?зін?зі тану АДАМНЫ? АЗАМАТТЫ? Т?Л?АСЫ

Та?ырыбы: АДАМНЫ? АЗАМАТТЫ? Т?Л?АСЫ

Ма?саты: Жеке т?л?аны? ?о?ам алдында?ы ?леуметтік ж?не азаматты? жауапкершілігін сыни к?з?арас т?р?ысынан сезінуге ?йрету. Мемлекеттік тілге ??рметпен ?арап, ?з елін ма?тан ету сезімдерін т?рбиелеу.
Білімділігі: азаматты? т?л?а, азаматты? ?станым ??ымдары туралы т?сінік беру;
Дамытушылы?ы: азаматты? ?станымдары мен к?з?арастарын ?алыптастыру;
Т?рбиелілігі: о?ушыларды алдыларына саналы ма?сат ?ойып, ?орша?ан ортамен саналы ?арым-?атынас орната білуге т?рбиелеу.
Т?рі: аралас саба?

?дісі:

К?рнекілігі: ?нтаспа, д?йекс?здер.

Шатты? ше?бері. О?ушылар ше?берге т?рып, М.Шахановты? «Рух пен тіл» ?ле?ін орындайды. ?нді о?ушылар?а ?нтаспадан ты?дату?а да болады.

РУХ ПЕН ТІЛ

С?зі мен ?ні М. Шахановтікі

Таби?атты? ?згермейтін за?ына б?р беті?ді,

?ай кезде де ту?ан тілі? ту?ан ана? секілді.

Бабаларды? арманы бар мына ?ызыл г?лдерде,

Олар елін, тілін ?ор?ап жанын ?и?ан б?л жерде.

?айырмасы:

?лтсыздану заманында

Тілі? нары? табанында.

К?нбістік бар ?адамы?да

Рухынды басып кетті ?арын.

Тілі?ді жо?алтса?,

Ділі?ді жо?алтса?,

Жо?алтасы? б?рін.

Адам ?анша бол?анымен дарынды ?рі табанды,

Ту?ан жерін с?ймей т?рып с?ймек емес ?аламды.

?зге ананы? мазм?нына,

мерейіне тор ??рар,

Алдымен ?з анасын с?йе алма?ан сорлылар.

?айырмасы.

Нары?-?асыр б?рін сатып жібере ме алтын?а,

Кім ?алады сол алтын?а сатылмайтын ?алпында?

Жал?анды? бар ?лтсыздарды? беделі мен да??ында,

Ана тілін сыйлама?ан сыйламайды хал?ын да

?айырмасы.

??гімелесу

Б?гінгі ?тіліп отыр?ан та?ырып жайлы ойлану?а м?мкіндік ту?ызу ма?сатында т?мендегідей с?ра?тар ?ойылып, балаларды? жауаптары ты?далады.

«Азаматты?», «Азаматты? парыз», «Жа?сы азамат болу» дегенді ?алай т?сінесі?дер?

?з елі?ні? азаматы екені?ді ?алай к?рсетер еді??

Адам бойында азаматты? болма?ан жа?дайда не болар еді деп ойлайсы?дар?

М?тінмен ж?мыс

О?улы?та о?ушылар?а азаматты? туралы жа?а а?парат беру ?шін С.?шімбаевты? «Парасат?а ??штарлы?» е?бегіндегі «Азаматты? формуласы» ой тол?анысынан ?зінді о?у?а берілген.

М?тін мазм?ны о?ушылар?а ?иынды? ту?ызса, м?тіндегі таныс емес, ?иын с?здерді іріктеп ма?ынасын тап?ызу?а болады.

АЗАМАТТЫ? ФОРМУЛАСЫ

С. ?шімбаев

Азаматты? формуласы деген не н?рсе ?зі?

Тегінде к?п білмейтіндігі?е к?п білуге ?мтыл?ан кезде ?ана к?зі? жетеді деген рас екен. Былай ?араса?, азаматты? атты с?зді? м?н-ма?ынасынан ай?ын ж?не одан туындайтын міндет пен жауапкершіліктен аны? еште?е жо? сия?ты. Сондай-а? азаматты??а жататын, болмаса жатпайтын жайларды ажырату да п?лендей ?иын емес секілді.

Адамны? азаматы?-адамгершілік биік т?л?асын ай?ындайтын факторлар - ?леуметтік белсенділік пен жауапкершілік сезімді с?з ж?зінде ?ана емес, іс-?рекет ?стінде д?лелдеу. Ол нем??райдылы??а жол бермеуді? бірден-бір басы ашы?, е? басты шарты.

