МАМАНДЫ? ТА?ДАУ -?МІРІ?НІ? БІР КІРПІШІН Д?РЫС ?АЛАУ

МАМАНДЫ? ТА?ДАУ ?МІРІ?НІ? БІР КІРПІШІН Д?РЫС ?АЛАУ Е? ?иын маманды? – адам боп ?алу. Ма?саты: Жеке т?л?аны? сан алуан маманды?тар?а деген ынта-ы?ыластарын аны?тау, к?сіптік ба?дар беру, к?сіптік білім беруді? ??рылымымен таныстыру І. ?йымдастырушылы? кезе? "Маманды?" с?зі латын с?зінен шы??ан, "ж?рт алдында с?йлеу, жариялау" деген ма?ынаны білдіреді. Есте жо? ескі заманда маманды?ты? ?азіргідей т?р-т?рі болмады. ?р адам барлы? ж?мыспен ?зі ?ана айналысатын. Дегенмен, ?йелдер мен ерлерге деп б?лінетін ж?мыстар бол?ан. Ерлер а? аулап, ?й т?р?ызып, ?ару-жара? жасаса, ?йелдер жеуге жарамды ?сімдіктерді жинап, тама? пісірген, киім-кешек тігіп, бала т?рбиелеген. Заман ?згерген сайын, адам да жетіліп, нары?ты? ?арым-?атынас пайда болды. ?о?ам дамып, д?ниеге т?рлі ж?мыстар, с?йкесінше, т?рлі маманды?тар келді. (Та?ырып?а байланысты слайд к?рсету) Кез келген е?бек маманды? емес. Е?бекті? маманды? деп аталуыны? ?зіндік шарттары бар: бірі - маман атануы?ыз ?шін білім алып, ?олы?ыз?а сол саланы? дипломын, ку?лігін, аттестаты не сертификатын алуы?ыз керек болса, екіншісі - е?бегі?ізге а?ыны? т?лену ?ажеттілігі. ?з ісіні? на?ыз маманы атану ?ркімні? де ?олынан келері с?зсіз. Ол ?шін е? алдымен маманды?ы?ыз?а деген махаббат керек. Маманды??а деген махаббат пен карьерист болу. Махаббатпен істелген ж?мыс ?ана н?тиже бермек. Екінші с?збен айт?анда, маманды?ы?ыз сізді? с?йікті ісі?ізге айналуы ?ажет. Б?л жа?дайда адам ж?мыс?а ерекше ??лшыныспен кірісіп, ж?мысына деген ??лшынысы арта бермек. ?з жаны?ыз?а жа?ын маманды?ты іздеп табу да барынша к?рделі ж?мыс. Маманды? та?дауда ма?ызды формула: «?ЙРЕНГІМ КЕЛЕДІ – ?ЙРЕНЕ АЛАМЫН – ?ЙРЕНУ КЕРЕК» ?ЙРЕНГІМ КЕЛЕДІ –б?л талап-тілекті?, ма?сат пен м?ддені?, ынта мен ы?ыласты? ке?істігі; ?ЙРЕНЕ АЛАМЫН – ?абілет-?арымны?, талантты?, денсаулы?ты? ке?істігі; ?ЙРЕНУ КЕРЕК – е?бек рыногында?ы с?раныстарды?, айма?та?ы ?леуметтік-экономикалы? проблемаларды?, ?лемдік экономикалы? даму тенденцияларыны? ке?істігі. К?сіп осы ?ш д??гелекті? то?ысу н?ктесі ар?ылы о?тайлы та?далады. ІІ. Негізгі кезе? «Маманды? туралы диалог – и?, біра?. » жатты?уы Ойыншылар ж?п?а б?лінеді. ?р ж?п ?зіні? бір ойыншысыны? келекшектегі та?да?ан маманды?ын алады. ?зіні? та?да?ан маманды?ын негіздеп, «и?, біра?.» пікірімен диалог ??райды: 1-ші : «Ма?ан.маманды?ы ?найды, себебі.» 2-ші : «И?, біра?.» Та?да?ан маманды? оны? та?даушысына ?аншалы?ты лайы? екенін кім д?лел келтіре отырып айта алады? Содан кейін р?лді ауыстырады. Талдау : ше?бер бойында талдау. ?ткізілген диалогты? ?сері. «?олтырауын» жатты?уы Топ екі команда?а б?лінеді. Біріншісі - ?андай да бір маманды?ты жасырады, екіншісі ?