?азіргі та?да б?кіл ?лемді тол?андырып отыр?ан м?селелерді? бірі адам денсаулы?ы. «Денсаулы? зор байлы?»деген ма?ал тегін айтылмаса керек. Дені сау адамны? к??ілі шат, ?мірі ба?ытты.
Жан адамны? ішкі д?ниесі, ішкі жаратыдлысы.Олай болса дені сау адамны? жаны да сау. Сонды?тан ?рбір о?ушы ?з денсаулы?ына санаоы, жауапты ?арауы керек. Елімізді? басшысы Назарбаев «Елімізді? ?рбір азаматыны? денсаулы?ы- б?л республикамызлды? жетістігі»деген.Сондай –а? ?аза?стан азаматтарыны? денсаулы?ы, білімі мен ?л ау?атына баса назар ацударылып ерекше аталып ?тілгені бізді? азаматтарымызды? ерте?і б?гіннен басталса к?рінеді.Салауатты ?мір с?руге ж?не жас ?рпа?ты зиянды ?деттерден аула? болу?а ?йрету ма?сатында, денсаулы? адам баласыны? азбас ?азынасы, ас?ан байлы?ы, ?міріні? тірегі екендігін т?сіндіру ма?сатында б?гін с?здермен «Денсаулы?ым-
Адам ?міріне ?ауіп т?ндіретін жа?дайлар?а со?ыс, ашаршылы?, экологиялы? жа?дайлар ж?не адам а?засын аз?ындайтын зиянды ?ректтер жатады.Осы жа?дайлар ішінде бізге т?сінбеушілік тудыратын со??ысы, я?ни адам а?засын аз?ындайтын зиянды ?ректтер. Б?л ?андай ?ректтер?
Б?лар: шылым?орлы?, ішімдік, т.б.Б?гінгі т?рбие са?атында біз осы зиянды ?рекеттер туралы ??гіме ?оз?ап, солардан са?тану жолдарын ?арастырамыз.
Ой ?оз?ау. Денсаулы? дегенді ?алай т?сінесі??
Спортпен ш??ылдану, к?н т?ртібін, жеке бас гигенсын са?тау, маск?немдіктен, шылым шегуден аула? болу.
І.
« ?з ойы?ды жасырмай айт бала?ай»
?уес болып шылым?а,
?ылы??а жаман ?рынба
Жаманды? са?ан жабысып,
Ісі? кетер ??рдым?ат
(О?ушылар темекіні? шы?у тарихы, зиянды жа?тарын айтып ?теді.)
-Б?се? темек шегу дегеніміз не?
?лы Гетені? «Фауст»деген тамаша шы?армасындаи мынадай бір ?ызы?ты о?й?а барын б?ріміз біле бермейміз.Жа?а д?ниеге Мефистофольмен бірге Фауст та барады. Онда к?птеген ?ызы?ты н?рселерді к?реді, соларды? ішінде б?рын-со?ды к?ріп білмеген ?сімдік темекі де бар еді.Сонда ?ай кезде де ?р н?рседен хабары бар.Мефистофель «?айда?ы бір шо?айна емес, пайдалы ш?п. Б?л ескі д?нинеі ба?ыт?а кенелтеді, оны бір шеккен адам да?дылы ермекке айналады» деген. Темекі шегу неге ?детке айналады ?
Ойлап ?араса?, шегу деген с?зді екі-а?? с?збен тіркестіріп айту?а болады. Азап шегу, шылым шегу. Темекі ??рамында?ы никотинні? зиянды ?серінен ауызды? д?м сезуі нашарлайды, тіс уа?ытынан ерте б?л?іне бастайды. Б??ан ?оса ауызда сасы? иіс пайда болады. Сондай –а? тілге, ерінге, та?дай?а жазылмайтын жара шы?ып, ол кейін ракка айналуы м?мкін.
?азіргі кезде республткамызды? мектеп ? арасына 13-15 жаста?ы о?ушыларды? 46 пайызы шылым шегеді. Б?л ?те ?кінішті жа?дай. ?йгілі д?рігер Боткин 57 жасында к?з ж?мып бара жатып: «Егер мен темекі тартпасам, ?лі ?за? ?мір с?рер едім» деп ?кініпті.
31- мамыр «Шылым?орлы?пен к?ресуді? халы?аралы? к?ні » деп белгіленген.
Сені? ?те жа?сы к?ретін досы?ны? аузынан ептеп ара?ты? иісі шы?атынын бір екі рет бай?ады?. Ол сені сезеді деп ойла?а? жо?. Ата-анасына айтайын десе? досы?ны? к??ілін ?имайсы?. Сен досы?ды ?алай ??т?арар еді?.?
