Тест зерттеленетін баланы? о?и?аны субъективті ?абылдау туралы мол а?парат береді. Ол баланы? отбасы м?шелереніе ?атынасын, сурет салушыны ?рейлендіретін отбасылы? ?арым-?атынастарды, ?зіні? отбасында?ы орнын ?алай ?абылдайтынын ай?ындайды.
Б?л тестті ?олдан?ан кезде есте са?тау керек, ?р сурет баланы? отбасын ?абылдауы ?ана емес, оны? ?арым-?атынастарды талдау?а, ?айта ойлану?а к?мектесетін творчестволы? ж?мысты? н?тижесі. Б?л ма?ынанда отбасы суреті ?азіргі кездегі отбасы т?рін емес, болаша?та?ы ?атынасын к?рсетеді.
Тест 2 б?ліктен т?рады: отбасы суретін салу ж?не суретті салып бол?аннан кейін ??гімелесу. Тестті орындау ?шін бала?а бір пара? ?а?аз, ?алам ж?не ?шіргіш ?ажет.
Отбасы кинетикалы? суретіні? симптомокомплексы
Симптомокомплекс
Симптом
Бал
1. ?олайлы отбасылы? жа?дай
1. Отбасы м?шелеріні? жалпы іс-?рекеттері
2. Суретте балаларды? к?птігі
3. Отбасы м?шелеріні? барлы?ыны? бейнеленуі
4. Б?лектенген отбасы м?шесіні? болмауы
5. Штрихтарды? болмауы
6. Сызы?ты? жа?сы сапасы
7. Д?шпандылы? к?рсеткіштеріні? болмауы
8. Пара?та адамдарды? те?бе-те? ?ойылуы
9. Бас?а да м?мкін болатын белгілер
0,2
0,1
0,2
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
-
2. ?рей
1. Штрихтау
2. Негізгі сызы? – еден
3. Сурет ?стінде сызы? болуы
4.Сызы?ты? ?атты сызылуы
5. ?шірілуі
6. Б?лшектерге назарды? к?п б?лінуі
7. Заттарды? к?п болуы
8. Екулік ж?не ?зілмелі сызы?тар
9. Б?лек заттарды? астын сызуы
10. Бас?а да м?мкін болатын белгілер
0,1; 2,3
0,1
0,1
0,1
0,1; 2
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
3. Жанжалды?
1. Т?л?алар арасында?ы тос?ауыл
2. Жеке т?л?аларды ?шіру
3. Кейбір денелерде негізгі м?шелеріні? болмауы
4. Жеке т?л?аларды б?лу
5. Жеке т?л?аларды о?шалау
6. Жеке т?л?аларды? ?олайсыз ?лкендігі
7.Суреттік вербалды сейкессіз бейнесі
8. Заттарды? к?птігі
9. Отбасы м?шелеріні? кейбіреулеріні? жо?ты?ы
10. Ар?асымен т?р?ан отбасы м?шесі
11. Бас?а да м?мкін болатын белгілер
0,2
0,1; 2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
-
4. ?зін толы?тырылма?ан сезіну
1. Сурет авторы бас?алар?а ?ара?анда ?те кішкентай
2. Денелерді? пара?ты? т?менгі жа?ында орналасуы
3. Сызы? ?лсіз, ?зілмелі
4. ?зін бас?алардан б?лек салу
5. Т?л?аларды? кіші бол?аны
6. Бас?а т?л?алар?а ?ара?анда ?зін ?рекетсіз етіп салу
7. ?зіні? жо?ты?ы
8. ?зі арт?а ?арап отыр?анын салу
9. Бас?а да м?мкін болатын белгілер
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
0,1
0,2
0,1
-
5. Отбасылы? жа?дайда д?шпандылы?ы
1. Бір т?л?а бас?а пара?та немесе пара?ты? екінші жа?ында
2. Т?л?аны? бас?ыншылы? ?алыпы
3. Сызылып тасталын?ан т?л?а
4. Т?рі ?згерген т?л?а
5. Теріс профилі
6. ?олдары екі жа?та орналас?ан
7. Сауса?тары ?зын, сызыл?ан
8. Бас?а да м?мкін болатын белгілер
0,2
0,1
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
-
Зерттелушіге н?с?ау: «Отбасы?ны? суретін сал, отбасы?ны? ?рбір м?шесі бір н?рсемен айналыс?ан болсын». ?ал?ан на?ты с?ра?тар?а еш?андай н?с?ауларсыз жауап берген ж?н. Мысалы: «Салуы?а болады, ?зі?е ?алай ?наса, ?алай сал?ы? келсе».
