірі Демокрит (б.э.д. 460-370 ж. шамасы). Ол «әлемнің негізінде құдай емес, ұсақ бөлшектерден (атомдардан) тұратын материя тұр»,- деп оқытқан. Демокрит медицина көңіл бөлген. Ол қабыну, құтырма, тамыр соғуы, ем дәм туралы жазған. Демокриттің медицинадағы материалистік ұстанымы оның :«Адамдар өз қолдарындағы мүмкіндіктерін білмей, дұға оқу арқылы денсаулықты құдайдан сұрайды. Сабырсыздықпен өз денсаулықтарына қарсылық көрсетіп, өз нәпсісінің арқасында өз денсаулығының сатқыны атанады»,- деген сөздерінде анықталған.

1. Гиппократ.

Гиппократ (Ἱπποκράτης) – ежелгі грек дәрігері, көне медицина реформаторы. Ол Ежелгі Грекияның Кос аралында біздің заманымыздан бұрынғы 460 ж. туып, 377 ж. (басқа мәліметтер бойынша 356) Фессалияда дүние салған. Гиппократ Грекияда, Кіші Азияда, Ливияда, сондай-ақ Қара теңіз жағалауындағы сақтар арасында болып, Азия және Мысыр халық медицинасымен танысқан: ол науқасты емдегенде, аурудың пайда болу жолдары мен негізгі даму кезеңдерін анықтау керек екенін айтып, «Адамзатты табиғат емдейді.

Дәрігер – табиғаттың көмекшісі ғана» деген тұжырым жасады, сондай-ақ ауыр халде жатқан науқастың кейпіне сипаттама да берген, оны медицинада «Гиппократ кейпі» (Facіes Hіppokratіca) деп атайды. Гиппократ жараны таңу, буын шығуын және сүйек сынуын, геморройды, т.б. жараны емдеу әдістерін тапқан. «Гиппократ анты» деп аталатын дәрігерлік моральдік-этикалық ант мәтінін жазған. Осы еңбектеріне орай, Гиппократты «медицинаның атасы» деп атайды.

Оның дәрігерлік өнері туралы атағы көптеген мемлекеттерге жайылып кетті. Өмірінің соңғы жылдарын Гиппократ Лариссте (Фесалия) өткізіп, сол жерде Демокритпен қатар бір күнде қайтыс болады.

Гиппократ пен бізді 2500 жылдай уақыт бөліп тұр. Осы уақыт ішінде көп нәрсе аңызға айналды. Бірақ, оны аса құрметпен еске алатын замандастарының жазбалары қалды. Гиппократтың сол замандағы медицинаның мақсаты мен мүмкіндіктері және қиындықтары туралы нақты түсінігі болған. Ол өз бойында үлкен дәрігерлік тәжірибе мен адамдар мен оларды қоршаған табиғатты терең түсіну қабілетін ұштастыра білген дәрігер - философ болған. Дәрігерлік өнерді ластайтын көзбояушыларды өте жек көрген. Ол ұлы реформатор, ежелгі грек медицинасының үлкен жетістіктерін дәлелдейтін әйгілі Косс медицина мектебінің басшысы болған.

1. Гиппократ жинағы.

Гиппократтың және Ежелгі Грецияның  басқа да дәрігерлерінің мұрасы, Александр Македонскийдің ізбасары - Птоломей негізін қалаған әйгілі Александрия кітапханасында сақталған., б.э.д. ІІІ ғасырда құралған «Гиппократ жинағында» жинақталған. Олардың бұйрығы бойынша, Александрияға әлемнің барлық түкпірінен ғалымдардың жазбалары әкелінген. Олардың ішінде грек тілінде жазылған 72 медициналық шығармалар болған.

«Гиппократ жинағының» қандай шығармалары нақты Гиппократтың өзінікі, ал қайсысы басқа авторлардыкі деген сұрақ әлі де болса жауабын толық тапқан жоқ. Көптеген зерттеушілер «Афоризмдер», «Болжау», «Індеттер», «Ауа, су, жер туралы», «Сынықтар туралы», «Бас жарақаты туралы», «Ежелгі медицина туралы» деген атақты жұмастырды Гиппократтың өзі жазған деп есептейді. Басқа жұмыстарды оның шәкірттер, баласы және күйеу баласы жазған.

Гиппократ, ауруды - құдайдың жіберген жазасы немесе «қара күштердің» қарғысы деп санамаған, керісінше, материалды субстраттың өзгеруі нәтижесінде, организмнің өмір сүру қабілетін көрсетуі деп есептеген.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Ежелгі Грекия медицинасы.

2. Гиппократ.

3. Гиппократ жинағы.

Тест сауалнамасы

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтің тақырыбы: Ежелгі Шығыс медицинасы

Сабақтің түрі: Теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, тарих, анатомия, физология, этнопедагогика, философия.

Сабақтің мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге Ежелгі Шығыс медицинасы түралы жайлы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, ой-өрісін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтің құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Сұрақтар:

1. Түйсік туралы түсінік.

2. Түйсіктің заңдылықтары.

3. Түйсіктің түрлері

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны, түсіндіру.