Азаматты?ты? ?лшемі д?ние, байлы? емес. Сондай-а? еш уа?ытта да д?ние, байлы?ты? молды?ы азаматты? сезімні? молды?ына кепіл бол?ан емес, еш?ашан болмайды да!

Азаматты? ??ымы адамгершілік биік болмысты, азаматты? белсенділікті, ойлау м?дениетіні? жо?арылы?ын, ізгілікті іс-?рекетті, ізгі ?арым-?атынасты, д?ниетаным тере?дігін, ?ділдік пен адалды??а ??штарлы?ты, ма?сат- м?рат биіктігін білдіреді.

Ал азаматты??а ?арама-?арсы то?ышарлы?, нем??райдылы? деген ??ымдар бар. То?ышарлы?ты? к?ріністері - к?з?араста?ы таязды?, мінездегі ?зімшілдік, д?ниетанымда?ы д?мшелік, сезімдегі желбуазды?, с?здегі екі?штылы?, ниеттегі арамды? пен ашк?зділік, пейілдегі тарлы?, к?кейдегі тойымсызды?, ?станымда?ы бейтарапты?, ?рекеттегі жалта?ты?, ?арым-?атынаста?ы есеп пен пайдак?немдік, ма?сат-м?ратта?ы ?са?ты?, сенімдегі нем??райдылы?.

М?тіндегі азаматты?ты? формуласына ?осып, алары? бар ма?

Тапсырма

Осындай жа?дайларда ?андай азаматты? к?рсетер еді?дер? Ойлары?мен б?лісіндер.

О?улы?та т?мендегідей тапсырма берілген:
к?шеде о?ыс о?иганы? ку?сі болды?;
сыныпта жолдасы? екінші бір сыныптасы?нан жазы?сыз з?бір к?рсе;
досы? ?зіні? ?тірігін ?шкерелемеуді ?тінсе;
сыныпта?ы балалар тыйым салын?ан заттарды бір рет болса да бай?ап к?руге ша?ырса.

Б?л тапсырма о?ушы?а на?ты а?паратттар беріп ?ана ?оймай, теорияны ?мірмен салыстыра ?арауына к?мектесу ма?сатында берілген.

Т?йіндеме

М??алім о?ушылармен бірге о?улы?та?ы «Назар аударайы?» айдарында?ы а?паратты м??ият ?арап шы?ып, онымен ?аншалы?ты келісетіндіктері тал?ыланып, балалар?а жадында са?тап алу тапсырылады.

Азаматты?
адамшылы?ты паш ету
парасат?а та?зым ету
жал?анды?ты,жаманды?ты ?шкерелеу
а?и?ат?а ж?гіну
ізгілікті д?ріптеу.
О?ушылар о?улы?та?ы «Жа?а а?парат» айдарында берілген а?парат негізінде тал?ыланып отыр?ан та?ырыпты ?алай т?сінетіні туралы негізгі ?станымдарын аны?тай алады.

О?ушылар жа?а а?паратты о?и отырып, ?з т?сініктерін салыстырып, толы?тыру?а м?мкіндік алады.

О?у а?параты

Азаматты? халы??а ?алт?ысыз адалды?, адамдар ара- сында?ы сыйласты? пен жарасым, ар-?ждан м?лдірлігі, адамгершілік парыз.

Д?йекс?з

О?улы?та М.Шахановты? «?лкен болып ?алу ?шін ?аламда, ?лкен арман керек екен адам?а!» деген ?ле? жолы д?йекс?з ретінде берілген.

О?ушылар?а адам ?міріні? б?кіл м?ні ?лкен арманмен ?лшенетіндігін, ол жо? жерде тіршілікті? де т?кке т?р?ысыз екендігін т?сіндіруі тиіс. Б?л ?ле? жолында?ы «?лкен арман» деген с?з тіркесін жеке адамны? ?з басын ?ана ойлайтын ма?сат, м?раттар емес екендігін, б?кіл адамзат игілігі ?шін ?ызмет ететін ?леуметтік ма?сат, м?рат екендігін ??ындыру керек.

?зіммен-?зім

«?зіммен-?зім» ?дістемелік т?сілін т?мендегідей т?рде ?йымдастыруына болады.

