Шы?армашылы? ?абілетті дамыту

Мемлекеттік тілде оқытатын Заречный орта мектебі Педагог-психолог Нуржанова Сапура Пирбаевна

Шығармашылық қабілетті дамыту

«Сивол»

Мақсаты: шығармашылық қабілетті қарым-қатынасты дамыту, өзіндік бағаны қалыптастыру.

Нұсқау: бүгінгі кездесуімізде әрқайсымыз жеке өзіндік символымызды жасаймыз, өзімізге үш нышан белгісін ойлап табамыз

1. Лақап аты.

2. Айрықша белгіңіз

3. Ұраныңыз

Белгі өзіне тән қарапайым болу керек, ұраныңыз қысқа және мағыналы болу керек. Мыс: лақап аты – «Вася ағай», өзіндік белгі – «күрек», ұран – «терең ойлаймын». Сурет шеңбер бойын аралайды және әр қатысушы парақ иесіне үш белгісінің үйлесімділігіне қарай, ортақ бір баға қояды. Бағалау бесбалдық жүйемен қойылады. Әр топ мүшесі бағалап, парақ өз иесіне қайтып келген соң иесі баға сандарын қосылып, жалпы қорытындысын шығарады. Ең жоғарғы ұпай жинаған қатысушы жеңімпаз атанады. Топпен талқылап, әр суретшіге символға қарап мінездеме беру керек.

«Әріптер әлемі»

Нұсқау: «Қалампыр» сөзі беріледі. Осы сөздегі әріптерді пайдаланып барынша көп сөз құрау қажет (уақыты – 3 минут). Сөз құрауда бір әріпті екі рет қайталауға болмайды. Тапсырма бөлек парақпен беріледі және оқушы оған өз сөздерін жазады. Қабілеттің жоғары деңгейде дамуы 9 және одан көп сөз. Орташа деңгей -7,8 сөз. Төменгі деңгей - 6 және одан аз сөз.

«Заттың қолдану тәсілдері»

Мақсаты: зейін шоғырландыру, құбылыс (заттардың) қалыптан тыс мүмкіндіктерін ашу арқылы ойлау қабілетін дамыту.

Нұсқау: жақсы танымал бір сөз беріледі, мыс: «кітап» сөзі. Заттың қалптан тыс неғұрлым көп қолдану аясын айту керек. Кітапты оқиды, бір нәрсенің астына қоюға болады, қажетті қағаздарды көзден таса зат ретінде жасыру мақсатында қолдануға болады, т,б. Сондай-ақ, тіс щеткасы, бөтелке, тоқыма сымы, т.с.с. сөздерді пайдалануға болады. Бірақ заттарды адамгершіліксіз, жыртқыштық жолмен қолдану тәсілдерін айтуға тыйым салынады.

«Артық сөзді тап»

Мақсаты: ойлау қабілетін, ұқсастықтарға жіктей білу қабілетін дамыту.

Нұсқау: кез-келген үш сөз беріледі, мыс: «ит», «қызан», «күн». Белгілері арқылы ұқсастықтары бар екі сөз қалдырылады да, артық сөзді алып тастау керек. Қалған екі сөздің өзара ұқсастықтарын алынып тасталған сөзден айырмашылығын неғұрлым көбірек атау керек. Мыс: «ит» сөзі артық, «қызан», «күн» сөздері қалдырылады, өйткені олар дөңгелек, қызғылт, сүтқоректі емес, адамдарға қуат береді. Қалыптан тыс, нақты шешімдер қабылданады (бұлт, мақта, дән), т.б.

«Заттардың қасиеті»

Мақсаты: ойлау жылдамдығын дамыту, ес қабілетінен ақпарат жылдамдығын алу, жаңа аймақтарға өту қабілетін сезіну. Құрал жабдықтар. Доп.

Нұсқау: қатысушылар шеңбер құрап тұрады. «бұл доп «апельсин». Қазір біздер допты бір-бірімізге лақтырып, оның қандай апельсин екендігін айтамыз. Ойынға бәрі де қатысуы керек. Аталған сапаларды қайталауға болмайды. (дөңгелек, сары, бұжыр, сулы, тәтті, қышқыл, әдемі семитриялы, т.б.) қолдануға болады.

«Сөйлем құрау»

Мақсаты: ойлау, сөйлеу, шығармашылық қабілетін дамыту.

Нұсқау: өзара байланыспайтын үш сөз алынады, мыс: «көл», «карандаш», «аю». Осы сөздерден сөйлем құрау қажет. Жауап қарапайым ( аю көлге қарандашын түсіріп алды) немесе күрделі (бала қолына қарандаш алып, өзенде шомыоып жатқан аю суретін салды) болуы мүмкін. Соңынан ұнаған жауаптар талданады. Шығармашылықпен жазылған сөйлемдер мадақталады. «Синонимдер»

Мақсаты: ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту, сөздерге сүйене отырып, ойын дәл жеткізе білуге үйретеді.

Нұсқау: қарапайым сөйлем алынады, мыс: «Осы жаз өте жылы болады». Осы сөйлемнің мағынасын өзгертпей, синоним сөздер қолдану арқылы бірнеше нұсқасын құру керек. Сөйлем ойының бұрмаланбауы қадағаланады. Кім көбірек нұсқа жазса, сол жеңімпаз болады. («Мына кітаптың беттері көп», «Бақта алмалар өсіп жатыр» сөйлемдері үлгі ретінде беруге болады.

«Ұқсастықтарды іздеу»

Мақсаты: ойлау, өзіндік қасиеттерді анықтау, белгіліге қарай жіктеуге арналған.

Нұсқау: Кез-келген зат немесе құбылыс аталады, мыс: «Вертолет». Осы сөзге әртүрлі белгілері бойынша ұқсайтын неғұрлым көп сөз жазу керек және ұқсастықтарды негізгі заттың (вертолет) қандай ерекшелігіне байланысты аталғаны топтастырылады мыс: «құс», «көбелек» (ұшады және қонады., «автобус», «поезд» (көліктер), т.б. көбірек ұқсас бөлшектерін топтастырып

тапқан адам жеңімпаз болады.

«Мүмкін жауаптар тізімі»

Мақсаты: ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту

Нұсқау: әдеттен тыс жағдай суреттеледі. Мыс: «Дүкеннен келгенде сіз пәтеріңіздің есігі ашық тұрғанын көрдіңіз...». Қатысушылар тез арада мұның болу себептерін атап беру керек. Себептер қарапайым болуы («Есікті жабуды ұмытқан», «ұры түскен »), сонымен қатар, ерекше, мүмкіндігі аз жауаптар («Марстықтар келген»), т.б. болуы мүмкін. Көбірек түрлі жауаптарды атаған қатысушы жеңімпаз болады.