адамдармен ?арым – ?атынаста кездесетін негізгі феномендермен таныстыру;
?арым – ?атынас?а кедергі жасайтын факторлармен таныстыру,
топта?ы ?арым – ?атынасты жа?сылау;
мінездегі этикалы? нормаларды дамыту
?ажетті заттар: адамдарды? бейнесі берілген карточкалар, рольдер бейнеленген карточкалар, «ба?ытты? сыры» жазуы.
Тренинг барысы
І С?лемдесу.
О?ушылар бір-біріне доп беріп комплимент айтады : « С?лем (есімі), сіз б?гін.»
ІІ. Жатты?у «?абылдауны? ?сері»
Б?гін біз сіздермен адамдар бір-бірімен ?алай ?арым-?атынас жасайтыны туралы с?йлесеміз. Бас?а адамдарды ?алай ?абылдаймыз ж?не оларды ?абылдау?а нелер ?сер етеді, сол туралы пікір алмастырамыз.
Сынып топтар?а б?лінеді. ?рбір топ?а таныс емес бір адамны? суреті беріледі. 1- топ?а суреттегі адам ?ылмыскер ретінде, 2 – топ?а сол суреттегі адам педагог ретінде таныстырылады. ?ылмыскер ретіндегі адам со??ы бір жыл ішінде бір неше адамды ?лтірген болып, ?азыр іздестірілуде ал педагог болса, химия п?ндеріні? докторы, профессор, ?ылым?а ?ос?ан ?лесі ?шін мемлекеттік сыйлы? ал?ан деп айтылады. Екі топ б?лек –б?лек олтырады, бір-біріні? суреттерін к?рмейді.
Топты? міндеті: суреттегі адамны? ?асиеттерін,, ?андай адам екендігін суретті ?абылдауына негізделіп айту.
О?ушылар топ болып тал?ыла?аннан кейін ортада ?з пікірлерін айтады. Осы жерде о?ушылар ?р екі топ?а берілген сурет бір адам болса да мінездемелер ?р т?рлі бол?анды?ын к?реді.
Топ м?шелері не ?шін бір кісіге ?р т?рлі аны?тама берілгенін тал?ылайды.
ІІІ Теориялы? білім беру
Екінші бір адаммен ?арым-?атынас жасау ?шін ол туралы м?ліметке ие болуымыз ?ажет. ?арым-?атынаста біз ?з т?жрибемізге, білім ж?не ?а?идаларымыз?а негізделеміз. ?арым-?атынас?а ол адамны? жасы, маманды?ы, сырт?ы к?рінісі ?сер етеді. Егер адам бізге ?нап ?алса, біз оны білімді, жа?сы, ?те мейірімді . деп есептеп жо?ары ба?а береміз. Керісінше, ?намай ?алса. Егер ол адам бізбен жа?сы ?арым-?атынаста болса, оны ?те керемет адам деп есептейміз.
І? Рольді ойын «?арым – ?атынаста?ы кедергілер»
Орта?а 5 о?ушы шы?ады. Олар?а рольдер беріледі.
Рольдер: - менімен лидер сия?ты ?арым-?атынас жаса;
менімен келіспейсі?;
мені зейін ?ойып ты?да;
менімен келісесі?
мені ?абылдамайсы?дар
5 о?ушы ше?бер ??рып олтырады. Оларды? басына ?а?аздан жасал?ан, рольдер жазыл?ан «?алпа?» кигізіледі. ?атысушылар ?здеріні? рольдерін к?рмейді, біра?та бір-біріні? рольдерін к?реді. Ойыншылар берілген жа?даятты тал?ылау кезінде, бір-біріні? рольдерін ?андай екенін т?сіндіруге тырысады. Осы жа?дай?а негізделіп ?р бір о?ушы ?зіні? ролін т?сінеді.