Маужырап отыр?ан к?йдегідей ы??айланып отыры?дар. Ысты?тан ?бден ?алжырап, тіпті сауса?ы?ды да ?имылдата алмайтындай ?сер бол?аны д?рыс. Бас?а тітіркендіргіштер ?сер етпес ?шін к?зді ж?му керек. Алдымен еркін, жайлап тыныс алы?дар (6-8 рет). Ауаны ж?тып, ауыз ар?ылы жі?ішке ?рі ?лсіз лепті ?рлеп шы?ара отырып, сен сол ?рленген леппен ая?ы?нан мойны?а дейін б?кіл дене?ді спираль секілді б?ркемелеп ал?андай ойша елестетіндер. Осы жатты?уды 6-8 рет ?айталап, дем шы?ар?анда ойша: «Мен ?з сезімімді ?намсыз сезімдерден арылттым», - деп айты?дар. Одан кейін екі рет дем шы?ар?анда: «Енді мен ?намсыз сезімнен арылдым», - деп айт. Жатты?уды жасап бол?аннан кейін, денелері?ді боса?сыты?дар. К?здері?ді ашып, жа?сы н?рселерді естері?е т?сіріп, айнала?а к?лімдей ?ара?дар.

Тапсырма

Азаматты??а ?арама-?арсы то?ышарлы?, нем??райлылы? ??ымдарыны? салдарын ??ындыру ма?сатында о?улы?та т?мендегідей тапсырма берілген:

То?ышарлы?ты?, нем??райдылы?ты?, ?зімшілдікті? алдын алуды?, болдырмауды?, олардан са?тандыруды? жолдарын ??растыры?дар. То?ышарлы?ты?, нем??райдылы?ты? туу себептерін айты?дар?

Шы?армашылы? ж?мыс

О?ушыларды ?з бетімен ізденуге, беталыстары мен ма?сат, міндеттеріне есеп бере білуге ?йрету ма?сатында о?улы?та т?мендегідей тапсырма берілген: «Мені? азаматты? ?станымым» та?ырыбында эссе жазы?дар.

Тапсырма о?ушы д?птерінде орындалады. Тапсырманы ?йге орындау?а беруге болады.

Ж?ректен ж?рекке

О?ушылар м??аліммен бірге ше?берге т?рып, ?нтаспа?а ?осылып М.Шахановты? «Байлы? пен ба?ыт» ?ле?ін айтады.

БАЙЛЫ? ПЕН БА?ЫТ

С?зі мен ?ні М. Шахановтікі

Адамды?ы ??нсызданып аласар?ан ?асырда,

Тек байлы?ты пір т?т?андар санала ма асыл?а?

Шатты? кезде табыл?ан дос, ерте? та?ы досы? ба,

Басы?а к?н ту?ан ша?та, кім ?алады ?асы?да?

?айырмасы:

Мейлі, мейлі ж?з жерден бай болса? да,

Ай?а апарып алтыннан ?й салса? да,

Пенделіктен кете алмайсы?,

?лт перзенті аталмайсы?,

Шын ба?ыт?а жете алмайсы?,

К?респесе? ба?ыты ?шін ?згені?.

Заман неге к?ус?р б?ла? ?лкесінен шеттеді?

Зор ?асірет, та?ыдыры?нан ?ана?атты? кеткені.

«Байлы? те?із суына ??сас, ішкен сайын ш?лдеткен»,
Айнымауды? жолы ?айсы а

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?зін?зі тану АДАМНЫ? АЗАМАТТЫ? Т?Л?АСЫ»

Күні:

Сыныбы:

Тақырыбы: АДАМНЫҢ АЗАМАТТЫҚ ТҰЛҒАСЫ

Мақсаты: Жеке тұлғаның қоғам алдындағы әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігін сыни көзқарас тұрғысынан сезінуге үйрету. Мемлекеттік тілге құрметпен қарап, өз елін мақтан ету сезімдерін тәрбиелеу.

Білімділігі: азаматтық тұлға, азаматтық ұстаным ұғымдары туралы түсінік беру;
Дамытушылығы: азаматтық ұстанымдары мен көзқарастарын қалыптастыру;
Тәрбиелілігі: оқушыларды алдыларына саналы мақсат қойып, қоршаған ортамен саналы қарым-қатынас орната білуге тәрбиелеу.

Түрі: аралас сабақ

Әдісі:

Көрнекілігі: үнтаспа, дәйексөздер.

Шаттық шеңбері. Оқушылар шеңберге тұрып, М.Шахановтың «Рух пен тіл» өлеңін орындайды. Әнді оқушыларға үнтаспадан тыңдатуға да болады.

РУХ ПЕН ТІЛ

Сөзі мен әні М. Шахановтікі

Табиғаттың өзгермейтін заңына бүр бетіңді,

Қай кезде де туған тілің туған анаң секілді.

Бабалардың арманы бар мына қызыл гүлдерде,

Олар елін, тілін қорғап жанын қиған бұл жерде.

Қайырмасы:

Ұлтсыздану заманында

Тілің нарық табанында.