Сурет салу кезінде баланы? айт?ан ?р бір с?зін жазып отыру керек, оны? мимикасын, ?олдарыны? ?имылын ж?не сурет салу ретін жазып отыру керек.
Сурет салынып біткеннен кейін, баламен келесі ж?йе бойынша ??гімелесу ?ажет:
Суретте кім салын?ан ж?не отбасыны? ?р м?шесі не істеп т?р
Отбасы м?шелері ?ай жерде о?иды немесе ж?мыс істейді
ЖКС интерпретациясы кезінде келесі к?ріністерге назар аударылуы керек:
отбасы суретіні? ??рылымын талдау;
отбасы м?шелерін жеке сурет ерекшелігін талдау;
сурет салу процесін талдау.
Отбасы суретіні? интерпретациясыны? ?рбір к?рінісін толы? талдайы?.
Бала отбасы м?шелерін толы?ымен салмайды. Ол жанжалды? ?атынаста бол?ан отбасы м?шелеріні? суретін салмайды. Отбасы м?шелеріні? орналасуы оларды? ?зара ?арым ?атынасын к?рсетеді. Кейбір кездері отбасы м?шелеріні? арасына олар?а кедергі болатын бір заттар суреті салынады. Отбасы м?шелеріні? бірігіп ?ызмет істеуі оларды? жа?ымды ?арым-?атынаста екендігін к?рсетеді. Кейде бірнеше отбасы м?шесі бірігіп ?ызмет істейтіні бейнеленеді. Б?л отбасында ішкі топтасу бар екендігін к?рсетеді.
Отбасыны? суретін сал?ан кезде, кейбір балалар ?зін пара?ты? асты??ы жа?ында бейнелейд?. Б?л балада бір жетіспеушілікті? барын к?рсетеді.
Кейбір суреттерде адамдар емесе заттар, к?п жа?дайда жи?аз суреттері басым болады. Б?лда баланы? отбасы жа?дайымен мазасыз екендігін к?рсетеді.
Бала суретте е? алдымен ?зі жа?сы к?ретін отбасы м?шесін бейнелейді. Егерде бала біреуді ?натпайтын болса, оны суретте толы?тырмай, кейде негізгі дене м?шелерін салмай бейнелейді.
Егер бала ?атынасы жанжал немесе ?рейлі болатын болса, ол суретте ?арым-?атынасы дамыма?ан отбасы м?шесін штрихтап салады. ??сас жа?дайларда ?шіру ж?не ?айта салуды а??ару?а болады.
Сурет салуды? бірнеше т?рін бай?ау?а болады, ол жасы кіші балаларда ерекше бай?алады, бір стильде ?кесі мен а?асы, екінші стильде анасы мен ?пкесі бейнеленеді. ?сіресе шаш пен киім бейнеленуі ерекшеленеді. Баланы? ?зіні? бецйнесін салу, ?зін кімге те?ейтіні к?рінеді ж?не ол баланы? жынысына те?бе-те?.
Сурет салу процесін талдау баланы? отбасылы? ?арым-?атынасы ж?нінде а?парат беріп ?ана ?оймай, оны? ж?мыс стилін де к?рсетеді. Мектеп о?ушылары мен жеткіншектер сурет сала алмайтынды?ын айтса, оны т?сінуге болады. Психолог бала?а т?сіндіруі тиіс, б?л тапсырмада суретті ?демі салу ма?сат емес, отбасы м?шелеріні? ?ызметін ойлап табу ма?сат.
Бала ?зі жа?сы к?ретін отбасы м?шесін бірінші салады. Бір т?л?аны салар алдында біраз ?зіліс те болады. Кейбір жа?дайларда б?л баланы? ол отбасы м?шесіне негативті ?атынасын білдіруі м?мкін. Т?сінік берген кезде баланы? отбасы м?шелеріне деген ?арым-?атынасы айтылуы м?мкін, біра? тестті орындау кезде психолог баламен ??гімелеспеуі ж?н.