Орта?а ?ойылатын проблема: к?з алды?ыз?а келтірі?із, сіздер бір компанияны? ?ызметкерлері. Сіздер ?за? жылдардан бері бірге ж?мыс істеп жан?ялары?мен дос боп, мерекелерді бірге тойлайсы?дар. Бір к?ні жа?а жыл?а барлы?тары?ны? орта? а?шасына лотерея билетін сатып алды?дар. Ол лотерея табысты болып, машина же?іп алды?дар. Сіздерге машинаны аласыздар ма немесе а?шасын аласыздар ма деп ?сыныс жасады. ?зара келісіп, бір келісімге то?тау ?ажет.
Жо?арыда берілген проблеманы ?атысушы о?ушылар ?здеріне берілген рольге еніп, проблеманы шешуі керек.
?атысушылар?а с?ра?тар тал?ылау?а беріледі:
*Кімге ?андай роль берілгендігін ?айдан білді?дер?
*Бір-бірі?е ?алай к?мектесті?дер?
*К?нделіктегі ?арым-?атынаста сіз сондай рольді ат?ара аласыз ба? *М?селені шешуге не ж?рдем берді?
К?рермендер ?з пікірлерін айтады.
? Кикілжі?сіз ?арым-?атынаста болу шарттары.
Тапсырма: Кикілжі?сіз ?арым-?атынаста болу ?шін з?р?р бол?ан шарттарды? тізімін создать.
Мысалы:
-сезімдерді бас?ару;
- жа?ымсыз сезімдерді д?рыс білдіру;
- ба?аламау;
- к?пшілікті? к??ілін ?зіне аудара білу
?І Проблеманы ?зара келісіп шешу.
Тапсырма: Саба?та алын?ан білімдерге негізделіп, т?менде берілген конфликтты жа?даятты ?зара келісіп шешу керек.
Орта?а койыл?ан м?селе: Дем алыста топ м?шелері барлы?ы бірге саяхат?а баруы керек. Біра? екі т?рлі ?сыныс т?сіп жатыр, бі реу Т?ркістан?а бару, екіншісі Астана?а бару. ?абылдан?ан шешім барлы?тары?ызды устроить ету керек.
адамдармен қарым – қатынаста кездесетін негізгі феномендермен таныстыру;
қарым – қатынасқа кедергі жасайтын факторлармен таныстыру,
топтағы қарым – қатынасты жақсылау;
мінездегі этикалық нормаларды дамыту
Қажетті заттар: адамдардың бейнесі берілген карточкалар, рольдер бейнеленген карточкалар, «бақыттың сыры» жазуы.
Тренинг барысы
І Сәлемдесу.
Оқушылар бір-біріне доп беріп комплимент айтады : « Сәлем (есімі), сіз бүгін ...»
ІІ. Жаттығу «Қабылдауның әсері»
Бүгін біз сіздермен адамдар бір-бірімен қалай қарым-қатынас жасайтыны туралы сөйлесеміз. Басқа адамдарды қалай қабылдаймыз және оларды қабылдауға нелер әсер етеді, сол туралы пікір алмастырамыз.
Сынып топтарға бөлінеді. Әрбір топқа таныс емес бір адамның суреті беріледі. 1- топқа суреттегі адам қылмыскер ретінде, 2 – топқа сол суреттегі адам педагог ретінде таныстырылады. Қылмыскер ретіндегі адам соңғы бір жыл ішінде бір неше адамды өлтірген болып, қазыр іздестірілуде ал педагог болса, химия пәндерінің докторы, профессор, ғылымға қосқан үлесі үшін мемлекеттік сыйлық алған деп айтылады. Екі топ бөлек –бөлек олтырады, бір-бірінің суреттерін көрмейді.
Топтың міндеті: суреттегі адамның қасиеттерін, , қандай адам екендігін суретті қабылдауына негізделіп айту.
Оқушылар топ болып талқылағаннан кейін ортада өз пікірлерін айтады. Осы жерде оқушылар әр екі топқа берілген сурет бір адам болса да мінездемелер әр түрлі болғандығын көреді.
Топ мүшелері не үшін бір кісіге әр түрлі анықтама берілгенін талқылайды.