зіні? ойыншысын бірінші команда?а жібереді. Олар о?ан жасыр?ан маманды?ын айтады. Ал ол болса тек ыммен ж?не ишарамен оны бейнелеп к?рсетеді, ал оны? командасы ?андай маманды? екенін т?сінуге тырысады. Командалар кезекпен маманды?ты аны?тайды. Талдау : Тапсырманы орындау?а не к?мектесті ж?не оны орындауда не ?иынды? келтірді? Келесі орындалатын жатты?уларды? ма?саты: ?з к?з?арасын д?лелді т?рде айтуды ?йрену, к?сіби мансабына ?атысы мен к?з?арасын, ?зіні? одан нені к?тетінін сезіну. «Конверттегі с?ра?» жатты?уы Барлы?ы ше?бер бойымен отырады. Тренер емтихан кезіндегідей «билетті» суырып, оны дауыстап о?ып, жазыл?ан?а ?атысты ?з пікірін айтуды ?сынады. Алдын –ала тренингті? та?ырыбына орай 30 с?ра? дайындалады. Мысалы : «Сен ?шін ?мірді? м?не не болып табылады?» немесе «К?пшілік адамдар не себепті мансабын жо?арлата алмайды?» Бірнеше себебін ата. «Конвертте мынадай с?ра?тар да болады. Мысалы : «?андай мамандар ?азіргі уа?ытта с?раныс?а ие?» ж?не т.с Талдау : Не ?иынды? келтірді? ?андай ?сер алды?ыз? Сіздер маманды? та?дауда ?андай критерийлерді басшылы??а ал?ан ж?н деп есептейсіздер? Маманды? та?дауда ата-ананы? ы?палы ?андай д?режеде болуы м?мкін деп ойлайсыздар? Психологиялы? ке?естер ?сынамын «Маманды??а бастар 7 ?адам» 1. ?ателікке бой алдырмау К?птеген жа?дайда жастар ?ателесіп, ?иял?а ерік береді. Біреуді маманды?ты? романтикасы тартады, оны? ?стіне боаша? маманды?пен на?ты таныспай, оны? кинолы? н?с?асына бас ?рып жатады. Кейбіреуі пешенеге жазыл?ан деген сеніммен ата-ана жолын б?лжытпай ?уады. Ал келесі біреу жо?ар?ы о?у орнына м?лде бас?а себептермен, м?селен жа?сы досынан ажырамас ?шін т?седі. Та?ы бірі алыс?а бару?а ?иынсынып ?йіне жа?ын орналас?ан о?у орнына ??жаттарын тапсыра салады. М?ны? барлы?ы ж?нсіз. Маманды?ты та?дау – б?л же?іл-желпі ?арау?а болмайтын д?ние. Болаша?ы?ыз осымен тікелей байланысты. Керісінше, б?л м?селені шама?ыз келгенше не??рлым байсалдылы?пен шешуге тырысы?ыз. 2. Д?рыс к?з?арас Е? алдымен істі тере? ойлап, б?л та?дауды ?з еркі?ізбен жасауы?ыз керек. Ата-ана мен достары?ызды? ?гітіне ба?ынба?ыз, б?л оларды? емес, сізді? ?мірі?із екенін естен шы?арма?аны?ыз абзал. 3. Икемділікті аны?тау Біріншіден, ?з ?ызы?ушылы?тары?ызды ба?алап алы?ыз. ?андай іспен айналыс?ы?ыз келеді? Сізге мектеп ба?дарламасында?ы ?андай п?ндер ?найды? Бос уа?ыты?зда немен ш??ылдан?анды ?натасыз? Адамдармен ?сіресе, таныс емес адамдармен байланыс орнату сіз ?шін о?ай ма? Белгілі ?ызмет т?рін орындай алау икемділігіні? ?зіндік ма?ызы зор. 4. Зерделеу Бастысы ?зі?ізді тиісінше ба?алауы?ыз ?ажет, ?зімнен ж?не ?з ж?мысымнан нені ?алаймын, бес жылдан кейін ?андай боламын. Барлы? ?олжетімді а?парат к?здерін пайдалана отырып, ?зі?