Материалды түсіндіру жоспары.

1. Ежелгі Шығыс мемлекеттеріндегі медицинаның дамуы.

Б.э.д. бірнеше мың жылдықтар бұрын Шығыс елдерінде материалистік әлемтану және табиғат туралы ғылыми түсініктер дами бастады. Ежелгі Шығыстың материалистік ойы әлемді материализм құл иеленушілік қоғамның қызығушылығымен қажеттілігі негізінде дамыған, ол қоғамдық өмірдің мәдениеті мен материалдық өндірісі болған. Материалистік әлемтанудың дамуы құл иеленушілік қоғамның қолөнер, сауда, ғылым мен білімнің саяси және экономикалық ойларға қарсы дамуымен байланысты.

Жазудың (б.э.д. IV мың жылдықтан бастап) және алғашқы медициналық мәтіндердің (б.э.д. ІІІ мың жылдық соңында) дамуы.

Дәрігерліктің 2 бағытының дамуы: 1.Халық (эмперикалық) медицинасы – халықтың практикалық тәжірибесінде негізделген және 2.діни (храмдық) діни уағыздарға негізделген. Аурулурдың дамуы туралы түсінік : нормальді – этикалық, табиғатпен байланысты, дінмен байланысты болған.

Дәрігерлікке дайындық: отбасылық дәстүр және храмдардағы арнайы мектептерде оқыту болып екіге бөлінген.

Медицинаның дамуын саркофагтарға, жартастарға, сазда тақтаға жазылған жазулар сипатталды. Көптеген дәрігерлерді дайындау рецепті, жуу заттары, туралы Мысыр папирустарында жазылған.

Ежелде саниатрлы гигиеналық құралдар құрастырылған. Гигиеналық әдістер дамыған. Дәрігерлік этиканың негізі қалыптасты. Фармация мен ежелгі дәрігерлік іс бір-бірімен байланысты болды.

1. Мысырдағы медицина.

Мысырдың ежелгі цевилизациясының ошағы ніл өзенінің төменгі ағысында, б.э.д. VI мың жылдық бұрын пайда болған қалалар мен мемлекеттер болып саналған. 3200 жыл б.э.д. шамамен біртұтас мемлекет құралған.

Мысырда ежелгі Мысыр мәдениетіндегі фармация туралы түсініктер саркофагтардағы көп санды иероглифтер, пирамидалардағы және де басқа да құрылыстардағы, папирустардағы жазулар болып саналады.

Ежелгі Мысыр ауыр құртты аурулардың ошағы болған. Мысырлықтар жеке бас гигиенасына үлкен көңіл бөлген. Олар: темір ыдыстардан су ішіп, күндіз және түнде 2екі реттен жуынған. Месопатамиядағыдай Мысырда да кейбір үлкен храмдарда психикалық ауруларға арналған мекемелер болған. Олар емдеу мекемелерінен сары изоляторға ұқсас болған.

Мысырда науқасты емдеу үшін: маздарды, сулы ерітінділерді, жууыды, ашуды, компресстерді, қышаларды, таңбаларды және қашатпаларды қолданған. Жол желкен жапырақтары, жусан, теңіз жуасы, уксус, вино, сыра ашытқылары кеңінен қолданылған. Минералды заттардың ішінен: квасты, қайнатылған тұзды және мемфи тастарын қолданған. Ал жануарлардың: майларын, өтін, миын, бауырын және әйелдермен ешкілердің сүтін, сонымен қоса балды қолданған. Мысырда тері аурулурына арналған заттарды шығарған, сондықтан көптеген тарихшылар оны тері ауруларының отаны деп санады. Ежелгі Мысырда дәрігерлік мәдениет мамандандырылған дәрігерлердің қолында болған. Бірақта осы кезеңнің өзінде билер жоғары білімді болған және кейінгі ғасырлада медицинаның дамуына өз үлестерін қосқан. Мысыр медицинасы Ежелгі Шығыстағы, Грециядағы, Римдегі және әлемдегі медицинаның дамуына әсерін тигізген.

1. Үндістан медицинасы.

Ежелгі мемлекеттерге қарағанда Үндістанда адам денесінің құрылысы туралы мәліметтер толық болған. Оларға мәйітті әкелу қажет етілмеген. Олар мәйітті 7 тәулік бойы ағынды суда мацерациялап, содан кейін сусінген бөліктерін щеткамен тазалаған.

Үндістанда медицинналық ем күшті дамыған саласы гигиена болған. Гигиена құрамы. Ману заңдарында жазылған. Етті шектеулі қолдану, сүттен және балдан құнарлы тағамдар дайындау туралы, ыдыс-аяқтың тазалығына көңіл бөлінген, сонымен қатар онда денеге күтім жасау туралы да жазылған. Бұның барлығы тек бай адамдарға қатысты болған. Сонымен бірге б.э.д. VІғ жататын қалалық және үлкен жолдардағы ауруханалар да сипатталған. Үндістан медицинасында брахманизмге кейінірек будизмге религиялары үлкен таңба қалдырған.Ежелгі үнді медицинасынының құпиялары дәрілердің этикалық заңдылықтарына бекітілген. Бұл ұстазға деген сыйластық. Сұлулық кедейлерді және достарын тегін емдеу, науқасқа қызмет ету керек болса өз өмірін қиюы, білімін жетілдіру керек екендігін білдіреді.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Ежелгі Шығыс мемлекеттеріндегі медицинаның дамуы.

