Та?ырыбы: Кикілжі?ні? денсаулы??а ?сері
?атысатындар: 5 - 6 -10 сыныптар
Ма?саты: Кикілжі?ні? туындау себептері, оны? адам денсаулы?ына ?сері, ж?йкеге ?сер ететін жа?дайларды? алдын алу туралы о?ушыларды? білімдерін тере?дету; О?ушыларды ситуациялы? жа?дайларды талдау ар?ылы саналы шешім ?абылдау?а ?йрету;
Салауатты ?мір с?руге, ?з денсаулы?ына жауапкершілікпен ?арау?а, айналасында?ы адамдармен жа?сы ?арым - ?атынас жасау?а т?рбиелеу.
?діс - т?сілі: ??гіме, с?ра? - жауап, р?лдік ойындар, психологиялы? тренингтер
Т?рі: психо - профилактикалы?
К?рнекілігі: на?ыл с?здер, суреттер
«Денсаулы? - ауру мен дене кемістігіні? жо?ты?ы ?ана емес, адамны? дене, жан саулы?ы мен ?леуметтік толы? аманды? жа?дайы», «Мейірімді к?лкі, жа?сы с?з - м?нді ?мір негізі»
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і(Кіріспе с?з)
ІІ. Психологиялы? тренинг
ІІІ. Ми?а шабуыл(С?ра? – жауап)
ІV. Ситуациялы? жа?дайлар(Р?лдік ойындар)
V. Валеологиялы? тренинг
VI. ?орытынды.
І. ?йымдастыру кезе?і. Кіріспе с?з.
- Балалар, денсаулы? м?селесі б?гінгі к?нде к?рделі м?селеге айналып отыр. Отбасыны? ?леуметтік жа?дайы, аурулармен ауру, к??іл - к?йді? мазасызды?ы, т?рлі жа?дайлар?а о?ушыны? нашар бейімделуі м?селені? сан ?ырлы екенін к?рсетеді де, арнайы мамандар мен м??алімдерден к?п к?ш ж?мсауды талап етеді. Сонды?тан денсаулы?ымызды са?тау, ?з денсаулы?ымызды бас?ара білу, т?рлі келіспеушілікті? алдын алу, кикілжі?ні? туу себептері мен одан шы?у жолдарын т?сіну ма?сатында «Кикілжі?ні? денсаулы??а ?сері» атты психо - профилактикалы? саба?ты ?йымдастырып отырмыз.
ІІ. Психологиялы? тренинг.
- Б?гінгі саба?ымыз к??ілді ?ту ?шін к??іл - к?йімізді к?теретін жатты?удан бастайы?.(Жа?ымды баяу музыканы? ыр?а?ымен)
1 - кезе?. Денемізді бос ?стап ы??айлы отырамыз.
2 - кезе?. К?зді ж?мып, тыныштанып б?кіл денемізді ойша шоламыз.
3 - кезе?. Денемізді бос ?стап, ?з - ?зімізді жа?ымды ж?не к??ілді сезініп, ?мірдегі барлы? жа?ымды с?ттерді еске алайы?.
4 - кезе?. ?зімізді ?лі к?лтелерін ашпа?ан г?л деп сезінейік. Сол г?л к?лтелері баяу ашылып, к?нге ?арай ?мтылуда. Денемізді бос ?стап жо?ары к?терілеміз, к?зімізді ашып ?олымызды сілкілейміз.
- Балалар, ы??айлы отырып, бір - бірімізге ?арап, ?демі жымиып, к?лейік. ?р?ашан осылай к??іл - к?йіміз к?тері?кі болсын.
- Балалар, енді кезекпен кезек барлы? адамзат?а жа?сы денсаулы??а арнал?ан тілектер айтайы?шы:
Мысалы: Денсаулы? - адамны? басты байлы?ы, сонды?тан денсаулы?ты са?тай білейік. К?лкі - адам ?мірін ?зартады, еш?ашан ж?зімізден к?лкі кетпесін. К??іл - к?йіміз ?р?ашан к?тері?кі болсын.
