Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Отбасы – ?рт?рлі жаста?ы ?жым, бала бірінші к?ннен бастап оны? бір м?шесі болып табылады. Отбасы ?жымы, салт-д?ст?рі, адамгершілік ж?не ???ы?ты? нормалары бар к?рделі ??рылым. Отбасында?ы ?арым -?атынас оны? психологиялы? ахуалын аны?тайды. Осында баланы? ?лемді, адамдарды ?зін -?зі танып білуі ?алыптасады. Баланы? ?андай болып ?суі отбасында?ы жа?дай?а байланысты. Отбасында?ы жа?дайлар балаларды да ойландырады. «?мірде е? бастысы нені ?алар еді?із?» деген с?ра??а жас?спірімдерді? 65 пайызы «Жа?сы отбасыны ?алар едік» деп жауап береді. Отбасында?ы т?рбие да?дарысы мектептегі балалармен педагогикалы? ж?мыстарды? ?иындауында ?ана емес, оларды? ата-аналарымен ж?мысты? ?иынды?ында. Ата-ананы балаларына д?рыс білім беруі тол?андырады.
Ата-ананы? ?ор?ынышы:
- Баласыны? жа?сы білім ала алмауы мен ?мірде ?з орнын таба алмайды-ау деген ?ор?ыныш, баланы? ?абілеті мен жа?дайы м?лде тол?андырмайды.
- Баласын мектепте ренжітеді деген ?ор?ыныш. Сонды?тан ата-анамен мектепте ж?мыс ж?ргізілуі ?ажет. Педагогикалы? ?жым мен ата-ананы? негізгі міндеті – бірін-бірі т?сінуі.
Б?гінгі та?да ата-ананы? мектеппен ж?не мектепті? ата-анамен ?арым-?атынасыны? конструктивті мінездемесін табу ?ажет. Ата-анамен ?арым-?атынасты? негізінде мектеп туралы т?сінік ж?не ол не істей алады, оны? м?мкіншілігіні? шегі ?андай екенін т?сіне білуі ?ажет. М??алім ?ашанда отбасы ?шін бала т?рбиесі туралы ?ылыми білімні? негізі бол?ан, м??алім ?ана ата-ана?а баласы нашар о?ыса, ке?ес бере алатын м??алім ?ана ата-ана?а ?з баласын т?сіне алуына к?мектеседі. Б?гінгі та?да осыны? б?рін педагогикалы? журналдар, газеттерде, кітаптардан табу?а болады. Біра?, ?андай да болмасын кітаптар журналдар, ма?алалар ата-ана?а к?мек к?рсете алдмайды. К?мекті м??алім ?ана бере алады. Мысалы, бастауыш ж?не орта мектеп жасында?ы балаларды? психологиялы? ж?не физиологиялы? ерекшеліктері ата-ана мен м??алімні? к?нделікті ?атынасын талап етеді. Ата-ананы? м??аліммен тікелей ?арым-?атынасына ба?а жетпейді, ?йткені, ата-аналар жиналысы керекті ?сер бермейді. Со??ы уа?ытта к?птеген сынып жетекшілерге ата-аналар жиналысын ?ткізуі ауыр ж?не ?намсыз болып кетті. ?йткені ата-аналар жиналысына келетін ата-ана саны ?те аз. Бізді? педагогикалы? ?жым ата-анамен ж?мысты жоспарлай отырып, мына ма?саттарды іске асырады:
1) А?артушылы? – баласыны? ?згеруін к?ре алуын;
Ата-ананы? ?зін о?ытып, т?рбиелеу ?ажетті, біріншіден баланы? ?зіне керек;
2)Ке?естік – ?о?амды? ж?не о?у да?дыларын алу ?рдісінде бала?а жа?сы ?сер етуіне ?ажетті психологиялы?-педагогикалы? ?дістерді іздеу;
3) Коммуникативтік – отбасында ата-ана мен баланы? ?арым-?атынасыны? м?дениетін байыту;
Осы міндеттерге с?йкес, ?ткен о?у жылында ата-анамен ж?мысты? ?рт?рлі формалары ?ткізілді. Ол «Ашы? есік к?ні», консилиум, тренингтер, практикумдар, ата-аналарды? белсенділіктеріне ?ара?анда, оларды нем??райлы ?алдыр?ан жо?. К?бі ашы? саба?тарды к?рді. Ол ата-ана ?шін де, м??алімдер ?шін де ?те пайдалы.