2. Мысырдағы медицина.

3. Үндістан медицинасы.

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтың тақырыбы: Күйзеліс туралы ілім. Күйзелістік жағдайлардың алдын алу.

Сабақтың түрі: Теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, анатомия, физология, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге күйзеліс туралы ілім. Күйзелістік жағдайлардың алдын алу туралы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, байқау және байқағыштық сыйяқты қасиеттерін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық, слайдтар.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны

Материалды түсіндіру жоспары.

1. Күйзеліс туралы ілім.

Мазасыз күй, стресс (ағылш. stress) - қатты күйзелу, абыржу, мөлшерден тыс ширақтылық деген сияқты бірнеше мағынаны қамтитын жалпылама сөзбен айтылған адамның ерекше күйі.

Ғылымға ең алғаш осы ұғымды енгізген канадалық физиолог Ганс Селье. Оның анықтамасы бойынша, стресс - өте жағымсыз әсерлерге жауап ретінде туған организмнің қалыпсыз бейімделу әрекеттерінің жинағы. Адамның жеке ерекшеліктеріне, мінезіне, жоғарғы жүйке әрекетінің типтеріне орай стрестің бірнеше түрлері байқалады.

Мамандар күйзелісті үш түрге бөледі: Біріншісі - адамның инфаркт, жүрек ауруларына жиі ұшырауы және түрлі жарақат сияқты дертке тап болуымен қалыптасатын депрессия. Екіншісі- эндогендік депрессия. Яки адамның ішкі жан дүниесінің тереңінен пайда болатын дерт. Эндогендік депрессия адамға кері әсер етеді. Дәл осы депрессиялық күйге түскен адам айналасындағы құбылыстарға баға бере алмай, белгілі бір сезімдерді бастан кешіре алмай дал болады. Үшінші -түрі психогендік деп аталады. Адамның психикалық ауытқуы салдарынан пайда болатын депрессияның бұл түрі тіпті қайғылы жағдайға итермелеуі мүмкін.Ер-азаматтарға қарағанда, нәзік жандылар күйзелістік күйге жиі тап болады. Бұл - әйел бойындағы гармондық өзгерістерге байланысты болуы мүмкін. Мәселен, аяғы ауыр немесе босанған әйелдің психологиялық күйі жиі өзгереді.

Күйзелісті (стрессті) кез келген организмнің сыртқы ортадағы қандай да бір жағымсыздыққа негізгі реакциясы ретінде анықтауға болады. «Стресс» термині біздің күнделікті тіл оралымымыздағы үйреншікті сөзге айналып кетті. Бұл қысқа да ауқымды сөзге күрделі жағдайларда немесе жоғары қауіпте пайда болатын өз мінез-құлқымыздағы өзгерістер мен сезімдердің және толғаныстардың тұтастай гаммасы туралы елестетуімізді жинақтаймыз.

Депрессия (лат. depressio — көңілсіздак, жабыраңқылық) – жабығу, торығу, күйзелу секілді ұғымдарына балама ұғым. Депрессия - көпке созылмайтын, бірақ созылып кетсе невроз немесе психоздың бастауына айналатын түнілу мен пессимизм арқылы бейнеленетін көніл-күи жағдайы.

Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет?

Біріншіден: стресс кезінде ағзадағы витаминдер қоры әсіресе В тобы тез таусылады. Көптеген дәрігерлер күнде витамин ішуге кеңес береді, дегенмен де артық ішіп қоймаңыз. Барлығы орнымен болғаны жөн. Екіншіден: дене жаттығулары өте пайдалы. Спорт залына барыңыз, жаттығу жасаңыз, билеңіз, ән айтыңыз, қалада серуендеңіз, бассейнге, моншаға барыңыз. Үшіншіден: психикалық және дене релаксациясы қажет. Келесі тәсілдерді көріңіз: босаңсытатын музыка таңдаңыз, түнгі аспанға бұлтқа қараңыз және армандаңыз. Төртіншіден: үйлесімді өмір үшін жанұяның, достардың қолдауы қажет. Психологиялық тренингтерге барыңыз, жанұя салтанаттарынан қалмаңыз, жаңа қызықты адамдармен танысыңыз. Ата-аналарыңызға, ата-әжелеріңізге, баурларыңызға көңіл бөліңіздер, өйткені олар сіздің махаббатыңызды, қамқорлығыңызды, мейіріміңізді өте қажет етеді емес пе?

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Күйзеліс туралы ілім?

2. Күйзелістік жағдайлардың алдын алу?

3. Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет ?

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу. Тақырып бойынша тест құру.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтың тақырыбы: Науқастын психологиясы.

Сабақтың түрі: Теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, анатомия, физология, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге науқастын психологиясы туралы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, байқау және байқағыштық сыйяқты қасиеттерін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап

1. Күйзеліс туралы ілім?