ІІІ. Негізгі б?лім. Ми?а шабуыл.(С?ра? – жауап)
- Балалар, адам баласына тілеп жат?ан денсаулы? с?зін кім ?алай т?сінеді? Денсаулы? деген не?
- Кей жа?дайларда к??іл - к?йімізді? болмауына не себеп болады? Оны? денсаулы??а ?сері ?андай?
- Балалар, кикілжі? ?андай жа?дайда туындайды?
- Кикілжі?ді ?алай болдырмау?а болады? Кикілжі? бол?анда к??іл - к?й ?алай ?згереді?
ІV. Ситуациялы? жа?дайлар.(Р?лдік ойындар)
Екі о?ушы к?шеде келе жатып бірін - бірі ?а?ып кетеді. Екеуі біраз кикілжі?ге барды. Со?ында т?белеске ?ласу ?аупі туындады.(Ал балалар, осы кикілжі?ні? себебін ойластырып, одан шы?у жолын р?лге еніп к?рсеті?дер. О?ушыны? д?рекілігіне, к??іл - к?йіне, ?стамсызды?ына, ?з сезімін ?ада?алай алмауына, ?арым - ?атынас?а т?се алмайтынына м?н беру ?ажет)
Психологты? пікірі: Кикілжі?ді жа?дай ?р адам?а ?р т?рлі ?сер етеді. Кикілжі? с?зіне психологиялы? аны?тама бере болса?: конфликт психологиялы? с?здікте былай аударылады. «Конфликт - латын с?зі - кикілжі?. М?ны? ма?ынасы - ?ткір эмоционалды ашу»
Кикілжі? - ойы, ма?саты мен ?алаулары, талабы, ?ызы?ушылы?ы ?р т?рлі немесе бірнеше адамдар арасында?ы келіспеушілік. Ол мынадай болып б?лінеді:
1. Жеке басты? к?йзелісі.
2. Екеуара кикілжі?.
3. Топ арасында?ы кикілжі?.
Барлы? жа?дайда екі жа?ты? кикілжі?і ?р т?рлі себептен туады. Кей жа?дайда кикілжі?ні? ?зі стреске ?кеп со?тырады. Я?ни, ?ор?ыту, ?ркіту ар?ылы екінші адамды ?ысым?а алып, ?ділетсіздік жасап отыр. Кімде - кімні? ?ділеті жо? болса, оны? ?яты да жо?. ?ят деген адамны? бойында?ы адамшылды?ы.
?ысым - ?з ойын зорлы?пен екінші адам?а мойындату, б?йыра уысынан шы?армау, екінші адамды толы? ба?ылауына алу. Кикілжі? кей жа?дайларда стреске со?тырады дедік. Ал балалар, стресс деген с?зді естіген - де сендерді? к?з алдары?а, ойлары?а не келеді?
Стрестік жа?дайда болатын сезімдер: ?обалжу, ?ор?у, ауыру, ызалану, ашулану, ?бігерге т?су, жек к?ру, уайым?а салыну.
Стресс дегеніміз - ж?йке ж?йесіні? зоры?уы. Ашулану - адамны? ?зін ме?гере алмауы / адреналинні? б?лінуі, оны? ?сері /, ерік т?рбиесіні? кемістігі, ал ерік жігері к?шті адам орынсыз ашуша?ды??а, ?ш?ала?ты??а бара бермейді. ?стамды, мейірімді адам не істесе де а?ылмен, ойланып істейді.
Адамдар арасында кикілжі?ді болдырмау ?шін, екі жа? та бірдей шешімге келуі тиіс. Мына жа?дайда ашуды а?ыл?а же?діріп, бір - біріне жылы с?з айтып келісімге келу - компромисс деп аталады.
Компромисс - б?л кикілжі? туында?ан с?тте, екі жа?ты? да кейбір ?з ойларынан бас тартып орта? бір шешімді ?абылдауы. Келісім - б?л келешекте алдына ?ой?ан ма?сатына ?ол жеткізу ?шін адамны? біріге к?ш ?осуы.