ізді? болаша? маманды?ы?ыз туралы к?п білуге тырысы?ыз. Сол немесе бас?а маманды? ?кілдері айналысатын к?сіпорындар ?ызметін ?з к?зі?ізбен к?ріп танысу ?шін саяхат?а бары?ыз. Те?ізші бол?ы?ыз келеді ме? Кемедегі к?ндермен жа?ын танысу ?шін ата-ана?ызды кемемен саяхат жасау?а к?ндірі?із. Ба?дарламашы бол?ы?ыз келеді ме? Онда тек компьютерлік ойындарды ?ызы?тап ?ана ?оймай, ?арапайым ба?дарламаларды жазу?а ?йрені?із. Мысалы: журналист мансабы туралы армандай отырып, газетке атшабар болса да, ж?мыс?а орналас?ан ж?н болады. Осылайша сіз журналист к?сібімен іштей танысу м?мкіндігіне ие боласыз. Сол немесе ?з маманды?тарды с?йкестігін аны?тау кезінде тізбе пайдаланылады. 5. Е?бек нары?ында?ы жа?дайды ба?ала?ыз Е? о?ай жол: бос орындар туралы хабарландырулары бар бірнеше басылымдар алы?ыз. Интернет желісіндегі ж?мыс?а орналасу?а арнал?ан сайттардан ?андай мамандар ?ажетттігін ?ара?ыз. Осы деректерді салыстыра отырып, ?андай жо?ары о?у орнына немесе ?андай факультетте о?у болаша?та пайдалы екендігін аны?тауы?ыз?а болады. Алайда нары? с?ранысыны? ауысып отыратынды?ын естен шы?арма?ан ж?н. 6. Мамандарды? к?мегіне ж?гіні?із Егер сізде к?м?н туындаса, мамандарды? к?мегін пайдаланы?ыз. Б?л ретте не мектеп психологымен, немесе психологиялы? ке?се маманымен а?ылдасу?а болады. 7. Со??ы та?дау А?паратты жина?аннан кейін 5-10 ?станымнан негізгілерді? тізімін ?ара?ыз. Содан со? сына?тан ?ткізілген т?сілді ?олданы?ыз: бір пара? ?а?азды алып екі ба?анына б?лі?із. Бір-бірден алып тастау ?дісін ?олданы?ыз. Тізімде ?ш тарма? ?ал?ан с?тте ?осымша не??рлым егжей-тегжейлі зерттеу ж?ргізіп, со??ы шешім шы?ары?ыз. Еш?ашан ?з ба?ы?ызды б?где жа?дайлармен аны?тау?а м?мкіндік берме?із. Бір орында отырып ?алма?ыз! Та?дауы?ыз табысты болсын. ?мірі?ізді? ?штен бір б?лігін сіз ?шін тартымсыз ж?мыста азаппен ?ткізу, ж?мыс?а м?лдем ынтасыз бару, тиісті уа?ытты жиіркенішпен ?ткізу – м?ндай болаша? сізді ?ан?аттандырады ма? ІІІ. ?орытынды кезе? - Маманды? та?дауда ?андай факторларды? ?сер ететінін бай?ады?. Сонымен ?атар, б?гінгі саба?ымызда маманды? та?дау жолыны? бір адамдарда о?айлы?пен ?тетінін, екінші адамдарда оны? ?иын, тіпті бірнеше сатылардан т?ратынын, біреулерді? ?мірден орын таба алмай к?йзелген жа?дайларын да білдік. Маманды? та?дау жасында?ы жастар?а к?птеген жал?ан пікірлер ?сер етеді. Ол пікірлер жастарды маманды? та?дауда с?тсіздіктерге ?келеді. Сонды?тан да: К?к ж?зіне алаулы, Міндет емес ай болу. Е? бастысы ?алаулы, К?сібі?е сай болу!-демекпін, ?лемде ?зі ?аламайтын маманды? иесі болып ж?рген ?аншама адам бар, ?з ж?мысын жанымен с?йіп істейтін адамдарды? да саны аз емес. Маманды? та?даудан жа?ылмай, ?з ?мірі?ізді? бір кірпішін д?рыс ?алауы?ыз?а тілектеспіз.