2. Күйзелістік жағдайлардың алдын алу?

3. Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет ?

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны

Материалды түсіндіру жоспары.

1. Науқасқа қай уақытта қайғылы ақпаратты жеткізу керек

2. Науқасқа қалған өмірінің ұзақтығын айтуға бола ма?

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

4. Науқастың отбасына қайғылы ақпаратты жеткізу.

Қайғылы ақпаратты жеткізу барысы :

1. Ең алдымен әңгімелесу орнын таңдап алу керек.

2. Науқастың келісімімен әңгімелесу барысында оның туысқандары, достары қатысуына болады.

3. Науқаспен отырып сөйлескен дұрысырақ болады. Егер науқас жатқан болса, оны отырып сөйлесуін сұрау керек.

4. Әрине, қайғылы ақпаратты жеткізген кімге болса да ауыр тиеді. Сондықтан, дәрігер қайғылы ақпаратты жеткізген кезде ыңғайсызданып қобалжуы мүмкін. Дегенмен, дәрігер өз қимыл-әрекетіне абай болып, оны науқасқа сездірмеуге тырысу керек.

5. Науқасқа дәрігер бар ынтасын бөліп, оның көзіне қарап сөйлесу керек.

6. Қарым-қатынас кезінде медициналық терминді сирек қолданған жөн. Науқасқа қайғылы ақпаратты жеткізер алдында оны ескерткен жөн.

7. Дәрігер әрдайым науқасқа психологиялық, эмоцианальды қолдау көрсету керек.

Науқасқа диагноз анықталғаннан кейін бірден оның сырқаты жайлы ақпаратты жеткізу керек. Науқасқа сырқатынан жазылу мүмкіндіктерін айтып, оның жазылатынына сендіріп, үмітін үздірмеу керек. Науқас өзінің ауруы жайлы нақты мәліметтерді сұраған кезде, дәрігер науқасты жұбату мақсатында шындықты жасыруға болмайды және науқасты бірден өліммен куресуге шақыру мүмкін емес, өйткені науқас әлі дайын емес. Уақыт өте келе науқас өз-өзін психикалық тұрғыдан дайындағаннан кейін ғана, оның шағымдарын тыңдап, қойылған сұрақтарына жауап беруге тырысу керек.

Егер науқас оның қаншалықты өмір сүру уақыты қалғанын білетін болса, оның жағдайы одан әрі нашарлай түседі. Науқастың өмір сүру уақытын толығымен анықтау мүмкін емес, дәрігер де қателесуі мүмкін. Сондықтан науқасқа нақты қалған өмір сүру уақытын айту керек емес, тек болжамын айтқан жөн. Науқасқа оның жағдайының нашар екендігін міндетті түрде айту керек. Кейбір науқастар нақты мәліметті талап етуі мүмкін. Ондай науқастар осы күнге дейін аяқталмаған жұмыстарын аяқтап бәріне үлгергілері келеді. Бұндай жағдайда да науқасқа дәрігер тек болжамдап айту керек.

Өлім алдыңдағы науқастар көптеген кезеңдерден өтеді. Науқастар кейбір кезде өз өлімімен келіспей, оны жоққа шығаруға тырысады. Ештенені түсінбегендей, сырқатына назар аудармай, қалыпты жағдай кезіндегідей өз жұмыстарын атқара береді. Өзінің ашуы салдарынан бір дәрігерден екінші дәрігерге барып қаралуы мүмкін. Диагнозы дұрыс қойылмай, дәрігер қателесті деген ойда болуы да ғажап емес. Дегенмен, науқас ерте ме, кеш пе өзінің жағдайымен келіседі. Бұндай кездерде науқас психикалық көмекті қажет етеді. Сондықтан дәрігер науқасқа қолдау көрсету керек.

Науқастың диагнозы толығымен анық болғаннан кейін бірден науқастың ауыратыны жайлы оның отбасына жеткізу керек. Науқастың отбасын алдын-ала дайындау керек. Қайғылы ақпаратты телефон арқылы жеткізуге болмайды. Отбасы мүшелері сырқат жайлы толық білгілері келуі мүмкін, сол кезде шындықты жасырмай барлығын толығымен айту керек.

Дәрігер сөйлесер алдында ешкім кедергі жасамайтындай бөлме таңдауы керек және сөйлесер барысында телефонды сөндіріп қойған жөн. Науқастың отбасы мүшелері қайғылы ақпаратты естіген кезде қызушылық мінез көрсетуі мүмкін. Сондықтан дәрігер өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек. Бөлменің есігін ашық қалдырған жөн және бөлмеде дәрігердің әріптестерінің болғаны жөн. Әңгімелесу барысында науқастың отбасы мүшелерін аты-жөнімен атаған дұрыс болады.