Атабек 16-жаста?ы о?ушы. Оны? отбасында ?кесі, шешесі, 14 – жаста?ы інісі ж?не 12 жаста?ы ?арындасы бар. Олар 4-б?лмелі п?терде, ядролы? ?алды?тармен ?атты ластан?ан ?алада т?рады. ?кесі ?ылыми ?ызметкер болатын, біра? былтыр жергілікті фабрика жабылып ?ал?ан кезде ол ж?мысынан айырылып ?алды.Сол уа?ыттан бері ол тере? депрессия?а ?шырап к?п ішеді. Масты?ты? ?сер?інен ол жиі шешесін ?рып со?ады. О?ан Атабек ?те ашулы, ренжиді.Шешесін ?кесінен ?ор?айды.шешесі –м??алім. Оны? а?шасы отбасын ?амтамасыз етуге жетпейді.Атабек ?те ал?ыр бала, біра? ол саба?ты ?ойыфп, мектептен шы?ып, ?йіне к?мектесу ?шін ж?мыс істемекші. Атабекті? ?кесі кейде баласына ?йде зорлап ара? ішкізеді. Шешесі оны ?олдамайды.Атабек ?кесіні? к??ілінен шы?у ?шін аздап ішеді, Оны? бір топ достары бар, олар жиі ж?не к?п ішеді.екеуі наша?ор, ?з ?деттерін ?збес ?шін ?рлы? жасайды.
Атабекті? айналасында о?ан не н?рсе о? ж?не теріс ?сер етеді?
Атабек ?андай ?серден ішімдікке салынып кетуі м?мкін.
Сіздерді? ойлары?ызша шешесі, кіші інісі ?андай сезімде. Олар не істей алады.
ІІІ б?лім. Денсаулы?ым ойласа?
Ж?мыр жерді мекендеген халы?ты? сонау ерте заманнан бері айтылып, ?асырлар бойы с?рыпталып келген інжу маржандай асыл да даналы с?здері бар.Осынау ?ибаратты с?здер адамзат баласыны? денсаулы?ына зиянды ірекеттерді де жан жа?ты ?амты?ан.
О?ушылар?а ма?ал –м?телді? екінші б?лігі жазыл?ан к?ртешке ?лестіру. Бірінші б?лігін о?ыймын, екінші б?лігін о?ушылар тауып о?улары керек ж?не ма?ынасын ажыратады.
Просмотр содержимого документа
«Денсаулы?ым байлы?ым»
Денсаулығым –байлығым
Мақсаты: халқымыздың арасында кең тараған зиянды әдет-араққа , темекі шегуге жетелейтін себептерді анықтау, олардың адам ағзасына келтіретін зиянын ашу, оқушыларды одан жирендіру.
Тәрбиелік мәні: жасөспірімдерді дені сау, білімді, тәрбиелі мейірімді, ұстамды, өзін-өзі тәрбиелей алатын жеке тұлға етіп қалыптастыру.
Қазіргі таңда бүкіл әлемді толғандырып отырған мәселелердің бірі адам денсаулығы. «Денсаулық зор байлық»деген мақал тегін айтылмаса керек. Дені сау адамның көңілі шат, өмірі бақытты.
Жан адамның ішкі дүниесі, ішкі жаратыдлысы.Олай болса дені сау адамның жаны да сау. Сондықтан әрбір оқушы өз денсаулығына санаоы, жауапты қарауы керек. Еліміздің басшысы Назарбаев «Еліміздің әрбір азаматының денсаулығы- бұл республикамызлдың жетістігі»деген.Сондай –ақ Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл ауқатына баса назар ацударылып ерекше аталып өтілгені біздің азаматтарымыздың ертеңі бүгіннен басталса көрінеді.Салауатты өмір сүруге және жас ұрпақты зиянды әдеттерден аулақ болуға үйрету мақсатында, денсаулық адам баласының азбас қазынасы, асқан байлығы, өмірінің тірегі екендігін түсіндіру мақсатында бүгін сөздермен «Денсаулығым-
Адам өміріне қауіп төндіретін жағдайларға соғыс, ашаршылық, экологиялық жағдайлар және адам ағзасын азғындайтын зиянды әректтер жатады.Осы жағдайлар ішінде бізге түсінбеушілік тудыратын соңғысы, яғни адам ағзасын азғындайтын зиянды әректтер. Бұл қандай әректтер?
Бұлар: шылымқорлық, ішімдік, т.б.Бүгінгі тәрбие сағатында біз осы зиянды әрекеттер туралы әңгіме қозғап, солардан сақтану жолдарын қарастырамыз.
Ой қозғау. Денсаулық дегенді қалай түсінесің?
Спортпен шұғылдану, күн тәртібін, жеке бас гигенсын сақтау, маскүнемдіктен, шылым шегуден аулақ болу.
І .
« Өз ойыңды жасырмай айт балақай»
Әуес болып шылымға,
Қылыққа жаман ұрынба
Жамандық саған жабысып,
Ісің кетер құрдымғат
(Оқушылар темекінің шығу тарихы, зиянды жақтарын айтып өтеді.)
-Бәсең темек шегу дегеніміз не?