Көнбістік бар қадамыңда

Рухынды басып кетті қарын.

Тіліңді жоғалтсаң,

Діліңді жоғалтсаң,

Жоғалтасың бәрін.

Адам қанша болғанымен дарынды әрі табанды,

Туған жерін сүймей тұрып сүймек емес ғаламды.

Өзге ананың мазмұнына,

мерейіне тор құрар,

Алдымен өз анасын сүйе алмаған сорлылар.

Қайырмасы.

Нарық-ғасыр бәрін сатып жібере ме алтынға,

Кім қалады сол алтынға сатылмайтын қалпында?

Жалғандық бар ұлтсыздардың беделі мен даңқында,

Ана тілін сыйламаған сыйламайды халқын да

Қайырмасы.

Әңгімелесу

Бүгінгі өтіліп отырған тақырып жайлы ойлануға мүмкіндік туғызу мақсатында төмендегідей сұрақтар қойылып, балалардың жауаптары тыңдалады.

«Азаматтық», «Азаматтық парыз», «Жақсы азамат болу» дегенді қалай түсінесіңдер?

Өз еліңнің азаматы екеніңді қалай көрсетер едің?

Адам бойында азаматтық болмаған жағдайда не болар еді деп ойлайсыңдар?

Мәтінмен жұмыс

Оқулықта оқушыларға азаматтық туралы жаңа ақпарат беру үшін С.Әшімбаевтың «Парасатқа құштарлық» еңбегіндегі «Азаматтық формуласы» ой толғанысынан үзінді оқуға берілген.

Мәтін мазмұны оқушыларға қиындық туғызса, мәтіндегі таныс емес, қиын сөздерді іріктеп мағынасын тапқызуға болады.

АЗАМАТТЫҚ ФОРМУЛАСЫ

С. Әшімбаев

Азаматтық формуласы деген не нәрсе өзі?

Тегінде көп білмейтіндігіңе көп білуге ұмтылған кезде ғана көзің жетеді деген рас екен. Былай қарасаң, азаматтық атты сөздің мән-мағынасынан айқын және одан туындайтын міндет пен жауапкершіліктен анық ештеңе жоқ сияқты. Сондай-ақ азаматтыққа жататын, болмаса жатпайтын жайларды ажырату да пәлендей қиын емес секілді.

Адамның азаматық-адамгершілік биік тұлғасын айқындайтын факторлар - әлеуметтік белсенділік пен жауапкершілік сезімді сөз жүзінде ғана емес, іс-әрекет үстінде дәлелдеу. Ол немқұрайдылыққа жол бермеудің бірден-бір басы ашық, ең басты шарты.

Азаматтықтың өлшемі дүние, байлық емес. Сондай-ақ еш уақытта да дүние, байлықтың молдығы азаматтық сезімнің молдығына кепіл болған емес, ешқашан болмайды да!

Азаматтық ұғымы адамгершілік биік болмысты, азаматтық белсенділікті, ойлау мәдениетінің жоғарылығын, ізгілікті іс-әрекетті, ізгі қарым-қатынасты, дүниетаным тереңдігін, әділдік пен адалдыққа құштарлықты, мақсат- мұрат биіктігін білдіреді.

Ал азаматтыққа қарама-қарсы тоғышарлық, немқұрайдылық деген ұғымдар бар. Тоғышарлықтың көріністері - көзқарастағы таяздық, мінездегі өзімшілдік, дүниетанымдағы дүмшелік, сезімдегі желбуаздық, сөздегі екіұштылық, ниеттегі арамдық пен ашкөзділік, пейілдегі тарлық, көкейдегі тойымсыздық, ұстанымдағы бейтараптық, әрекеттегі жалтақтық, қарым-қатынастағы есеп пен пайдакүнемдік, мақсат-мұраттағы ұсақтық, сенімдегі немқұрайдылық.

Мәтіндегі азаматтықтың формуласына қосып, аларың бар ма?

Тапсырма

Осындай жағдайларда қандай азаматтық көрсетер едіңдер? Ойларыңмен бөлісіндер.

Оқулықта төмендегідей тапсырма берілген:

көшеде оқыс оқиганың куәсі болдың;
сыныпта жолдасың екінші бір сыныптасыңнан жазықсыз зәбір көрсе;
досың өзінің өтірігін әшкерелемеуді өтінсе;

сыныптағы балалар тыйым салынған заттарды бір рет болса да байқап көруге шақырса.

Бұл тапсырма оқушыға нақты ақпаратттар беріп қана қоймай, теорияны өмірмен салыстыра қарауына көмектесу мақсатында берілген.