Қайғылы ақпаратты жеткізіп отырған адамның көзіне қарап сөйлеу керек және тек қана бір адаммен сөйлеспей жанында отырған басқа да адамдармен қарым-қатынаста болу керек. Дәрігер әңгімені отырып жүргізу керек. Дәрігер қарым-қатынаста отырған адамның вербальді емес тактикасына көңіл бөліп, оны өз үлесіне пайдалануына болады. Сөйлесу барысында науқастың отбасына қолдау көрсетіп иығынан ұстауға болады. Егер науқастың туысқандарынан агрессия пайда болатын болса оны дәрігер байыппен қабылдауға тырысу керек. Кейбір кезде науқастың отбасы мүшелері жағдайды мүлдем түсінбейтіндей жағдайда болады. Ол кезде дәрігер әңгімені бірден үзіп, кейінге қалдыру керек.

Қайғылы ақпаратты жеткізгеннен кейін дәрігер бірден науқастың отбасы мүшелерін жалғыз тастап кетпеуі керек. Жанында біраз отырып қолдау көрсетуі тиіс. Туысқандарының жанында отырған кезде міндетті түрде сөйлеудің қажеті жоқ. Жанында отырғанның да өзі жеткілікті. Науқастың отбасы мүшелеріне сіз қолдау көрсете аласыз, бірақ оны өз жүрегінізге жақын қабылдамауға тырысыңыз. Егер науқастың отбасы мүшелері жылап отырса, оған жеңілдеуіне мүмкіндік беріңіз, оны мұқият тыңдап сөзін бөлмеңіз. Дәрігер өзінің қобалжып тұрғанын көрсетпеуге тырысу керек. Өйткені ол науқастың отбасына кері әсер етуі мүмкін.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Науқасқа қай уақытта қайғылы ақпаратты жеткізу керек

2. Науқасқа қалған өмірінің ұзақтығын айтуға бола ма?

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу. Тақырып бойынша тест құру.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтың тақырыбы: «Медициналық қызметкер» жəне «пациент» арасындағы өзара қарым қатынасы.

Сабақтың түрі: Теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, анатомия, физология, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге «Медициналық қызметкер» жəне «пациент» арасындағы өзара қарым қатынасы туралы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, байқау және байқағыштық сыйяқты қасиеттерін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап

1. Науқасқа қай уақытта қайғылы ақпаратты жеткізу керек

2. Науқасқа қалған өмірінің ұзақтығын айтуға бола ма?

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны

Материалды түсіндіру жоспары.

Қазіргі уақытта жай-күйлер психологиясына деген қызығушылық айтарлықтай өсті. Заманауи зерттеушілер «психологиялық жай-күйлерді» индивид психикасының өмір сапасын анықтайтын аса маңызды құрамдасы ретінде есептейді. Бүгінгі күні нақ осы психологиялық жай-күй адам қызметінің оқу және еңбек қызметі, спорт, космонавтика, сондай-ақ психогигиена мен емдік медицина сияқты салаларындағы іс-тәжірибенің табыстылығын анықтайды деп есептеледі. Психологиялық жай-күйлер өзін аурулар пайда болған кезде танытады, олар оның барысын шиеленістіруге, сондай-ақ тұтастай алғанда сауығу процесіне шешуші ықпал жасай отырып, емдік әсер етулер мен сауықтыру іс-шараларының табысы мен дамуын да анықтауға қабілетті болады. Психиканың бұл ерекшеліктерін біле отырып, медициналық әлем өте ежелгі заманнан бастап-ақ пациент денсаулығының жай-күйіне әсер етудің психикалық формаларын кеңінен пайдаланды. Ежелгі замандағылар: «…оған барғаннан кейін, пациенттің жағдайы жеңілдеген дәрігер нағыз дәрігер…» дегенді айтатын. Кез келген аурудың клиникалық бейнесінен әрқашанда пациенттен алаңдаушылықты, қауіптенуді, үрейленуді кездестіруге болады, сондықтан емдік іс-шараларды бәрінен бұрын психологиялық-терапевтикалық әсер етуден – медициналық қызметкер мен пациенттің қарым-қатынасынан бастау ақылға қонымды, ол өзара құрметтеу мен сенімге және де өте маңыздысы, медициналық қызметкердің бірге күйзеле білу қабілеттілігіне де негізделеді. Медициналық қызметкер өз қызметінің ерекшеліктеріне сәйкес, әрқашанда ол оны сезіне ме, әлде сезінбей ме, пациентке ерекше әсер қалдырады, ол бұлардың бұдан кейінгі өзара қатынастары мен өзара әрекеттестігінің негіздерін қалыптастырады. Тіпті олардың күнделікті қызметіне психологиялық терапия білімі талап етілмейді деп есептейтін медициналық қызметкерлер де (олардың өте аз қалғаны да шындық) бәрібір де пациенттерге психологиялық әсер етеді, бұл әсер етудің пациентке де, медициналық қызметкерге де олардың қарым-қатынасында зиянын тигіуге қабілетті екендігі шындық. Алайда, пациент қарым-қатынас жасауға тура келетін медициналық қызметкерлердің сөздері, олардың бет пішіндері, ымдау әрекеттері және ең соңында, емдеу-қалпына келтіру процесі жүргізілетін емдеу мекемесінің өзіндегі ахуал, - бұлар көмектесуі, сондай-ақ зиянын келтіруі де мүмкін аса күшті психологиялық «дәрі» екендігін әрқашан есте сақтау керек.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Науқасқа қай уақытта қайғылы ақпаратты жеткізу керек

2. Науқасқа қалған өмірінің ұзақтығын айтуға бола ма?

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу. Тақырып бойынша тест құру.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтың тақырыбы: Қазіргі заман медициналық психологиясы пәні, салалары.

Сабақтың түрі: Теория

Оқыту әдісі: Белсенді оқыту әдісімен дәстүрлі емес сабақ.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, анатомия, физология, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге қазіргі заман медициналық психологиясы пәні, салалары туралы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, байқау және байқағыштық сыйяқты қасиеттерін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап

1. Науқасқа қай уақытта қайғылы ақпаратты жеткізу керек

2. Науқасқа қалған өмірінің ұзақтығын айтуға бола ма?

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны

Материалды түсіндіру жоспары.

Медицина саласындағы жүйелі зерттеулер республикада 1925 ж. Өлкелік санитады-бактериолиялық институт ашылғаннан кейін басталып, келесі кезеңдерде ұйымдастырылған қазіргі Қазақ Ұлттық медицина университетінде, Тері-венерология ғылыми-зерттеу институтында, Туберкулез мәселелері ұлттық орталығында, Республикалық ана мен баланың денсаулығын қорғау ғылыми-зерттеу орталығында, Қазақ көз аурулары ғылыми-зерттеу институтында, Гигиена және эпидемиологияғылыми-зерттеу орталығында, Хирургиялық ғылыми орталықта, Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында, Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығында, Қазақ карантиндік және зооноздық инфекцияларғылыми орталығында, Алматы дәрігерлер білімін жетілдіру институтында, өзге де медициналық университеттер мен факультеттерде жалғасын тауып келеді.

Қазіргі заман психологиясы мен педагогикасында психологиялық шығармашылық аумағындағы зерттеулер белсенділік байқалуда. Өйткені қоғамдық тәжірибе шығармашылық жетістік тұлғалық емес, әлеуметтік мағынаға ие болғандығын мойындап, психология-педагогикалық ойларды осы проблемаға назар аударуына мәжбүр етті.

Медицина саласындағы жүйелі зерттеулер республикада 1925 ж. Өлкелік санитады-бактериолиялық институт ашылғаннан кейін басталып, келесі кезеңдерде ұйымдастырылған қазіргі Қазақ Ұлттық медицина университетінде, Тері-венерология ғылыми-зерттеу институтында, Туберкулез мәселелері ұлттық орталығында, Республикалық ана мен баланың денсаулығын қорғау ғылыми-зерттеу орталығында, Қазақ көз аурулары ғылыми-зерттеу институтында, Гигиена және эпидемиологияғылыми-зерттеу орталығында, Хирургиялық ғылыми орталықта, Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында, Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығында, Қазақ карантиндік және зооноздық инфекцияларғылыми орталығында, Алматы дәрігерлер білімін жетілдіру институтында, өзге де медициналық университеттер мен факультеттерде жалғасын тауып келеді

Шығармашылық психологиясының негізгі міндеті шығармашылық процесс пен креативтіліктің психологиялық механизмдері мен заңдылықтарын ашу. Креативтілік – ағылшынның “Creativity” сөзінен аударғанда шығармашылық деген мағынаны береді.

Шығармашылық психиканың даму механизмі мен негізі ретінде қарастырылады (Н.В. Кипиани, А.М.Матюшкин, Я.А. Пономарев, И.Н. Семенов және т.б.). Оны зерттеу ойлау заңдылықтарымен байланыстырылады (Н.Г. Алексеев, С.М. Бернштейн, В.С. Библер, В.Н. Пушкин, О.К. Тихомиров, Э.Г. Юдин және т.б.).

Шығармашылық психологиясындағы креативтілік атауымен белгілі болған бағытты зерттеуді Дж. Гильфорд, С. Медник, В. Смит, К. Тейлор, Е. Торренс, Х. Трик, М. Уоллах, Д. Халперн және тағы басқа шетел ғылымдары жүргізді. Бірақ, Н.Т. Алексеев, С.М. Бернштейн, А.Н. Лук, Я.А. Пономарев, Н.Г. Фролов, Э.Г. Юдин, М.Г. Ярошевский сияқты авторлардың айтуы бойынша креативтілікті зерттеудің қорытындылары айтарлықтай нәтижелі болмады. Шетел зерттеулерінің креативтілікке берген анықтамалары мен ұғымдарын талдай және жалпылай отырып, Р. Холлменн былай дейді: «Креативтілік жаңа тәсілмен жүзеге асырылған қабылдау ағыны (Маккеллар), жаңа байланыстар табу қабілеті (Кюби), жаңа қарым-қатынастардың пайда болуы (Роджерс), жаңа шығармалардың туындауы (Меррей), жаңалықтар ашуға және оларды білуге қабілеті (Лассуэль), жаңа шешімдерге әкелетін ақыл-ой іс-әрекеті (Жерар), жаңа ұғымға тәжірибені көшіру (Тейлор), жаңа констелляциялық мағыналардың елесі (Гизелин)» [1].

