Тренинг "Қарым –қатынастағы манипуляция және одан өзіңді қорғау"

Тренирнгтің тақырыбы: Қарым –қатынастағы манипуляция және одан өзіңді қорғау.

Бүгінгі тақырып қоғамда, қазіргі 21 ғасыр қоғамында өзекті мәселе болып отырған алдап-арбау жайлы болады. Яғни бір сөзбен айтқанда "манипуляция". Бұл сөз қазақ тіліне жат болғандықтан,"манипулятор" сөзін "арбаушы" деп алайық.

Манипуляция- адамдардың мінез-құлықтарының ішіндегі қызықтыларының бірі, ол әлеуметтік байланыстың негізгі бір бөлігі. Жалпы, ең эффективті арбаудың түрі – адам сезімін пайдаланып арбау. Олар біз атаған кінә, сенім, махаббат, ынта, сияқты сезімдер негізінде болады. 

Манипуляция арқылы адамдардың психологиялық мінез-құлқына әсер етіп,өзіне қажетті мақсатқа қол жеткізіледі. Мектепте манипуляция бір-бірімен қарым-қатынас үшін жасалынады. Мысалы, жоғары сыныптағы оқушылар төменгі сыныптағыларға,өзінің сыныптастарына, мықтылары әлсіздеріне байланыс жасау үшін қолданады.

Сендерге мынандай сұрақ қойғым келеді. Қандай балалар манипуляцияға тез түседі? /сенімсіз, қорқақ, әлсіз, тұйық, нәзік,жасқаншақ, өз ойы жоқ, мақсаты жоқ, ж/е т.б./

Жаттығу: «Менің мықты жақтарым»

Олар сізді мадақтап, жағымпазданады

Дегеніне жету үшін арбаушы сізді мақтаудан бастайды. Сіз босаңсып, мәз болып отырғанда олар не қалайтынын сізге айтып, бірнәрсе істеуіңізді сұрайды. Мақтау сөз айтқаннан кейін ол адамға "жоқ" деу сіз үшін өте қиын көрінеді. Неге? Себебі сіз оған "жоқ" деп, оның көңілін қалдырып, сіз жайлы "жақсы, түзу ойын" бұзғыңыз келмейді.

Бұл – арбаушының ойы. Бірақ сіз оның жетегінде кетпеуіңіз керек. Яғни мақтау сөзіне тұрмайтыныңызды айтып, бұйымтайына нық "жоқ" деп жауап беруіңіз керек.

Жағдаяттар

1.Бір оқушы үй жұмысын орындамай келді. Сыныптасынан көшіріп алуын сұрайды. Егер бермесең, мен барлық балаларды саған қарсы қоямын, олар сенімен сөйлеспейді-деді. Осы жағдайда сен не істер едің?

2. Шығарма жазып берсең, мен саған шоколад сатып аламын. Осы жағдайда сен не істер едің?

Егер сен «жоқ »деген сөзді айта алмасаң, басқа адамдарға сені басқару оңай болады.

Үстемдік етудің бірнеше түрлері бар:

1.Қорқыту

2. алдау

3.мақтау арқылы

4.сатып алу

5.принцип «біз сияқты істе»

Ақыл-кеңес

Манипулятор-адамдардың сезімдері мен іс-әрекеттерін басқаруға тырысатын адам. Басқа адамдардың жетегінде кетпес үшін, манипуляторға қарсы тұру.

1. Өз сезімдеріңізге мән беріңіз. Егер сіз нақты бір адаммен сөйлесу кезінде оның тарапынан үстемдікті сезінсеңіз, абай болыңыз!

Әсіресе басқа адамдардың пікіріне тез қосылып, өз ойын ашық айтуға қорқатын әлсіз сенімсіз адамдар манипуляторлардың алдап-арбауына түсіп қалады.

1. Егер сіз осындай адамдардың қатарынан болсаңыз, таныс емес адамдарға сенбеңіз.Өзіңізге қарсы қолданбас үшін өз әлсіздігіңізді көрсетпеңіз.

2. Өз қабілеттеріңіз бен жетістіктеріңізге мақтанбаңыз. Бұл жағдайда сіз басқалардың қызғанышын тудырып, өзіңізді алдап-арбауына жол бересіз.

3. Егер сізді басқаруға әрекеттенгенін сезсеңіз, арбаушының көзіне қарап тұрып өз пікіріңізді нақты, тура айтыңыз. Сізге не ұнамайтынын тура айтыңыз.

Жаттығу:«Сезім жәшігі»

Өзіңді жақсы сезіну үшін қандай қасиеттер керек?

Эмблема жасау

1.Сенің көңіл-күйің болмағанда, немен айналысуға болатынын есіңе түсір.

2. Өзіңді жалғыз қалғандай сезінсең, саған қолдау көрсететін, өз ойыңды бөлісе алатын адамдар туралы ойла.

3.Өзіңе деген сенімді арттыру үшін қол жеткізген жетістіктеріңді есіңе түсір, алдағы уақытта өмірде қандай жетістіктерге жетер едің.

4.Өзіңді жайлы және жақсы сезінетін орынды ойша елестет.

5. Егер сен мазасыздансаң, ренжісең, қорықсаң, өзіңді жайсыз сезінсең,көңіл – күйіңді көтеру үшін өзің туралы қандай 3 сөзді естігің келеді. Соны есіңе түсір!

Менің жақсы Өзімді жақсы

көретін ісім сезінетін орын

Менің жетістіктерім Сенетін үш

адамым

Өзім туралы естігім келетін үш сөз

Рефлексия: Манипуляция деген не, қалай түсіндіңіздер?

Бүгінгі сабақ сендерге ұнады ма?