ІІІ Теориялық білім беру
Екінші бір адаммен қарым-қатынас жасау үшін ол туралы мәліметке ие болуымыз қажет. Қарым-қатынаста біз өз тәжрибемізге , білім және қағидаларымызға негізделеміз. Қарым-қатынасқа ол адамның жасы, мамандығы, сыртқы көрінісі әсер етеді. Егер адам бізге ұнап қалса, біз оны білімді, жақсы, өте мейірімді .... деп есептеп жоғары баға береміз. Керісінше, ұнамай қалса .... Егер ол адам бізбен жақсы қарым-қатынаста болса, оны өте керемет адам деп есептейміз.
ІҮ Рольді ойын «Қарым – қатынастағы кедергілер»
Ортаға 5 оқушы шығады. Оларға рольдер беріледі.
Рольдер: - менімен лидер сияқты қарым-қатынас жаса;
менімен келіспейсің;
мені зейін қойып тыңда;
менімен келісесің
мені қабылдамайсыңдар
5 оқушы шеңбер құрып олтырады. Олардың басына қағаздан жасалған, рольдер жазылған «қалпақ» кигізіледі. Қатысушылар өздерінің рольдерін көрмейді, бірақта бір-бірінің рольдерін көреді. Ойыншылар берілген жағдаятты талқылау кезінде, бір-бірінің рольдерін қандай екенін түсіндіруге тырысады. Осы жағдайға негізделіп әр бір оқушы өзінің ролін түсінеді.
Ортаға қойылатын проблема: көз алдыңызға келтіріңіз, сіздер бір компанияның қызметкерлері. Сіздер ұзақ жылдардан бері бірге жұмыс істеп жанұяларыңмен дос боп, мерекелерді бірге тойлайсыңдар. Бір күні жаңа жылға барлықтарыңның ортақ ақшасына лотерея билетін сатып алдыңдар. Ол лотерея табысты болып, машина жеңіп алдыңдар. Сіздерге машинаны аласыздар ма немесе ақшасын аласыздар ма деп ұсыныс жасады. Өзара келісіп, бір келісімге тоқтау қажет.
Жоғарыда берілген проблеманы қатысушы оқушылар өздеріне берілген рольге еніп, проблеманы шешуі керек.
Қатысушыларға сұрақтар талқылауға беріледі:
*Кімге қандай роль берілгендігін қайдан білдіңдер?
*Бір-біріңе қалай көмектестіңдер?
*Күнделіктегі қарым-қатынаста сіз сондай рольді атқара аласыз ба? *Мәселені шешуге не жәрдем берді?
Көрермендер өз пікірлерін айтады.
Ү Кикілжіңсіз қарым-қатынаста болу шарттары.
Тапсырма: Кикілжіңсіз қарым-қатынаста болу үшін зөрүр болған шарттардың тізімін создать.
Мысалы:
-сезімдерді басқару;
- жағымсыз сезімдерді дұрыс білдіру;
- бағаламау;
- көпшіліктің көңілін өзіне аудара білу
ҮІ Проблеманы өзара келісіп шешу.
Тапсырма: Сабақта алынған білімдерге негізделіп, төменде берілген конфликтты жағдаятты өзара келісіп шешу керек.
Ортаға койылған мәселе: Дем алыста топ мүшелері барлығы бірге саяхатқа баруы керек. Бірақ екі түрлі ұсыныс түсіп жатыр, бі реу Түркістанға бару, екіншісі Астанаға бару. Қабылданған шешім барлықтарыңызды устроить ету керек.
Талқылау:
Қандай мақсат таңдадыңыз?
Қандай кедергілер болды?
Неге қол жеткіздіңіз, неге қол жеткізе алмадыңыз?
ҮІІ Рефлексия.
Қатысушыларға «Бақыт рецепті» таратылып беріледі. Бір кесе алыңыз, оған махаббатқа тола жүрегіңізді қуйіңіз, екі қасық жомарттылықты араластырып, мейірімділікті себіңіз, әзілді шашып, сенімді көбірек қосыңыз. Бұның бәрін жақсылап араластырып , өмір жолыңызда кездеескен әрбір адамға үсыныңыз.