Бірақ көптеген зерттеушілер креативтіліктің анықтамасында тұлғаның ерекшелігіне немесе қасиетіне басты назар аударады. Дж. Гилфорд креативтілік пен шығармашылық потенциалды табысты шығармашылық ойлауға ықпал ететін қабілеттер мен басқа ерекшеліктерінің жиынтығы тәрізді анықталуы мүмкін деп есептейді.Креативтіліктің жаратылысын қарастыру оны оқып-үйренудің негізгі сараптамалық бағытына негізделген. Жалпы алғанда оларды бағытталуына сәйкес үлкен екі топқа біріктіруге болады.

Бірінші топқа жалпы психологиялық және концептуалдық бағыттағы зерттеулерді жатқызуға болады (Д.Б. Богоявленская, 1983; К. Дункер, 1965; А.Я. Пономарев, 1976; С.Л. Рубинштейн, 1941; О.К. Тихомиров, 1969 және т.б.). Бұл топтың психологтары шығармашылық психологиясының методологиялық негіздерін, оның заңдылықтары мен шығармашылық қызметтің механизмдерін зерттеді. Шығармашылық психологиясында жалпы психологиялық теорияны құру мәселесі (Б.Ф. Ломов, Я.А. Пономарев, О.К. Тихомиров), педагогика мен психологияның әртүрлі бағыттарын зерттеудегі әлеуметтік тұрғыдан маңызды қорытындысын біртұтас ете алу қабілеті шұғыл шешім қабылдауды қажет етіп тұр.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Науқасқа қай уақытта қайғылы ақпаратты жеткізу керек

2. Науқасқа қалған өмірінің ұзақтығын айтуға бола ма?

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу. Тақырып бойынша тест құру.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________

Сабақ жоспары

Топ
Күні

Пән аты: Психология негіздері және коммуникативтік дағдылар

Оқытушы: Абдунабиева.З

Сабақтың тақырыбы: Коммуникативтік үрдіс, дағдылары туралы түсінік .

Сабақтың түрі: тәжірибелік

Оқыту әдісі: Дәрісбаян, сұрақ-жауап.

Пәнаралық байланыс: Жалпы психология, педагогика, анатомия, физология, философия.

Сабақтың мақсаты.

1. Білімділік: Студенттерге коммуникативтік үрдіс, дағдылары туралы түсінік туралы түсінік беру.

2. Тәрбиелік: Пәнге деген қызығушылығын ояту, үйлесімді адамгершілік-имандылық қасиеттерін қалыптастыру, өзбетінше жұмыс істеуге үйрету.

3. Дамытушылық: Адам жан-дүниесі жайлі білім, біліктерін молайту, байқау және байқағыштық сыйяқты қасиеттерін дамыту.

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: лекция материалы, оқулық.

Сабақтың құрылымы мен мазмұны.

І. Ұйымдастыру кезеңі: Мемлекеттік әнұранды орындау. Студенттерді түгелдеу, сабаққа даярлау.

ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:

Тексеру әдісі: сұрақ-жауап

1. Науқастын психологиясы.

2. Аурудың ішкі көрінісі.

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.

Түсіндіру әдісі: Сабақ баяны

Материалды түсіндіру жоспары.

Яғни, бұл дәрігерлердің медициналық тәжірибесі өте кең болған, олар терапевтік, хирургиялық, акушерлік және гинекологиялық, стоматологиялық, т.б. дәрігерлік мамандықтар бойынша халыкқа жәрдем беріп отырған.

Қазіргі таңда дәрігерлер қатары күрт өсті, осыған орай медициналық мамандар саны да көбейді. Бүгінгі күні дәрігерлік жәрдем 300-ден астам медициналық мамандық бойынша көрсетіледі. Сонымен катар, жаңа диагностикалық және емдеу технологияларын, аппараттарды колдануға байланысты, медициналық мекемелерде көптеген техникалық мамандар да жұмыс атқарады. Осыған байланысты, бүгінгі дәрігер жұмыс бабына қарай күнделікті көптеген әріптестерімен, медициналық орта буынды кызметкерлермен, науқас және оның жақын туыстарымен тікелей қарым-қатынаста болады. Мұндай жағдайда, дәрігер жұмысының нәтижелілігі, карамағындағы аурулардың тағдыры, оның әріптестерімен және басқа медициналық қызметкерлермен дұрыс қатынас құруына байланысты болады. Мысалы, емдеуші дәрігер ауруханада жатқан немесе емханаға қабылдауға келген науқастарының ауруын анықтау үшін түрлі арнайы зерттеу жүргізетін әріптестерімен қатынасады Оларға аурудын дерті жөнінде мәліметті ортаға салып ақылдасады тиімді, зерттеу тәсіл түрін таңдауға, дерттің назар аударарлықтай ерекшеліктерін ескертаді. Ал жедел, адамньщ өміріне қауіп туған жағдайларда, аурудың диагнозын тез арада анықтап, жедел жәрдем беру үшін, дәрігер зерттеу жүргізуші әріптестерін ескертіп, келісіп, диагностикалық шраларын кезектен тыс ұйымдастырады.