Практикумдар ата-аналарды? педагогикалы? да?дыларын шы?ару ?шін к?зделді. Дискуссиялар – педагогикалы? м?дениетті? к?терілуіні? ?ызы?ты формалары. О?у жылында ата-аналар с?ранысы бойынша, мамандарды ша?ырып жеке та?ырыпты? ке?естер ?ткізді. Ке?естер екі жа??а да пайдалы. Екі жа? а?паратпен ауысып, біры??ай келісімге келіп, м?селелерді? шешу жолдарын табар. Осындай д?ст?рлі емес ж?мыстарды ?ткізу н?тижесінде ата-ана мен м??алім ?арым-?атынас ж?йесін баламен диалог ?нері ретінде ?арастырады деп ойлаймын. Оларды? бала игілігі ?шін онда?ы ?р баланы? к?шті жа?тарын аны?тап, ?ателіктерді жою?а м?мкіндік береді.
«Баламен ?арым-?атынас проблемаларды шешу» психологты? ата-аналар?а беретін ке?есі.
1-кезе?. Баланы? проблемасын есті?із, оны ты?да?ыз. Проблеманы шешу ?шін орта? ізденіс жаса?ыз.
2-кезе?. «Не істеуіміз керек?» деген с?ра?тан басталады. Осыдан кейін баланы? ?з шешімін ты?дап, содан кейін ?з шешімі?ізді ?сыны?ыз.
3-кезе?. ?сыныл?ан шешім ба?алары мен е? тиімдісін та?дау. Шешімні? ?р н?с?асы бірге тал?ыланады. «Екі жа?» бір-біріні? шешімін сыйлайды. Е? жа?сы шешімді бірлесе та?дайды.
4-кезе?. ?абылдан?ан шешімді детализациялау. Мысалы, отбасыны? барлы? м?шелері баланы «ересек» деп санасын, енді ол ?зі ерте т?руы керек, та??ы асын ?зі ішіп, мектепке ?зі жиналуы керек делік. Б?л анасын к?птеген шаруадан босатып, ?й?ысын ?андырып т?ру?а м?мкіндік береді. Біра? бір ?ана шешім аз. М?мкін бірінші к?ндері баламен бірге т?рып ?йрету керек болар. Бала?а са?атты беріп ?зі оянуын ?йрету керек. Бірінші к?ні тама?ты? ?ай жерде т?р?анын к?рсетіп, ?алай жылыту керек екенін к?рсету ?ажет болар. Осы жа?дай бойынша «екі жа?ты келісім шарт?а» отыру шарт болар.
5-кезе?. Шешімді орындау. Ба?ылау.
Егер бала?а к?нделікті бір н?рсені істесе, (ыдыс-ая? жуу, нан сатып алу, т.б.,) бірінші к?ндерде д?рыс болмауы м?мкін. Ол ?шін бала?а ?ата? ескерту жасауды? ?ажеті жо?, керісінше, бірнеше к?н к?ту керек. Ы??айлы к?ні , уа?ыт бол?анда с?ра?ан ж?н. «Халі? ?алай?», «Б?рі жа?сы ма?». Осы с?ра?тар?а баланы? ?зі жауап бергені ж?н.
Ата-ана махаббаты ж?не оны? бала т?рбиесіндегі р?лі
?лемде баласына ?рыс?ысы келетін ана жо?. «Мен б?гін балама ай?айлаймын, ?рысамын» деп ана ойламайды. Керісінше! Ана б?гінгі к?нді жа?сы, шусыз болуын тілейді. Біра? та, осындай жа?сы пи?ылдар?а ?арамастан, баласына ай?айлайды. Ешкімге керек емес ата-анамен мен бала арасында?ы со?ыс ?ате басталады. Бала?а ол ?атты ?сер етеді. ?з баласыны? проблемасына т?сінікпен ?арау керек. Баланы жа?сы к?ру керек, ?ке мен шеше оны? ба?ытты болуына жауапты.