Балдар сомасы ?аншалы?ты к?п болса, соншалы?ты белгіні? ай?ын бол?аны. Белгіні? ай?ындалуы 0 ден 3 ке дейін ма?аланады. Алын?ан н?тижелер психолог ?шін психокоррекционды? ж?мыс?а ж?не бала мен отбасын ары ?арай диагностикалау?а негіз болады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««Отбасыны? кинетикалы? суреті» тесті»
«Отбасының кинетикалық суреті» тестісі
Тест зерттеленетін баланың оқиғаны субъективті қабылдау туралы мол ақпарат береді. Ол баланың отбасы мүшелереніе қатынасын, сурет салушыны үрейлендіретін отбасылық қарым-қатынастарды, өзінің отбасындағы орнын қалай қабылдайтынын айқындайды.
Бұл тестті қолданған кезде есте сақтау керек, әр сурет баланың отбасын қабылдауы ғана емес, оның қарым-қатынастарды талдауға, қайта ойлануға көмектесетін творчестволық жұмыстың нәтижесі. Бұл мағынанда отбасы суреті қазіргі кездегі отбасы түрін емес, болашақтағы қатынасын көрсетеді.
Тест 2 бөліктен тұрады: отбасы суретін салу және суретті салып болғаннан кейін әңгімелесу. Тестті орындау үшін балаға бір парақ қағаз, қалам және өшіргіш қажет.
Отбасы кинетикалық суретінің симптомокомплексы
Симптомокомплекс
Симптом
Бал
1. Қолайлы отбасылық жағдай
1. Отбасы мүшелерінің жалпы іс-әрекеттері
2. Суретте балалардың көптігі
3. Отбасы мүшелерінің барлығының бейнеленуі
4. Бөлектенген отбасы мүшесінің болмауы
5. Штрихтардың болмауы
6. Сызықтың жақсы сапасы
7. Дұшпандылық көрсеткіштерінің болмауы
8. Парақта адамдардың теңбе-тең қойылуы
9. Басқа да мүмкін болатын белгілер
0,2
0,1
0,2
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
-
2. Үрей
1. Штрихтау
2. Негізгі сызық – еден
3. Сурет үстінде сызық болуы
4.Сызықтың қатты сызылуы
5. Өшірілуі
6. Бөлшектерге назардың көп бөлінуі
7. Заттардың көп болуы
8. Екулік және үзілмелі сызықтар
9. Бөлек заттардың астын сызуы
10. Басқа да мүмкін болатын белгілер
0,1; 2,3
0,1
0,1
0,1
0,1; 2
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
3. Жанжалдық
1. Тұлғалар арасындағы тосқауыл
2. Жеке тұлғаларды өшіру
3. Кейбір денелерде негізгі мүшелерінің болмауы
4. Жеке тұлғаларды бөлу
5. Жеке тұлғаларды оқшалау
6. Жеке тұлғалардың қолайсыз үлкендігі
7.Суреттік вербалды сейкессіз бейнесі
8. Заттардың көптігі
9. Отбасы мүшелерінің кейбіреулерінің жоқтығы
10. Арқасымен тұрған отбасы мүшесі
11. Басқа да мүмкін болатын белгілер
0,2
0,1; 2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
-
4. Өзін толықтырылмаған сезіну
1. Сурет авторы басқаларға қарағанда өте кішкентай
2. Денелердің парақтың төменгі жағында орналасуы
3. Сызық әлсіз, үзілмелі
4. Өзін басқалардан бөлек салу
5. Тұлғалардың кіші болғаны
6. Басқа тұлғаларға қарағанда өзін әрекетсіз етіп салу
7. Өзінің жоқтығы
8. Өзі артқа қарап отырғанын салу
9. Басқа да мүмкін болатын белгілер
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
0,1
0,2
0,1
-
5. Отбасылық жағдайда дұшпандылығы
1. Бір тұлға басқа парақта немесе парақтың екінші жағында
2. Тұлғаның басқыншылық қалыпы
3. Сызылып тасталынған тұлға
4. Түрі өзгерген тұлға
5. Теріс профилі
6. Қолдары екі жақта орналасқан
7. Саусақтары ұзын, сызылған
8. Басқа да мүмкін болатын белгілер
0,2
0,1
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
-
Зерттелушіге нұсқау: «Отбасыңның суретін сал, отбасыңның әрбір мүшесі бір нәрсемен айналысқан болсын». Қалған нақты сұрақтарға ешқандай нұсқауларсыз жауап берген жөн. Мысалы: «Салуыңа болады, өзіңе қалай ұнаса, қалай салғың келсе».
Сурет салу кезінде баланың айтқан әр бір сөзін жазып отыру керек, оның мимикасын, қолдарының қимылын және сурет салу ретін жазып отыру керек.
Сурет салынып біткеннен кейін, баламен келесі жүйе бойынша әңгімелесу өажет:
Суретте кім салынған және отбасының әр мүшесі не істеп тұр
Отбасы мүшелері қай жерде оқиды немесе жұмыс істейді
Үйде тұрмыстық міндеттер қалай таратылады
Баланың отбасының әр мүшесімен қарым-қатынасы қандай
ЖКС интерпретациясы кезінде келесі көріністерге назар аударылуы керек:
отбасы суретінің құрылымын талдау;
отбасы мүшелерін жеке сурет ерекшелігін талдау;
сурет салу процесін талдау.
Отбасы суретінің интерпретациясының әрбір көрінісін толық талдайық.
Бала отбасы мүшелерін толығымен салмайды. Ол жанжалдық қатынаста болған отбасы мүшелерінің суретін салмайды. Отбасы мүшелерінің орналасуы олардың өзара қарым қатынасын көрсетеді. Кейбір кездері отбасы мүшелерінің арасына оларға кедергі болатын бір заттар суреті салынады. Отбасы мүшелерінің бірігіп қызмет істеуі олардың жағымды қарым-қатынаста екендігін көрсетеді. Кейде бірнеше отбасы мүшесі бірігіп қызмет істейтіні бейнеленеді. Бұл отбасында ішкі топтасу бар екендігін көрсетеді.
Отбасының суретін салған кезде, кейбір балалар өзін парақтың астыңғы жағында бейнелейдң. Бұл балада бір жетіспеушіліктің барын көрсетеді.
Кейбір суреттерде адамдар емесе заттар, көп жағдайда жиһаз суреттері басым болады. Бұлда баланың отбасы жағдайымен мазасыз екендігін көрсетеді.
Бала суретте ең алдымен өзі жақсы көретін отбасы мүшесін бейнелейді. Егерде бала біреуді ұнатпайтын болса, оны суретте толықтырмай, кейде негізгі дене мүшелерін салмай бейнелейді.
Егер бала қатынасы жанжал немесе үрейлі болатын болса, ол суретте қарым-қатынасы дамымаған отбасы мүшесін штрихтап салады. Ұқсас жағдайларда өшіру және қайта салуды аңғаруға болады.
Сурет салудың бірнеше түрін байқауға болады, ол жасы кіші балаларда ерекше байқалады, бір стильде әкесі мен ағасы, екінші стильде анасы мен әпкесі бейнеленеді. Әсіресе шаш пен киім бейнеленуі ерекшеленеді. Баланың өзінің бецйнесін салу, өзін кімге теңейтіні көрінеді және ол баланың жынысына теңбе-тең.
Сурет салу процесін талдау баланың отбасылық қарым-қатынасы жөнінде ақпарат беріп қана қоймай, оның жұмыс стилін де көрсетеді. Мектеп оқушылары мен жеткіншектер сурет сала алмайтындығын айтса, оны түсінуге болады. Психолог балаға түсіндіруі тиіс, бұл тапсырмада суретті әдемі салу мақсат емес, отбасы мүшелерінің қызметін ойлап табу мақсат.
Көптеген сылтаулар, қолмен салған суретін жабу, бұл баланың өзіне өзі сенбеуін, ересек адамнан көмек қажеттілігін көрсетеді.
Бала өзі жақсы көретін отбасы мүшесін бірінші салады. Бір тұлғаны салар алдында біраз үзіліс те болады. Кейбір жағдайларда бұл баланың ол отбасы мүшесіне негативті қатынасын білдіруі мүмкін. Түсінік берген кезде баланың отбасы мүшелеріне деген қарым-қатынасы айтылуы мүмкін, бірақ тестті орындау кезде психолог баламен әңгімелеспеуі жөн.
ЖКС үшін сандық мағалар жүйесі құрастырылған. 5 симптомдар айқындалады: 1) қолайлы отбасылық жағдай; 2) үрейлік; 3) жанжалдық; 4) өзін толықтырылмағанын сезіну; 5) отбасы жағдайындағы дұшпандық.
Балдар сомасы қаншалықты көп болса, соншалықты белгінің айқын болғаны. Белгінің айқындалуы 0 ден 3 ке дейін мағаланады. Алынған нәтижелер психолог үшін психокоррекциондық жұмысқа және бала мен отбасын ары қарай диагностикалауға негіз болады.