Ұлы Гетенің «Фауст»деген тамаша шығармасындаи мынадай бір қызықты оқйға барын бәріміз біле бермейміз.Жаңа дүниеге Мефистофольмен бірге Фауст та барады. Онда көптеген қызықты нәрселерді көреді, солардың ішінде бұрын-соңды көріп білмеген өсімдік темекі де бар еді.Сонда қай кезде де әр нәрседен хабары бар.Мефистофель «Қайдағы бір шоңайна емес, пайдалы шөп. Бұл ескі дүнинеі бақытқа кенелтеді, оны бір шеккен адам дағдылы ермекке айналады» деген. Темекі шегу неге әдетке айналады ?
Ойлап қарасаң, шегу деген сөзді екі-ақұ сөзбен тіркестіріп айтуға болады. Азап шегу, шылым шегу. Темекі құрамындағы никотиннің зиянды әсерінен ауыздың дәм сезуі нашарлайды, тіс уақытынан ерте бүләіне бастайды. Бұған қоса ауызда сасық иіс пайда болады. Сондай –ақ тілге, ерінге, таңдайға жазылмайтын жара шығып, ол кейін ракка айналуы мүмкін.
Қазіргі кезде республткамыздың мектеп ө арасына 13-15 жастағы оқушылардың 46 пайызы шылым шегеді. Бұл өте өкінішті жағдай. Әйгілі дәрігер Боткин 57 жасында көз жұмып бара жатып: «Егер мен темекі тартпасам, әлі ұзақ өмір сүрер едім» деп өкініпті.
31- мамыр «Шылымқорлықпен күресудің халықаралық күні » деп белгіленген.
Денсаулықтың жаулары жайлы ұлы адамдар өсиетінен.
Әркім-ақ шарап ішсе мас болады,
Іштегі барлық сыра паш болады
Білімді ішсе наданның кейпін киіп,
Надан ішсе жасайды масқараны
Ей, құлқының құлдары, Тыңда ақылды,
Өсиеті дананың біл нақылды.
Адамға тән қасиет ішсе тынар,
Бар мәкүрік, жаман сөз тысқа шығар
Жүсіп Баласұғын.
Маскүнемдік-алкоголь ішімдіктерін үнемі қолданудан және шектен тыс үйір болудан қанға сіңіп кететін дерт. Ағзаның бірқатар қызметін бұзатын және тереңдей беретін кесел.
Маскүнемдікті дер кезінде тоқтатпасаң айықпас дертке ұшырап, өз өміріңе өзің балта шабасың!
ІІ. Кездейсоқтықтан шығу.
Сенің өте жақсы көретін досыңның аузынан ептеп арақтың иісі шығатынын бір екі рет байқадың. Ол сені сезеді деп ойлағағ жоқ. Ата-анасына айтайын десең досыңның көңілін қимайсың. Сен досыңды қалай құтқарар едің.?
Атабек 16-жастағы оқушы. Оның отбасында әкесі, шешесі, 14 – жастағы інісі және 12 жастағы қарындасы бар. Олар 4-бөлмелі пәтерде, ядролық қалдықтармен қатты ластанған қалада тұрады. Әкесі ғылыми қызметкер болатын, бірақ былтыр жергілікті фабрика жабылып қалған кезде ол жұмысынан айырылып қалды.Сол уақыттан бері ол терең депрессияға ұшырап көп ішеді. Мастықтың әсерәінен ол жиі шешесін ұрып соғады. Оған Атабек өте ашулы, ренжиді.Шешесін әкесінен қорғайды.шешесі –мұғалім. Оның ақшасы отбасын қамтамасыз етуге жетпейді.Атабек өте алғыр бала, бірақ ол сабақты қойыфп, мектептен шығып, үйіне көмектесу үшін жұмыс істемекші. Атабектің әкесі кейде баласына үйде зорлап арақ ішкізеді. Шешесі оны қолдамайды.Атабек әкесінің көңілінен шығу үшін аздап ішеді, Оның бір топ достары бар, олар жиі және көп ішеді.екеуі нашақор, өз әдеттерін үзбес үшін ұрлық жасайды.
Атабектің айналасында оған не нәрсе оң және теріс әсер етеді?
Атабек қандай әсерден ішімдікке салынып кетуі мүмкін.
Сіздердің ойларыңызша шешесі, кіші інісі қандай сезімде. Олар не істей алады.
ІІІ бөлім. Денсаулығым ойласаң
Жұмыр жерді мекендеген халықтың сонау ерте заманнан бері айтылып, ғасырлар бойы сұрыпталып келген інжу маржандай асыл да даналы сөздері бар.Осынау ғибаратты сөздер адамзат баласының денсаулығына зиянды ірекеттерді де жан жақты қамтыған.
Оқушыларға мақал –мәтелдің екінші бөлігі жазылған кәртешке үлестіру. Бірінші бөлігін оқыймын, екінші бөлігін оқушылар тауып оқулары керек және мағынасын ажыратады.
Бүгінгі тәрбие сағатымызға атсалысып қатысқанарыңызға рахмет.