Науқасқа тиімді ем шараларын тағайындау үшін емдеуші дәрігер, мамандығы басқа әріптестерімен, дұрыс қарым-қатынас жасауы өте маңызды болады. Мысалы, аурудың дерті күрделі болған жағдайда, оның аскынулы, созылмалы түрлерінде немесе қосымша аурулары дамығанда, емдеуші дәрігер басқа дәрігердерді консультацияға, пікірлесіп - акылдасуға шакыррады немесе дәрігерлер кеңесін (консилиум) ұйымдастырады. Тек осы жол арқылы ғана тиімді ем шараларын тауып, олардың нәтижелілігін қамтамасыз етуге болады. Яғни дәрігердің коммуникативтік дағдылары, оның адамгершілік, психологиялык қасиеттеріне байланысты болады. Дәрігердің бұл қасиеті хирургиялык мамандықтарда (хирургия, акушерия, травматология және т.б.), төтенше және жедел жәрдем көрсетуде маңызы өте зор, жоғары болады. Мұнда дәрігердің жайлы мінез-құлқы, көңіл-күйі, шыдамдылығы, қарапайымдылығы және шыншылдығы, кайырымдылығы және т.б. қасиеттері, дәрігерлік міндетін атқаруда өте қажет, ауру адамға оң әсерін береді. Керісінше, дәрігердің екі жақтылылығы, шыдамсыздығы, өркөкіректігі, жеңілтек мінезділігі оның әріптестерімен, қарым-қатынас құруына, медициналық ұжымда қалыпты қьтзмет атқаруына талай қиыншылықтар тудырады және бұл жағдай жүмыс нәтижесін жоққа шығарады.

Дәрігер жұмыс бабы бойынша орта және кіші буынды медициналық қызметкерлерімен де тығыз қатынаста болады. Олармен дұрыс қарым-қатынас құруы, тіл табысуы, міндеттерін бір бағытта атқаруы емдеудің нәтижесіне оң әсер беретіні ақиқат.

Мейірбике, жүмыс міндеті бойынша, санитаркамен қоян-қолтық байланыста болады. Науқасты күту, бөлмеде тазалық және санитарлық режимін сақтау, ауруға туалет жүргізу және т.б. жұмыстар санитарканың міндетіне жатады. Бұл жұмысты мейірбике үнемі қадағалап, бақылайды. Сондыктан, мейірбике мен санитарка арасындағы қатынас тиісті дәрежеде болуы, ауруды емдеу ісіне оңды ыкпал жасайды. Керісінше, олардың жұмыс бабы бойынша қатынасуы үлгісіз болса, емдеудін тиімділігі де жоққа шығуы мүмкін.

Науқас пен дәрігер арасындағы да карым-қатынас дәрігер жұмысында өте маңызды орын алады. Дәрігер мен науқас және оның туысқандары бір-біріне сенім тудыратын қарым-қатынас жасағанда ғана ем нәтижелі болуына күмәндік тумайды. Ал дәрігер мен науқас арасында дұрыс қатынас болмаған жағдайда, ем нәтижелілігіне ауру күманданады, дәрігерге сенімділік білдірмейді. Мұндай жағдайда науқас басқа дәрігер таңдауға мәжбүр болады. Ал науқас сенім білдірген дәрігер қарапайым ем тағайындаса да, ол оның тиімділігіне күмәнданбайды. Сондықтан, әр дәрігер және басқа да медицина қызметкерлері науқаспен және оның жақын туыстарымен дұрыс, тиісті дәрежеде, олардың сенімділігін тудыратын, карым-қатынас құруы керек. Аурухана немесе емханада емделіп жатқан науқастар бір-бірімен пікірлесе отырьш олардың сенімін ақтамаған дәрігер туралы негативті мәліметті бүкіл ауыл немесе қала ішіне жариялап жіберуі салдарынан мекеме, бөлімше, дәрігерлер ұжымының беделін жоққа шыгаруы да мүмкін.

Осы себептен жергілікті тұрғындар дәрігерлік көмекке басқа дәрігерлерге және ауруханаға баруға мәжбүр болады.Сонымен, дәрігер өз жұмысын атқаруда бірталай адамдармен, әріптестерімен, мейірбикелермен, санитаркалармен, науқас және оның жақын туыстарымен тығыз қарым-қатынас кұрады. Науқас адамның ауруын анықтауға, тиімді ем шараларын тағайындап, іске асыруда, оның нәтижесі оңды болуы дәрігердің адамгершілік қасиеттеріне, басқа адамдармен қарым-қатынас кұра білуіне, яғни коммуникативтік дағдыларына байланысты болады.

V. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар)

1. Науқасқа қай уақытта қайғылы ақпаратты жеткізу керек

2. Науқасқа қалған өмірінің ұзақтығын айтуға бола ма?

3. Науқастың баласына қайғылы ақпаратты жеткізу.

V. Сабаққа қорытынды жасау. Студенттер білімін бағалау

Үй тапсырмасы: Глоссари. Тақырып бойынша жаңа сөзлерді табып, мазмұнын ашып көшіріп жазу. Тақырып бойынша тест құру.

Оқытушының қолы _____________________

Пән бірлестік төрайымы: ___________________________