Қозғалыста селқостықты болдырмау; әр уақытта сергек тұру;
Шусыз отырып,тұру.
Мұғалімнің сөйлеу мәдениеттілігінің маңыздылығы
Сөйлеу мәдениеті дегеніміз-ауызша сөйлеудің жалпы тіл мәдениетіне қойылатын талаптармен қатар өзіне тән формалардың сақталуы болып табылады.
Бұл нормада сөйлеу үлгісіндегі сөздерді дыбыстау,сөздің сазын келтіріп айту тәртібін айтады,шебер мұғалім үшін ең бастысы ол кіммен болса да тіл табыса алады,үйде,достарының қасында,ұжымда болсын жағымды атмосфера тудыра біледі.
Ең бастысы алдында отырған 30 баланы айтып жатқанына сендіре білу,көңіл-күйін айтқызбай-ақ түсіну,дер кезінде көмек көрсету,бұл қасиеттер мұғалім үшін аса маңызды дүние.
Педагогикалық техника
Педагогтың бойындағы оқушыларға ықпал жасайтын икемділіктер кешені:
*Өзінің психикалық жағдайын-сезімдерін көңіл-күйін басқара алу икемдігі;
*Өзін-өзі сырттай көре алу икемдігі;
*Жест және мимика,пантомимиканы дұрыс қолдана білу;
*Әр оқушының бетіне қарап жауабын тыңдау керек;
*Столдың артында тұрып сабақ түсіндіруге болмайды;
*Отырып сабақ түсіндіруге мүлдем болмайды;
*Әр оқушының бетіне қарап жауабын тыңдау керек;
*Қол айқастыруға мүлдем болмайды;
Дұрыс және мәнерлі сөйлеу икемдігі басым болуға тиіс.
Педагогикалық әдептіліктің белгілері:
Ілтипаттылық
Сенім
Әділдік
Төзім мен сабырлық сақтау
Ілтипаттылық
Оқушылардың әдетте өздері жақсы көретін мұғалімдері оларға дауыс көтеріп сөйлесе де көңілдеріне ауыр алып қалады.Дауыс көтеру,жазықсыз жазалау,әділ қойылмаған баға,оқушыны жүре тыңдау,өтініштеріне көңіл аудармау,оқушының сәлеміне жауап бермеу,кекетіп-мұқатып сөйлеу,жақтырмаған шырай көрсету әрине ілтипаттылыққа жатпайды .
Сенім
А.С.Макаренконың пайымдауынша : қателесу қауіпі төніп тұрса да мұғалім оқуды болсын,тәлім тәрбие жұмысында болсын оқушыларға өзінің батыл-батыл ойларымен ықпал жасауы қажет.Балалар өздерінің күштері мен мүмкіндіктерін толық шамалай алмайды.Олар ересектердің бағасына,әсіресе өздерінен артық сенетін мұғалімнің бағасына сүйенеді екен.
Әділділік
Мұғалімнің қандай қасиетін бағалайсыз деген сауалнаманың сұрағына оқушылар көбіне « әділдігін »деп жауап қайтарады.Егер мұғалім әділді болғанның үстіне әдебі мол болса,мектепте одан беделді адам болмайтыны түсінікті. Мұғалімге «әділетсіз» деген ат оның тек әділетсіз болғандығын ғана емес,сонымен қатар оқушылармен жұмыс барысында әдеп сақталмауынан да танылуы мүмкін.Мұғалім оқушыларға тек қана әділ қарап қоймай,соған қоса өз ісінің дұрыстығына иландыра білу керек.Мұғалімнің ар-ұяты кіршіксіз болса,оқушылар кез келген қатесін кешіреді.
Төзім мен сабырлық
Мұғалімнің педагогтік әдеп әлемі үшін бұл қасиеттердің маңызы үлкен,тіпті көп жағдайда шешуші мәні бар.Бұл әрине өзін-өзі ұстай білушілік қасиет.Ашу үстінде ешқандай шешім қабылдамаған жөн.
Педагогикалық тактика педагогикалық әдепке әрбір нақты жағдайда оқушыларға әсер етудің тиімді құралы.
Адамдық қадір-қасиетті құрметтеу(оқушыны сөзбен де,көзбен де оның қадір-қасиетін қорламау,керісінше оларды сүйемелдеу,көтермелеу)
Ықпал жасау шамасы(ол шамалап кіналайды,шамалап мақтайды.Кейісті тоқтатады,әзілді тежейді)
Шешімге келу(Ең жақсы шешім байсалды шешім;Ашу нашар кеңесші)
Оқушымен жеке әңгімелесу кезіндегі мінез құлық(оқушымен жеке сөйлесу -мұғалімнің шеберлігінің көрсеткіші,ондай әңгімеге сабақтан кем дайындалмау керек)
Білімді бағалау(жақсы баға обьективті баға)
Көңіл-күй(Егер көңіл-күйіңіз нашар болса оны табалдырықтан тыс қалдырыңыз.Оқушылар алдында мұғалім қалай болғанда да тек қана жайдары,қайратты және көңілі көтеріңкі болуы тиіс,Педагогтың қәсібінің сыры осында)
Әзіл,Тапқыр сөз(Өзі әзілді сүйетін тапқыр сөзді мұғаліммен оқушылар ықыласты араласады,тіпті оның қателіктерін де кешіреді)
Педагогикалық этикеттің қасиеттері:
Пед,этиканың маңыздылығын сонау ғасырларда білген Ал-Фараби: : «Нағыз тәрбиеші ұстаз бойында он екі тума қасиет болу керек»-деп,пед әдептің қыр сырына тоқталып кеткен : *Өнер білімге құштар; *Мүшелері мүлдем мінсіз; *Жаратылысынан өзіне айтқанның бәрін жете түсінетін; *Өзі естіген, көрген, түсінген және аңғарған нәрселердің бәрін жадында жақсы сақтайтын алғыр да аңғарымпаз; *Өткір сөз иесі және ойына түйгеннің бәрін анық айта алатын; *Тағамға,ішімдік ішуге,сыр-сұхбат құруға қанағатшыл; *Жаны асқақ және ар-намысын ардақтайтын; *Жаратылысынан игі істерге ынтызар; *Әділеттілігі мен әділеттілерді сүйіп,әділетсіздік пен озбырлықты жек көретін; *Жақындарына да,жат адамдарға да әділ,пасық адамдарға мүлдем рақымсыз; *Қорқыныш пен жасқануды білмейтін батыл,ержүрек; *Бойына туа біткен 12 қасиетке ие болатын,бұларды бір бірімен сәтті ұштастыратын адам нағыз ұстаз.
Ғ.Мүсрепов
«Оқушы жастардың ең сенімді ұстазы,сыр жасырмай ашық айтатын адамы-мұғалім»
К.Д.Ушинский
«Егер мұғалім өз бойына іс пен шәкіртіне деген сүйіспеншілікті біріктірген болса, ол - кемел ұстаз»