Түйіндеме

Мұғалім оқушылармен бірге оқулықтағы «Назар аударайық» айдарындағы ақпаратты мұқият қарап шығып, онымен қаншалықты келісетіндіктері талқыланып, балаларға жадында сақтап алу тапсырылады.

Азаматтық

адамшылықты паш ету
парасатқа тағзым ету
жалғандықты,жамандықты әшкерелеу
ақиқатқа жүгіну
ізгілікті дәріптеу.

Оқушылар оқулықтағы «Жаңа ақпарат» айдарында берілген ақпарат негізінде талқыланып отырған тақырыпты қалай түсінетіні туралы негізгі ұстанымдарын анықтай алады.

Оқушылар жаңа ақпаратты оқи отырып, өз түсініктерін салыстырып, толықтыруға мүмкіндік алады.

Оқу ақпараты

Азаматтық халыққа қалтқысыз адалдық, адамдар ара- сындағы сыйластық пен жарасым, ар-ұждан мөлдірлігі, адамгершілік парыз.

Дәйексөз

Оқулықта М.Шахановтың «Үлкен болып қалу үшін ғаламда, үлкен арман керек екен адамға!» деген өлең жолы дәйексөз ретінде берілген.

Оқушыларға адам өмірінің бүкіл мәні үлкен арманмен өлшенетіндігін, ол жоқ жерде тіршіліктің де түкке тұрғысыз екендігін түсіндіруі тиіс. Бұл өлең жолындағы «үлкен арман» деген сөз тіркесін жеке адамның өз басын ғана ойлайтын мақсат, мұраттар емес екендігін, бүкіл адамзат игілігі үшін қызмет ететін әлеуметтік мақсат, мұрат екендігін ұғындыру керек.

Өзіммен-өзім

«Өзіммен-өзім» әдістемелік тәсілін төмендегідей түрде ұйымдастыруына болады.

Маужырап отырған күйдегідей ыңғайланып отырыңдар. Ыстықтан әбден қалжырап, тіпті саусағыңды да қимылдата алмайтындай әсер болғаны дұрыс. Басқа тітіркендіргіштер әсер етпес үшін көзді жұму керек. Алдымен еркін, жайлап тыныс алыңдар (6-8 рет). Ауаны жұтып, ауыз арқылы жіңішке әрі әлсіз лепті үрлеп шығара отырып, сен сол үрленген леппен аяғыңнан мойныңа дейін бүкіл денеңді спираль секілді бүркемелеп алғандай ойша елестетіндер. Осы жаттығуды 6-8 рет қайталап, дем шығарғанда ойша: «Мен өз сезімімді ұнамсыз сезімдерден арылттым», - деп айтыңдар. Одан кейін екі рет дем шығарғанда: «Енді мен ұнамсыз сезімнен арылдым», - деп айт. Жаттығуды жасап болғаннан кейін, денелеріңді босаңсытыңдар. Көздеріңді ашып, жақсы нәрселерді естеріңе түсіріп, айналаға күлімдей қараңдар.

Тапсырма

Азаматтыққа қарама-қарсы тоғышарлық, немқұрайлылық ұғымдарының салдарын ұғындыру мақсатында оқулықта төмендегідей тапсырма берілген:

Тоғышарлықтың, немқұрайдылықтың, өзімшілдіктің алдын алудың, болдырмаудың, олардан сақтандырудың жолдарын құрастырыңдар. Тоғышарлықтың, немқұрайдылықтың туу себептерін айтыңдар?

Шығармашылық жұмыс

Оқушыларды өз бетімен ізденуге, беталыстары мен мақсат, міндеттеріне есеп бере білуге үйрету мақсатында оқулықта төмендегідей тапсырма берілген: «Менің азаматтық ұстанымым» тақырыбында эссе жазыңдар.

Тапсырма оқушы дәптерінде орындалады. Тапсырманы үйге орындауға беруге болады.

Жүректен жүрекке

Оқушылар мұғаліммен бірге шеңберге тұрып, үнтаспаға қосылып М.Шахановтың «Байлық пен бақыт» өлеңін айтады.

БАЙЛЫҚ ПЕН БАҚЫТ

Сөзі мен әні М. Шахановтікі

Адамдығы құнсызданып аласарған ғасырда,

Тек байлықты пір тұтқандар санала ма асылға?

Шаттық кезде табылған дос, ертең тағы досың ба,

Басыңа күн туған шақта, кім қалады қасыңда?

Қайырмасы:

Мейлі, мейлі жүз жерден бай болсаң да,

Айға апарып алтыннан үй салсаң да,