К?птеген адамдар баламен ?арым-?атынасты? шешуші факторы к?з ?атынасы екендігін сезіне бермейді.К?з ?атынасы бір-бірі?е ?ара?ан кездегі уа?ыт. Сізді? к?зі?ізге тура ?араудан ?ор?атын адаммен тілдесіп к?рді?із бе? Б?л бізді? о?ан деген ?атынасымызды ?згертеді. Бізге тура, к?лімсіреп ?арайтын адам ?найды. Баланы? к?зіне тура ?араса?, сонда ?ана ол м??ият ты?дайды. Сізді? к?зі?ізден ?р?ашан махаббат ?ш?ыны білінуі керектігін ?мытпа?айсыз. К?птеген ата-ана баласына ?атал к?зімен ?арайды, ол д?рыс емес.
К??іл аудару
Бала?а к??іл аудару к?п уа?ытты талап етеді. К??іл аудару дегеніміз не?
?са?-т?йекке алданбай т?гел бала?а к??іліміз ауу керек, бала ата-ананы? махаббатын сезінуі керек. Бала?а к??іл аудару неге ?иын? ?йткені ол к?п уа?ытты талап етеді.
Т?ртіп
Ата-ана махаббатыны? 4-кезе?і – т?ртіп. Кейбір ата-аналар т?ртіпті жаза деп ??ады.
??рметті ата-аналар, б?л д?рыс емес. Е? бірінші бізді? т?сінетініміз – ол баланы т?ртіпке ?йрету ?шін , оны жа?сы к?ретінімізді сезінуіміз керек. Егер де махаббат болмаса, бала ата-ана?а ?арсы шы?ады, реніш білдіреді. Баланы ты?дап, ?з эмоция?ызды ?стауы?ыз ?ажет. Егер де ата-ана жиі шамданып, бала?а ашуланса, ал?ашында бала шоши бастайды. Кейін ата-ана ?з беделін жо?алтып, баланы? теріс ?ылы?тарыны? туындауына жол ашады. Баладан жа?сы т?ртіпті талап ету ?шін, баламен мейірімді болу керек. ?орыта келгенде, мынаны есте са?та?ан ма?ызды. Егер сіз баланы жа?сы т?рбиелегі?із келсе – ?р бала?а к?з ?атынасы, т?йісу, махаббат, т?ртіп ?ажет. Бала бізді? махаббатымызды, ?аталды?ымызды сезіну керек. Ата-ана махаббатында ?рт?рлі жа?тар бар, оны? бірі баласына деген шектен тыс махаббат. Ондай ата-ана баланы? ?р еркелігін к?тереді, ?атты айту?а ?ор?ады. Ата-ананы? бала?а деген шектен тыс махаббаты баланы б?зады. Бала ата-анасымен санаспайды, со?ында бала ?зімшіл болып ?седі. Кейбір ата-ана ?з махаббатын жасырып, баласына жылы, мейірімді с?з айту?а ?ор?ады. Осындай отбасында бала т?йы? болып ?седі. Болаша?та ашыла алмайды. Баланы? к??іл-к?й жа?дайы ?лемді ?алай к?руіне байланысты: ата-анасын, ?йін, ?зін-?зі. Осы к??іл-к?й жа?дайы болаша? дамуды? платформасы болып табылады. Егер бала?а ?лем жиіркенішті, ?ор?ынышты болып к?рінсе, ?ор?ыныш, уайым пайда болады, олар баланы? мейірімсіз жаулары. Егер біз оны жа?сы к?рсек, оны? жетістігін, т?ртібі ?шін жа?сы к?рсек, ол ?з-?зіне деген сенімсіздігін жо?алтып, уайымшыл бола бастайды.?йткені бала ?те сезімтал. Барлы? бала ата-анасынан с?райды: «Сіздер мені жа?сы к?ресіздер ме?» - деп.
Баланы? ?мірге деген ?атынасы, к?з?арасы ата-анасыны? осы жауабына байланысты.
Пайдалан?ан ?дебиеттер тізімі
1. «?аза?стан мектебі» журналы, 2006.
2. «Мектептегі психология» журналы, 2008.
3. «?ызы?ты психология» журналы.
4. Т.Т?жібаев, Жалпы психология.
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт