ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-??ЛЫ?ТЫ О?УШЫЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ

ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫ ОҚУШЫЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ

Бутабаева А.Т.

«Көкжайық орта мектебі» КММ

Мақсаты: девиантты мінез – құлықты оқушылардың танмдық процестерін, мінез – құлықтарын зерттеу және олрдың эмоциональдық қарым – қатынастарын қалыптастыру. Логикалық ойлауды және шығармашылық қиял қабілетін байқауды дамыту.

Міндеттері:

1. Баланың оқуға деген қабілетін, мотиватциясын жоғарлату;

2. Баланың қабілеттерін, сезімдерін, қызығушылықтарын дамыту;

3. Мінез ерекшіліктерін зерттеу;

4. Әртүрлі тәсілдер арқылы көңіл – күйлерін көтеру;

Балалардың мінез-құлық ауытқуларын сипаттауда қазіргі заманғы педагогикалық-психологиялық әдебиетте «девианттық мінез-құлық» термині қолданылады (латын тілінен аударғанда «deviatio» -ауытқушылық). Девианттық мінез-құлық –қалыптан ауытқушылық және ол адамның қоғам мен әлеуметтік топта қабылданған өзін-өзі ұстау нормалары мен ережелеріне сай келмейтін іс-әрекеттері мен қылықтары. Девианттық мінез құлықтың мәнін түсінуде негізгі екі ұғымды қарастырамыз-«қалып (норма)» және «қылық». Әлеуметтік қалып-бұл нақтылы қоғамда тарихи түрде қалыптасқан жеке тұлғаның, әлеуметтік топтың немесе ұйымның мінез-құлық ережелерінің мөлшері, этикет, мораль, заңдық нормалар. Басқа да құндылықтар тәрізді, әлеуметтік нормалар тұлғаның бағалау және бағыт ұстау функцияларын орындайды, мінез-құлықты реттейді және бақылап отырады. Норма-идея, идеалдар сияқты бағыттапқана қоймай, белгілі бір ереже-міндеттерді жүктейді.

Девиантты мінез - құлық – жалпыға ортақ ережелерден ауытқитын әлеуметтік іс – әрекет осы ережелерді бұзатын адамдар мен әлеуметтік топтардың қылықтары; қабылданған құқықтық немес моральдық нормаларды бұзған адамның мінез – құлқы.

Биологиялық фактор – баланың әлеуметтік бейімделуіне кедергі жасайтын физиологиялық және анатомиялық жағымсыз ерекшіліктері. Оларға ұрпақтан – ұрпаққа берілетін, психофизиологиялық факторлар жатады.

Психологиялық факторлыр – бұған баладағы психопотологиялар мен мінездегі кейбір қасиеттердің басым болуы жатады.

Әлеуметтік - педагогикалық факторлар – олар мектептік, отасылық, қоғмдық тәрбиедегі кемшіліктердің нәтижесінде, баланың оқудағы үлгермеушілігіне байланысты.

Әлеуметтік – экономикалық факторлар – әлеуметтің теңсіздігі, қоғамның кедей және бай болып бөлініуі, жұрттың кедейленуі, жұмыссыздық, инфилятция, әлеуметтік кернеу.

Моральды – этникалық факторлар – қазіргі қоғамның адамгершілік қасиеттерінің деңгейі төмен болуы, рухани құндылықтардың бұзылуы.

Девиантты мінезді балалар тәрбиесіндегі ескертілетін жайттар:

• Жектұлға ретінде дамуына ықпал ету жағын ескеру қажет;

• Отбасы жағдайына назар аудару керек;

• Жан – жылуын зәрулікпен құтқару,бала құқығымен санасу;

• Мейірім мен сүйіспеншілік екіжақты да адамдық сипатқа жеткізетінін ұғыну керек;

• Психологиялық түзету кезеңінде төзімділік қажет;

• Баланың ішкі дүниесі мен қылықтарын, іс-әрекеттерін білу керек;

Девиантты мінезді балаларды қалай тәрбиелеуге болады?

• Оқушының мінез – құлқын анықтайды.

• Бала үнемі жақсы психологиялық жағдайда тәрбиеленуі, оқуы, өсуі қажет.

• Мұғалім шыншыл, әділетті, кешірімді, мейірімді, сабырлы, ұстамды болғаны жөн.

• Оқушының әрбір тәртіпсіз әрекетінің себебін анықтап, көз жеткізіп, шара мен жазаны соған лайықты қолдану керек.

• Балада жағымды « Мен» бейнесін қалыптастыру қажет.

Девиантты мінез – құлықты баламен жұмыс жүйесі.

• Қамқоршы мұғалімдер бекіту.

• Мектептік ісшараларға тарту.

• Ата – аналармен байланыс жасау.

• Оқушыларға жеке портфолия арнау.

• Жеке картокека жүргізу.

• Еңбекпен қамтылуына ықпал ету.

• Психологиялық зерттеулер жасау.

Қиындық тудыратын оқушылармен жүргізілетін әңгімелер.

• Өмірдегі ең қажетті, қызықты не деп есептейсің?

• Сенің үйдегі мектептегі ұнататын жұмысың?

• Сенің ата – анаңмен қарым – қатынасын қандай?

• Сенің достарың қандай, олар туралы сен не ойлайсын?

• Қай пәнді жақсы көресін?

• Қандай әдеби кітаптар оқисын?

• Орта мектепті бітіргенен кейін кім болғын келеді?

• Өзіңнің мектептегі оқуына жүріс – тұрысына ризасынба?